KlfcPPElM>OC>i
ll7ZZ
VAKANTIE
Hookes spookes
DONDERDAG 13 APRIL 1978
De heel enkele leeuwenfamilies
krokodillen of zichzelf verge
tende nijlpaarden die ooit
eens een neushoornwijfje met
haar kalf belaagden daargela
ten, heeft de rhinoceros geen
natuurlijke vijanden. Behalve
de mens dan. Dus is ook de
neushoorn, die gedurende
zeventig miljoen jaar de aarde
met honderdduizenden be
volkte, thans zijn voortbe
staan niet meer zeker. Sinds
de mens jaagt, is de plantene-
tende neushoorn zijn slach
toffer. Dat bewijzen grot
schilderingen uit de Oude
Steentijd al. Het op de olifant
na grootste landzoogdier is
een der laatste levensvormen
die ons zicht vergunnen op de
prehistorie. Reden te meer
om uiterst zuinig om te sprin
gen met de laatste hunner.
Hetgeen niet geschiedt.
Of de steentijd-jagers deze mis
vatting al koesterden is twij
felachtig, maar zeker is dat de
neushoorndoders van tegen
woordig hun kwalijk bedrijf
uitoefenen omdat
neushoornpreparaten de
sexuele vermogens aanzien
lijk zouden vergroten bij de
gebruiker. De neushoornbul
is inderdaad tot grote pa
ringsprestaties in staat. Bij
Indische neushoorns duurt
de daad een uur, zonder on
derbreking. Het mannetje
komt daarbij elke drie minu
ten tot een zaadlozing. Bij de
Afrikaanse soorten neemt de
paring rond een half uur in-
beslag.
Dergelijk geslachtelijk machts
vertoon trekt veel oosterlin
gen aan. En dat betekent voor
de neushoorn het einde. Zijn
hoorn, op zich al een fallisch
symbool, bestaat uit een
harde, haarachtige substan
tie. Geraspt, trekt men er thee
van, verpulverd, dient het als
snuiftabak. De potentie van
de neushoorn zou overgaan
op de drinkers en snuivers.
Dat is volslagen onzin, aldus
hebben de nieuwste weten
schappelijke onderzoekingen
aangetoond. De vermogens
des mans blijven wat ze wa
ren, noch bevat de hoorn
enige andere medicinale
kracht.
Bekers
Het meest gewilde onderdeel
van de neushoorn is zijn wa
pen. De langste hoorn
tot nu toe gemeten
was 1 meter 38 en be
hoorde toe aan een Oostafri
kaans zwart neushoornwijfje.
De rest van het neushoornli
chaam vindt echter eveneens
zijn weg naar liefhebbers. In
Azie zeker. Een neushoorn
die ergens in een dierentuin
in het oosten overlijdt wordt
geheel ontleed en tot en met
zijn laatste haartje duur
verkocht.
Indische heersers, vaak niet on
terecht bevreesd voor een on
tijdige dood, maakten van de
hoorns op een andere wijze
gebruik. Zij lieten er bekers
van maken, bekers die moge
lijk in de drank aanwezig ver
gif moesten verraden. In het
Midden-Oosten is het sieraad
der neushoorns in zwang ge
komen als dolkheft, na kun
stige bewerking.
Het bijgeloof om de hoorn van
de neushoorn houdt hard
nekkig stand. En de stropers,
want van hen hebben de die
ren verreweg het meest te
vrezen, treden steeds driester
op. De nationale wildparken,
enig overgebleven toevlucht
soorden voor het Afrikaanse
wild, bieden de beesten on
voldoende bescherming. De
opzichters kunnen de stro
pers, die merendeels uit So
malië komen, weinig partij
geven. Zij patrouilleren door
gaans te voet en moeten het
opnemen tegen wildrovers
die beschikken over snelle
voertuigen met vier-wiel-
aand rij ving.
Martelgang
Steeds meer stropers hebben
automatische wapens, hoe
wel vergiftigde speren en pij
len nog naar volle tevreden
heid worden gebruikt. Een
martelgang naar het onver
mijdelijke einde wacht de
neushoorn die in een
val trapt waarvan de
strikdraden zijn bevestigd
aan zware houtblokken. Het
dier is gedoemd, wekenlang
soms, die last mee te slepen,
tot het uitgeput is. Dan pas
komen de stropers tevoor
schijn om de machteloze reus
te doden en zijn hoorn af-
te hakken.
Somalische stropers schreven
kortgeleden in het Meru Na
tional Park de enige voor het
publiek te bezichtigen kudde
witte neushoorns die Kenia
rijk was ten dode op. Ze dre
ven de zo goed als tamme die
ren, die in 1964 uit Zuid-
Afrika waren ingevoerd, over
de grenzen van het park en
schoten de twee geslachts
rijpe stieren en een zwanger
wijfje dood. De vijf overblij
vende wijfjes bleven achter
veroordeeld tot kinderloos
heid.
