HET RODE OOG
Oudste Nederlandse
tekeningen te zien
in het Rijksmuseum
CS?
VRIJDAG 23 JUNI 197,
Maandag schreef ik over zo'n
goedemorgen opa"-adverten
tie in de Volkskrant, waarbij
het om ene Ad ging. van wie de
voornamen van al zijn collega's
afscheid namen omdat hij met
pensioen ging. Door een analy
se van de voornamen begreep ik
dat het om Ad Overeem, de
(voormalige) chef van de cen
trale redactie van de Volks
krant ging. Ik sprak ook van
een soort geheime advertentie,
door dat loutere gebruik van
voornamen, en inderdaad zijn
er mensen geweest die de voor
namen konden identificeren als
behorend bij Volkskrantredac-
teurs, en daarom dachten dat
kunstredacteur Ad Odijk bij de
Volkskrant wegging. Verwar
ring dus die echter nog groter
bleek te zijn dan alleen binnen
de Volkskrantkringen. Een le
zer schrijft me namelijk dat hij
na het lezen van die rubriek
over de scheidende Ad tot een
merkwaardige ontdekking
kwam:
"De door u genoemde advertentie
in de Volkskrant werd door ve
len in den lande en wordt nog)
gezien als bedoeld voor Ad
Heerkens, de bekende muziek
pedagoog, die op die dag offi
cieel afscheid nam wegens pen
sioengerechtigde leeftijd. Toe
val of.
"Zo ziet u, dergelijke advertenties
kunnen nog een dubbele dienst
verrichten."
Sociaal werk
Het blijkt dus dat je goed en so
ciaal werk zou kunnen verrich
ten via de geheime advertenties
onder de familieberichten. De
Stichting voor Ideële Reclame,
of een gulle particulier, zou ie
dere dag een advertentie in de
krant kunnen plaatsen van
bijvoorbeeld de volgende in
houd: „Goedemorgen Jan-Wil
lem. Je bent vandaag welis
waar niet jarig, en je hebt ook
niets bijzonders te vieren, maar
juist daarom is het je vrienden
en vriendinnen een behoefte om
langs deze weg te laten weten
hoeveel je vriendschap voor hen
betekent. Johan, Anne, Peter en
de anderen"
Iedere Jan-Willem die dat leest, of
nee, laten we zeggen: een op de
drie Jan-Willems, telt wel een
Johan, een Anne en een Peter
onder zijn vrienden en zal dus
denken dat de advertentie voor
hem bestemd is. Geheel ver
kwikt fietst hij fluitend in de
regen naar kantoor. Je kan zo'n
advertentie natuurlijk ook toe
spitsen op een verjaardag of
pensionering, zoals bij Ad
Heerkens, Overeem en al die
anderen) het geval was. Je
neemt dan een wat algemenere
naam en redigeert de adverten
tie aldus:
"Wij zullen je missen Gerrit. Je
behulpzaamheid, je gevoel voor
humor,je warme belangstelling
voor wat ons, ook buiten het
werk, bezig hield, en de manier
waarop je, zonder onderscheid
des persoons, al je collega's met
raad en daad terzijde stond. We
hopen dat je, ook na je vertrek
nog met evenveel genoegen aan
ons terug denkt ais wij nog ja
renlang aan jou zullen terug
denken. Je collega's (niet een
uitgezonderd)"
Mensenredder
Het moet al gek lopen willen niet
alle Gerrits die op de dag dat
deze advertentie in de krant
verschijnt met pensioen gaan,
of emigreren, of naar een ande
re baas vertrekkenzich in deze
lovende tekst herkennen. Ze
knippen de advertentie uit,
schuiven hem in het hoesje bij
hun rijbewijs, en laten hem op
geschikte ogenblikken zien aan
familie en vrienden. Dat herin
nert me opeens aan de mensen
redder. Jaren geleden belde ie
mand bij ons aan die we niet
kenden. De reden waarom hij
langs kwam, ben ik vergeten,
maar ik herinner me nog goed
dat hij zijn hand uitstak (hij
liep tegen de 70, een kleine, wat
morsige maar hartelijke Am
