Trouw aan hiërarchie
PUBLIEK
Tafereeltje
uit Katwijks
vissersleven
herleeft.."
Opnieuw strijd om de klaagmuur
tSBSBSBSSË
Katwijks
bedecomité
bij premier Yan Agt
Motorcrossers
moeten wijken
Promotie in Leiden over katholiek blad De Gemeenschap
DINSDAG 27 JUNI 1978
Progressievén willen het nog wel eens doen voorkomen
alsof wat zij voorstaan en in woord en geschrift uitdragen
nieuw zou zijn. Maar niet alleen in deze tijd staan jongeren
op tegen ouderen en propageren vrijheid in denken en
handelen.
Een sprekend voorbeeld is de strijd
van katholieke jongeren (de
Twintigers"), verenigd in de
redactie van het literair-politieke
maandblad "De gemeenschap"
(1925 tot 1941) tegen het kerkelij
ke en politieke gezag. Mensen zo
als de grote katholieke politieke
leider Nolens werden gehekeld
op een wijze waarvoor menigeen
hedentendage zou terugschrik
ken.
De grote voorman van dit blad
werd - de eerste jaren waren het
Jan Engelman en Albert Kuyle -
meteen al bij zijn toetreding tot
de redactie in 1929 Anton van
Duinkerken; hij bepaalde de reli
gieuze, culturele en politieke
koers van "De Gemeenschap" tot
het einde toe.
Geheimzinnig
Nadat de Duitsers in 1941 een eind
aan de uitgave hadden gemaakt,
is het stil geworden rond dit veel
besproken en verguisde blad. In
1963 gaf het ministerie van on
derwijs, kunsten en wetenschap
pen Harrv Kapteijns opdracht
een studie over het blad te schrij
ven. Die studie kwam er. maar
bleef wel onder de maat. De au
teur verweerde zich met de op
merking dat het nog te vroeg was
voor een echte geschied beschrij
ving, dat de verhoudihgen tussen
nog levende auteurs een grote rol
hebben gespeeld en dat de stu
dentikoze auteur van toen - met
wie Van Duinkerken werd be
doeld - nu een hooggeleerde heer
Een naar mijn mening geslaagde
poging tot "eerherstel" onder
nam eind vorig jaar Jan Geurt
Gaarlandt met onder meer zijn
artikelen in "De Tijd" over de
"Bende van Gideon". "Er hing en
hangt een enigzins geheimzinnig
waas rond De Gemeenschap,"
aldus Gaarlandt. Een geheimzin
nigheid die was gebleven ook na
de publikatie van Harry Scholten
zes jaar geleden in "Kentering,
"omdat een studie over het tijd
schrift bemoeilijkt wordt door
het feit dat het redactionele ar
chief in verschillended handen
berust en nog niet beschikbaar
Maar nu is het dan toch zover. Gis
termiddag promoveerde drs.
Harry P.G. Scholten aan de Leid-
se universiteit tot doctor in de
letteren op een proefschrift geti
teld "Aspecten van het tijdschrift
De Gemeenschap". Een studie
waarin voornamelijk het literaire
karakter van het blad, de levens
beschouwelijke (rooms-katho-
lieke) signatuur en het poli-
tiek-maatschappelijk engage
ment worden geanalyseerd.
De promovendus heeft de uit
spraak van Engelman - "het bes
te archief lijkt mij nog steeds de
jaargangen van de Gemeen
schap" - ter harte genomen en
alle jaargangen doorgewerkt.
Hij legt er in zijn dissertatie de na
druk op, dat de redactie van het
begin tot het eind getuigenis-
heeft afgelegd van de unieke
waarde van het rooms-katholi-
cisme. De redactie was niet oe
cumenisch ingesteld, verre van
dat. Bij voortduring wordt nega
tief over het protestantisme ge
schreven met als hoogte (diepte9)
punt de bekende uitspraak van
Van Duinkerken "Onze eeuw is
die waarin het protestantisme
onverbiddelijk ophoudt te be
staan".
