Snoeimes dreigt voor
700.000 ambtenaren
Nederland en de gastvrijheid
Blik in de weekbladen
HP
deTijd
ONGELIJKE STRIJD VOOR WIEGEL
GOED OF
SLECHT?
i/n
DONDERDAG 1 JUNI 1978
DEN HAAG - Over precies twee weken (medio juni) komt
er eindelijk duidelijkheid in de zaak van de miljardenbe
zuinigingen: een pijnlijke, doch kennelijk noodzakelijke
operatie waarbij, aldus de verwachting, vooral uitkerings
trekkers en ambtenaren een veer zullen moeten laten.
Duidelijkheid overigens die maar
al te nodig is. Want veel langer
mag het kabinet-Van Agt dit be
sluit niet voor zich uit schuiven.
Het gesol met de gemoedsrust
van beide categorieën, ten prooi
aan hevige onzekerheid, lijkt nu
te ver doorgedreven. Met name
de ambtenaren wachten al bijna
een jaar in spanning af of, en zo ja
welke, bezuinigingen hen per
soonlijk zullen treffen.
Waarom moeten speciaal de amb
tenaren het bezuinigingsvoor
beeld geven? Ten eerste omdat
het er zo véél zijn. Van de 3.5 mil
joen inkomenstrekkers in ons
land vormen de overheidsdiena
ren samen een zeer grote groep
van in totaal ruim 700.000 leden:
135.000 ambtenaren werkzaam
bij hoge colleges van staat en mi
nisteries, 76.000 bij de staatsbe
drijven. 215.000 bij onderwijs
(inclusief wetenschappelijk on
derwijs), circa 9000 bij de rijks
politie, 18.000 bij de gemeente
politie, 56.000 bij militaire instan
ties, 15.000 man provinciaal en
175.000 man gemeentelijk perso
neel. Die ruim 700.000 ambtena
ren verdienen samen per jaar
ruim 30 miljard en elk procentje
dat daarop kan worden bezuinigd
tikt hard aan.
Ambtenaren hebben geen collec
tieve arbeidsovereenkomst. De
overheid kan dus vrij gemakke
lijk en tamelijk eenzijdig maatre
gelen in hun inkomens- of
rechtspositiesfeer treffen. Al
moet officieel alvorens zo'n be
sluit wordt genomen worden
overlegd met de centrale com
missie voor georganiseerd over
leg in ambtenarenzaken. Minister
Wiegel van Binnenlandse Zaken
is als opperpersoneelsbaas bij de
overheid voorzitter van dat
overleg.
Dezelfde minister Wiegel heeft zich
al enkele malen duidelijk uitge
sproken tegen het "dubbel pak
ken" van ambtenareninkomens
en dat geldt ook voor hun pen
sioenen. Onder dubbel pakken
wordt dan verstaan dat ambtena-
Door
Theo de Jong
ren meer dan anderen, niet bij de
overheid werkzame, loontrek
kers verplicht zouden worden om
bij te dragen aan de zozeer door
het kabinet begeerde ombui
gingsoperatie.
Toen premier Van Agt vorige
maand op de preekstoel van de
gereformeerde kerk in Harder
wijk keihard uitsprak wat al
maandenlang als gerucht de ron
de deed, namelijk dat de ambte
naren een aanmerkelijke bijdra
ge zal worden gevraagd en ver
wacht, informeerden de ambte-
nareiv.entrales onmiddellijk be
zorgd bij hun eigen minister Wie
gel of hij zijn toezeggmgen soms
"vergeten" was. Ook nadat mi
nister Van Aardenne van Eco
nomische Zaken korte tijd later
naar de ambtenaren wees werd
de minister van Binnenlandse
Zaken gepeild. Tot opluchting
van de ambtenarenorganisaties
liet Wiegel weten dat hij nog
steeds "tegen" was.
Dus kan de vraag worden gesteld, is
er nu wel of geen aanleiding voor
de arhbtenaren om hun onge
rustheid tot medio juni opzij te
zetten? Om het in Harderwijkse
kanseltaai te stellen: er is alle re
den toe.
Want wat is precies extra pakken?
