OTS II
Riek
eindelijk de lucht in
Zenuwenoorlog in Noordierse gevangenis
Heer heb erbarmen
met Argentinië.
PAGINA 4
VARIA
VRIJDAG 12 MEI 1978
Eerst gooide een locaal stormpje roet in het eten, een
paar dagen daarna sloeg de bliksem in het vluchtlei-
dingssysteem. Maar gisteravond was het dan eindelijk
zover dat op de lanceerbasis Cape Canaveral in de
Amerikaanse staat Florida Europa's eerste communi
catiesatelliet, OTS-II, kon worden afgevuurd. Een ge
beurtenis die in het holst van de nacht een paar hon
derd man naar Noordwijk voerde, naar het ruimte
vaartcentrum ESTEC.
Daar, in de kantine op de vierde
verdieping spitsten Italianen,
Fransen, Duitsers, kortom ie
dereen die in de afgelopen ja
ren zijn steentje heeft bijgedra
gen aan het ESTEC-aandeel in
deze satelliet, de oorjtes. Al een
keer eerder waren ze daar sa
mengedromd. Dat was vorig
jaar september toen OTS (Orbi
tal Test Satellite) de lucht in
werd gestuurd. Ook toen stond
de feest-champagne klaar,
maar geklonken is er die nacht
niet. Precies 54 seconden na de
lancering ging het mis.
Een geluk was het, nog dat men
een paar uur voor de "lift-off'
een Engelse verzekerings
maatschappij na veel heen en
weer gepraat had weten te
strikken de satelliet te verzeke
ren. Zodoende stroomde er
voldoende geld in het laatje te
rug om het vrij kort daarna nog
eens te proberen, dit keer met
de OTS II. Hemelvaartsdag, zo
werd berekend, zou een erg ge
schikte en tevens toepasselijke
dag zijn om de satelliet het
luchtruim te laten kiezen. Een
paar uur voor de lancering
sloeg de bliksem in. "Een teken
van Boven", grapte men bij
ESTEC. Toen op de lanceerba
sis de schade werd opgenomen
bleek weliswaar dat de bliksem
weinig kwaad had gedaan maar
een toen tevens uitgevoerde
routine-controle bracht een
paar ernstige mankementen
aan het raketgedeelte aan het
licht. Zou de lancering van OTS
II op Hemelvaartsdag zijn
doorgegaan, dan was 'ie we
derom niet ver gekomen, zo is
de overtuiging.
De ambiance waarin afgelopen
nacht in Noordwijk een paar
honderd betrokkenen de lan
cering volgden, deed weinig
"echt" aan. In de verste verte
leek het niet op de sfeer die tv-
kijkend Nederland een paar
keer heeft mogen proeven bij
raketlanceringen zoals die
werden gevolgd vanuit bij
voorbeeld Houston. Geen ra
telende telexen of druk gedoe
in hemdsmouwen, geen directe
beeldverbinding (op bioscoop
formaat), geen pompeus tijd-
mechanisme waarop de secon
den zich duidelijk zichtbaar la
ten wegtikken.
ESTEC deed het "vanwege het
krappe budget" met veel min
der.
De mannen die in het ruimte
vaartcentrum in Noordwijk de
satelliet hebben uitgetest, er de
ideeën voor hebben ontwik
keld, de coördinatie van het
gehele projekt op zich hebben
genomen, zochten hun plaatsje
op in de smalle, rokerige kanti
ne waar voorafgaand aan de fei
telijke lancering (één minuut
voor één) het hoe en wat van de
satelliet nog eens uit de doeken
werd gedaan.
Veel zal men er niet aan hebben
gehad. Waar zoveel technisch
vernuft onder één dak is ge
bundeld, liet een eenvoudig
filmapparaat dat beelden zou
laten zien van de diverse bouw
fasen van de OTS (in het pro
jekt is in totaal acht jaar werk
gaan zitten), het keer op keer
afweten. En het monotone aba-
cadabra van een ongetwijfeld
zeer begaafde gastspreker-sa
tellietspecialist, ging, naarmate
het Tijdstip naderde, onder in
een aanzwellend geroezemoes
Dat was de kantine.
