Peep-show
diepe
treurnis
in de
sexbiss
Maxi-aan val van
PINKELTJE
op consument
ZATERDAG 15 APRIL 1978
EXTRA
PAGINA 25
De man: naast mij bekijkt de
schreeuwerige plakkaten met
licht achterdochtige belang
stelling. Zoeven is hij met ha
bituele tred dit Amsterdamse
sexpaleis binnengekomen.
Met geroutineerde blik heeft
hij het nieuwe programma
van de films, die in de overal
opgestelde automaten a
raison van een gulden per drie
minuten worden vertoond,
doorgenomen.
Vervolgens heeft hij een keus
gemaakt die prgens binnen
het scala van Black Tiger,
Piss Orgy, Fat Mama, Animal,
Bondage en Fungirls of- boys
moet liggen. Ook heeft hij een
briefje van 25 gewisseld bi.) de
kassa.
Besluiteloos staat hij nu met
een handvol guldens en rijk
daalders voor de nieuwste at
tractie die de directie voor de
clientèle heeft opgesteld: de
pee^-show. Een rij hokjes
met langwerpige, dubbele
klapdeuren. Het zou een serie
telefooncellen in een ouder
wets Frans cafétoilet kunnen
zijn.
Boven iedere deur zit een
lampje zoals je dat ook bij
ambtelijke spreekkamers in
belastingskantoren of ten
stadhuize aantreft: bij rood
licht is het kamertje bezet en
wenst de daarin aanwezige
persoon niet gestoord te wor
den.
Een paar lampjes branden.
Schimmenrijk
De man naast mij besluit een
van de vrije cabines te betre
den. Het kost per slot van re-
kenig maar een gulden, dus
daar kan ik me geen buil aan
vallen, zie je hem denken.
Valt het tegen dan kan hij als
nog terugkeren op zijn vaste
traject door dit treurig stem
mende schimmenrijk der ero
tica. Met moeite wringt hij
zich door de nauwe klapdeu
ren. Even later floept het
lampje boven zijn cabine aan.
Het evenement dat de komende
twee minuten van zijn leven
een allesoverheersende rol zal
gaan spelen is mij inmiddels
uit eigen waarneming be
kend. Want om de peep-show,
tot dusver een exclusief Am
sterdam divertissement, ben
ik op deze grijze zondagavond
speciaal per spoor naar de
hoofdstad gereisd.
Eenmaal de klapdeuren gepas
seerd stuit de klant na een
stap al op een houten wand,
waarin op ooghoqgte een
melkwit, ondoorzichtig ven
sterglas is aangebracht. De
houten schotten links en
rechts sluiten zo nauw aan dat
het zelfs enige moeite kost om
de gulden in de nikkelen gok
automatensleuf ter linker
zijde te deponeren. Met een
Door Alexander
Munninghoff
licht gezoem schuift het glas
omhoog, een normaal, door
zichtig ruitje over latend.
De klant ziet een kamer van een
meter of vijf lang en twee me
ter breed. De wand tegenover
de cabines, die allemaal aan
de lange zijde staan opge
steld, bestaat geheel uit spie
gels zodat het nadeel van het
beperkte vizier dat het hokje
biedt door deze optische
kunstgreep wordt opgehe-
In de kamer bevindt zich een
met vale tapijten afgedekte,
rustbank, een barkruk waar
van de zitting geheel aan flar
den ligt en een vreemde, ver
gulde pilaar van ruim twee
meter hoog, die bij nader in
zien een uit papier-maché op
getrokken nabootsing van het
manlijk deel blijkt te zijn.
Behaagziek
En voorts is daar het meisje.
Geheel ontkleed loopt zij, lus
teloos heupwiegend op de
maat van de muziek die on
ophoudelijk door het sex
paleis weer klinkt, het kamer
tje op en neer. Af en toe staat
zij stil om bepaalde prik
kelend bedoelde poses aan te
nemen, waarbij zij behaag
ziek haar eigen spiegelbeeld
bekijkt. Althans, die indruk
probeert zij te wekken, Maar
doorgaans is het acteertalent
in dit soort shows zo weinig
overtuigend, dat je alras
merkt dat de betrokkenheid
van het personeel de act tot
een haast onmenselijk mini
mum is geslonken.
Toen ik zo met mijn hoofd dat
kamertje intuurde zag ik
opeens hoe bizar de situatie
vanuit het gezichtspunt van
zo'n meisje eigenlijk is. Mid
dels die spiegelwand kun je
namelijk zien wat zij ziet: een
tiental uitstalkasten waar on-
doorzichtigp glasplaten voor
zitten die op onregelmatige
tijden omhoog schuiven om
onbekende mannenhoofden
te tonen, die na twee minuten
door de neerzakkende
t uit het gezicht ver
dwijnen. Toen ik mijn eigen,
op de show uitgekeken hoofd
na verloop van tijd in de
spiegel ontwaarde overviel
mij een gevoel van zulk een
peilloze treurnis als ik sinds
mijn puberteit niet meer voor
mogelijk had gehouden.