Feit is dat ambtenaren een uit
stekend welvaartsvast pensioen
hebben dat in het bedrijfsleven
goud waard is en dat ze slechts
voor een deel zelf hoeven te be
talen - de rest van de premie
komt uit de overheidskas. Hun
ontslagregeling is meer dan wa
terdicht: wie heeft er ooit van
massa-ontslagen bij de overheid
gehoord?
Sedert minister Toxopeus worden
de ambtenarensalarissen via het
zogeheten trend beleid periodiek
verhoogd, inclusief elementen
als verhoogde sociale premies die
wel in de particuliere sector wor
den betaald, maar niet bij de
Minister Wiegel
overheid, doch niettemin via de
trend worden vergoed. De aan
spraken in geval van ziekte voor
de ambtenaar zijn ronduit riant:
gedurende 18 maanden doorbe
taling van zijn hele salaris - pas
daarna 80 procent van de bezol
diging.
Ambtenaren hebben ook een zoge
heten vijf procents-regeling: als
men teveel (meer dan vijf procent
van het gezinsinkomen) aan ziek
tekosten moet betalen, kan men
daarin een tegemoetkoming krij
gen. En dan zijn er nog ambtena-
renregelingen voor verplaat
singskosten en studiekosten,
men kent het premiesparen, er is
wachtgeld (o.a. bij ontslag we
gens reorganisatie) om nog maar
te zwijgen van de aanvulling op
de arbeidsongeschiktheids-uit
kering en de veel geprezen inte
rimregeling ziektekosten die een
jaarlijkse tegemoetkoming in
de premiebetaling omvat.
Natuurlijk, ambtenaren krijgen
naast hun pensioen niet hun volle
aow: per jaar wordt twee procent
ingebouwd, waardoor na 40
dienstjaren er hooguit 20 procent
aow op overschiet. Maar al met al
betekenen deze regelingen een
aardige (en kostbare) voorsprong
op degenen die niet in overheids
dienst zijn.
Als dus over twee weken aan de
700.000 ambtenaren wordt ge
vraagd om in het kader van de
algehele bezuinigingspolitiek "in
te leveren" is dat het gevolg van
het feit dat ook de ambtelijke
ombuigingscorrtmissie-Lamers
niet om bovenstaande feiten
heen kon. Al mag nooit worden
vergeten dat de ambtenaren een
groot deel van die verworvenhe
den in het verleden duur hebben
gekocht: ze hebben aow-aan-
spreken ingeleverd, ze volgden
niet de loonexplosie aan het be
gin van de jaren '70, ze krijgen
geen tantièmes, kennen geen 13-
de maandsuhkering en geen
winstdelingsregeling, en zelfs de
nieuwe vad gaat aan hen voorbij.
Voor minister Wiegel zal het een
hard gevecht in de ministerraad
kosten om zijn "nee" op de be-
zuinigingsvraag aan de rest van
het kabinet te kunnen verkopen.
Over twee weken zal waarschijn
lijk blijken dat hij in die strijd het
onderspit heeft moeten delven.
Van Agt, Van Aardenne en niet in
het minst Andriessen hebben
dan gewoon een andere uitleg
aan het begrip "ambtelijke ex
traatjes" gegeven.
Nederlanders hebben een naam in
de wereld: naast proper en zuinig
staan we bekend als gastvrij. Wij
leven in een goed land, een land
met een relatief grote welvaart,
waar de elementaire rechten van
de mens door de regering worden
gewaarborgd.
Er zijn veel landen waar de situatie
aanmerkelijk minder gunstig is,
waar honger en armoede heerst,
waar mensen worden onderdrukt
tot zwijgen gebracht en/of gemar
teld. Het is een logisch gevolg van
deze situatie dat er jaarlijks vele
mensen hun vaderland de rug toe
keren om elders een beter leven
te kunnen beginnen.
Een groot aantal van deze vreem
delingen komt naar Nederland.
De redenen die leiden tot het
verlaten van het vaderland kun
nen heel verschillend liggen.
