Voortgang, maar
geen akkoord bij
SALT-gesprek
Activiteiten voor
vrede M.-Oosten
Bezorgdheid om vasthouden Koreaanse bemanningsleden door Russen
Ingewikkelde internationale gevangenenruil
Egypte
heeft
ook te
kampen
met
terrorisme
MAANDAG 24 APRIL 1978
BUITENLAND
PAGINA 9
NEW YORK (Reuter) - Volgens het
Amerikaanse nieuwsmagazine
Newsweek in zijn jongste num
mer is een internationale transac
tie afgesloten waarbij drie gede
tineerden in de Verenigde Staten,
de DDR en Mozambique vrij te
komen.
De transactie zou een plan concrete
vormen kunnen geven voor de
ruil van de Sovjetrussische gede
tineerde dissident Anatoli Sjtsja-
ranski voor Gunther en Christel
Guillaume, de spionnen voor de
DDR die in de Bondsrepubliek
zijn veroordeeld en wier val
leidde tot het aftreden vier jaar
geleden van bondskanselier
Willy Brandt.
Sjtsjaranski, die ervan wordt be
schuldigd dat hij een agent van
de CIA is geweest, staat voor een
proces wegens landverraad, een
vergrijp waarin in de Sovjet-Unie
de doodstraf staat.
Newsweek schreef dat de
driehoeksruil dit weekeinde zijn
beslag kreeg toen Miron Markus,
een Israëliër, uit een gevangenis
in Mozambique werd ontslagen
waarin hij werd vastgehouden
sinds hij in zijn vliegtuig uit de
koers raakte en in plaats van in
Zuid-Afrika achttien maanden
geleden terechtkwam in Mozam
bique.
Later deze week zullen de Ver
enigde Staten volgens het
weekblad Robert Thompson
vrijlaten. Thompson werd der
tien jaar geleden als spion voor de
Sovjet Unie opgesloten. De DDR
op haar beurt zou laten gaan Alan
van Norman, een Amerikaanse
student die vorig jaar werd aan
gehouden tijdens een poging om
een Oostduits gezin naar het Wes
ten te helpen uitwijken.
De driehoeksruil is naar Newsweek
berichtte tot stand gebracht door
de Oostduitse advocaat Wolfgang
Vogel, die in 1962 de uitwisseling
hielp voorbereiden tussen Gary
Francis Power, de piloot van een
Amerikaans spionagevliegtuig
en de Sovjetrussische agent Ru-
dolf Abel, en Francis Méehan,
tweede man in de Amerikaanse
ambassade in Bonn.Vogel zal
volgens Newsweek de Russische
voorwaarden voor de vrijlating
van Sjtsjaranski overbrengen aan
de Arrierikaanse regering, wan
neer hij deze week in Washington
is om Thompson op te halen.
Een van de Russische voorwaarden
zou kunnen zijn dat Sjtsjaranski
wordt geruild voor de
Guillaumes.
Het ministerie van buitenlandse
zaken in Washington heeft geen
rechtstreekts commentaar op het
Newsweekbericht willen geven,
maar liet wel doorschemeren dat
er in de loop van de week iets over
zou kunnen worden losgelaten.
De Rand Daily Mail in Zuid-Afrika
berichtte van daag dat de 24-ja-
rige Markus over de Mozam-
bikaanse grens is geleid naar
Swaziland, waar zijn zZuidaf-
rikaanse vrouw Marilyn hem
stond op te wachten. Markus
werd gewond en zijn zwager Jac
kie Bloch gedood door vuur van
Mozambikaanse soldaten toen
hun lichte vliegtuig in september
1976 een gedwongen landing in
Mozambique had moeten maken,
aldus de Rand Daily Mail. Het
toestel, van Rhodesiê op weg
naar Zuid-Afrika, was door
slecht weer uit de koers geraakt.
Newsweek schreef dat de ruil Mar-
kus-Thompson-Van Norman
had geleid tot hervatting van de
Amerikaans-Cubaanse onder
handelingen over het lot van nog
weer een andere veroordeelde
spion: Lawrence Hunt, een Ame
rikaan die al twaalf jaar als CIA-
agent op Cuba gevangen zit. De
advocaat van de familie Hunt
heeft gezegd dat Thompson niet
zou mogen worden vrijgelaten
alvorens zijn cliënt ,in het pakket
is opgenomen'.
President Castro van Cuba zou niet
zoveel voelen voor Hunts vrijla
ting, zolang Amerika de Portori-
caansenationaliste Lolita Lebron
vasthoudt. Lebron zit sinds 1954
in de Verenigde Staten gevangen
wegens een gewapende overval
op het Amerikaanse Huis van Af
gevaardigden in Washington.