Hier stond ik dan, ingeklemd in
een of ander onmogelijk
wachthuisje, terwijl mijn
hoofd deel uit maakte van een
malle permanente tentoon
stelling van op sex beluste
mannenkoppen.
Dat meisje zou zich mijn fysio
nomie niet kunnen herinne
ren, het signalement van het
verschijnsel man was bij haar
waarschijnlijk allang tot een
eenvormige vleesbal met wat
vage schaduwen op de plaats
van ogen, neus en mond ge
reduceerd.
Ik was voor haar niet veel meer
dan een noodzakelijk element
in een Pavlovconstructie:
voor de tweehonderdzeven-
endertigste keer deze avond
verscheen er een door-
geefhoofd in een door
geefluik, waar zij voor de
tweehonderdzevenendertig-
ste keer als betrof het een
soort begroeting van een
nieuwkomer, een paar secon
den vlak voor moest blijven
stilstaan, om haar doelloze
rondgang daarna weer te ver
volgen. Dat mijn hoofd aan
deze onwaardige expositie
had meegedaan betreurde ik
Visioenen
Inmiddels is een peloton Ja
panse toeristen binnenge
drongen. De eigenaar denk ik
van het etablissement ruikt
kennelijk geld en komt, haas
tig zijn das rechttrekkend,
naderbij gesneld. Hij heeft
een bolle kop met kleine listig
heen en weer flitsende oogjes
en een quizmasterssnor,
draagt bovendien het vereiste
witte pak van de aan slecht
heid gefortuneerd geraakte
zelfkanten Hij begint met
dramatische kermisstem
veelbelovende visioenen op
te roepen. „One Guilder
only", zegt hij afrondend.
De
my
stond is nu van de peep-show
teruggekeerd. Zijn gelaat ver
toont geen duidelijke emotie,
je kunt niet zien of hij teleur
gesteld dan wel opgewonden
is geraakt. Het lijkt haast wel
of hij in die twee minuten de
onbewogen gelaatstrekken
van het meisje daarbinnen
door een geheimzinnige ma
chine heeft opgestanst gekre
gen.
De sexbaas wijst op een wat
grotere deur naast de klap
deuren. „This is really some
thing if you want more", prijst
hij aan. alsof hijeventuele
klachten bij voorbaat wil ont-
„TOO FANTASTIC TO BE
LIEVE!!", staat er op het
blauwe hout, en daaronder
„private cabin, 2,50 only".
Aandachtig bestudeert de be
zoeker deze tekst. De Japan
ners zijn inmiddels uitge
zwermd naar de diverse au
tomaten, een paar zijn ook-
de peepcabines binnengegaan.
,Wat is dat", vraagt de man
naast mij tenslotte.
„Hier kun je dus privé een
meisje laten komen", ex
pliceert de sexbaas, „dus dun
komt zij in een apart kamertje
tegenover u te zitten en dan
kunt u via een microfoon aan
haar vragen om bepaalde
dingen voor u te doen."
De man naast mij knikt begrij
pend. „En ze doet alles watje
zegt?", vraagt hij nogmaals.
„Jawel", verzekert de sexbaas
monter. Voor een rijks
daalder wordt hier. achter
deze deur. gelegenheid tot
masturbatie geboden.
Weekendtas
Bovendien, als het ware ter il
lustratie van wat de sexbaas
heeft gezegd, komt er een
middelbare heer uit de pri
vate cabin. Hij heeft een
weekendtas bij zich en omdat
ik nu al zeker een kwartier
observerend rondhang na
mijn eerste peep-ervaring
weet ik, dat hij voor zijn gerief
zeker vijftien gulden heeft
moeten neertellen.
De middelbare heer voelt zich
kennelijk onbehaaglijk door
de drie paar ogen die hem,
binnen het kader van een ge
sprek waar hij geen deel aan
heeft gehad, zo onverwacht
aankijken: haastig, bijna
struikelend over zijn vol
gepropte tas maakt hij zich
blozend uit de voeten, daarbij
de deur van de private cabin
openlatend.
Een troosteloos uitzicht ontrolt
zich. Een middelbare heer is
hier tot zijn gerief gekomen.
Wat zou er in die tas zitten?
