Industrie
meer laten
meespelen'
Pijnlijke vergissing van officier
Kamer wacht uranium-overleg af
Radeloze Julia
wilde zichzelf
en vriend doden
Machtigingen nu binnen
in zaak-koopsompolissen
Slachtoffer van moordzaak in Bodegraven was geen ex-commando
Kamerleden over de
Neptune-vervanging
RAF-lid
trekt hoger
beroep in
Oostenrijker mag voorlopig blijven
KIJL)AG 14 APK1L 19Y8
BINNENLAND
WBÜWW
DEN HAAG (SP) - In zijn requisi
toir tegen de man die op 16 okto
ber vorig jaar na een roofoverval
in Bodegraven de antiquair Jaap
de Gelder had doodgestoken,
heeft de Haagse officier van justi
tie mr. A. J. Dek dinsdag jl. ten
onrechte aangenomen dat het
slachtoffer een ex-commando
was geweest.
Dit blijkt uit mededelingen van de
familie van Jaap de Gelder. De
vergissing kan van belang zijn
omdat de officier mede op grond
van deze veronderstelling geloof
hechtte aan het verhaal van de
rover die beweert dat hij door de
heer De Gelder was aangevallen
juist nadat hij hem had bevolen
weg te lopen.
De vraag of dit echt zo is gebeurd, is
essentieel voor de mate waarin
verdachte voor zijn daad toere
keningsvatbaar moet worden ge
dacht en dus ook voor de straf
maat. Dit blijkt uit het psychi
atrisch rapport van de psychiatri
sche observatiekliniek te
Utrecht.
Volgens dit rapport mag de neuro-
tisch-agressieve dader voor het
doden van de heer De Gelder al
leen als sterk verminderd toere
keningsvatbaar worden aange
merkt indien het slachtoffer wer
kelijk de eerste klap heeft gege
ven.
Bij het stellen van zijn eis - vier jaar
en tbr - ging de officier van justi
tie hiervan uit. Behalve op de
onjuist gebleken veronderstel
ling dat de heer De Gelder een
ex-commandotroeper was, ba
seerde de officier zich ook op het
Door
Sybe Stamm
feit dat het slachtoffer later nog
1200 gulden op zak bleek te heb
ben. Kennelijk was hij dus niet
van plan geweest zich zo maar te
laten beroven.
Uit inlichtingen van de nagelaten
betrekkingen blijkt inmiddels
echter dat Jaap de Gelder zelfs
nooit in militaire dienst is ge
weest. De veronderstelling van
de officier dat hij sinds zijn
diensttijd het ongewapend vech
ten zou hebben verleerd, slaat
nergens op, aldus de familie,
want de heer De Gelder had nog
nooit in zijn leven gevochten.
Van de zijde van de officier van jus
titie vernemen wij dat de inlich
ting omtrent de commando-ach
tergrond van het slachtoffer af
komstig was van de politie en op
misverstand berustte. De waar
heid over deze kwestie is inmid
dels ter kennis gebracht van de
rechtbank, die vonnis zal wijzen
op 25 april.
DEN HAAG (SP) - De verouderde Neptunes van de Mari
neluchtvaartdienst mogen niet hals over kop worden
vervangen door de Lockheed-Orion alleen omdat bin
nenkort de fabrieksofferte afloopt. De Nederlandse in
dustrie moet behoorlijk kunnen meespelen. Daarom
moet goed worden onderzocht of het niet verstandiger is
om de order in Frankrijk te plaatsen. Dat is de mening
van leden van PvdA en D'66 die deel uitmaken van de
vaste Kamercommissies voor defensie en economische
zaken.
DEURNE - Woonwagenbewoners hebben gisteravond voor de derde maal de weg Helmond-Deume met bran
dende autowrakken geheel afgesloten. Op deze manier willen zij protesteren tegen het uitblijven van toegezegd
kleinere woonwagenkampen.
Op de foto de mobiele eenheid in actie tegen de woonwagenbewoners.
