Opstandelingen
trekken weg uit
provincie Sjaba
NAVO-partners praten
over militaire kwesties
Lauw begin van ontwapeningsconferentie
NAAST HET NIEUWS
In Afrika veel
Franse soldaten
Fles halfvolle melk
hele liter tijdelijk
WOENSDAG 24 MEI 1978
BUITENLAND
PAGINA 9
NEW YORK (UPI) - In New York is
gisteren de ontwapeningsconfe
rentie van de Verenigde Naties
begonnen. Zij zal vijf weken du
ren en is de eerste algemene we
reldconferentie van deze aard
sinds 1932;
Hoe moeilijk het wordt geacht een
werkelijke doorbraak te bereiken
in het thans door de VS en Sovjet-
Unie overheerste overleg ter af
remming van de geldverslinden-.
de bewapeningswedloop in de
wereld die ruim een miljard dol
lar per dag kost, bleek al uit de
openingswoorden van de voorzit
ter van de algemene vergadering
van de VN, de Joegoslaaf Lazar
Mojsov, onder-minister van bui
tenlandse zaken.
Hij zei dat de VN in hun 33-jarige
bestaan 228 resoluties met be
trekking tot ontwapening had
den aangenomen zonder dat men
er werkelijk verder mee was ge
komen.
Secretaris-generaal Waldheim van
de VN sprak van een "enorme
uitdaging om een ommekeer tot
stand te brengen in de toeneming
van de bewapeningsuitgaven" en
over "een wereldramp" te voor
komen, maar legde slechts be
scheiden voorstellen aan de 149
leden-landen voor.
In het bijzonder vroeg hij hun één-
tiende procent van de bedragen
die zij thans voor militaire doel
einden uitgeven te besteden aan
ontwapening en stelde hij voor
een commissie van "selecte per
sonen samen te stellen die zou
moeten adviseren en wegen moe
ten aangeven voor een brede in
ternationale studie op het gebied
van afremming van de bewape
ningswedloop en ontwapening".
Andere prominente figuren, zoals
de Russische minister van bui
tenlandse zaken Andrei Gromy-
ko, die maandag in New York
aankwam, verschenen niet op de
zitting van gisteren.
Frankrijk, welks president Valery
Giscard d'Estaing vandaag in
New York zou komen, is een land
dat in New York voor nieuws zou
kunnen zorgen doordat het van
plan zou zijn voorstellen te doen
voor "een nieuwe aanpak" voor
het afremmen van de bewape
ning. Het zou het ontwapenings-
overleg dat thans in Genève vrij
wel uitsluitend wordt gevoerd
tussen de twee grote mogendhe
den, de VS en de SU, naar de Ver
enigde Naties willen halen in een
poging meer landen in het over
leg te betrekken.
De Geneefse conferentie is sinds
1972 bijna 800 maal bijeenge
weest onder het co-voorzitter
schap van de Sovjet-Unie en de
Verenigde Staten, maar er is tot
dusverre vrijwel geen enkel re
sultaat bereikt.
Volgens de huidige agenda zal de
Nederlandse minister van bui
tenlandse zaken Van der Klaauw
op 2 juni in de Newyorkse confe
rentie spreken.
TOERMALIJN
In de Braziliaanse stad Minas Gerais is onlangs een enorm stuk
rode toermalijn gevonden, aldus het dagblad O Globo. De edel
steen weegt 12 kilo en is waarschijnlijk enkele miljoenen dollars
waard. Het is het grootste stuk toermalijn dat ooit gevonden is.
De hardheid van het mineraal benadert die van diamant.
De eigenaar die de edelsteen op zijn land vond, heeft hem voor de
veiligheid verstopt en weigert hem voorlopig door deskundigen
te laten onderzoeken.
HOESSEIN TROUWT
Koning Hoessein van Jordanië zal op 15 juni trouwen met de 26-ja-
rige Amerikaanse Lisa Halaby. Dit vertelde de 42-jarige mo
narch, die in zijn land gezien wordt als directe afstammelingg van
de profeet Mohammed, gisteren in Amman.
Lisa Halaby is de dochter van een voormalige president-directeur
van Pan American Ariways. Zij wordt Hoessein's vierde vrouw.
