Toerisme als wapen
tegen werkloosheid
Nederland
houdt
niet
op bij de
„bollen"
en Volen-
dammers
ZATERDAG 15 APRIL 1978
EXTRA
PAGINA 19
Door
Theo de Jong
•k NBT-directeur J. N. Strijkers:
nieuwe toeristische produkten ont
wikkelen... Foto rechts (deze vieek
gemaakt op de weg naar de Keu
kenhof): Waar blijven al die bui
tenlanders nou...".
De verwachte massa-ontslagen
in de scheepsbouw en in de
zware metaal nemen dramati
sche vormen aan, de chemie
staat wankel, de confectie
draait steeds slechter, de
overheid moet bezuinigen -
zijn er dan nergens in Neder
land nieuwe banen te realise
ren als wapen tegen de steeds
groeiende werkloosheid?
"Jawel, bij óns - al is daar wél
wat voor nodig", meldt mon
ter een strijdbare J. N. Strij
kers (59), directeur van het
Nationaal Bureau voor Toe
risme, terwijl hij in zijn bas
tion aan de rand van het
Haagse bos de cijfers rang
schikt.
"Minstens vier procent van
onze werkende bevolking be
staat van inkomsten afkom
stig van toerisme en recreatie
- in totaal gaat het zeker om
160.000 banen op jaarbasis.
Nederlanders en buitenlan
ders besteedden tijdens hun
vakanties en uitstapjes geza
menlijk 14 miljard gulden per
jaar. Als we dus die bestedin
gen omhoog weten te krijgen,
profiteren horeca, detailhan
del, transport, vermaaksector
en nog een aantal bedrijfs
groepen - en dat betekent te
gelijkertijd méér werkgele
genheid. Bovendien: het op
vangen van toerisme is een
dienstverlenende en dus ar
beidsintensieve aangelegen
heid: een terrein waarop me
chanisering en automatise
ring weinig vat hebben"
In het precies tien jaar geleden
opgerichte NBT werken sa
men het ministerie van eco
nomische zaken en de Alge
mene Nederlandse Vereni
ging van WV's. Per jaar kan
het NBT, om het toerisme en
de recreatie in ons land te be
vorderen, 18,5 miljoen gulden
uitgeven - de overheid betaalt
hiervan 13 miljoen en de tou
roperators, horeca en andere
donors (zoals de luchthaven
Schiphol) betalen de reste
rende 5,5 miljoen
Probleem
Strijkers: "En dat is nu precies
het probleem waarmee we
worstelen - die subsidie is
niet voldoende. Willen wij te
genwicht bieden aan die kei
harde concurrentie uit het
buitenland, dan is er méér
geld nodig. De afgelopen
twee jaar is onze subsidie op
het peil van die 18,5 miljoen
"bevroren" - terwijl de on
kosten wel omhoog zijn ge
gaan. Behalve met die inflatie
hebben we ook te maken met
toenemende promotie-activi
teiten van landen als Frank
rijk, België, Groot-Brittannië
en de Verenigde Staten. Wat
doet Spanje - met staatshulp -
niet aan wervingswerk om
meer toeristen te trekken?
Daar heeft men al lang inge
zien dat je eerst in reclame
maken moet investeren om
daarna de vruchten in de
vorm van hogere opbreng
sten en meer werk te kunnen
plukken".
NBT-directeur Strijkers voor
spelt dat er, wanneer de hui
dige subsidie met het "ver
houdingsgewijs geringe" be
drag van 4 a 5 miljoen wordt
verhoogd (om tenslotte in
1985 op 25 miljoen uit te ko
men), "opmerkelijk goede
wervingsresultaten kunnen
worden geboekt".
"Een verhoging die des te meer
klemt omdat het budget van
de buitenlandse verkeersbu
reaus, touroperators, lucht
vaartmaatschappijen en
veerdiensten die zich geza
menlijk op óns land richten
met de bedoeling Nederlan
ders over te halen de grens
over te steken, niet minder
dan 75 miljoen gulden be
draagt".
Wie mocht denken dat de alom
heersende economische ma
laise ook het reizen nadelig
heeft beïnvloed, vergist zich.
De econoom drs. C. D. Hage,
hoofd afdeling research van
het NBT, ondersteunt het be
toog van Strijkers. Hij doet
dat aan de hand van resulta
ten van een onderzoek dat de
Organisatie voor Economi
sche Samenwerking en Ont
wikkeling onlangs heeft vrij
gegeven.
Hage: "Daaruit blijkt dat de
meeste Europese landen flink
hebben geprofiteerd van de
internationale opleving van
het toerisme - op Nederland
na, want wij visten achter het
net.
Het resultaat voor ons land was
teleurstellend-we boekten in
1977 minder overnachtingen
van buitenlanders dan het
jaar ervoor, en bovendien
bleven de buitenlanders ook
korter in ons land. Veertien
OESO-landen haalden ge
middeld 25 procent meer in
komsten in 1977 uit het bui
tenlands toerisme, en wij
maar 8,4 procent. Dan moeten
we nog bedenken dat die be
rekeningen in dollars zijn uit
gevoerd. Als we in die uitslag
verwerken dat de dollarkoers
fors is gezakt, blijken we er in
guldens gerekend zelfs 0,3
procent op achteruit te zijn
gegaan. Een duidelijk teken
aan de wand - en een waar
schuwing om onze wervings
activiteiten te versterken".