Naast mensen die een materieel
beter leven zoeken, zijn er ook die
vanwege hun politieke of zelfs
religieuze overtuigingen zich ge
noodzaakt zien hun land te verla
ten.
straf die in verband met het ple
gen van een misdrijf is opgelegd.
Vroeger had de regering het recht
om naar willekeur over deze
mensen te beschikken. Dit denk
patroon werd door de Franse re
volutie veranderd. Er werden in
ternationale afspraken gemaakt
(verdragen) om zodoende de on
beperkte soevereiniteit aan ban
den te leggen.
Of het kenmerk "gastvrijheid" op
Nederland nog wel van toepas
sing is begint een twijfelachtige
zaak te worden wanneer we de
lange reeks uitzettingen en ook
uitleveringen van de laatste tijd
bekijken. Het besluit tot uitwij
zing van de Amerikaanse ex-ge
heim agent Philip Agee, de be-
•handeling en verwijdering uit
Nederland van het 16-jarige
Kaapverdische meisje Manuela
C.C. en het besluit tot uitlevering
van de drie R.A.F.-leden Fol-
kerts, Wackernagel en Schneider
ligt ons nog vers in het geheugen.
Uitzetting en uitlevering zijn twee
verschillende zaken.
Uitzetting van vreemdelingen is
een maatregel van de overheid
Door
mr. C.A. Schwartz
om iemand die illegaal in ons
land verblijft te verwijderen. Om
in Nederland te mogen verblijven
is een "titel" tot verblijf (vergun
ning) vereist. Deze vergunning
moet over het algemeen aange
vraagd worden. Tegen de weige
ring tot het verlenen van zo'n
vergunning kan de vreemdeling
in beroep gaan. Echter, dit be
roep heeft geen schorsende wer
king, d.w.z. na het weigeren van
de vergunning kan de vreemde
ling het land uitgezet worden,
ook al is hij in beroep gegaan te
gen die weigering. Het kan de
vreemdeling als gunst worden,
toegestaan in Nederland te ver
blijven zolang er nog geen beslis
sing op het beroep dat de vreem
deling heeft ingesteld, is geno-
Uitlevering vindt plaats op grond
van volkenrechtelijke verdragen
Wie in zijn land een strafbaar feit
pleegt en vervolgens naar ons
land vlucht loopt kans te worden
uitgeleverd wanneer zijn land
daarom verzoekt. Uitlevering ge
schiedt in principe alleen wan
neer een strafbaar feit is gepleegd
waarop zowel naar Nederlands
recht als naar het recht van de
staat die om uitlevering verzoekt
een vrijheidsstraf van één jaar of
langer staat.
Daar de uitleveringsprocedure in
het algemeen in volkenrechtelij
ke overeenkomsten is vastgelegd
laat de uitzettingsprocedure
meer ruimte tot zelfstandige be
sluitvorming van de regering.
Wanneer er wordt geoordeeld
over verlening c.q. verlenging
van verblijfsvergunningen wordt
er gewerkt met criteria als "die
nen van wezenlijk Nederlands
belang" en "ontbreken van
klemmende redenen van huma
nitaire aard die uitzetting zouden
verbieden".
Deze rekbare criteria geven de mi
nister/staatssecretaris een grote
vrijheid die ook tot ondoorzichti
ge uitspraken kan leiden. Ik denk
hierbij aan het indertijd door
staatssecretaris Haars genomen
besluit tot uitwijzing van de
Amerikaan Philip Agee. Het
werd toen duidelijk dat er tegen
Agee geen zwaarwegende bezwa
ren bestonden, in ieder geval niet
zwaarder dan het vermoeden dat
hij later misschien moeilijkheden
zou kunnen opleveren. Dat betrof
toen de publicatie van gegevens
over zijn vroegere werkgever, de
C.I.A., de Amerikaanse inlichtin
gendienst.
Ook het besluit tot uitwijzing van
het Kaapverdische meisje Ma
nuela doet ons twijfelen aan de
spreekwoordelijke Nederlandse
gastvrijheid.
Het huidige vreemdelingenbeleid
lijkt zich meer en meer te richten
op de letter der wet dan op de
omstandigheden van het indivi
duele geval. Misschien zou het
goed zijn als bij elk besluit tot uit
zetting de onafhankelijke rechter
zijn oordeel kan vellen.