De vrijlating van Markus is gister
avond in Tel Aviv bevestigd door
de Israëlische afgevaardigde
Samuel Flatto-Sharon, die ook
de juistheid van het Newsweek
bericht over de hangende invrij
heidstelling van Thompson be
vestigde.
Geld van de
Nobelprijs
niet naar
Noordierse
vredesbeweging
LONDEN (DPA) - De Noordierse
vredesbeweging heeft dit week
einde de boeken geopend om de
geruchten over geknoei met geld
stop te zetten. De organisatie
heeft sinds haar oprichting 20
maanden geleden ruim een mil
joen gulden ontvangen. De
235.000 gulden die de opricht
sters Betty Williams en Mairead
Corrigan kregen bij de uitreiking
van de Nobelprijs voor de vrede,
zijn niet naar de beweging ge
gaan. De vrouwen behielden het
geld, omdat zij geen geld kregen
voor hun werk, zo zeiden ze zelf.
Een groot gedeelte van het geld
voor de Noordierse vredesbewe
ging kwam uit Noorwegen, na
melijk ruim 800.000 gulden. An
dere bijdragen kwamen uit de
Bondsrepubliek en uit Noord -
Ierland zelf. Een groot gedeelte
van het geld werd gebruikt voor
kredieten aan kleine fabrieken,
jeugdbewegingen en sportver
enigingen.
Engeland voor
Europees Hof
STRAATSBURG (Reuter) de
Britse regering verschijnt van
daag voor het Europese Hof van
mensenrechten om zich te ver
antwoorden voor haar verbod
van een krantenartikel over het
thalidomidedrama, dat een over
treding van de Europese conven
tie voor de mensenrechten zou
zijn.
De verschijning van het omstreden
bericht over de ontwikkeling en
het in omloop brengen van thali
domide en de honderden mis
maakte baby's die in Groot-Brit-
tannië geboren werden uit
moeders die het middel tijdens
hun zwangerschap hadden inge
nomen, werd in november 1972
ii tegengehouden door een gerech-
i telijke beslissing.
De rechtbank meende dat publika-
5, tie zou neerkomen op minachting
voor de justitie omdat op dat
ogenblik een conflict werd uitge
vochten tussen de ouders van de
kinderen en de Britse producent
3 en verspreider van het middel.
Hoewel de uitspraak in hoger be-
i roep werd vernietigd, werd zij
door het Hogerhuis, dat optreedt
als de Hoge Raad van Groot-Brit-
tannië, op 18 juli 1973 eenstem
mig bevestigd.
De uitgevers van de Sunday Times
tekenden toen beroep aan in
Straatsburg, waar hun be
schuldiging van schending van
de rechten van de mens door de
commissie van instructie van het
hof werd onderzocht.
In haar in mei 1977 verschenen
opinie bleek de commissie van
instructie met acht tegen vijf
stemmen tot de conclusie te zijn
gekomen dat het besluit van het
Hogerhuis een schending was
van artikel 10 van de conventie
inzake de rechten van de mens,
dat de vrijheid van meningsui
ting waarborgt.
MOSKOU (Reuter) - De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Cyrus Vance heeft tijdens de jongste
drie dagen van intensieve besprekingen met de Russische
leiders enige voortgang geboekt naar het totstandkomen
van een nieuw akkoord over beperking van de strategi
sche bewapening (SALT).
^rnrr
4 '4 -» f i
ilJ. 4 :L 4 i i-
De bewindsman zei dit gisteren te
gen verslaggevers op het
vliegveld Vnukovo, kort voordat
hij van Moskou naar Londen zou
vertrekken. Volgens Vance is er
geen belangrijker taak dan het
gezond verstand te gebruiken in
het reguleren van de wapen
wedloop.
'Tijdens de gesprekken hebben we
enige voortgang geboekt naar
een SALT-akkoord", zei Vance
die door zijn Russische collega
Andrej Gromyko naar de lucht
haven was begeleid. De bespre
kingen hadden ook geleid tot
"enige voortgang naar een beter
begrip van de problemen inzake
de bilaterale betrekkingen. We
staan realistisch tegenover deze
problemen. We weten dat
worden weggewerkt door verkla
ringen maar dat ze voortdurend
praktische maatregelen, inspan
ningen en aandacht vereisen", zo
voegde hij eraan toe.