Zorgelijk
Strijkers en Hage wijzen dan
ook met zorgelijke gezichten
op wat zij noemen "de Ne
derlandse reisverkeersba-
lans". Volgens die balans
groeien de uitgaven van de
Nederlanders over de grens
sneller dan de inkomsten (van
de buitenlandse bezoekers bij
ons), terwijl tot 1966 de weeg
schaal juist in ons voordeel
doorsloeg.
•Volgens de meest recente cij
fers bedroeg het tekort op de
reisverkeersbalans ruim twee
miljard: Nederlanders gaven
in het buitenland 4,9 miljard
uit, en buitenlanders be
steedden in ons land slechts
2,8 miljard.
De NBT-top houdt geen plei
dooi voor meer subsidie
waarmee de werkgelegen
heid in ons land een forse duw
omhoog moet worden gege
ven, zonder een uitgewerkt
plan achter de hand te heb
ben.
De KLM heeft zojuist aan het
NBT de resultaten beschik
baar gesteld van een uitvoerig
marktonderzoek dat in de
Verenigde Staten is gehou
den, gericht op de vakantie
plannen van de Amerikanen,
terwijl binnenkort een soort
gelijk eigen NBT-onderzoek
in België, Duitsland, Enge
land en Frankrijk wordt afge
sloten.
Opmerkelijkste (voorlopige)
conclusies uit die enquêtes:
Nederland staat in principe
wel hoog genoteerd als va-
kantiedoel, maar men wil veel
meer over ons land weten al
vorens de definitieve beslis
sing te nemen.
Kaartje
Strijkers: "We lopen duidelijk
achter met onze voorlichting
in het buitenland over het
geen wij in Nederland kun
nen bieden. Dat geldt bij
voorbeeld voor de Duitse
deelstad Westfalen - de aan
Nederland grenzende deel
staten kennen onze attracties
aardig, maar in Westfalen nog
niet.
In Amerika wil men vooral om
culturele redenen naar Ne
derland komen. Dan ver
wacht zo'n Amerikaanse toe
rist wél dat hij, eenmaal hier
aangekomen, op korte ter
mijn - bijvoorbeeld de vol
gende dag - een kaartje kan
kopen voor een concert of een
balletvoorstelling. Dat kan nu
nog niet, vanwege de lange
bespreektijden. Daarom pro
beren we daarvoor een oplos
sing te vinden via introductie
van een soort culturele cre
ditcard, waarmee de Ameri
kaanse toeristen een voor
keurspositie krijgen bij het
kaartjeskopen. We hopen dat
experiment al in september
klaar te hebben, en willen tot
eind '79 proefdraaien.
Hele groepen Canadezen willen
best naar Nederland komen
als ze hier fietstrektochten
kunnen maken. Fietspaden
hebben we wel, maar we heb
ben nog geen systeem om per
auto elke dag de bagage van
die fietsers van hotel naar ho
tel te brengen. Ook hier is
sprake van het uitdenken van
nieuwe toeristische produk
ten - innovatie, waaraan we in
ons land zo'n behoefte heb
ben".
Andere conclusie uit de onder
zoekingen: naast de bekende
„trekkers" als de kuststreek
en de drie grote steden staat
het stedenschoon hoog geno
teerd. Daarom wil het NBT
meer aandacht gaan schen
ken aan Delft, Haarlem, Lei
den en Gouda.
Bloembollen
Strijkers: "Sterk voorbeeld uit
de praktijk-een touroperator
uit Japan heeft nu Maastricht
als vakantiebestemming op
z'n programma gezet. Merk
waardig genoeg loopt dat heel
aardig. Duitsers willen we la
ten weten dat Nederland niet
ophoudt bij bloembollen en
Volendammers. Bovendien,
uit economisch én uit mi
lieu-oogpunten willen we het
toerisme ook sterker spreiden
in ruimte en tijd. Dus: meer
voorlichting over nog onbe
kende delen van ons land
zoals Twente. Salland, de
Vechtstreek en Achterhoek -
om enkele bestemmingen te
noemen. Maar tegelijkertijd
willen we er voor waken dat
de mensen geïrriteerd wor
den door de stroom toeristen
en dat de natuur en infra
structuur worden aangetast.
Vanuit dat idee willen we
meer aandacht vragen voor
vakanties in voor- en nasei-
Loopt ondanks al deze optimis
tische bespiegelingen van het
NBT over meer werkgele
genheid in de toeristische
sector Nederland niet het ge
vaar in elk geval aanzienlijk
minder Amerikanen te mo
gen begroeten vanwege hun
zachte dollar en onze harde
(aardgas)gulden waarmee we
als "duur land" uit de markt
hebben geprijsd?