Door
Piet Wesseling
Het gesprek dat de NOS in de laatste uitzending van Markantliet
horen met prof. W. Nagel (zijn schuilnaam is J.B. Charles, waar
onder hij veel publiceert) was een aardige verrassing .WistU .dat
nijlpaarden alleen maar gras en dat soort spul eten en nooit visjes
opvreten? Als kleine jongen zat Willem Nagel een keer's middags
aan tafel toen zijn vader n.a.v. een preek 's morgens zei dat hij het
verschrikkelijk vond te bedenken hoe nijlpaarden in de Nijl zich
te goed deden aan al die prachtige vissengroot en kleindie in de
Nijl rondzwommen. Vissen, die wij behoedzaam in een aquarium
verzorgen. Willem had toen opgemerkt dat nijlpaarden alleen
maar gras aten. Zijn vader ging ertegenin en riep: .Zullen we
erom wedden?" Bij de bovenmeester kreeg Willem gelijk tot va
ders groot verdriet.
Nagel vertelde vele geestige maar ook soms diep ontroerende din
gen. Toch was er eén moment waarop hij mij teleurstelde. Hem
werd gevraagd: .Js de mens van huis uit goed of slecht, is hij goed
of slecht als hij geboren wordt?" Nagel antwoordde.Slecht. Naar
mijn mening is elk mens ten kwade geneigd"
Ik weet wel, dat vele christenen zo denken. Ik weet ook wel dat nog
velen in de erfzonde geloven.de zonde van de eerste mens die alle
mensen besmet. Ik weet ook wel, dat er mensen zijn die geloven dat
elke mens goed geboren wordt, omdat hij een schepsel van God is.
Maar naar mijn menina zijn deze antwoorden allemaal evenzeer
zonder betekenis als de vraag zelf. Geen enkel mens wordt goed of
slecht geboren. Hij is niet als het dier met alleen maar een instict
tot zelfbehoud, al komen miljoenen mensen b.v. in de Sahel door
uiterste hongersnood gedreven er bijna aan toe.
Talloze zaken
Het hangt van talloze zaken af hoe een mens zich zal ontwikkelen,
zoals het gezin, de school, het milieu en de vele invloeden die van
buiten af tot hem komen en die hij ondergaat. Wij allen hebben een
ontzaglijk zware taak en wij dragen de verantwoording voor wat
er met dat kleine lieve pas geboren wezentje zal gebeurenAls het
goed is zal het uitgroeien tot een mens die geleerd heeft zichzelf te
respecteren en die het als zijn taak ziet voor anderen te zorgen.
„Heb Uw naaste lief zoals Uzelf'. Niemand mag alleen maar
willen behoren tot één kerk, tot één partij, tot één stand, tot één
volk. tot één natie, tot één ras. Als individuele personen hebben
wij niet alleen tot taak onszelf overeind te houden maar heel die
grote mensengemeenschap waar wij toe behoren. Geen groep mag
zich superieur achten t.o.v. andere groepen.
Het is misschien goed deze dingen juist in deze dagen te bedenken.
Wanneer U dit leest zijn de gemeenteraadsverkiezingen juist ach
ter de rug. Politieke partijen horen bij het democratisch principe
van regeren. Geen partij mag zich zó in zichzelf opsluiten dat hij
niet meer openstaat voor argumenten van andere partijen. Ie
mand minachten vanwege zijn politieke ideeën is mensonwaar
dig en maakt het opbloeien van een gezonde gemeenschap onmo
gelijk.
Deze weken
Deze weken zullen honderden miljoenen mensen kijken naar de wk
in Argentie^ië. Maar het is te hopen dat ze ook „kijken" naar het
land waar het mis gegaan is, wat de gemeenschap betreft. Daar
acht een kleine groep militiaren met aan het hoofd natuurlijk de
generaals, in innige verbondenheid met de rooms-katholieke
kerk, zich ver verheven boven het gewone volk. En wie zich tegen
dat fascistisch regime keert wordt gefolterd tot hij zijn vrienden
heeft verraden en de superioriteit van de fascisten deemoedig
heeft erkend.