sterdammer) en zei: Jk ben de
mensenredder"
Onze eerste gedachte was dat hij
colporteerde voor een religieuze
sekte, die zijn ook altijd nogal
mensenredder igmaar hij
bleek de grootvader te zijn van
een jongetje waar we iets mee te
maken hadden. Om zijn woor
den kracht bij te zetten ("ik ben
de mensenredder"), haalde hij
uitzijn portcfeu ille een tot op de
draad versleten en vergeeld
krantenknipsel te voorschijn,
waarin vermeld werd dat hij,
jaren geleden alweer, voor de
zevende keer een kind uit de
Lijnbaansgracht in Amster
dam had geredVoor het redden
ran te water geraakte kinderen
had hij blijkbaar wat de Duit
sers een "torinstinkt" noemen:
vermoedelijk zat hij, na zijn
eerste toevallige redding,
daarna continu achter het
raam de wacht te houden (hij
woonde op de Lijnbaans
gracht). als een strandwachter
op zo'n hoge umpire-stoel. Hij
"trok" het knipsel als een soort
paspoort en ik zei tegen hem,
dat hij het in een hoesje moest
doen omdat het anders verloren
zou gaan en hij nooit meer zou
kunnen aantonen dat hij de
mensenredder was
De belangrijkste verzameling in
Nederland van de oudste Neder
landse tekeningen bevindt zich
in het Rijksprentenkabinet, in
het Rijksmuseum.
De unieke en voor het daglicht te
behoeden blaadjes worden uitei -
aard maar zelden tentoongesteld.
Tot 27 augustus kan men er ech
ter ongeveer 150 gaan bekijken in
de opgefriste expositieruimten
van het kabinet.
Met deze tentoonstelling wordt het
gereedkomen gevierd van een ca
talogus, waarin de meer dan 600
tekeningen van de Rijksverza
meling worden beschreven en
toegelicht. In het platendeel van
het in twee banden gevatte boek
zijn de meeste tekeningen afge
beeld. De in de Engelse taal ge
schreven catalogus kost 150.
Drs. K. G. Boon nam dit grote werk
ter hand met de bedoeling, het
voor de beëindiging van zijn di
recteurschap van het kabinet, in
1974 te voltooien. Het werd ech
ter vier jaar later, zodat de collec
tie wordt gepubliceerd, precies
een eeuw nadat met een actief
aankoopbeleid voor het kabi
net werd begonnen.
Daarmee is al gezegd, dat onder de
grote collecties van tekenkunst
die in Amsterdam een jonge is.
Niettemin is ze op het gebied van
onze 15de en 16de-eeuwse teken
kunst van internationaal belang.
De tekeningen zijn bovendien
van het grootste gewicht voor het
bestuderen van de oude meesters
van de schilderkunst.
Metershoog
De tentoonstelling is zo samenge
steld, dat zij voor de gemiddelde
bezoeker de aantrekkelijkste te
keningen omvat. In de aanhef
werd gesproken van „blaadjes"
maar er zijn ook twee vier meter
hoge fragmenten bij van een
werktekening voor de beglazing
van de St. Bavo te Haarlem. De
tekening, in 1541 gemaakt naar
een ontwerp van Barend van Or-
ley, is in haar geheel nog veel gro
ter. De ornamentale delen wer
den in het atelier maar voor de
helft op papier gebracht. Voor de
andere helft konden ze eenvou
dig worden „gespiegeld". Anders
dan bij kleine studiebladen, gaat
het hier niet om de hand van de
meester. Niettemin is de werkte
kening van hoge kwaliteit naast
vergelijkbaar kerkelijk wer-
k uit de vorige eeuw.
Het kan gemakkelijk voorkomen,
dat men op de tentoonstelling
een tekening herkent, die men
toch niet eerder had gezien. Dat
komt doordat onder de tot in de
tails uitgewerkte bladen er zijn,
die gemaakt zijn om door grafici
als prent te worden uitgevoerd
Sommige prenten zijn in origi
neel of door reproductie welbe
kend.