Drs. Hage betwijfelt dat sterk:
"Sinds Freddy Laker de
luchtvaartwereld op z'n
grondvesten heeft doen tril
len door het invoeren van zijn
"opstapsysteem" is er een
golf van tariefsverlagingen op
gang gekomen. Er wordt nu
ook binnenkort een recht
streekse luchtlijn van het zui
delijk deel van de Verenigde
Staten naar Nederland ge
opend. Begrijpelijk dat die
maatschappijen met volle
toestellen willen vliegen, dus
die gaan vrij agressief wer
ven. Dan moeten wij als NBT
ook het geld hebben om op
hun promotie-activiteiten te
kunnen inspelen. Vroeger
was Europa een vakantiedoel
voor de happy few in de Ver
enigde Stdten. Nu kunnen
ook de middengroepen daar
zich een trip permitteren - en
daarvan kan ons land profite-
Welgevallen
Het NBT ziet met welgevallen
aan dat, net als in ons land. in
het buitenland het verschijn
sel van "tweede vakantie"
eveneens veld wint, en ook
vanuit die sector verwacht
'Steeds vaker trekt men er bui
ten de zomervakantie op uit -
niet alleen naai- de winter
sport, maar ook in eigen land.
In 1970 ging nog slechts 45,9
procent van de Nederlandse
bevolking met vakantie, en
dat is toegenomen tot ruim 54
procent - die groei is er nog
lang niet uit. Onze landgeno
ten brachten 5 miljoen vakan
ties in het buitenland door, en
4.5 miljoen vakanties in eigen
land", aldus Strijkers. "Het
aantal tweede vakanties be
draagt nu al ruim 2 miljoen.
Dagtochten en korte uitstap
jes zijn eveneens steeds meer
geliefd.
Volgens de laatste cijfers wer
den er per jaar 280 miljoen
dagtochten door Nederlan
ders ondernomen, en 2,1
miljoen korte uitstapjes - dat
laatste heeft betrekking op
een verblijf van 1 tot 3 nach
ten buiten de eigen woning
doorgebracht met een recre
atief doel. Juist op die sector
kunnen we meer inspelen -
ook al hebben we in Neder
land een zogeheten zonge-
bonden zomerseizoen".
Winter
Veel mensen gaan in voor- en
nqjaar op pad naar bijvoor
beeld Sporthuis Centrum
achtige projecten, die aan de
weersomstandigheden zyn
afgestemd: huisjes met cen
trale verwarming, open
haard, t.v., met gebruik van
overdekt zwembad. Het ge
plande vrjje-tydscentrum
voor het Kurhaus in Scheve-
ningen, dat 's winters wordt
verwarmd, is ook zo'n project.
Als we het in die richting zoe
ken - indoor sport- en spel
ruimtes. al vereist dat flinke
investeringen - kan het bin
nenlands toerisme nog flink
groeien: prettig vanwege de
werkgelegenheid, en prettig
vanwege de spreiding. Al
moet om die spreiding goed
tot z'n recht te komen ook 'ns
wat gebeuren aan het gelijk
matig opnemen van de va
kanties. Dat betekent het
loslaten van collectieve be-
drijfsvakantiesluitingen en
het per regio sterk laten uit
eenlopen van schoolvakan
ties".
Als NBT-econoom Hage in de
toekomst moet kijken, ziet hij
voor het toerisme een wen
kend perspectief: "Nu nemen
alle Nederlanders bij elkaar
9,5 miljoen vakanties op - dat
groeit in 1980 naar 11 miljoen
vakanties. Het aantal bin
nenlandse vakanties neemt
toe van 4,5 miljoen in 1976
naar 5 miljoen in 1980. Niette
genstaande het teruglopen
van de welvaart neemt het
aandeel dat vakantiehouden
in de gezinsbestedingen
heeft, flink toe - met vakantie
gaan hoort er gewoon bij.
Wanneer het NBT-duo op de
man af wordt gevraagd hoe
veel extra-werkgelegenheid
de zo fel begeerde vyf mihoen
subsidieverhoging in de
praktijk oplevert, valt er even
een stilte - want "dat is helaas
niet precies aan te geven".
"Maar wat we wél weten", aldus
de immer alerte directeur
Strijkers, "hoe het in Dene
marken uitpakte. Daar heeft
men aan de hand van een
computeronderzoek eerst
uitgerekend welke tak van
bedrijvigheid de beste kan
sen op uitbreiding van de
werkgelegenheid zou opleve-
"Toerisme" was de uitkomst -
dat is arbeidsintensief, en
vraagt geen import van
grondstoffen, en kost dus
even mm deviezen. Men heeft
daar toen vier maal 5!/a mil
joen gulden extra in toeristi
sche wervingsacties gestopt -
Waarmee een derde van hun
budget was gemoeid. En vol
gens die Deense berekenin
gen was dat voldoende voor
het scheppen van vijfduizend
nieuwe arbeidsplaatsen.
Zo'n geweldig resultaat moet
toch ook in óns land mogelijk
zijn?".