Het was dan ook niet alleen een lite
rair. maar meer nog een "maand
schrift voor katholieke recon
structie" De redactie distan
tieerde zich van het bekrompen
"rijke Roomse leven", stelde zich
nogal kritisch op, zelfs ver-
gaand-kritisch (Nolens-affaire),
maar bleef toch trouw aan de
hiërarchie en pal staan voor het
katholicisme. De schrijver wijst
er ook op, dat de redactie welis
waar links was georiënteerd,
maar menigmaal uithaalde naar
"rood". Zij stond eenheid onder
de katholieken voor en mag dan
ook niet worden gezien als een
soort voorloper van de Partij van
de Arbeid. In eerste instantie - tot
1934, toen Albert Kuyle uit de
Anton van Duinkerken
..hij bepaalde de koers van "De
Gemeenschap
redactie vertrok - was zij an
ti-democratisch getint. Uit de ze
ventien jaargangen van het blad
blijkt dat "een besmetting met
fascistische trekken niet steeds
buiten de deur is gebleven".
Hoewel Scholten niet pretendeert,
de geschiedenis van het blad te
schrijven, geeft hij voldoende in
formatie en inzicht aan de lezer
van zijn in heldere taal en stijl ge
schreven boek (AMBO, 32,50)
om zich een gefundeerd oordeel
over het blad te kunnen vormen.
Zijn schildering van de tegen
stellingen tussen Engelman, Van
Duinkerken en Kuyle geeft met
name een goed zicht op de laatste
auteur. En dat werd wel eens tijd
THEO KROON
Bijbel in huis. Bij 100 procent
van de gereformeerden ligt een
bijbel in huis, 86 procent van de
hervormden 45 procent van de
rooms-katholieken en 43 procent
in de groep die niet bij een kerk is
aangesloten. Zo blijkt uit een en
quête van het Nederlands Insti
tuut voor Publieke Opinie in Am
sterdam. Er ligt nog een behoor
lijk terrein braak voor bijbelver
spreiding, zo is de conclusie van
het instituut.
Uit het onderzoek blijkt ook dat het
CDA en de VVD hun aanhang
voor een belangrijk deel in bij-
belzittend Nederland vinden.
Van de mensen die een bijbel in
huis hebben stemde 69 procent
CDA en 68 procent WD.
De geretormeerden staan op het
punt van bijbelkennis duidelijk
aan kop; 32 procent zegt het Oude
Testament goed te kennen, 61
procent tamelijk goed. Voor het
Nieuwe zijn deze percentages 35
en 57. De hervormden doen het
minder 11 procent kent het Oude
goed, 15 procent kent het nieuwe
tamelijk goed respectievelijk 53
en 51 procent. De katholieken
kennen de beide Testamenten
slecht. Slechts 4 procent is van
beide goed op de hoogte en 34
Joden en moslems in Jeruzalem
zijn opnieuw in strijd gewikkeld
over de klaagmuur. Aanleiding is
het wetsvoorstel van de Israëli
sche minister van justitie tot op
heffing van een wet uit 1931, die
aan de Joden enkele uren per dag
toegang gaf tot de klaagmuur
maar de rest van de dag de ruimte
vóór de klaagmuur vrijgaf voor
'paarden en ezels"
De moslems verzetten zich krach
tig tegen het Joodse wetsvoor
stel. Sheik Mustafa Muhtaheb
schreef in een open brief namens
de Islamitische raad in Jeruza
lem:
'De klaagmuur van de heilige
Tempelberg behoort de moslems
toe. De Joden hebben daar geen
enkel recht"
De rabbi's van Jeruzalem verklaren
echter. "De godsdienstige raad
van de heilige stad Jeruzalem
verklaart hiermee, dat de heilige
Tempelberg de plaats is. waar
Abraham zijn zoon Izaak wilde
offeren en waar de eerste en
tweede tempel stonden Sedert
oeroude tijd en malle eeuwigheid
is deze plaats de joden heilig Het
voor de joden geldende verbod
om de onrein geworden plaats te
betreden, betekent geenszins, dat
zij ervan afzien."
Bedevaartsplaats
De klaagmuur is 48 meter lang en 18
meter hoog, en vormt de weste
lijke ommuring van de Islamiti
sche "haram al sjarifin de oude
stad van Jeruzalem. Alleen de
onderste rijen stenen dateren nog
van de tweede tempel, die hon
derd jaar vóór Christus werd ge
bouwd.