In een andere ruimte in het ES-
TEC-gebouw was er wat meer
voeling met Cape Canaveral, al
had ook dat niet veel om het lijf.
De PTT had gezorgd voor een
directe lijnverbinding met de
De vannacht in Amerika gelan
ceerde OTS II is een experi
mentele communicatiesatel
liet en blijft, als de apparatuur
geen nukken gaat vertonen,
zo'n vijf jaar in de lucht. Ge
durende die tijd zal hij getest
worden met name op het vlak
van de telefoon- en telexver
bindingen. Dat gebeurt vanuit
het Europese vluchtleidings-
centrum in Darmstadt (West-
Duitsland).
lanceerbasis. "Hier Florida
Het weer is uitstekend. De ap
paratuur houdt zich voortref
felijk. Overeen half uur zal met
het aftellen worden begonnen
Over".
In "klein-Houston", rijkelijk
voorzien van schalen dikbe-
legde broodjes, warme koffie
uit de tap en meer dan vol
doende onder kurk en dop,
volgde plaatsvervangend di
recteur Albert Vandormael met
wat van zijn stafleden ontspan
nen de afwikkeling van het ver-
rassingsloze lanceringsdraai
boek. Mocht het weer mis gaan
dan zou er in elk geval één
troost zijn; de elf Europese lan
den die in dit OTS-projekt par
ticiperen, hadden wederom
kans gezien, tegen een bedrag
van tien miljoen premie, de sa
telliet verzekerd te krijgen te
gen pech in de eerste veertien
dagen na lancering. Het verze
kerde bedrag, 135 miljoen gul
den, zou voldoende zijn om er
de OTS III van te financieren.
Onplezierige bijkomstigheid
zou echter zijn dat er een be
langrijke vertraging zou ont
staan in het streven naar een
Europees stelsel van commu
nicatiesatellieten.
De OTS II heeft echter niet te
leurgesteld. Althans, de lance
ring op Cape Canaveral verliep
vannacht als een zonnetje en
aangezien in het daarop vol
Een vrolijke stemming na afloop van de geslaagde lancering.
De OTS II wordt h
Toulouse (Frankrijk)
gende spannende half uur ook
de belangrijke afstoting van de
diverse stuwingsraketten geen
enkel probleem opleverde, kan
er voorlopig rustig worden ge
slapen.
Morgen treedt een nieuwe kritie
ke fase in. Dan moet de OTS II
in een definitieve baan om de
aarde worden gebracht. Het
stuwingsmechanisme dat
daarvoor moet gaan zorgen kan
alles nog in het honderd laten
lopen. Maar voorlopig is afge
lopen nacht bij ESTEC getoast
op een goede afloop. De cham
pagne vloeide rijkelijk.
In de kantine werd genipt uit
plastic bekertjes, in "klein-
Houston" werd het kristal te
voor een lest bij Sopemea in
voorschijn gehaald. Drs. Chriet
Titulaer, bekend ruimtevaart
praatjes-maker, kwam naar
Noordwijk om met de staf mee
te feesten. Een heel beste
champagne. PlAtsvervan-
gend-directeur Vandormael
had aanvankelijk uit zuinig
heidsoverwegingen opdracht
gegeven een krat of wat goed
kope Duitse Sekt voor het lan
ceringsfeestje te laten aanruk
ken. Champagne tweede klas,
zogezegd. De bij ESTEC wer
kende Franse ruimtespecialis-
ten tekenden tegen dat voor
nemen ernstig protest aan. Bij
zo'n gebeurtenis hoort alleen
de beste champagne, vonden
ze. En zo geschiedde dan ook.
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
Hugh O'Shaughnessy is corres
pondent in Latijns Amerika van de
Britse zondagskrant The Observer.
Hij schreef een open brief aan een
Schotse voetbalfan die naar Argen
tinië gaat om zijn elftal aan te moe
digen tijdens de wereldkampioen
schappen.
Beste Jock,
Je zei me laatst dat je je koffers ging
pakken voor de WK, dat het de eer
ste maal was datje naar Argentinië
ging en dat je niet wist wat je kon
verwachten. Wel, je zal op een hoop
verrassingen stuiten, denk ik, leuke
en vervelende. Ik zal uitleg
gen wat ik bedoel.