De koning scheidde van zijn eerste twee echtgenotes, zijn derde
kwam vorig jaar om bij een ongeluk met een helikopter.
CHAPLIN HERBEGRAVEN
De filmkomiek Charlie Chaplin, die vorig jaar op 88-leeftijd over
leed en wiens lijk enige tijd later werd gestolen, is gisteren herbe
graven in het Zwitserse plaatsje Cordie-sur-Vervey.
De herbegrafenis werd slechts bijgewoond door Chaplin's echtge
note, een aantal van haar kinderen en enkele plaatselijke autori
teiten. De lijkkist is nu in een grafkelder geplaats, welke van
gewapend beton is gemaakt Dit om nieuwe pogingen te voor
komen het stoffelijk overschot van de wereldberoemde komiek
te stelen.
NAZI-MARS MAG
Amerikaanse Nazi's mogen een mars houden door de joodse voor
stad, Skokie genaamd, bij Chigago. In Skokie wonen 35.000 jo
den, van wie ruim 7.000 de Nazi-terreur hebben overleefd.
De nationaal-socialistische partij in de VS voert al sinds het begin
van vorig jaar strijd om deze mars te mogen houden. De pas
gedane uitspraak was van een federaal hof van beroep, dat stelde
dat de demonstratie door mocht gaan omdat "ideologische tiran
nie niet is toegestaan, hoe waardevol de motivatie die eraan ten
grondslag ligt ook is."
IKELENGE (ZAMBIA) (Reuter/AFP/UPI) - Honderden
opstandelingen zijn gisteren in vrachtwagens en perso
nenauto's uit de Zairese provincie Sjaba Angola bin
nengetrokken. Zij kwamen, beladen met radio's, came
ra's en huishoudelijke goederen die zij tijdens hun be
zetting van negen dagen in de mijnstad Kolwezi hadden
buitgemaakt, via de noordwestelijke punt van Zambia.
Intussen voerden leden van het
Franse vreemdelingenlegioen
zoekacties uit aan de rand van
Kolwezi. Volgens militaire krin
gen hadden zij bevel achter
gebleven opstandelingen uit de
weg te ruimen. In een Afrikaanse
krottenwijk buiten de mijnstad
stootten de legionairs op een
groep van ongeveer 50 rebellen,
van wie zij er vijf doodden. De Para's
rest verdween in het hoge gras,
gen het bewind van de Zaïrese
president gerichte inval begon
zijn behalve leden van het Zaïre
se garnizoen in Kolwezi ook vele
zwarte burgers gedood. De Fran
se parachutisten die vorige week
vrijdag de mijnstad heroverden,
zeggen dat er bij deze actie 300
opstandelingen zijn gesneuveld.
Naar het ministerie van defensie in
Parijs bekendmaakte, vonden de
Franse militairen in Kolwezi een
plaats waar ongeveer 20 blanken,
voor ruim'de helft bestaande uit
kinderen, waren gedood. Vol
gens officiële schattingen zijn
sinds de inval in Sjaba die op 13
mei begon, ongeveer 200 blanken
om het leven gebracht.
Dit aantal kan nog wel stijgen aan
gezien er nog talrijke blanken
worden vermist, die of gedood
zijn of door de opstandelingen als
gijzelaar zijn meegenomen. Zo is
het bijvoorbeeld zeker dat van de
560 Fransen die officieel in Kol
wezi verbleven, er 420 via de Zai
rese hoofdstad Kinsjasa zijn geë
vacueerd. Wat er met de reste
rende 140 is gebeurd, is niet be
kend. Het is mogelijk dat zij kans
hebben gezien uit te wijken naar
Loeboembasji.
Hoeveel zwarten zijn omgekomen,
i bekend. Toen de te-
Rhodesische
regering wil
af van
beschermde
dorpen
WEDZA (UPI) - De zwarte Rhode
sische leider dominee Ndabanin-
gi Sithole, heeft gisteren ver
klaard dat het de bedoeling is te
gen juli alle zogenaamde be
schermde dorpen te hebben af
geschaft. Sithole maakt deel uit
van de interim-regering die Rho-
desië op het moment leidt.