De beide commissies hebben giste
ren over de dringende kwestie
van de Neptune-vervanging
overlegd met de ministers Van
Aardenne (Economische Zaken),
Scholten (defensie) en diens
staatssecretaris Van Eekelen. Het
gaat om dertien toestellen. De
keus is momenteel uit de Ameri
kaanse Orion 40 miljoen per
stuk), de Britse Nimrod 88
miljoen) en een nog te ontwikke
len versie van de Franse Bre-
quet-Atlantic.
AMSTERDAM (SP) - Het West-
duitse RAF-lid Knut Folkerts
heeft het hoger beroep tegen het
vonnis van de Utrechtse recht
bank ingetrokken.
Folkerts werd door de rechtbank in
december vorig jaar wegens
moord op een Utrechtse briga
dier van politie tot twintig jaar
gevangenisstraf veroordeeld.
Het Amsterdamse Gerechtshof zou
het appel van Folkerts op dins
dag 18 april behandelen. Folkerts
meent dat het geen zin heeft in
hoger beroep te gaan omdat "ons
land, en de justitie in het bijzon
der, zich steeds meer ontpopt als
een soort handlanger van het
nieuwe fascisme".
Als voorbeeld daarvoor noemt Fol
kerts het optreden tegen de
Zuidmolukkers, de uitwijzing
van ex-CIA-agent Philip Agee en
het "beroepsverbod" dat de Rot
terdamse hoofdinspecteur van
politie Kalma kreeg.
Folkerts meent dat zijn uitlevering
aan West-Duitsland reeds vast
staat en dat het behandelen van
zijn zaak door het Gerechtshof
daar geen verandering in zal
brengen. "Een milder vonnis zou
uiterlijke schijn zijn", meent hij.
Wel zal de Hoge Raad op 22 mei
uitspraak doen in het cassatiebe
roep dat de RAF-leden Folkerts,
Wackernagel en Schneider heb
ben ingesteld tegen de uitspraak
van twee rechtbanken, waarbij
werd bepaald dat hun uitlevering
toelaatbaar is.
Aanrander gepakt
EINDHOVEN (ANP) - De Eindho-
vense gemeentepolitic heeft de
43-jarige J.R. uit Apeldoorn aan
gehouden die heeft bekend
woensdag jl. een vijfjarig meisje
in Eindhoven te hebben aange
rand. De man had het kind dat in
een winkelcentrum aan het rol
schaatsen was in zijn auto gelokt.
De verdachte was met het meisje
naar een visvijver in Eindhoven
gereden. Terwijl hij haar aan
randde in de struiken rondom die
vijver ontdekten voorbijgangers
wat er gaande was. Zij grepen de
man vast en waarschuwden de
politie.
Defensie is niet erg duidelijk over
de afloopdatum van de Orion-of-
ferte, maar mr. Brinkhorst (D'66)
schat dat die binnen drie weken
moet zijn. Volgens hem hebben
de betrokken bewindslieden ge
dacht dat de Kamercommissies
wel akkoord zouden gaan met de
Orion. "Het zal wel een verras
sing zijn geweest dat wij eerst
meer gegevens willen hebben",
meende Brinkhorst.
Drie kanten
Aan' de uiteindelijke keus zijn drie
kanten: een militaire, een poli
tieke en een industriële. Minister
Van Aardenne benadrukte giste
ren dat het industriële aspect
(werk) voor hem zwaar weegt.
Maar het PvdA-kamerlid Van de
Hek ging verder. Hij stelde dat
alle drie de kandidaten aan de
minimum-eisen schijnen te vol
doen en dat dus de werkgelegen
heid wat hem betreft de doorslag
mag geven.
Volgens de marine lopen de kwali
teiten van de Orion en de Nimrod
echter hemelsbreed uiteen. De
Orion zou het op tal van punten,
maar vooral wegens zijn supe
rieure elektronische opsporings-
apparatuur voor onderzeeboot-
bestrijding, ruimschoots winnen.
De nieuwe Atlantic ligt nog op de
tekentafels, terwijl de Orion bij
wijze van spreken zo kan worden
overgevlogen.