Ik weet zeker dat je alleen al ver
baasd zult zijn over de afmetingen
van het land, in de wereld het acht
ste in grootte. Het heeft tropische
wouden aan de ene en ijszeeën aan
de andere kant. Van het noorden
naar het zuiden is Argentinië een
afstand als van de Shetland-eilan-
den naar het midden van de Sa
hara. Het is geen bananenrepu
bliek.
Met zijn zes of zeven miljoen inwo
ners is de hoofdstad Buenos Aires
een van de grootste steden op de we
reld. Er zijn meer dan genoeg grote
villa's van miljonairs en krotten
wijken voor arme immigranten uit
de provincie, brede boulevards,
wolkenkrabbers, kerken, theaters,
discotheken en kranten in een stuk
of zes talen. Je kan er om midder
nacht nog gaan winkelen en de bars
en bioscopen in de Calle Lavalle lij
ken nooit dicht te gaan. Als je nog
energie over hebt na de aanmoedi
gingen in het voetbalstadion, kan je
die aan een hoop andere zaken be
steden in paardenraces, polo,
rugbygolfschaken, kamermuziek,
vissenlezingen over Freud, dansen
uit de Schotse Hooglanden (Argen
tinië heeft een grote Schotse ge
meenschap).
Maar het zal voor elke voetbalfan
erg moeilijk zijn om te beseffen dat
dit vriendelijke image van Argen
tinië - dat de militaire junta met
miljoenen guldens wil propageren
dankzij de WK en aanverwante
public-relationscampagnes - een
bloedige en wanhopige werkelijk
heid bedekt waarin duizenden
mensen al het leven hebben verloren
en die van het land „een soort blank
Oeganda" hebben gemaakt, zoals
een vroegere Argentijnse lector te
gen me zei.
Twee jaar geleden nam generaal
Jorge Videla met een staatsgreep de
macht over van president Isabelita
Peron. Een rauwe, holle caricatuur
van een vrouw, de derde echtgenote
van generaal Juan Domingo Peron
en de opvolgster van de stralende
Evita. Isabelita erfde het president
schap toen de oude demagoog in
1974 overleed. Twee jaar lang wor
stelde ze, vaak hysterisch en altijd
zonder succes, met de totale chaos
die Peron achterliet. Haar enige
steun kreeg Isabelita van een groep
moordlustige uiterst rechtse raad
gevers onder leiding van Lopez
Rega, de vroegere secretaris van
Peron, die zichzelf een tovenaar
vond.
Tegen de tijd dat Videla de macht
greep waren de linkse en rechtse Pe
ronisten druk bezig elkaar uit te
moorden. Guerrillagroepen - mar
xistisch en niet-marxistisch - con
troleerden hun „eigen gebieden"
Moordbrigades van bijna elke poli
tieke richting slopen door het land
en de inflatie bedroeg meer dan
vijftig procent, per maand dan wel
te verstaan.
TERREUR
Toen Videla en de strijdkrachten
ingrepen om aan deze chaos een
eind te maken, waren de meeste Ar
gentijnen eigenlijk opgelucht. Wei
nigen beseften dat de gruwelen niet
zouden ophouden. Videla en de top
van de strijdkrachten verspeelden
een schitterende kans om de won
den uit het Peron-tijdperk te hélen
Ze begonnen een uitroeiingsoorlog
tegen Jinksen en Peronisten. In
plaats van de moordbrigades en
terreurbendes aan te pakken
vormden ze zelf dergelijke groepen
verfijnden hun martelpraktijken
en spoorden de politie en fascis-
tisch-rechts aan lot meer terreur
Maar Videla was veel geslepener
dan zijn collega in Chili, generaal
Pinochet. Videla herinnerde zich de
golf van afschuw in de wereld bij
Pinochets executies, gevangen
kampen en geheime politie. Dat had
problemen met zich meegebracht
voor de Chileense juntaVidela be
sloot om zijn taken in het geheim uit
te voeren. En in Argentinië nam de
moordenaar de plaats in van het
vuurpeleton, de „regeringskidnap
per" die van de cipier
Videla's vele vrienden in het Westen
legde hun gewicht en hun geld in de
scliaal. Ze juichten bij de inkrim
ping van de inflatie en noemden
Videla een economisch genie. Ze
vertelden er meestal niet bij dat de
koopkracht van de lonen rampzalig
ineenstortte en dat de junta dankzij
gunstige weersomstandigheden op
recordgraanoogsten kon rekenen in
1976 en 1977.