De beschermde dorpen zijn zeer
gehaat bij de zwarte bevolking
die erin woont, omdat men er niet
zeker van is of de dorpen niet
veeleer de bewoners binnen moe
ten houden dan guerrilleros bui
ten.
In onafhankelijke kringen is ge
zegd dat nu naar schatting
500.000 zwarten in Rhodesië in
een beschermd dorp wonen.
De drie leden van de interimrege
ring van Rhodesië hebben dins
dag een bezoek gebracht aan
Wedza, waar zwarte guerrilla
strijders maandagavond hadden
toegeslagen. Zij probeerden een
klein aantal belangstellenden er
van te overtuigen dat de strijd
voor een zwart bewind was ge
wonnen.
Bisschop Abel Moezorewa, het
vierde lid van de interimregering,
was gisteren niet aanwezig. Hij
wil al dergelijke bijeenkomsten
mijden, uit protest tegen het ont
slag van de zwarte onderminister
van justitie, Byron Hove. Hove is
inmiddels opgevolgd door Fran
cis Zindoga.
Inmiddels heeft president Valéry
Giscard d'Estaing gisteravond
meegedeeld, dat de Franse para
chutisten Sjaba niet zullen verla
ten voordat zij de vermiste blan
ken hebben opgespoord. Op een
persconferentie aan het eind van
een tweedaagse topconferentie
van Frankrijk en 20 voormalige
Franse gebieden in Afrika zei
Giscard, dat de Zaïrese regering
tevoren van het vertrek van de
valschermtroepen in kennis zal
worden gesteld, opdat zij maat
regelen kan treffen om de veilig
heid in het gebied te verzekeren.
Deze parachutisten die deel uitma
ken vAn het vreemdelingenle
gioen, zijn de enige buitenlandse
troepen in het gebied van Kolwe
zi, sinds de Belgische valscherm-
troepen zich maandag overhaast
terugtrokken naar de basis Ka-
mina. Vandaar keerden de eerste
eenheden gisteravond per vlieg
tuig terug in Brussel. Echter on
geveer 750 Belgische parachutis
ten zullen "gedurende de huidige
periode van onzekerheid" in
Kamina blijven.
Crisis
De Zaïrese economie die het toch al
verre van makkelijk had dreigt
door de inval in Sjaba in een
sis te worden gestort,
westelijke economi
sche deskundigen in de Zaïrese
hoofdstad Kinsjasa.
Rond 700 Belgische technici zijn
verdwenen, de koperproduktie
ligt stil en als gevolg daarvan zal
een van de voornaamste bronnen
van inkomsten uit de export bin
nen een aantal weken opdrogen.
Daardoor is het zeer onwaar
schijnlijk geworden dat Zaïre,
dat reeds onder een zware bui
tenlandse schuld van in totaal
ruim vijf miljard gulden gebukt
gaat, een lening van bijna 500
miljoen zal krijgen van een
westelijk consortium van ban
ken.
Juist toen de overeenkomst voor
deze lening zou worden gesloten
waren de gevechten uitgebroken.
Bezinning
Het debat dat de Belgische Kamer
van Volksvertegenwoordigers
gisteren gevoerd heeft over de
Belgische reddingsoperatie in
Zaïre, heeft duidelijk gemaakt
dat België zich opnieuw dient te
bezinnen over zijn rol in zijn
voormalige kolonie, Zaire. Henri
Simonet, de minister van bui
tenlandse zaken, zei in de Kamer
"Het gaat er niet om dat we uit
Zaïre weggaan. Waar het om gaat
is tot welke prijs we er kunnen
blijven".
André Cools, leider van de Frans
talige socialisten, heeft on
verbloemd gesteld dat zijn partij
afwijst dat België geregeld po
litieagent in Zaïre zou spelen.
"We kunnen nooit toestaan dat de
Belgische jeugd een speerpunt
vormt in een Afrikaans Viet-
nam", zo zei hij.
Naar vandaag uit ingelichte krin
gen in Parijs werd vernomen,
werken Afrikaanse landen intus
sen aan de oprichting van een ge
zamenlijke strijdmacht die snel
zal moeten kunnen optreden te
gen aanvallen zoals die van de re
bellen in Sjaba.