Staatssecretaris Van Eekelen, die al
in Washington over de Orion
heeft gesproken, gaat 26 april
naar Parijs. Hij wil onder andere
van de Fransen horen of het zeker
is dat hun marine ook van plan is
om de nieuwe Atlantic te bestel
len en of de Nederlandse marine
in de tussen bestelling en afleve
ring liggende jaren vervangende
toestellen kan krijgen. De Ka
mercommissies hebben van hun
kant besloten om volgende week
vrijdag vertegenwoordigers van
de concurrerende fabrieken plus
die van Fokker uit te nodigen
vooreen hoorzitting. "We moeten
zorgen dat we niet weer zoals bij
de Starfighter-vervanging voor
verrassingen worden gesteld",
'aldus het Kamerlid Brinkhorst.
Fokker
Fokker-VFW is sterk gekant tegen
de eventuele bestelling van de
Lockheed-Orion. Directeur H. J.
Grobben van Fokker-VFW: "Be
stelling van de Brequet-Atlantic,
een Europees toestel, is noodza
kelijk om het belang van de Ne
derlandse vliegtuigindustrie vei
lig te stellen en te consolideren.
Ook zal de werkgelegenheid bij
Fokker in de jaren tachtig in be
langrijke mate bepaald worden
door deze bestelling".
Fokker-VFW neemt voor 15 pro
cent deel in het weFk aan de Bre
quet-Atlantic. Wanneer de Orion
wordt besteld betekent dat het
verlies van werkzaamheden aan
13 Nederlandse en waarschijnlijk
42 Franse toestellen. Verder ziet
het er naar uit dat Fokker-VFW 12
F-27 Maritimes aan de Franse
marine kan leveren op vrij korte
termijn en nog eens éénzelfde
aantal op wat langere termijn
"mits geen politieke complicaties
optreden".
DEN HAAG (ANP) - De
commissie koopsompolis
sen heeft Kamervoorzitter
Vondeling gisteren mee
gedeeld dat de machtigin
gen van alle betrokken
politici, een kleine 200,
(ex)Kamerleden zowel als
(oud)Bewindslieden thans
door de commissie zijn
ontvangen.
Ginjaar minst
bekend van
ministersploeg
AMSTERDAM (ANP) - Minis-
ter dr. L. Ginjaar (volksge
zondheid en milieuhygiëne)
is de minst bekende minister
uit het kabinet-Van Agt. Dat
blijkt uit een Nipo-enquete.
Terwijl 94 procent van de on
dervraagden ploegleider Van
Agt kent (hij scoort het
hoogst) staat Ginjaar onder
aan de lijst met 25 procent.
De kopgroep bestaat naast Van
Agt uit Wiegel (92 procent),
Andriessen procent), por-
cent), Albeda (70) en Van der
Stee (67). Van der Klaauw (65
pet) voert het peloton aan met
daarin mevrouw Gardeniers
(63 pet), Van Aardenne (57),
De Koning (50), De Ruiter
(49). Pais (43) en Scholten (42
pet).
Minder dan veertig procent van
de ondervraagden kent de
ministers Peijnenburg (37
pet), Beélaerts van Blokland
(34) en Tuijnman (30 pet).
Dit met uitzondering van enkele
betrokkenen die hun medewer
king aan het onderzoek hebben
geweigerd en één betrokkene die
daartoe om gezondheidsredenen
niet in staat is. Twintig politici
hadden de machtigingen niet
volledig ingevuld maar dat ver
zuim is blijkens de brief van de
commissie door nadere informa
ties inmiddels goedgemaakt.
De commissie heeft verder 29 ver
zekeringsmaatschappijen aange
schreven die koopsompolissen
afsluiten. Zij hebben tot 28 april
de tijd te reageren. Eén verzeke
ringsmaatschappij heeft om
principiële redenen geweigerd
mee te werken. Voorts ontbreken
van twee politici die aan het on
derzoek meewerken nog verkla
ringen van hun belastinginspec
teurs, aldus de brief. Er zijn in
middels ook gesprekken geweest
met die betrokkenen die hebben
bekend dat zij of een familielid
een koopsompolis bezitten of
hebben bezeten.
In de brief aan de verzekerings
maatschappijen verzoekt de
commissie de maatschappijen
mee te delen of de betrokken po
litici in 1975 in het bezit waren
van bij het betreffende bedrijf af
gesloten koopsompolissen of
daarop gelijkende polissen. Te
vens wordt gevraagd mee te de
len de ingangsdatum van de
overeenkomst, het soort van
overeenkomst, de wijze van pre
miebetaling inclusief de datum
waarop de koopsom is voldaan,
de hoogte van het verzekerde be
drag, de duur van de verzekering
en de eventuele overdracht van
de rechten uit de overeenkomst
door de verzekeringnemer aan
een derde, waarbij ook om de
naam van die derde wordt ge
vraagd.