Al ruim dertien eeuwen is de muur
een Joodse bedevaartsplaats,
daar de eigenlijke plaats van het
brandofferaltaar door de joden
niet meer mocht worden bezocht;
de moslems hadden dit verbo
den. Na de verovering door het
Jordaanse legioen in 1948 moch
ten de Joden ook niet meer bij de
klaagmuur komen. De straat, die
toegang geeft tot de muur, werd
volgebouwd. Eerst in 1967, na de
verovering door het Israëlische
leger, was het weer mogelijk de
plaats toegankelijk te maken
De wet uit 1931. die de joden enkele
uren per dag toegang tot de muur
gaf, werd in 1968 door het hoog-
gerechtshof van Israel ongeldig
verklaard, maar opheffing is
slechts mogelijk door een parle
mentair goedgekeurde nieuwe
wet De moslems willen handha
ving omdat deze wet hun het
exclusieve bestuursrecht over
het geeft
r Israëlische soldaten in gebed bij
n
Het onderkomen van het ge
nootschap Oud Katwijk
(vroeger een domineeswo
ning) heeft een zijdeur waar
achter een hoge gang van een
meter of wat, richting hoofd-
vertrek loopt. Aan het einde
van die gang, waar normaal
gesproken een deur zit, is nu
een glazen wand opgetrok
ken, waardoor het gangge
deelteeen vitrine-functie heeft
gekregen
Expositie
Met het oog op de komende expo
sitie "Mens en Schip" is in die
gangvitrine een tafereeltje
uitgebeeld zoals zich dat
vroeger vaak in de gang \>an
de domineeswoning rhoet
hebben afgespeeld. Er staan
drie levensgrote aangeklede
poppen in, allen vrouwen.
Achterin staat een vissers
vrouw, die de echtgenote van
de dominee "een zootje" vis
komt brengen. De derde fi
guur, de huishoudster, kijkt
belangstellend toe.
Hel vitrine-tafereel is maar een
klem onderdeel van de expo
sitie "Mens en Schip". De
hoofdmoot vormen de vele
schilderijen, aquarellen en
teken ingen,die stuk voor stuk
betrekking hebben op het
Kalwijkse vissersleven vroe
ger. Er zijn wat museumstuk
ken bij en er hangt ook het no
dige van particulieren
hoofdzakelijk Katwijkers.
In een van de zijkamertjes
Voorbij
Schilderij-fragment: een Katwijkse vissersvrouw kijkt, kind
op de arm, tevergeefs op het strand uit naar het schip van haar
man. Ook dit doek is te zien op de expositie "Mens en Schip"
staan een stuk of zeven vis
sersschepen op schaal. Varië
rend van de 17e eeuwse Eg-
monder Priktot de in het be
gin van de 20e eeuw uit de
gratie geraakte bomschuit. Ze
werden stuk voor stuk ver
vaardigd door Herman Huis-
ker, een gepensioneerde Kat-
wijker.
En wie als expositiebezoeker
door de grote woning aan het
dwalen i s zal ongetwijfeld ook
terecht komen in de zoge
naamde regentenkamer
i de woonsfeer is nage
bootst zoals die anno 1820 was
in het Koningshofje in Kat
wijk a ld Rijn. In 1973 kocht de
gemeente het bejaardenhofje
open kwam zo in het bezit van
veel antiek meubilair. Tot
voor kort is dat onderge
bracht geweest in de gemeen--
tekluis, maar het genootschap
heeft er nu weer een beetje le
ven in gebracht.
De expositie "Mens en Schip" is
voor publiek geopend van 1
juli tot 2 september.
redactie geestelijk leven
Premier Van Agt heeft gistermiddag het Katwijkse comité "Bede
in de Troonrede" in een audiëntie van ruim een halfuur ontvangen.
Ds. W. Arkeraats en de heer E. J. Bergman boden hem een petitie
aan, behorende bij 203.824 handtekeningen van het Katwijkse en
92.280 van het Delftse comité. Een actie in Groningen leverde nog
eens 52.000 handtekeningen op. Deze zullen de heer Van Agt nog
worden toegezonden.
De Katwijkse papieren zaten in negen dozen. Uit Delft werd één
groot pakket bij de minister-president gedeponeerd.
Het onderhoud tussen de premier en de Katwijkse heren was beslo
ten. Niemand van de betrokkenen had er behoefte aan, er drukte
omheen te maken. Ds. Arkeraats uitte na afloop veel waardering
voor de openhartige sfeer waarin de heer Van Agt hun de gelegen
heid had gegeven de petitie toe te lichten.
"Over de inhoud van het gesprek mag ik mij niet uitlaten, want dat
zou de privacy van de minister-president aantasten, maar ik kan
wel zeggen dat hij zich over de actie zelf, over de inspanningen van
de comité's en over de inhoud van de petitie positief heeft uitgelaten.
Het verzoekschrift gaat nu naar het kabinet en zal te zijner tijd een
punt op de kabinetsagenda worden. De uitkomst zullen wij rustig
moeten afwachten. We zullen het pas merken in de Troonrede zelf.