Franse paratroepers in Zaïre schoppen deuren in op zoek naar rebellen. Ongeveer 800 Franse soldaten i
Vreemdelingenlegioen patrouilleren nog in Kolwezi om de orde in de stad te handhaven.
PARIJS (ANP) - Er zijn naar schat
ting op dit moment meer dan
tienduizend Franse militairen in
Afrika en het Midden-Oosten,
ondanks het feit dat de laatste
kolonie van Frankrijk op dat con
tinent, Djiboeti, bijna een jaar
geleden zelfstandig werd.
Die militairen zitten daar niet om
duimen te draaien. Eind vorige
week werden zij in Zaïre ingezet
om de blanken te bevrijden uit de
door opstandelingen bezette stad
Kolwezi. Eerder deze maand
kwamen Franse vliegtuigen in
actie om de woestijnrepubliek
Mauretanië te helpen bij het ver
jagen van guerrillastrijders van
het front voor de onafhankelijk
heid van de westelijke Sahara.
Tsjaad kreeg steun van Franse
troepen en vliegtuigen om het te
beschermen hangende een doel
treffend bestand in de oorlog tus
sen regeringstroepen en door Li
bië gesteunde opstandelingen.
Vergeleken met twee maanden ge
leden is de Franse militaire aan
wezigheid in Afrika met onge
veer tweeduizend man vergroot
Sinds het eind van de Algerijnse
oorlog in 1962 was deze troepen
macht niet zo omvangrijk ge
weest.
DEN HAAG (ANP) - Meer dan op de gebruikelijke voor
jaarsconferentie van de ministers van Buitenlandse Za
ken of de weinige bijeenkomsten van staats- en rege
ringsleiders die vroeger zijn gehouden, zal de NAVO-top-
conferentie die 30 en 31 mei in Washington wordt gehou
den in het teken staan van militaire problemen.
Premier Van Agt en de ministers Draagkracht
De goedkeuring van dit plan op het
allerhoogste niveau betekent
overigens niet dat de regeringen
van de NAVO-landen ook de fi
nanciële consequenties ervan
zullen aanvaarden. Minister
Scholten heeft reeds met zo veel
woorden verklaard, dat uitvoe
ring van alle aanbevelingen die
betrekking hebben op Nederland
de financiële draagkracht te bo
ven gaat.
Ook in het Nederlandse defensie
plan, dat de periode tot 1984 be
strijkt, worden prioriteiten ge
noemd, en de NAVO moet maar
uitmaken welke prioriteiten
voorrang hebben - die van het
Nederlandse defensieplan of die
van het lange termijnplan voor
het gehele bondgenootschap, dat
tot het midden van de jaren ne
gentig loopt.
De discussie over het derde agen
dapunt - betere samenwerking
tussen de Noordamerikaanse en
Westeuropese bondgenoten op
het gebied van de bewapening,
zal waarschijnlijk een zeer alge
meen karakter dragen en weinig
tijd in beslag nemen. De samen
werking van de Westeuropese
bondgenoten in de Europese
programmagroep - die overigens
tot nog toe weinig resultaten
heeft afgeworpen - mag niet tot
tegenstellingen tussen noord-
Amerika en west-Europa leiden.
Spanje
Men zou zich kunnen voorstellen,
dat ook het mogelijke NAVO-
lidmaatschap van Spanje in Was-
i Buitenlandse Zaken
Defensie, Van der Klaauw en
Scholten, zullen met hun colle
ga's voornamelijk spreken over
de Oost-West-betrekkingen en
het zogenaamde lange termijn-
defensieplan (LTDP) dat de mi
nisters van Defensie vorige week
in Brussel hebben goedgekeurd.
Tegen terrorisme
Nieuwe wet in
Zuid-Afrika
KAAPSTAD (AFP) - Het Zuidafri-
kaanse parlement heeft gisteren
een wetsontwerp goedgekeurd
dat het mogelijk maakt getuigen
in "terroristenzaken" voor de
duur van het hele proces in ver
zekerde bewaring te houden. Tot
nu toe was er een maximumter
mijn van zes maanden.