De betrekkingen tussen de twee
grote mogendheden zijn de
laatste maanden wat gespannen
geraakt, voornamelijk als gevolg
van hef zich voortslepen van de
SALT-besprekingen, maar ook
wegens de kwestie van de men
senrechten en de rol van het
Kremlin in Afrika.
voor een vergadering van de Ver
enigde Naties. Op de vraag of hij
de mogelijkheid van een Rus-
sisch-Amerikaanse top had aan
geroerd tijdens zijn ontmoetin
gen met Gromyko en de Russi
sche partijleider Leonid Brezn-
jev, weigerde Vance com
mentaar.
Gromyko, gevraagd of ook hij iets
te zeggen had, beperkte zich tot:
"Mijn mening verschilt niet van
die van de (Amerikaanse) minis
ter van buiteblandse zaken" De mmirvnof ,ad, a
vriendelijke sfeer b« het vertrek N™YORK AP) - rka rs een
De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Cyrus Vance rechts) speelde voor zijn gesprekken met zijn
Russische collega dit weekeinde een partijtje tennis met de Amerikaanse ambassadeur in Moskou Malcolm Toon,
VS starten diplplomatiek offensief
Top
Cyrus Vance zei te hopen dat de in
spanningen tot het bereiken van
een nieuw SALT-akkoord in toe
komstige besprekingen zullen
worden voortgezet. Wellicht doet
zich eind mei al een gelegenheid
voor als Gromyko in Amerika is
Vance contrasteerde duide
lijk met zijn laatste bezoek aan
Moskou in maart 1977. Toen
eindigde het SALT-gesprek in
wederzijdse bitse verwijten.
Het Russische partij-orgaan, de
Pravda, stelde in zijn editie van
gisteren dat de "vriendelijke
sfeer van de besprekingen voor
namelijk werd bevorderd door de
constructie v^e houding van de
Sovjet-Unie". Tijdens de bespre
kingen manifesteerde zich op
nieuw de "onveranderlijke koers
van de Sovjet-Unie, gericht op
het ontwikkelèn van vreedzame
en gelijkwaardige betrekkingen
en een samenwerking met de
Verenigde Staten die tot weder
zijds voordeel strekt. De moei
lijkheden die blijven bestaan op
de weg naar een aanvaardbaar
SALT-akkoord zijn duidelijk.
Maar duidelijker is zelfs nog dat
met goede wil aan beide kanten
de bestaande meningsverschil
len kunnen worden opgelost.
Juist een dergelijke positie heeft
de Sovjet-Unie ingenomen en
neemt ze nu in", aldus de Pravda.
diplomatiek offensief be
gonnen om de vredesonderhan
delingen in het Midden-Oosten
weer op gang te helpen. De Ame
rikaanse president Carter heeft
daartoe zijn reizende ambassa
deur Alfred Atherton naar
Egypte gestuurd en premier Be
gin van Israël uitgenodigd voor
een gesprek op het Witte Huis.
Voorts zal de Israëlische minister
van Buitenlandse Zaken vooraf
gaand aan het bezoek van Begin
gesprekken voeren met zijn
Amerikaanse ambtgenoot Cyrus
Vance.
Atherton voerde dit weekeinde be
sprekingen met president Sadat
en de Egyptische minister van
Buitenlandse Zaken Kamel. De
Amerikaanse diplomaat kwam
niet, zoals hij zei voor onderhan
delingen zoals hij die al eerder
tijdens zijn diplomatieke pendel
tussen Cairo en Jeruzalem heeft
gevoerd, maar om ideeën uit te
wisselen.
Zaterdag voerde hij uitvoerige be
sprekingen met minister Kamel
en gisteren had hij een 2V2 uur
durende ontmoeting met presi
dent Sadat. Atherton zei na af
loop van zijn gesprek met Sadat
zeer tevreden te zijn. Hij was vol
vertrouwen dat er wegen konden
worden gevonden om het vre
desproces weer op gang te bren
gen. Ook zei hij dat president Sa
dat hem een persoonlijke bood
schap voor Carter had meegege-
Sadat zelf gaf na zijn ontmoeting
met Atherton geen verklaring uit,
maar minister Kamel zei dat de
Egyptische president had gezegd
dat "hervatting van de (vre
desonderhandelingen moeilijk
zou zijn als er geen verandering
optrad in de Israëlische hou
ding".
Atherton zei dat Sadat had aange
boden zijn minister van Buiten
landse Zaken naar Washington te
willen sturen als dat nuttig mocht
blijken voor de lopende consulta
ties.