De Russen en de rest van het Oost
blok, die goede zaken met Argenti
nië deden, besloten om de ogen te
sluiten voor de gruwelijkheden van
de junta en de campagne tegen
links. Alleen president Carters op
komst voor de mensenrechten in
Argentinië en onenigheid binnen de
militaire top waren afgelopen twee
jaar uitdagingen voor Videla. De
Amerikaanse militaire hulp is nu
stopgezet.
Nazi's
Sinds Videla's komst heeft het fas
cisme in Argentinië langzaam
maar zeker de kop opgestoken
Twee vrienden van mij werden vo
rig jaar bij verschillende gelegen
heden vastgehouden op het centrale
politiebureau van Buenos Aires. Ze
zagen een groot hakenkruis ge
schilderd in de gang van hun cel-
blok. Met daaronder in zorgvuldig
geschilderde letters Rational So-
cialismo".
Anti-regeringspublikaties kunnen
niet openlijk verschijnen en tien
tallen journalisten zijn vermoord of
ontvoerd, maar het antisemitisme
bloeit, het weekblad Cabildo, een
schoolvoorbeeld van uiterst-rechtse
antisemitische propaganda, ver
schijnt met de zegen van generaal
Videla en zijn collega's. Tal
van joden vrezen voor hun leven.
Toen ik vorig jaar met Videla
sprak, kreeg ik duidelijk de indruk
dat hij iedereen die een andere ide
ologie als de zijne probeerde te pro
pageren als een tegenstander be
schouwde die geëlimineerd moest
worden.
Hoewel de junta beweert „het chris
telijke Westen te verdedigen"heeft
de katholieke kerk de huidige ter
reur veroordeeld. Ook veel katho
lieken vrezen voor hun leven. Als ik
terugdenk aan wat die lector aan
de universiteit me vertelde, geloof ik
dat hij zich een beetje vergiste.
Naar de WK in Argentinië kijken is
niet echt een blank Oeganda bezoe
ken. Het is eerder een bleke afspie
geling van de Olympische Spelen in
Berlijn in 1936.
Veel succes Schotland.
God heb erbarmen met Argentinië.
Je Hugh O'Shaughnessy
De Argentijnse generaal Jorge R. Videla.
LONDEN- Een groep Noordierse
vrouwen heeft het bezoekers
centrum van de grote Maze-ge-
vangenis bij Belfast bezet uit
protest tegen wat zij beschouwt
als de schandalige behandeling
van ruim 300 Republikeinse
gevangenen. Deze gevangenen
voeren alweer maanden lang
hun eigen actie, die nu zo ver is
doorgevoerd dat zij voortdu
rend hun urine en uitwerpselen
door de kijkgaatjes van hun
celdeuren gooien, met als ge
volg dat het zogenaamde H-
blok waarin zijn zijn opgeslo
ten, telkens weer verandert
in een grote stinkende ruimte.
Verschillende keren per dag
moeten bewakers en vrijwilli
gers uit andere celblokken met
rubberlaarzen en -handschoe
nen en soms zelfs gasmaskers
voor in actie komen om de
smeerboel in de gangen en cel
len weg te spuiten met water en
desinfecterende middelen. De
ruim 300 gevangenen behoren
tot de provisionele IRA en de
Ierse Republikeinse Socialisti
sche Partij en zijn allen tot
langdurige straffen veroor
deeld wegens ernstige terroris
tische activiteiten en lidmaat
schap van verboden organisa
ties.
Tot voor maart 1976 hadden de
gevangenen in deze categorie
een zogenaamde politieke sta
tus en genoten zij een speciale
behandeling, zoals het samen
wonen in eigen afdelingen, ge
organiseerd door zelfgekozen
leiders, het dragen van eigen
kleding, kortom, een aanzien
lijk grotere vrijheid dan de ge
wone gevangenen el
ders in de „Maze".