Daarvóór wordt er niets bekendgemaakt"
De Katwijkse handtekeningen zijn voor 40 a 60 procent afkomstig
uit hervormde kring. De rest uit andere kerken en geloofsgemeen
schappen, ook uit de Rooms-Katholieke Kerk (vooral Nrabant en
Limburg). Ds. Arkeraats heeft de premier verzekerd dat bij de hele
actie niet het domme getal bepalend is geweest maar een gevoel
van verbondenheid met de overheid, die "Gods dienaresse" is en
die een plaats heeft in de voorbede van de christelijke gemeente.
respectievelijk 40 procent tame
lijk goed. Niet-kerkleden vinden
voor 7 procent dat zij de bijbel
goed kennen en voor 20 procent
tamelijk goed.
Het NIPO heeft deze resultaten
samengesteld uit 716 representa
tieve interviews onder mensen
van 18 jaar en ouder.
Beroepingswerk. Hervormde
Kerk: beroepen te Kamerik en te
Giessendam - Nederhardinxveld
A. van Brummelen Huizen, te
Hierden, J. Smit Hilversum, te
Ermelo (toezegging van beroep)
C. Bienk YVoubrugge; aangeno
men naar Schiermonnikoog F.J
Brinkman Surhuizum (Fr.), naar
Hoornaar kandidaat G.H. Fre-
drikse Stolwiik.
Gereformeerde Kerken: beroepen
te Amsterdam-West F. de Jonge
Dokkum; aangenomen naar
Heerde J. Popping Assen, naar
Rotterdam-Overschie L. van
Dalfsen Hardinxveld - Giesen-
dam, naar Velp (voor zendings-
dienst in Midden-Java) A. Schie-
baan Veldhoven.
Baptistengemeenten: aangeno
men naar Haarlem kandidaat J. A
Scholte Groningen.
Remonstrantse Broederschap:
aangenomen naar Haarlem H. J. J
van Waveren Lochem, naar Hil
versum F.H. Fockema Andreae
Hengelo.
Geref. Kerken Vrijg. Buiten Ver
band: beroepen te Groningen en
te Utrecht.
Chr. Geref. Kerken: aangenomen
naar Zierikzee B. de Graaf,
Utrecht M.R. v.d. Berg Oegst-
geest.
Benoeming. De kerkeraad van de
gereformeerde kerk te Zevenho
ven heeft met ingang van 1 au
gustus de heer W. van Leeuwen te
Huizen (NH) benoemd tot pasto
raal medewerker. Zondagmor
gen heeft hij al kennisgemaakt.
Bevestiging en intrede. Mevrouw
S.T. de Mey - Meulendijk, die in
de hervormde gemeente te Lei
den ds. R. Steenstra gaat opvol
gen, hoopt op 3 september intre
de te doen, na in dezelfde dienst
(Vredeskerk) te zijn bevestigd
door dr. A.J. Lamping.
Protest. De Bond van Evangeli
sche Kerken in Oost-Duitsland
heeft geprotesteerd tegen de in
voering van militair onderwijs als
verplicht vak op de scholen. De
kerken menen dat dit onderwijs
een slechte invloed kan hebben
op de opvoeding tot vrede, als
men jongeren vertrouwd maakt
met de mogelijkheid van geweld
voor het oplossen van conflicten.
Bovendien kan het tot ongeloof
waardigheid van de Duitse De-
mokratische Republiek in het
buitenland leiden. Zondag is in
de Oostduitse kerken dit stand
punt tegen het militaire onder
wijs voorgelezen.
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
Motor- en bromfietscrossers uit
de bollenstreek kwamen twee
maanden geleden in het bezit
van iets waar ze jaren naar uit
hadden gekeken: een eigen
oefenterrein. En wat voor één.
Een lekkere ruige zanderige
lap langs de rijksweg in Sas-
senheim, eigendom van de
Nederlandse Spoorwegen.
Het enthousiasme was groot.
Met vereende krachten leg
den ze prompt een met auto
banden gemarkeerde oefen
piste aan, ze maakten een ei
gen "pits" met materiaalwa
gen en al en de politie werd er
bijgehaald om de nodige ge-
luidstesten uit te voeren.
Maar de motoren zijn nauwe
lijks warm gedraaid of het
feest is alweer voorbij. De
crossers zijn vriendelijk doch
dringend verzocht het veld te
ruimen. Zo niet. dan heeft de
politie opdracht handelend
op te treden.