Bij deze brief zijn de machtigingen
van de politici gevoegd.
Secretaris mr. Andree Wiltens van
de commissie koopsompolissen
zei desgevraagd geen vrijheid te
hebben de naam te noemen van
de verzekeringsmaatschappij die
om principiële redenen weigert
informatie te verschaffen. De
naam van de betreffende maat
schappij komt, zo zei hij verder,
wel in het eindverslag van de
i te staan.
Dat eindverslag verwacht mr. An
dree Wiltens nu in mei. De verze
keringsmaatschappijen is ge
vraagd de gegevens voor 28 april
aan de commissie toe te zenden.
Aanvankelijk had de commissie
gehoopt voor Pasen eindverslag
te kunnen uitbrengen. Het heeft
echter geruime tijd geduurd
voordat van alle betrokken poli
tici de machtigingen waren ont
vangen.
ROTTERDAM (ANP) - Uit ver
driet, omdat zij erachter was
gekomen dat hij toch met een
andere vrouw was getrouwd,
had Julia geprobeerd haar
vriend Leo te vermoorden.
Daarna had zij de hand aan
zichzelf geslagen. Dat beide
pogingen waren mislukt had
zij maar moeilijk kunnen
verwerken. "Mijn hele wereld
was ingestort. Het enige dat ik
kon denken was: we moeten
allebei dood".
Dit verklaarde de 26-jarige be
jaardenverzorgster Julia D.
gisteren voor de Rotterdamse
rechtbank waar zij zich moest
verantwoorden voor haar
hartstochelijke poging Leo
van het leven te beroven. On
danks de verzachtende om
standigheden, die de officier
van justitie, mevrouw mr. A.
G. Korvinus, in aanmerking
wilde nemen, meende zij toch
dat poging tot moord bewe
zen moest worden geacht. Zij
eiste drie jaar gevangenis
straf.
"De verdachte heeft gehandeld
uit jaloezie en wraak. Zij
gunde hem niet aan een an
der. Daarom moest hij mee de
dood in", zo meende de offi
cier. Dit was volgens haar ook
gebleken uit de afscheids
brieven, die Julia de dag tevo
ren aan familie en vrienden in
Suriname had geschreven.
"Ik heb Leo gestraft. Hij heeft
het verdiend", zo had zij aan
haar moeder geschreven.
De officier vond het allemaal
niet zo bijzonder wat er was
gebeurd. "Het enige bijzon
dere aan deze zaak is dat we te
maken hebben met een intel
ligente vrouw die haar ge
voelens duidelijk op papier
kan zetten". In tegenstelling
tot de psychiaters meende
mr. Korvinus dat het feit Julia
wel degelijk kon worden toe
gerekend.
Julia was in 1971 naar Neder
land gekomen om een oplei
ding tot bejaardenverzorgster
te volgen. Na een tijdje in een
Vlaardings ziekenhuis te
hebben gewerkt, werd zij
hoofd van een afdeling in een
geriatrisch ziekenhuis in Rot
terdam. Inmiddels had zij in
Vlaardingen een eigen wo
ning gekregen.
Op 17 december 1976 leerde Ju
lia op een feestje de eveneens
uit Suriname afkomstige Leo
Dubos kennen. Leo woonde
met een Nederlandse vrouw,
Lenie, samen maar had Julia
herhaalde malen gezegd dat
hij de voorkeur gaf aan haar.
"Ik trouw nooit met een
bleekscheet", zo zou hij tegen
Julia hebben gezegd. Vier a
vijf avonden in de week was
Leo bij Julia. "We gingen sa
men naar feestjes en ontvin
gen vrienden bij mij thuis",
verklaarde Julia.
In november vorig jaar bleek
Lenie in verwachting te zijn.