Het blijkt, dat kunstenaars als Abr
Bloemaert, Jacob de Gheyn II en
Hendrick Goltzius met vrij veel
tekeningen in de verzameling
vertegenwoordigd zijn. De cata
logus is in de eerste plaats be
doeld als een „werktuig" voor
specialisten. Vandaar dat ze in de
Engelse taal wordt uitgegeven.
Het is echter ook voor de geïnte
resseerde leek hoogst interes
sant, de verklaringen van drs
Boon te bestuderen. Hij is zowel
tot nieuwe toeschrijvingen als tot
in sommige gevallen andere in
terpretaties van de voorstelling
gekomen. Het gevolg is, dat de
collectie met bladen van enkele
meesters „verrijkt" blijkt te zijn.
of verarmd. Een op naam van Ke
tel staande tekening bijvoorbeeld
moet nu weer anoniem door het
leven.
De zorgvuldige verantwoording
van de definitieve of voorlopige
conclusies, dan wel onzekerhe
den, is tevens een les in modern
kunsthistorisch onderzoek, dat
intuïtie niet uitsluit maar toch zo
ver mogelijk op feitelijke consta
teringen steunt.
In de inleiding wijst drs. Boon er
op, hoe belangrijk sedert het ein
de van de 15de eeuw Antwerpen
was als levendig kunstcentrum
en smeltkroes van invloeden. De
stad trok kunstenaars van elders
uit de Nederlanden aan. Het laat-
Gotische maniersme kwam er tot
zijn hoogste verfijning, waarna
de invloed van Dürer belangrij
ker werd en, door de verspreiding
van prenten, ook de Italiaanse.
Later in de 16de eeuw maakt zich
de komende Barok al bespeur
baar.
Kennis vereist
De beschrijvingen en verklaringen
i zee-egel door Ja-
zijn weliswaar uitvoerig, maar ze
veronderstellen wel - gezien on
vertaalde citaten - kennis van de
Latijnse taal. De lijst van geraad
pleegde auteurs is beknopt ge
houden. Louis Lebeer bijvoor
beeld wordt wel genoemd bij een
tekening van Bruegel de Oude,
maar niet in die lijst.
Bij de zorgvuldig gereproduceerde
tekeningen - op zichzelf al een
heerlijk bezit - is ook een rubriek
met weergaven van watermer
ken. De Staatsdrukkerij heeft het
boek voornaam verzorgd.
Afnoüo j
BevjrwotfPW"
MOBUMK-B
f A£NOU>, HOE. STBPC
I 1<» EI^ËAl twfc-
De Ron I
VAM CflSBAt-TA^ J
V
AI OU, JE *-00 HEM MET
EEAJ M/DDCtCjEOrE 1/EK-l
küH/JEu J
1/
✓UfVl
FRED BASSET
De avonturen van Jommeke
De Indiërs zullen
nooit weten hoe
het oog weer
op zijn plaats
gekomen is SM
We/, eind goed ai goed
Odi/on, volgende week
gaan we weer op
huwelijksreis
I Maar geen oude
(tempels meerIk heb
Igenoeg van olifantenkoort3\
VI.rode ogen en builen
Ik zou voorstellende Moordpoo/
Fifi kan mee en hi j zal daar
niks op z'n kop zetten
'Maar, fiüberke, wie gaat
er nu op huwelijksreis
naar de lloordpool
Ja, dat is weer echt
iets voor hemHg
moet nog vee!leren!
Laat ongeveer 500 g
diepvries-blader
deeg nèt genoeg ont
dooien om dun uit te
kunnen rollen. Snijd
de deeglap in vier
kantjes van ongeveer
4 cm groot. Kook 4
eieren in 11 minuten
hard, spoel ze af on
der de koude kraan,
pel ze en verwijder
van 2 eieren het wit.