Waarschijnlijk een pad-
vinderscostuum. Dat deed hij
eerst aan, moeizaam ma
noeuvrerend in de beperkte
ruimte en intussen steeds
maar rijksdaalder
pend en voorberei<
drachten verstrek
kend via de microfoon.
Zij moest een teil met water la
ten vollopen. En dan, met
haar schoenen aan alsjeblieft,
daar in gaan staan. Verder
niks, de rest ging vanzelf aan
deze zijde van het peep-ven-
ster.
Zij deed het natuurlijk. Want
daarvoor werd ze betaald
De man naast mij heeft de rijks
daalder al geselecteerd uit
zijn hand vol munten. Hij ziet
er wel wat in. Gaat naar bin-
Zijn terugkomst wacht ik niet
meer af. Een paar stappen, en
deze diepste krocht van
sexuele kaalslag is verlaten.
De trein van 23. 06 haal ik net.
riet zit er dik in: binnen een
paar maanden komt een ware
Pinkeltjerage op gang. Daar
wordt nu al druk aan gewerkt.
Er komen, onder meer, Pin
keltjespelletjes, Pinkeltjes-
behang, een Pinkeltje-ijsje
en, niet weg te denken, Pin
keltje-stickers, terwijl op tal
van artikelen, zoals sloopjes,
kussentjes, glazen en kaarsen
de beeltenis van deze onhan
dige, slaapgrage kabouter
komen te staan. Waar
schijnlijk komt er ook een
televisieserie, die per afleve
ring van 25 minuten 100 tot
120.000 gulden gaat kosten.
De aanleiding voor deze maxi-
aanval van het mini-vriendje
op de consument is de film
over Pinkeltje, die 29 juni in
een groot aantal bioscopen
gaat draaien.
Natuurlijk is Pinkeltje niet ge
heel onbekend bij het Ne
derlandse volk. Het meren
deel van de Nederlanders
heeft Pinkeltje in zijn jeugd
gelezen: dat mannetje dat in
een sigarenkistje kan en bij
buren een jampot uitkomt.
Anders is het hem wel voor
gelezen, of heeft hij het aan
zijn kinderen moeten voorle
zen, en is daarbij misschien
wel zelf in slaap gevallen.
Dick Laan, in oktober '73 over-
leden, schreef immers 29
deeltjes, en dat doe je niet als
er geen belangstelling voor je
schepping is. Ze zijn dan ook
in vele talen vertaald. Jaar
lijks worden er in binnen- en
buitenland rond de 400.000
boekjes van verkocht. Maai
de commercie had zich er
nog niet aan gewaagd.
Dat gaat dan nu gebeuren.
Bewaking
Van een spontane rage is overi
gens geen sprake. Alles wat
met Pinkeltje te maken heeft
is gepland en op elkaar afge
stemd. Pinkeltje is een pro
ject geworden, met als pro
jectleider Almere Projects.
Bij monde van Paul van Ros-
sum onthult het bedrijf: „We
zijn ook een van de financiers
van de film. Het basisproject,
die film dus, is voor ons net zo
belangrijk als het vercom-
mercialiseren ervan. Wij zor
gen ervoor dat de reclame
campagnes op elkaar zijn af
gestemd. Daarmee ga je
trouwens ook de verloedering
van de figuur Pinkeltje tegen
De controle op misbruik is toch
al groot. De bewaking van
Pinkeltje geschiedt door de
uitgever van de boeken,
Unieboek, en door de we
duwe van de schrijver. De
succesvolle Pinkeltje moet
niet worden misbruikt of de
grond worden ingeboord. Er
kan geen enkel artikel rond
Pinkeltje tijdens de komende
campagne op de markt ko
men zonder onze toestem
ming over de vorm."
En verder: „Pinkeltje is een gi
gantisch projekt. Een miljoe
nenaffaire, zeker als het
buitenland interesse toont.
Dat doet het trouwens nu al.
Maar niemand zal er miljonair
van worden. Er is van tevoren
al een verdeelsleutel ge
maakt.
Tot nu toe was het eigenlijk zo,
dat de auteur degene was die
het rijkst werd. Bij ons is het
zo dat eerst de kosten van het
hele project worden gedekt
en dat daarna iedere betrok
kene naar een verhouding een
deel van de winst krijgt, naar
recht en redelijkheid en vol
gens tevoren gemaakte af
spraken."
Coördinatie
In vaktaal heet dit totale doen
en laten „merchandising".
Tot voor kort werd dit nage
noeg alleen bedreven rond
televisieseries. Van Rossum
daarover: „Niemand had ge
dacht dat je met een speelfilm
merchandising kon be
drijven. De looptijd van zo'n
film is te kort, dacht men. Bij
een televisieserie komt de fi
guur of de figuren - denk aan
Calimero, Fabeltjeskrant, Be
renboot en Loekie - con
sequent terug.