"Het was een klap in m'n ge
zicht. Maar Leo zei dat dit
voor ons niets zou verande
ren", aldus Julia. Toen zij en
kele weken later van een
vriendin had gehoord dat Leo
op 1 december toch met Lenie
was getrouwd, stortte Julia's
wereld ineen. "Toen besloot
ik een eind aan m'n leven te
maken".
Ondanks het kersverse huwe
lijk was Leo bij Julia blijven
komen. "Hij merkte niets van
mijn verdriet. Op 22 decem
ber heb ik besloten hem en
mezelf te doden", zo ver
klaarde Julia. De volgende
dag hëd zij de brieven ge
schreven en een soort testa
ment waarin zij beschreef hoe
ze begraven wilde worden.
Toen zij 's avonds met Leo in
bed lag en hij haar zijn liefde
had verklaard, waren alle ge
dachten over het verzwegen
huwelijk weer teruggeko
men. "Ik ben toen uit bed ge
gaan en heb een mes uit de
keukenkast gepakt. Ik was
radeloos en verdrietig", zei
Julia. Zij had het mes nog
even op het nachtkastje ge
legd maar toen had zij Leo in
zijn rug en borst gestoken.
Nadat Leo de straat was opge-
vlucht had Julia geprobeerd
haar polsen door te snijden.
Toen dat niet lukte had zij een
hele fles whisky leeggedron
ken en valium en aspirines
ingenomen en zich opgeslo
ten in een kast. De zelf
moordpoging mislukte om
dat zij door de grote hoeveel
heden drank en tabletten was
gaan braken. Toen zij door de
politie werd gevonden was
Julia in diepe slaap. Leo was
na twee weken in het zieken
huis van zijn verwondingen
hersteld.
De psychiaters, die Julia had
den geobserveerd, verklaar
den gisteren, dat zij op het
moment van het misdrijf vol
komen ontoerekeningsvat
baar was geweest. De daad
kon haar niet worden toege
rekend.
Julia, die volgens de deskundi
gen beschikt over een ruim
gemiddelde intelligentie was
niet meer in staat de situatie
te beheersen. Door haar ont
wikkeling was een dergelijke
situatie eigenlijk ondenk
baar. De deskundigen advi
seerden de rechtbank Julia zo
snel mogelijk in haar werkk
ring te laten terugkeren onder
begeleiding van de reclasse
ring.
De raadsman van Julia was het
hier volkomen mee eens. Hij
vroeg ontslag van rechtsver
volging of een straf gelijk aan
het voorarrest.
Uitspraak 27 april.
UTRECHT (ANP) - De rechtbank
in Utrecht heeft gisteren bepaald
dat de 24-jarige Oostenrijker
A.A.N., die werd bedreigd met
uitzetting, voorlopig in ons land
mag blijven.
N. had in juli '76, twee dagen nadat
hij via Schiphol ons land was
binnengekomen, bij de politie in
Baarn een verblijfsvergunning
aangevraagd. In januari van dit
jaar echter ontving de Oostenrij
ker van de staatssecretaris van
justitie, mevrouw Haars, het be
richt dat besloten was dat hij niet
mocht blijven. Als reden werd
opgegeven dat N., die thans in de
Lage Vuursche woont, mogelijk
een gevaar kan vormen voor de
openbare orde in ons land. Deze
reden is gebaseerd op zijn crimi
nele verleden in zijn vaderland,
waar hij voor diverse misdrijven
31 maanden in de gevangenis
heeft doorgebracht.
Op de negatieve beschikking van
justitie diende advocaat mr. Lan
gen berg een herzieningsverzoek
in, waarover nog moet worden
beslist. Wel deelde de staatsse
cretaris al mee, dat N. die beslis
sing niet in Nederland mag af
wachten. Om uitzetting te voor
komen spande N. toen een kort
geding aan tegen de staat, dat hij
nu in de eerste instantie heeft
gewonnen.
De rechtbank in Utrecht meent, zo
staat in het vonnis, dat de desbe
treffende instanties in redelijk
heid niet tot de voorgenomen uit
zetting kunnen overgaan voordat
op het herzieningsverzoek is be
slist. Bij dit besluit heeft een be
langrijke rol gespeeld dat de
strafbare feiten die N. in zijn va
derland heeft begaan van voor
1973 dateren en dus al vijf jaar
oud zijn.