Is de mens van nature goed of slecht? Ik vroeg het aan een verpleger
van 23 jaar: .Js het niet vervelend datje mensen alt'jd maar zo
kort meemaakt in een ziekenhuis?" Immers na een paar weken
gaan de meeste zieken weer gezond naar huis. .JVee", zei hij,
„helemaal niet. Het is mijn beroep om iedereen die hier komt zo
goed mogelijk te helpen. En ik vind het een fijn beroep"
Ik vroeg het aan mijn trouwe fysiotherapeute die mij elke dag komt
pijnigen om me weer aan het lopen te krijgen. „Óch", zei ze. „er
zijn natuurlijk mensen die misdaden begaan maar als je hun
levensgeschiedenis zou kennen zou je het goed begrijpenIk geloof
dat de mensen goed zijn. Anders deed ik dit werk toch niet?"
In San Franciso is bij een wetenschappelijk onderzoek bewezen dat
op enkele uitzonderingen na alle duizenden zelfmoorden gedu
rende een paar jaar dezelfde oorzaak hadden: de slachtoffers
dachten er ieder die zij kenden een plezier mee te doen met zelf
moord te plegenZij voelden zich dus verstoten en verworpen door
de gemeenschap. Beter gezegd: er bestond voor hen geen gemeen
schap meer. Waar ligt dan de schuld?
Vlijmscherp
Prof. Nagel is furieus gebeten op het fascisme. Zijn argumenten
waren vlijmscherp, de voorbeelden die hij gaf zeer sterk, terecht
ontzag hij daarbij niets en niemand Zo noemde hij een fascisti
sche groep in Spanje toen generaal Franco nog leefde, een groep
met de naam: „Christus Koning", die invallen deed tijdens bij
eenkomsten van studenten, met arrestaties en alle walgelijke ge
volgen vandien.
Ik zou prof. Nagel best willen vragen of hij gelooft in een goede
gemeenschap van alle mensen. Tot het bereiken daarvan heeft hij
zolang hij leeft ontzaglijk veel bijgedragen en hij doet dat nog.
VRU NEDERLAND
Vrij Nederland opent deze week de
voorpagina met de sensationele
kop "Het afscheid van Wim Dui-
senberg". Het blijkt de bekende
verkooptruc te zijn die bladen als
Privé, Story en Weekend ook zo
vaak toepassen. De kop slaat op
vier regels middenin het artikel.
Daar staat dat Duisenberg in
kleine kring aangekondigd zou
hebben binnenkort de politiek te
verlaten. De rest van het verhaal
van Feike Salverda en Vincent
Bakker handelt over de opvattin
gen van de verschillende politici
over de aangekondigde bezuini
gingsoperatie. De schrijvers ho
pen dat Den Uyl door middel van
zijn voorstellen om tot een mil
jardenbezuiniging te komen,
(loonmatiging), het keuze
probleem nu definitief in de poli
tiek tilt.
Peter van Straten weet op de voor
pagina van VN met een treffende
tekening de positie van Van Agt
uit te beelden. De minister-pre
sident met de bekende uitleg
gende handjes en ondertussen
zeepbellen uitblazend.
Bibeb heeft een gesprek gehad met
de commissaris van de koningin
in Drente, Tineke Schilthuis. Zo
als altijd weet Bibeb weer een
aantal aardige uitspraken te ont
futselen. Bijvoorbeeld over
Nieuw Links.
Tineke Schilthuis: Ik heb nooit een
poging gedaan in de Nieuw
Linkse trei: te stappen, daar ben
ik te bestuurlijk voor, te weinig
idealistisch. Misschien kijk ik te
weinig naar het droomkasteel en
te veel naar de stopcontacten".
Het koppel Frits Barend/Henk van
Dorp zit voor VN in Argenti-
nië."Twee dagen Argentinië dra
gen al aardig bij tot het gevoel van
achtervolgingswaarzin, laten zij
het thuisfront weten". Via hen
weten we ook dat de KNVB pers
voorlichter Hamstra de demon
stratie van Bram en Freek op
Schiphol bij het vertrek van het
Nederlands elftal niet zo op prijs
heeft gesteld.