Maak de rest - dus 2
hele eieren en 2 dooi
ers - zo fijn mogelijk,
eventueel met i
keukenmachine
meng er 2 a 3 eetle
pels room door, 1 eetl
versgehakte peter
selie, een theelepel
versgemalen peper
en zeer weinig of
geen zout. Beleg de
helft van de totale
voorraad deegvier
kantjes met ansjovis-
fileetjes en bedek de
ze met het eimengsel.
Zorg dat de randen
vrij blijven en 1
strijk deze met
geel. Plak op elk be
legd deegvierkantje
een ander deeglapje
en druk de zijkanten
stevig op elkaar.
dat ze goed afsluiten.
Een kartelrand
drukken met i
vork is nog beter.
Leg ze nu 20 min i
de koelkast. Zet ee
bakplaat met folie e
op in de oven en vei
warm deze vóór tc
maximale hitte. Leg
de feuilletés er op.
bestrijk ze met eigeel
en laat ze in hoog
stens 20 min. gaar
licht goudbruin bak
ken.
WINA BORN
Kleine
Almenum 21 vn Rotterdam nr Ystad.
Andries 22 vn Amsterdam nr Howden-
dyke,
Bernisse 21 vn Rotterdam nr Londen,
Breevecht 22 170 no Kp. Blanc nr Ra-
Carebeka-5 21 vn Rotterdam i
Diana-V 21 vn Rotterdam nr Gunness,
Dicky pass 22 Texel nr Oran,
Dutch Sailor pass 22 Teesbay nr Hull,
Mare Altum 21 in Engels Kanaal nr Sou
thampton,
Margaretha Smits 21 vn Rotterdam nr
Lagos,
Markab-2 21 420 nnw Kaapstad nr Mata-
di,
Neutron 21 vn Londen nr Rotterdam,
Nieuwland 21 vn Rotterdam nr Leith,
Norrbotten 21 te Rotterdam,
Okdine 21 te Rotterdam,
Okko Bosma pass 21 Kp. Matapan,
Grote vaart
Acila 21 vn Curacao nr Trinidad.
Acteon 21 vn Singapore nr Mobasa,
Aldabi 21 vn Santos nr Buenos Aires,
Alkmaar 21 vn Tenerife nr Las Palmas,
Amersfoort 21 180 zw Ponta nr San Juan,
Amstelburcht 21 vn Port Said nr Dam-
Antiila Bay 21 ten anker Rasal Alkang,
Aristoteles 23 te Kingston verw,
Capulonix 22 vn Mombasa nr Perzische
Golf.
Chevron Nagasaki 22 vn Ras Tanura nr
Savona,
Chevron The Haque 22 vn Frediria,
Cinulia 22 te Stanlow,
Doelwijk 21 vn Curagao nr Houston,
Duivendrecht 22 te Seaforth,
Eemhaven 21 vn Santos nr Antwerpen,
Eemsborg 21 te Delfzijl,
Ganymedes 21 vn Valparaiso nr Arica,
Museum voor Volkenkunde, Steen-
straat. Chinese tentoonstelling "Taal en
teken". Geopend tot eind augustus.
De Ruif, Janvossensteeg 59. Tentoon
stelling Marcel van den Dop - tekenin
gen en grafisch werk, geopend t/m 15
juni, dag. (beh. zat. en zo.) van 10-20.30
Galerie De Hollandsche Tuyn, Brugge-
straat 1, Leiderdorp. Tentoonstelling
werk van Atie Krumperman, tevens ke
ramiek van Ank de Groot, geopend van
20 mei tot 19 juni, zat. en zo. van 14-17
uur, do. van 10.30-13 uur.
Galerie "De Poort" (Herenstraat 11),
landschappen, vrijdagen zaterdag 13-17
uur. zondag 14-10 uur, donderdagavond
19-21 uur (tot 2 juli).
Rijksmuseum v. Oudheden, Rapenburg
28, Tentoonstelling "Over de grens der
Etrusken". Tot 2 juli, geopend dag. van
10-17 uur, zo. 13-17 uur
Felania 22 te Dubai verw.