De uitnodiging van Carter aan Be
gin werd de premier overhandigd
via de Amerikaanse ambassade
in Tel Aviv. Een preciese datum
voor de ontmoeting werd niet ge
geven, maar volgens een
woordvoerder van Begin zal dat
begin mei worden als de premier
een bezoek brengt aan de Ver
enigde Staten ter gelegenheid
van de feestelijkheden in de
joodse gemeenschap voor het
30-jarig bestaan van de staat Is
raël.
Volgens de woordvoerder zal Begin
ongeveer een week in de Ver
enigde Staten blijven.
Voorafgaand aan zijn bezoek zal
minister Dajan twee dagen lang
besprekingen voeren met de
Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken Cyrus
Vance. Dajan zei dit weekeinde
dat zijn ontmoeting met Vance
bedoeld is om het overleg gaande
te houden over een gezamelijke
beginsel verklaring voor de her
vatting van het directe Israë-
lisch-Egyptische overleg.
De nieuwe diplomatieke opleving
in het proces dat uiteindelijk
moet leiden tot een algehele re
geling voor het conflict in het
Midden-Oosten, kwam na een
windstilte van meer dan een
maand, veroorzaakt door de Is
raëlische inval in Libanon en de
buitenlandse reizen van Carter en
Vance.
CAIRO (Reuter/UPI/AFP) -
Het Egyptische dagblad Al
Achram heeft zaterdag ge
meld dat een terroristische
organisatie is opgerold die
van plan was hooggeplaatste
Egyptische functionarissen
te vermoorden en sabotage te
plegen.
De geheime organisatie in
Egypte die aanslagen had be
raamd op Egyptische en
buitenlandse persoon
lijkheden, maakte deel uit
van een pro-Iraakse Pales
tijnse groepering in Bagdad
die zich van El-Fatach heeft
afgescheiden, zo heeft Al-
Achram bericht.
De geheime organisatie heeft
volgens de krant besprekin
gen gevoerd met de Rode
Brigades in Italië - de ont
voerders van oud-premier
Aldo Moro - ter "coördine-
De Egyptische politie heeft een
tiental aanhoudingen ver
richt. De meeste arrestanten
zijn Palestijnen en Jor-
daniërs, maar er zijn ook een
Zwitser en één in Cairo Ara
bisch studerende Westduitse
vrouw onder.
De opgerolde groep kreeg vol
gens Al-Achram haar instruc
ties, van de afgescheiden El-
Fatach-groepering in Bag
dad, die wordt geleid door
Aboe Nidal. Deze groepering
wordt door Egypte verant
woordelijk gesteld voor de
moordaanslag op Joessef el-
Sebai, de Egyptische journa
list, auteur en vriend van pre
sident Sadat, in februari in
Nicosia op Cyprus.
Ook zou Nidals beweging in Ja
nuari de moord hebben ge
pleegd op Said Hammani,
vertegenwoordiger van de
PLO in Londen.
Aboe Nidal, die eigenlijk
Machmoed el-Banna heet,
kreeg enkele jaren geleden
ruzie met PLO-leider Jasser
Arafat, werd uitgestoten en
bij verstek door de leiding
van El-Fatach ter dood ver
oordeeld.
De contacten tussen Bagdad en
de Rode brigades in Italië
werden volgens Al Achram
onderhouden door de in Cairo
aangehouden Zwitser, een
zekere Sergio Mautovani, een
voormalig verslaggever van
Italiaanse afkomst van een
Zwitserse televisiemaat
schappij.
De aangehouden terroristen
waren volgens het blad goed
getraind in het gebruik van
vuurwapens en in het bezit
van grote hoeveelheen anti-
Egyptisch propagandamate
riaal en een drukpers.
HELSINKI (REUTER) - Kogels
van Russesche Mig-gevechts
vliegtuigen drongen door de
romp het Zuidkoreaanse ver
keersvliegtuig binnen toen dit
donderdagavond uit (Reuter)
koers was geraakt boven het deli
cate militaire veiligheidsgebied
in het noorden van de Sovjet-
Unie.
Dit vertelden de passagiers van het
vliegtuig gisteren in Helsinki,
nadat zij uit de Sovjet-Unie wa
ren teruggekeerd. Met een
Boeing 727 van Pan American
Airlines arriveerden zij vanuit
Moermansk in de Finse hoofd
stad.
Naar hun zeggen werden 2 van de
97 passagiers gedood toen de
Russische gevechtsvliegtuigen
hun Boeing 707 van Korean
Airlines bestookten op een mo
ment dat het toestel al bijna 1600
km uit zijn koers over de ijskap
van de Noordpool was geraakt.