Onder deze speciale en bevoor
rechte categorie vallen nog
steeds 397 repblikeinse gevan
genen en 296 leden van protes
tantse para-militaire organisa
ties in Noord-Ierland. De Britse
autoriteiten, die tenslotte be
zweken voor de groeiende krj-
tiek op de bevoorrechte positie
van de terroristen in de „Maze",
zijn nu vastbesloten dat deze
speciale categorie niet verder
wordt uitgebreid. En daartegen
nu wordt in de twee vleugels
van het H-blok fel geageerd.
Deken
De 301 gevangenen die nu bij de
actie betrokken zijn, weigeren
gevangeniskleding te dragen,
met als gevolg dat zij slechts een
deken hebben om zich te be
dekken. Aangezien zij ook elk
werk weigeren, blijven zij per
manent opgesloten in hun cel,
zijn zij verstoken van radio, te
levisie, kranten en andere pri
vileges en hebben zij slechts de
beschikking over de bijbel en
een boek getiteld: „Het leven
Door
Haye Thomas
van de heilige". Dit laatste is nu
in opdracht van de gevangenis
directie haastig ingenomen,
toen gebleken was dat het op
grote schaal werd gebruikt als
toiletpapier.
De laatste ontwikkeling in hun
actie is de absolute weigering
om zich te wassen. De toile
temmers worden met de regel
maat van de klok door het kijk
gaatje of onder de celdeur leeg
gegooid en zelfs zijn er bij die
hun uitwerpselen op de kale
muren smeren van hun cellen,
waaruit wegens opzettelijke
vernieling tafels, stoelen en
bedden zijn verwijderd. In heel
deze ontwikkeling heerst er een
uitermate gespannen situatie in
het H-blok.
De gevangenen hebben bood
schappen naar buiten gesmok
keld met de mededeling dat zij
onvoldoende gevoed worden en
dat de bewakers bij het
schoonmaken extra scherpe
desinfecterende middelen ge
bruiken,
die hun ogen en huid aantasten
Republikeinse orgnisaties pro
beren met man en macht de pu
blieke belangstelling voor de
actie op te wekken. Vandaar nu
de bezettingsactie van de vrou
wen in de bezoekersruimte van
de „Maze" en het op grote
schaal verspreiden van propa
gandamateriaal over de slechte
behandeling van de gevange
nen. De overheid heeft op haar
beurt gereageerd met het uitge
ven van pamfletten waaruit
blijkt dat de „Maze" juist als een
van de best geoutilleerde ge
vangenissen in Europa mag
gelden.
Tot nu toe is er geen enkel teken
dat de autoriteiten van plan zijn
om toe te geven. Nadrukkelijk
geldt dat de terroristen die na 1
maart 1976 zijn veroordeeld, als
normale misdadigers worden
behandeld. Inmiddels heeft de
katholieke bisschop van Lon
donderry, Edward Daly de actie
van de gevangenen ten scherp
ste veroordeeld en verklaard
dat er onder de katholieke be
volking maar weinig sympathie
voor bestaat. Tot nu toe schijnt
hij daar gelijk in te hebben,
want een recente demonstratie
ten gunste van de gevangenen
trok in Belfast slechts
een paar duizend
belangstellenden.
Woedend
Niettemin houdt de situatie in
blok-H van de „Maze" de gemoe
deren wel degelijk bezig. Ds.
Paisley, de militante politicus, is
er woedend gaan kijken, omdat
hij had gehoord dat protestanten
de smeerboel van de katholieken
moeten opruimen. Hij en andere
politici hebben inmiddels de ver
zekering gekregen dat het
schoonmaken door de gevange
nen uitsluitend geschiedt op
vrijwillige basis, in ruil voor extra
privileges, zoals meer recreatie-
tijd of langer televisie kijken. Het
aanbod om mee te helpen de da
gelijkse smeerboel op te ruimen
zou zelfs de vraag ver overtreffen.
In deze positie kan de gevange
nisdirectie de zenuwenoorlog
nog lang volhouden. Niettemin
groeit de ergernis over de onhy
giënische situatie in de „Maze" en
verwacht wordt dat de speciale
Ulster-minister Roy Mason in het
Lagerhuis onder druk zal worden
gezet om aan de smerige toestand
een einde te maken.