Het tij is dus erg snel gekeerd.
En dat allemaal als gevolg van
een klaagbrief die een klem
groepje Sassenheimers
stuurde aan Articon, de aan
nemersmaatschappij die in
opdracht van de NS de aanleg
van de Schiphollijn uitvoert.
In het met zo'n twintig hand
tekeningen onderstreepte
schrijven, worden de nodige
klachten gespuid over het ge
drag van leden van de inmid
dels tot 100 man uitgegroeide
cross-club en de geluid
soverlast die de motoren ver
oorzaken.
De brief is niet alleen slecht ge
vallen bij de crossers, maar
heeft ook veel Sassenheimers
met stomheid geslagen. En
dan met name degenen, die
nog een stuk dichter in de
buurt van het cross-terrein
wonen dan degenen die de
handtekeningenactie zijn be
gonnen. Velen vinden de
klachten "sterk overtrokken"
of "uit de duim gezogen".
Ook de Sassenheimse politie is
niet blij met de klaagbrief.
Men vindt dat de c
paald geen geluidsoverlast in
de schoenen kan worden ge
schoven. Vooral omdat juist
op aandrang van de politie in
de afgelopen weken veel mo
toren zijn voorzien van ge
luiddempende apparatuur.
Geen trek in
Desalniettemin wordt er nu op
het mini-circuit geen gas-
handle meer open gedraaid.
Articon is, na ontvangst van
de brief, direct tot actie over
gegaan. Het waarom verteld
directielid Maas: "Ons gaat
het in dit soort gevallen niet
zozeer om de vraag of de
klachten wel of niet gegrond
zijn. We hebben er gewoon
geen trek in ons daarin te ver
diepen. De aanleg van de
Schiphollijn geeft ons al vol
doende kopzorgen. Daar wil
len we niet ook nog andere
problemen naast hebben lo
pen".
"In een geval als dit hoeft er
naar ons idee niet lang gedis
cussieerd te worden. De zaak
ligt duidelijk. Die crossclub is
daar zonder ons medeweten
neergestreken. Ze hebben
dan weliswaar toestemming
gekregen van eén van onze
onderaannemers, maar die
man is nu eenmaal niet ge
rechtigd om te beslissen na
mens Articon. Dat doen we
liever zelf. En wij zeggen: die-
jongens hebben de verkeerde
weg bewandeld. Ze hadden
met hun verzoek direct naar
oris toe moeten komen.
Trouwens, als ze dat zouden
hebben gedaan hadden we
ook nee gezegd. Om de een
voudige reden dat het terrein
binnenkort een andere be
stemming krijgt. En dan
kunnen we er echt geen mo
toren op rond hebben rijden".
"Afgezien van dat zakelijke ar
gument zijn ons dingen ter
ore gekomen waardoor we
hebben gezegd: hier moet
snel een einde aan komen.
Bijvoorbeeld dat de jongelui
's avonds om een uur of elf
nog over het terrein crossten
en dat er kortgeleden ook al
iemand ernstig letsel heeft
opgelopen. Maar nogmaals,
waar of niet waar, we willen ze
daar gewoon niet. Basta".
Bij de ingang van het cross-ter
rein zijn inmiddels verbods
borden geplaatst. De honderd
jongelui, afkomstig uit de ge
hele bollenstreek, zijn weer
terug naar het cross-stekkie
in de eigen woonplaats.
De initiatiefnemer van de cross
club, Frank v. d. Vlugt, wil het
er niet bij laten zitten. "Het is
zonder meer gebleken dat er
in de bollenstreek behoefte is
aan een goed geleide vereni
ging. Daarom, nu het terrein
langs de rijksweg is komen te
vervallen, moeten we het ge
woon elders zoeken. De ge
meentebesturen, vind ik,
moeten ons daarbij helpen.
Per slot van rekening gaat het
om een belangrijke jeugd
voorziening".
Handtekeningen
Om de gemeentebesturen er
straks van te overtuigen dat
niet alleen de motorcrossers
het nut zien van een eigen ter
rein, worden er nu handteke
ningen ingezameld. Frank v.
d. Vlugt stond op de markt
met pen en papier en een be
geleidende babbel. Een dikke
300 Sassenheimers tekenden.
Hij gaat door tot het er 1000
Een zandschuiver verwijdert drastisch de autobanden op het
motorcross-terrein langs de rijksweg in Sassenheim. Het tij is
snel gekeerd...