Over scherpere veiligheidsgaranties bij levering aan Brazilië
Leo Jansen (PPR)
- interpellatie toegestaan -
DEN HAAG (SP) - De regering
krijgt nog wat tijd van de Tweede
Kamer om de onderhandelingen
met West-Duitsland en Engeland
over scherpere veiligheidsgaran
ties bij de levering van verrijkt
uranium aan Brazilië af te ron
den. Als die niet het door de Ka
mermeerderheid gewenste resul
taat opleveren, kan het kabinet
het nog zeer moeilijk krijgen.
Ook de regeringspartijen CDA en
WD komen dan in een lastige
positie.
De PvdA zal geen verwatering van
de motie-Van Houwelingen-
Portheine (CDA/WD) toestaan.
Deze motie is het pistool in de rug
dat het kabinet er toe dwingt om
de bepalingen in het contract van
het Duits-Engels-Nederlandse
splijtstofconsortium Urenco met
Brazilië aan te dikken. Dit op 13
januari gesloten contract biedt
volgens de Kamer onvoldoende
zekerheid dat de voor vreedzame
energieopwekking bedoelde
splijtstof niet zal worden ge
bruikt voor het maken van een
atoombom.
Zowel het kabinet als de meeste
Kamerfracties pakken de
Urenco-zaak thans voorzichtig
aan. Premier Van Agt en minister
Van der Klaauw (buitenlandse
zaken) willen nog niets zeggen
over de nadere uitleg van het con
tract die zij op de recente Europe
se topconferentie in Kopenhagen
aan hun Britse en Westduitse
collega's 'aan de haard' hebben
voorgesteld. In brieven aan Bonn
en Londen hebben zij hun voor
stel herhaald. Het wachten is nu
op antwoord.
CDA en WD, maar ook PvdA en
D'66, toonden zich gisteren in de
Kamer niet zo gelukkig met het
verzoek van het PPR-lid dr. Jan
sen om minister Van der Klaauw
te mogen ondervragen over een
'belangrijk detail' van de Urenco
kwestie. Hij wil klaarheid over
een uitspraak van Van der
Klaauw, die er op zou wijzen dat
Nederland zijn vetorecht over
uraniumleveranties heeft ver
speeld.
Vooral ex-minister van economi
sche zaken Lubbers drong na
mens het CDA er op aan te wach
ten tot het grote debat zou kun
nen worden gehouden - dus pas
als het lopende internationale
overleg is afgesloten. Het verzoek
van Jansen werd tenslotte meer
vanwege de parlementaire tradi
tie dan uit overtuiging ingewil
ligd, maar de datum voor de in
terpellatie wordt pas dinsdag
vastgesteld.
Ex-staatssecretaris van buiten
landse zaken mr. Brinkhorst
(D'66) vond overleg in de ko
mende week tussen de regering
en Kamercommissies voor kern
energie en buitenlandse zaken
nodig vóór het tot een groot debat
zou komen. Uit reacties van mi
nister Van der Klaauw viel op te
maken dat de regering daar ook
voor voelt.
Belangrijk voor de opstelling van
de Kamerfracties in dat debat zal
zijn wat Van Agt en Van der
Klaauw precies hebben voorge
steld aan Bonn en Londen. Hun
'nadere uitleg' van het contract
zou kunnen inhouden dat Ne
derland akkoord gaat met de le
vering van het verrijkte uranium
uit Almelo mits Brazilië pas het
feitelijke beheer er over zal krij
gen op het moment dat de op
werkingsfabrieken daar gereed
zijn.
Uranium moet eerst nog een be
handeling ondergaan voor het
geschikt is om in kerncentrales te
worden opgestookt. Volgens het
huidige contract moet het eerste
uranium in 1981 worden ver
scheept. Omdat de opwerkings
fabrieken dan nog niet klaar zul
len zijn is er meer respijt om een
goede opslagregeling voor het
kernmateriaal (inclusief het ver-
werkingsprodukt plutonium
waaruit atoombommen kunnen
worden gemaakt) tot stand te
brengen. Het Internationale
atoomagentschap IAEA zou
daarbij het beheer moeten krij
gen over de splijtstofdepóts.