Gardenia 21 vn Suez nr Hodeidah,
Hercules 22 410 no Paramaribo,
Idefix 21 240 ono Durban nr Singapore,
Khasiella 22 Lynaspoint verw,
Kylix 21 te Rotterdam,
Lepton 29 te Forcades verw,
Meta 4 te Durban verw,
Mytilus 22 in Golf van Oman nr Dubai,
Neder Rijn 21 te Singapore,
Nedlloyd Amsterdam 22 50 z Noumea nr
Djakarta.
Nedlloyd Fukuoka 21 vn Talcahuano nr
Coquimbo.
Nedlloyd Hobart 21 vn Nagoya nr Yoko-
Galerie De Oude Rijn, Oude Rijn 40.
Tentoonstelling werk van 17 kunste
naars. Geopend tot 12 juli, woe. t/m zat.
"De Lakenhal": Tentoonstelling "Cobra
in Nederland", dagelijks 10-17 uur, zon
en feestdagen 13-17 uur (t/m 9 juli).
Galerie Denise Stephan. Bakkersteeg
18. Tentoonstelling Rein Dool, recent
werk. Geopend van 20 mei tot 1 juli, vrij.,
Pulchri Studio, Kempenaerstraat,
Oegstgeest. Zomertentoonstelling I.
Geopend van 9 t/m 29 juni, dag. van
10-16 uur (zo. gesloten).
Leidse bioscopen:
LUXOR: "Saturday night fever", dag.
14.30, 9.00 en 21.00 uur, zo. 14.00, 16.30,
19.00 en 21.30 uur. 12 jaar.
CAMERA „Once upon a time in the
west", dag. 2.00 uur. 12 jaar. Kinderma-
„Tony en de groene draak", za. en
ffhid^lieuius
23 juni 1978
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Een zekere heer S. te Arnhem
werd gisteren aan zijne woning
bestormd door horlogemakers,
goudsmeden, manufacturiers
enz.,allen beladen met sommige
hunner winkelgoederendie de
ze heer door zijnen bediende op
zicht had besteld, maar zeer
wijselijk door de eigenaars niet
aan dien man waren afgegeven.
Bij onderzoek bleek, dat een ge
wezen knecht van S. zich op die
wijze van goederen van waarde
had willen meester maken, het
geen hem echter overal was
mislukt. In eene slijterij wijst
hij zich evenwel eeneflesch cog
nac te doen afgeven, doch zood
ra de politie met dit feit in ken
nis was gesteld, maakte zij zich
van bedoelden persoon meester
en plaatste hem voor oplichting
achter slot.
- De politie te Praag is een ge
heim genootschap op het spoor
gekomen en heeft zijne leden
verrast toen zij des nachts in een
oud vervallen gebouw bijeen
waren, waar zij met touwlad
ders moesten inklimmen. Som
migen zeggen, dat het genoot
schap een staatkundig karakter
droeg, anderen dat men hier
slechts met eene dievenbende te
doen heeft. In het geheel zijn elf
personen in hechtenis genomen,
allen tusschen 14 en 24 jaren
oud.
Vijftig jaar geleden:
- In het Zuid-Slavische parle
ment, waarin het den laatsten
tijd geregeld tot groot tumult is
gekomen, heeft zich nu zelfs een
schietpartij voorgedaan. Toen
de Moutenegrijnsche afgevaar
digde Rasjitsj kritiek uitoefen
de op de oppositie, antwoordde
de afgevaardigde Ivan Pernar
met persoonlijke beleedigingen
tegen Rasjitsj. Deze greep een
revolver en loste verscheidene
schoten in de richting van de
oppositie. Twee afgevaardig
den werden gedood en vier ge
wond. Een van de dooden, Paul
Raditsj, neef van den leider der
oppositie, laat een vrouw en
acht kinderen achter. Terwijl
eenige bekende chirurgen bezig
waren met de gewonden, ver
scheen Koning Alexander in de
operatiekamer en sprak bemoe
digende woorden. Daarna ging
de koning naar het lijk van
Paul Raditsj, waar hij de we
duwe aantrof, wie hij woorden
van troost toesprak. De vorst
brak daarbij in tranen uit. De
vermoorde Paul Raditsj is eeni
ge malen minister geweest. De
dader van den dubbelen moord,
Rasjitsj, liet zich aandienen bij
den minister van binnenland-
sche zaken, doch deze liet hem
oogenblikkelijk arresteeren.
de Janeiro,
Nedlloyd Madison 21 te Suez,
Nedlloyd Mersey 21 vn Damman nr Do
ha.