De blanke oppositie stemde tegen
het wetsontwerp. Helen Suzman,
die namens de progressieve fede
rale partij sprak, noemde de
maatregel "een vorm van marte
ling". Minister van justitie Jim
my Kruger, verklaarde dat de
maatregel nodig was om de ge
tuigen afdoende veiligheid te
kunnen garanderen. Hij herin
nerde eraan dat er 66 processen in
verband met terrorisme aan de
gang zijn in Zuid-Afrika.
hington ter sprake komt. Eerder
dan aanvankelijk werd verwacht,
namelijk dit najaar, zal in Spanje
zelf het lidmaatschap aan de orde
worden gesteld.
Nederland zal, indien Spanje tot de
NAVO wil toetreden, een derge
lijk verzoek zeker steunen, zo
heeft minister Van der Klaauw
tijdens zijn bezoek aan Madrid la
ten blijken. In tegenstelling tot de
regeringspartij van premier
Adolfo Suarez zijn de Spaanse
socialisten echter tegen toetre
ding gekant: zij vrezen nadelige
gevolgen voor Joegoslavië.
De ontwikkeling in Afrika, met
name in de Hoorn en in Zaïre,
zullen in Washington zeker wor
den besproken, waarmee optre
den van de NAVO in geval van
(een dreigend) conflict buiten het
huidige verdragsgebied weer ac
tueel kan worden.
Om de aanvoer van olie uit het
Midden-Oosten, via de Arabische
Golf, de Indische Oceaan en de
wateren rondom Kaap de Goede
Hoop in geval van oorlog veilig te
stellen is Saclant, het hoofdkwar
tier voor de Atlantische Oceaan,
een paar jaar geleden begonnen
met een studie, die telkens aan
nieuwe ontwikkelingen wordt
aangepast.
trokken, dat NAVO-landen die
wel militaire contacten met Zuid-
Afrika onderhouden, als de Ver
enigde Staten, de resultaten van
dergelijke contacten niet zouden
inbrengen in deze studie.
Het nieuwe strategische belang van
de rotsige eilandjes rond Mada
gascar heeft ook een uitbreiding
van de Franse garnizoenen tot
gevolg. "Deze eilanden zijn Frans
en we zijn niet van plan ze weg te
geven aan wie dan ook", zei een
Franse regerinfsfunctionaris. H(j
doelde op stipjes op de kaart als
Juan de Nova, Europa, Tromelin
en Glorieuses. Parijs trekt zich
daarbij niets aan van protesten
van Madagascar, de Seychellen
en de Comoren en van de opposi
tiepartijen op Mauritius en Réu-
Achter deze nieuwe politiek van
Frankrijk zit volgens regerings
functionarissen de groeiende be
zorgdheid om de steeds groter
wordende invloed van Moskou in
Afrika, waar bijvoorbeeld Russi
sche militaire adviseurs en Cu
baanse militairen de regering van
Ethiopië assisteren bij haar strijd
tegen afscheidingsbewegingen.
Parijs betreurt wat het ziet als "de
onverschilligheid van de Ver
enigde Staten tegenover de ge
beurtenissen in Afrika". "Van
Ethiopië in het oosten, via Tsjaad
en Niger naar Mauretanië en Ma
rokko in het westen van dit con
tinent hebben de Verenigde Sta
ten de Sovjet-Unie praktisch car
te blanche gegeven", zo merkte
een Franse functionaris bitter op.
In Djiboeti staat een Frans militair
contingent van 4600 man en in de
Rode Zee en.de Indische Oceaan
ligt een eskader Franse oorlogs
schepen.
ADVERTENTIE
Uitbreiding
Van Nederlandse zijde is voortdu
rend verklaard, dat de NAVO als
zodanig bij deze studie geen
overleg heeft gepleegd met niet
bij het bondgenootschap aange
sloten staten, waarbij men dan
denkt aan Zuid-Afrika. Uitbrei
ding van het verdragsgebied, dat
thans door de Kreefskeerkring
wordt begrensd, wordt politiek
meer onaanvaardbaar genoemd.
Maar het is nauwelijks voorstel
baar, vooral nu de NAVO-bond-
genoot Portugal zich uit Angola
en Mozambique heeft terugge-
Alleen voor Melkunie-of Menken Landbouw produkten.