Sterker nog. In de afgelopen
zomer lieten stropers een op
sporingseenheid in een hin
derlaag lopen. Ze troffen de
leider, een Engelsman, dode
lijk. En nog onlangs bescho
ten stropers uit Somalië,
eveneens in Kenia, een pa
trouille van Europeanen die
ter bescherming van de rhi-
nocerossen op pad was. Al
leen gewonden in dit geval.
Het noorden van Tanzania,
's werelds dichtst met wild
bevolkte gebied, is evenmin
veilig tegen stropers. In het
Tarangire National Park
brachten zij de olifant en de
neushoorn aan de rand van de
ondergang. In het be
roemdste aller wildparken,
Serengeti, doodden zij tussen
vorig jaar augustus en begin
oktober dertien neushoorns.
Maar er werden zeven leden
van de betreffende bende ge
grepen. Een van de stropers
bezat een automatisch ge
weer, de anderen waren be
wapend met pijl en boog. Bij
veroordeling staan hun ge
vangenisstraffen van zeven
tot veertien jaar en zware
geldboetes te wachten.
Toch dringen Somalische stro
pers verder en verder Tan
zania in. De opzichters zijn te
gering in aantal en te beperkt
in middelen om drastisch te
gen de gemotoriseerde stro
persbenden te kunnen optre
den. Zij moesten laatst knar
setandend toelaten dat buiten
hun bereik een uit Kenia ge
komen helikopter de trofeeen
van de stropers kwam opha
len teneinde ze in Nairobi te
verhandelen.
Uitvoer
Het sluiten van de 400 Ke-
niase dierenartikelenwinkels
in december komt olifanten,
zebra's en grote katten ten
goede. De neushoorns mer
ken er niets van. Hun hoorns
werden al nauwelijks ver
kocht in de wild-souvenirza-
ken, maar waren bestemd
voor de export naar Azie. Zo
vermeldden officiële doku-
menten uit de jaren 1969 tot
1976 de uitvoer van 11.500
hoorns met een gewicht van
25.574 kilogram. Keniase
ambtenaren waren (en zijn)
voor enige steekpenningen al
gauw bereid illegale uitvoer
met een stempel wettig te
maken. Indische en Chinese
handelaren betalen op het
ogenblik 170 dollar voor een
kilo hoorn en de hoorn van
een neushoorn is gemiddeld-
ruim twee kilo zwaar.
De cijfers zijn ook nu weer hard.
In het Tsavo National Park in
Kenia leefden tien jaar gele
den naar schatting 6.000
neushoorns, in het hele land
11.000. In 1976 waren die ge
tallen respectievelijk 2.500 en
4.500. Nu gaat volgens des
kundigen in heel Kenia het
aantal neushoorns de 1.800
niet te boven. Eens deden
diersoorten miljoenen jaren
over het uitsterven. De mens
wuift ze in een eeuw weg.
Dat de cijfers in andere en
woeliger Afrikaanse landen
minstens even schrijnend zijn
ligt voor de hand. In hun
bloedige geboorteweeen
worden de jonge Afrikaanse
staten zozeer meegesleept
door omwentelingen, staats
grepen en burgeroorlogen dat
er geen tijd en lust overblijft
om zich te bekommeren over
redding van het restant
aan wilde dieren.
Grootwildjagers
De blanke jagers op groot wild
brachten in de vorige eeuw al
het neushoornbestand terug
tot een schijntje. Er waren ja
gers die er prat op gingen in
een enkel jaar driehonderd of
meer neushoorns te hebben
neergelegd. Daar is weinig ja-
gerskunde voor nodig. De
neushoorn is ten eerste een
groot doelwit, er zijn er bij van
vier meter lengte en drie en
een halve ton aan gewicht, en
ten tweede is hij zwaar bij
ziende. Dat laatste brengt met
zich mee dat hij zich makke
lijk laat benaderen, tegen de
wind in, want zijn reuk is zo
goed als die van een hond. En
wat hij niet goed kan
thuisbrengen, wil hij graag
eens van nabij bezien. Een
nieuwsgierigheid die agres
sief kan overkomen. Maar
zelfs in ware woede storm
lopend, is de kippige gewel
denaar makkelijk te ont
wijken. met een stapje opzij.
Kortom, de jager kan hem niet
missen, tenzij hij nog slechter
ziet dan zijn prooi.