Nedlloyd Simonskerk 20 te Hongkong,
Nedlloyd Waalekerk 21 vn Jeddah nr
Ondina 21 vn Seria nr Kanokawa,
Palamedes 22 vn Port of Spain nr Tam
pa,
Palro 25 gw Corpus Chrisi verw,
Pericles 22 vn Hamburg nr Antwerpen,
Sepia 20 te Garyville,
Thameshaven 22 te Rio de Janeiro.
Ulysses 25 vn Georgetown nr Port of
Spain,
Zafra 24 te Teesport verw.
LIDO 2: „Een bijzondere dag", dag.
14.30. 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45
uur. 16 jaar.
LIDO 3: „Fritz the cat", dag. 19.00 en
21.15 uur, ma., di do. en vr. ook 14.30
uur. 16 jaar. Kindermatinee: „Tom en
Jerry", woe en za. 14.30 uur, zo 14 30 en
16.45 uur. AL.
Alphense bioscopen:
EURO 1: „De motorduivel in spijker
broek", dag. 13.30,18.30 en 21.00 uur. zo.
ook 16.00 uur, za. ook 00.15 uur. 6 jaar.
EURO 2: „Driver", dag. 13.45, 18.45 en
21.15 uur, zo. ook 16.45 uur 16 jaar.
Nachtvoorstelling: „Van Ryan's Ex
press trein", za. 00.15 uur. 12 jaar.
EURO 2: „Turks fruit", dag. 14.00. 19.00
en 21 30 uur, zo. ook 16 30 uur. 16 jaar
EURO 4: „Pikante i
taxichauffeur", do., vr., ma. en di. 13.45
en 20.15 uur, za., zo. cn woe. 20 15 uur 16
jaar. Kindermatinee: „Lekker op avon
tuur met Donald en Pluto", za.. zo. en
woe. 14.15 uur. AL. Nachtvoorstelling:
„Rolls Royce baby", za. 00.15 uur. 16 jaar.
Bezoekuren
ziekenhuizen
derafdeling dagelijks van 14 .00-19 00 uur
alleen voor ouders zondag 14.00-15.00
uur voor overige familieleden. Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
de kinderafdeling.
TRIANON: ..De leeuw brult om sex"
dag 14.30, 19 00 en 21.15 uur, zo. ook'
16.45 uur. 16 jaar.
REX: „In 80 beden bedden wereld
rond", dag. 19.00 en 21.15 uur. ma., di..
do., zo. en vr. ook 14.30 uur 16 jaar. Kin
dermatinee: „Walt Disney's tekenfilm-
On^eviillendienst
ziekenhuizen Leiden
Klasse afd„ van 14-14 45. 18.30-19.30 cn
11.15-12 uur
Kraamafd.. dag. van 11.15-12 uur (alleen
echtgenoot). 15-16 cn 18.30-1930 uur;
laatste kwartier avondbezoek kraamafd.
babyshow.
Kindcrafd., dag van 15-18.30 uur.
C.C.U. (hartbewaking). dag. van
14.15-14.45 en 19-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.30 uur
de premat urenafdeling gelden de
Maandag t rn vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag
14.45-15 00 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten:wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdvei
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkhniek
Dagelijks:
15 00-15.45 uur
18 30-19 00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag
14 15-15 00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 1111 .10; lk 0
i-i 15 en 1830*1830 uui 3e kl
1415 en IK kil-19 .id wui K:a..mafdeline
13.30-14 45 alleen voor echtgenoten 19-
20 uur. Kinderafdeling voor ouders 18
18.30 uur.
Geluidshinder