Als een miljoen mensen naar de
film komt kijken, kan je van
een groot succes spreken,
maar voor tv-begrippen is dat
natuurlijk niks. Maar wat wij
doen, die coördinatie van de
campagne, moet in feite de
frequentie van de tv-serie
vervangen."
Tot nog toe was het zo dat
geïnteresseerde bedrijven de
rechten kochten om vervol
gens de tv-figuur of -figuren
voor de commercie te gebrui
ken. Dat was een ongelimi
teerde zaak. Iedereen die er.
geld voor over had, kon, om
maar eens wat te noemen, met
de figuren uit de Fabeltjes
krant aan de slag.
Almere Projects werkt in haar
vorm van merchandising met
bepaalde distributiekanalen.
Dat houdt in dat de SRV-man
de enige is die in de zuivel-
branche met Pinkeltje-ijsje
komt en dat maar een bedrijf
Pinkeltje-produkten aan de
speelgoedwinkels kan leve-
Paul van Rossum: „De licentie
houders promoten dus
eigenlijk elkaar. Niemand
gaat op zijn eigen houtje aan
de gang."
In het buitenland kan je deze
manier van merchandising
wel vergeten, met name bij
tv-series. Zo houdt in Frank
rijk de ORTF en in Engeland
de BBC de touwtjes strak in
handen.
Van Rossum: „De NOS zou dat
hier ook willen - ze hebben er
pas een rapport over uitge
bracht - maar ze hebben de
kennis gewoon niet in huis. Ik
ben er van overtuigd dat wij
wat dat betreft in een be
hoefte
Eigentijds
Het filmverhaal van Pinkeltje is
geschreven door Harrie Gee-
len, de auteur van onder meer
jeugdseries als Q en Q, Oebele
en „Kunt u mij de weg naar
Hameien vertellen". Het is
niet gebaseerd op een van de
29 boeken van Dick Laan. Het
is een meer eigentijdse ka
bouter geworden, die met zijn
l Staartjes: Pinkelotje door
vrouw Pinkelotje in de grote
mensenwereld verzeild is ge
raakt. Pinkeltje lost in de film
een ontvoering van enkele
medepinkels knap op.
De diertjes, die Pinkeltje in de
boeken nogal eens te hulp
moeten komen, zijn ver te
zoeken. Geen spoor van Snor-
rebaard, Goudhuidje, Wit
buikje, Groenpootje en Wit
staartje.
Daarvoor in de plaats gekomen
zijn Akeleitje, Ponkei, Prins,
Baron KrikhaeiDikke Leo,
Troelstra en prof. Ludwig von
Cleve. Pinkeltje wordt ge
speeld door Aart Staartjes,
Pinkelotje door Wieteke van
Dort. Bob dè Lange heeft de
rol van Dick Laan, een man
die ook in de boeken het ver
haal vertelt.
Peter Kanters van Cinecen-
trum, de maatschappij die
samen met Pan Film Pinkel
tje heeft gemaakt: „We gelo
ven dat de figuur van Pinkel
tje goed aan zal spreken. Ons
streven was om een fami
liefilm te maken. We wilden
duidelijk meer dan een kin
derverhaal. Pinkeltje heeft
ook meer karakter gekregen
dan in de boeken.
kei ontwikkeld, helemaal
nieuw getekend, en veel meer
dan de schetsen uit de boek
jes. De dieren zijn uit het ver
haal verdwenen, omdat dat
bij de opnamen technische
problemen gaf."
Video
De film is vanwege de trucage
op video opgenomen en in de
Verenigde Staten omgezet op
celluloid. Er zitten diverse
technische snufjes, uitvin
dingen noemt men ze zelfs, in.
Een daarvan is de manier van
werken met de verhouding
kleingroot, een ander is het
inbrengen van het ene beeld
in het andere, zonder dat dat
te zien is. Er wordt in de film
gewerkt in de verhouding een
op dertien.
Dick Laan heeft zelf de voorbe
reidingen over zijn Pinkeltje
niet mee kunnen maken. De
schrijver was zelf een bekend
amateurfilmer, die in 1916
films maakte, onder meer met
Joris Ivens. Hij zou het, zo is
de mening van de uitgever
van zijn boeken, ongetwijfeld
prachtig hebben gevonden
dat Pinkeltje nog eens op-
het witte doek zou verschijnen.
Ook mevrouw Laan is ingeno
men met de film. Zij heeft zo
wel de auteur als de makers
van de film bijgestaan met
haar adviezen. Al is dan de
film niet naar een boek ge
maakt, er komt wel een
boekje van uit het verhaal-
van Harrie Geelen
Gerard van Zuuren