Verder werden in het verleden
blanke jagers van faam inge
huurd om stukken grond die
men wilde ontginnen vrij te
maken van neushoorns. Een
Brit legde daartoe vijf
honderd neushoorns neer,
waarna bleek dat het terrein
voor menselijke vestiging en
bewerking geheel ongeschikt
Tegenwoordig £ijn zwarte stro
pers aan het voltooien waar
mee de al even verfoeilijke
blanke trofeejagers begon
nen. Het ten gronde richten
van een medeschepsel.
Veilig
Ir is één enkele plek slechts in
Afrika waar de neushoorn in
het wild veilig is. Dat is het
Oemfolozireservaat in Natal,
ZuidAfrika. Na bijna te zijn
uitgeroeid werd daar de witte
neushoorn (of breedlipneus-
hoorn), de grootste soort van
alle, onder strenge be
scherming genomen. Net op
tijd. In de jaren twintig
groeide het aantal witte
neushoorns aldaar tot dertig.
De eigenlijk grijze kolossen
hadden zich jn 1964 vermeer
derd tot 950. Het reservaat
raakte zelfs overbevolkt.
Het overschot maakte het mo
gelijk witte neushoorns uit te
zetten in gebieden die zé
voorheen bewoonden. En
menige dierentuin kon zich
voorzien van een witte
neushoorn. De stoere wezens
handhaven zich uitstekend in
gevangenschap, wat wel eens
hun behoud zou kunnen zijn.
Overigens schijnt alleen
Soedan zijn aldus verkregen
witte neushoorns redelijk te
kunnen beschermen. Elders
vergaat het de witte even
slecht als de zwarte
neushoorn (punt-
lipneushoorn), de andere
eveneens met twee hoorns ge
tooide Afrikaanse soort.
Scherpe controle op de uitvoer,
intensievere bewaking in de
wildparken en een grondig
neushoornbcvolkingson-
derzoek dat een be-
schermingsbelcid vorm moet
geven, het zijn zaken die
noodzakelijk zijn om althans
nog iets van het Afrikaanse
neushoornbestand te redden
voor mensen die nu niet be
seffen wat later de rijkdom
van hun land uitmaakt. En
terwille van het dier zelf in
de eerste plaats.
De drie Aziatische
neushoornsoorten, die een
hoorn hebben en naar hun ty
pische lijfsbekleding pant
serneushoorns heten, hebben
het al veel eerder dan de Afri
kaanse moeten ontgelden. Er
waren tijden dat zij overal te
vinden waren in Zuidoost
Azie. Water en modder moes
ten er zijn om te poedelen en
in rond te rollen. Dat blijft de
eis die de neushoorn waar ook
ter wereld aan zijn omgeving
stelt.
Van de kleine Javaanse
neushoorn zijn er misschien
nog 25 in leven, van de Suma-
traanse wellicht nog 150 tot
200 en de stropers blijven
speuren. De Indische
neushoorn herstelt zich wat
in twaalf goed beschermde
reservaten in India en Nepal.
Achthonderd of meer telt de
ze soort weer, zo schat men.
Al is de neushoorn nog zo po
tent, zijn voortplan-
tingskracht is geenszins een
wapen in de strijd om het
voortbestaan. Muizen, ratten,
konijnen en meer van dat grut
komen elke aanslag te boven
door de wijfjes veeltallige
worp na worp te laten wer
pen. Zo niet de neushoorn.
Hun zo indrukwekkende pa-
ringsgebeuren vindt zijn ver
volg in een zwangerschap van
dertien tot achttien maanden
en de geboorte van een jong.
Dat gaat allemaal veel te lang
zaam. Daar kun je als mens
geen rekening mee houden.
Al is het op anderhalve eeuw
na zeventig miljoen jaar
goed gegaan.
Voor kinderen van 4-12 |aar.
elke zaterdag in deze krant
Inzendingen (met vermelding
van naam, adres, leeftijd) naar:
Kinderrubriek
"De Klepperdoos"
Witte Singel 1
Lelden
Nu het vooijaar is maakt iedereen vakantie-planrien. Wat gaan
jullie doen: kamperen, in een huisje of blijven jullie thuis, dag
tochtjes maken? De Efteling, of het dolfinarium, zijn jullie daar al
geweest?
Misschien zijn er kinderen die helemaal naar Frankrijk of Spanje
gaan. Dat is een lange autorit, hè? Vervelen jullie je dan niet,
achterin? Of ga je met het vliegtuig?
De Klepperdoos gaat volgende keer (over twee weken) helemaal
over dit soort vakantie-verhalen: watje dit jaar gaat doen, waar je
het liefst naar toe gaat. wat je vorig jaar hebt beleefd. INSTUREN
graag vóór a.s. zaterdag.
Dag.
ASTRID EN HENK
Rim pam bom je bent een ton!
Hookes spookes pats je bent een beer!
Groen, je bent een een meloen!
Inge Brusche
(7 jaar)
Utr. Jaagpad
Leiden