"Konden die mensen nou niet be
denken dat op Schiphol 35 men
sen rustig afscheid wilden nemen
van vrouw en kinderen.
Elseviers Magazine verschijnt deze
week een dag later en kan daarom
niet in deze rubriek besproken
worden. De oorzaak van de ver
traging ligt misschien aan het feit
dat de hoofdredacteur van Else
vier, Ferry Hoogendijk deze
week uitgebreid wordt geportret
teerd in de Haagse Post. Het is het
verhaal van een geslaagd journa
list die al op zijn vijftiende jaar
Drees, Stikker en Oud voor de
schoolkrant interviewde.
Al weer tien jaar hoofdredacteur.
Wat nu legt HP hem voor, een
ministerschap wellicht.
Het is me nooit gevraagd, zegt hij.
Maar de ambitie? De ambitie
...kijk, een ministerschap kan
leuk zijnmaar het is ook zo dat ik
hier bij Elsevier een grote club
vrienden heb.
Hoogendijk zegt dat hij wel eens
voor een speciale reportage drie
maanden bij de Hoogovens zou
willen werken, maar dan ver
momd a la Gunter Walraff dus.
Hij heeft de problemen echter al
voorzien.
Ze herkennen je stem en je kop dat is
het probleemMaar als dat niet zo
was, dan deed ik het".
In de Haagse Post verder een zeer
boeiend interview met de kandi
daat-voorzitter van de PvdA (nu
nog) Groningse wethouder Max
van den Berg. Een gesprek voor
namelijk over de rol die de PvdA
in de toekomst zal moeten gaan
spelen. Van den Berg voelt het
meest voor het streven naar een
absolute linkse meerderheid. Hij
heeft weinig hoop dat het CDA
nog zal veranderen. Over de ver
houding partijbestuur-fractie
zegt Van den Berg:
"Ik zeg niet laat het partijbestuur
zich eens wat minder met de da
gelijkse praktijk van de fractie
bemoeien, ik zeg laat de fractie
zorgen dat ze zo duidelijk op de
lijn van de partij zit, dat dat be
stuur niet steeds op het Binnenhof
hoeft te wonen".
Ischa Meyer was aanwezig bij de
demonstratie van Bram en Freek
op Schiphol waar Theo Koomen
aan de tand werd gevotjld over
zijn K-tel spot.
"Die had ik allang van tevoren op
genomen. Dat kon ik niet meer te
rugnemen.
De Tijd was aanwezig op de fami
liedag van de Evangelische Om
roep, afgelopen zaterdag. Het is
een geslaagde dag geworden. Dat
komt, zo vertrouwt EO voorlich
ter Jaap de Wit, Aad van der Mijn
toe, omdat wij God gisteravond al
hebben gevraagd op deze dag
niets mis te laten gaan.
"Het was een geweldige bidstond
waarin wij de Heer hebben ge
vraagd om een rustig verloop en
of God als het ware een ring van
engelen rond deze hal zou willen
plaatsen, zodat er geen ongere
geldheden van buiten zouden
kunnen komen".
De tv-opname van het gebeuren,
blijkt geregisseerd te zijn door
iemand die vroeger porno-films
maakte. Toen hij de Heer leerde
kennen heeft hij echter radicaal
met het verleden gebroken.
In de serie van Frans Boelen over
de tv-makers van Nederland is
dit maal Tros regisseur en hoofd
drama Jan Keja aan het woord.
Hij heeft het over de sensatie bij
sommige programma's En Henk
van der Meyden dan bij jouw om
roep? vraagt Boelen.
Daar ben ik ook op tegen. In iedere
stafvergadering roep ik ook dat
we met die uitzendingen zo snel
mogelijk moeten stoppen, maar
ze doen het niet. Dan denk ik laat
maar gaan, daar zit ik niet mee,
die man loopt zichzelf wel te plet
ter.
Overigens is Keja best te spreken
over de Nederlandse televisie.