De gezagvoerder en de navigator
van het toestel zijn volgens de
passagiers in de Sovjet-Unie
moeten achterblijven om over
het incident te worden onder
vraagd. De Verenigde Staten
hebben over de aanhouding van
de twee hun bezorgdheid bij de
Sovjet-Unie geuit.
Volgens het relaas van de pas
sagiers vertelde de Koreaanse ge
zagvoerder, captain Kim
Tsjang-Kyoe, hun nadat het inci
dent achter de rug was dat hij
geen waarschuwing via de
boordradio had ontvangen voor
dat zijn toestel werd geraakt. Hij
was zich ervan bewust, aldus de
passagiers, dat hij uit de koers
was geraakt en dat hij zijn positie
poogde vast te stellen toen plot
seling een Mig-gevechtsvlieg
tuig, uitgerust met twee raketten,
opdook.
De Mig maakte een op- en neer
gaande beweging met zijn vleu
gels, maar hij zei dat hij geen
antwoord kreeg toen hij via de
radio de Mig-piloot verzocht con
tact met hem op te nemen. De
Mig verdween en toen voelde hij
een schok op het moment dat zijn
toestel werd bestookt, aldus de
gezagvoerder.
De Britse zakenman Bennis Cohen,
een van de 106 passagiers en be
manningsleden die gisteren in
Helsinki aankwamen, zei: "We
waren precies op de verkeerde
plaats op het verkeerde tijdstip".
Naar zijn mening had geen van de
passagiers aan boord van de
Boeing 707 enig idee wat er fout
ging toen ze meenden over de
Pool te vliegen van Parijs via An
chorage naar Seoel. Volgens Co-
- hen was een van de passagiers die
omkwam bijna op slag dood. De
andere stierf terwijl hij medisch
werd behandeld.
Cohens persoonlijke indruk was
dat het toestel ongeveer 40 minu
ten had rondgedwaald voordat
het door kogels werd getroffen.
Een van de vijf Franse passagiers
aan boord van het Koreaanse lijn-
toestel, Gabriel Entiope, zei dat
twee van zijn mede-reizigers, een
Zuidkoreaan en een Japanner,
werden gedood toen Russische
kogels door het toestel vlogen.
Hijzelf liep door een kogel lichte
verwondingen op.
De president-directeur van Korean
Airlines, Tsjo Tsjoeng-hoon, die
in Helsinki aankwam met een
toestel dat de passagiers verder
zal brengen naar Tokio, zei des
gevraagd dat het leek dat een na-
vigatiefout en mogelijk het falen
van boordinstrumenten de"
Boeing naar de verkeerde kant
van de Poolkap hadden gebracht.
Tsjo kon geen verklaring geven
hoe captain Kim, een ervaren pi
loot, zo ver uit zijn koers kon zijn
geraakt. En navigator Lee Koen-
soo, had al 700 maal eerder de
Poolroute gevlogen.
Zowel de gezagvoerder als de navi
gator worden vastgehouden op
beschuldiging van het schenden
van het Russische luchtruim. Het
Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken schakelde za
terdagavond de Russische am
bassade in Washington in om zijn
zorg te uiten dat de twee mannen
niet zijn vrijgelaten, aangezien
was begrepen dat alle passagiers
en bemanningsleden naar
Moermansk waren overgebracht.
Tsjo 'zei dat mogelijk de zwarte
doos van de Boeing het raadsel
kan ontwarren waarom het toe
stel zo ver op Russisch grond
gebied binnendrong. Maar de
zwarte doos is nog steeds in Rus
land, zo voegde hij eraan toe.
Tsjo heeft weinig hoop het toestel,
De president van de Zuidkoreaanse luchtvaartmaatschappij gaf gisteren in Helsinki een persconfe)
nadat passagiers en een deel van de bemanning in de Finse hoofdstad waren aangekomen.
dat van Panam was gehuurd, te
rug te krijgen. Hij vermoedt dat
het een paar weken op het ijs zal
blijven liggen en dat het daarna
zal zinken als het ijs gaat smelten.
ceerd als de 31-jarige Japanner
Josjitaka Soegano. Volgens de
Japanse ambassade in Helsinki is
het tweede slachtoffer de 36-ja-
rige Zuidkoreaan Bahang Tai-
Hoeang. In totaal zouden 13 pas
sagiers verwondingen hebben
opgelopen, maar het is niet
duidelijk of dat door de beschie
ting gebeurde of door de nood
landing op het meer. Veel ge
wonden werden gisteren naar
een ziekenhuis in Helsinki ge
bracht maar konden na behan
deling Weer vertrekken.
