„Communicatie
in Endegeest
is gebrekkig"
D'66: afwachtend
rond samenwerking
Teveel vlammen bij
de vuilverbranding
Antirookplan: stoppen
is veel moeilijker clan
er nooit mee beginnen
Onvrede over beleid en behandeling
patiënten psychiatrisch ziekenhuis
Door
Wim Wirtz
LEIDEN/OEGSTGEEST - Het
psychiatrisch ziekenhuis En
degeest c.a. is de laatste tijd flink
in opspraak gebracht. Eerst was
er de bedreiging van de genees
heer-directeur dokter G. Mojet
door een leerling-verpleegkun
dige. Vervolgens deelde de ac
tiegroep "Pet met de Z" (Z staat
voor zwakzinnigenzorg) klaag
schriften uit aan de poort van het
ziekenhuis. En inmiddels is er
een actie op gang gekomen om
binnen Endegeest zoveel moge
lijk klachten te verzamelen en te
bundelen in een zwartboek.
Grote vraag daarbij is of Endegeest niet
eens grondig moet worden doorgelicht.
Want zo langzamerhand - zo blijkt ook
uit gesprekken met direct betrokkenen -
begint het er aardig op te lijken dat de
gebeurtenissen van de afgelopen weken
symptomatisch zijn voor een situatie
waarin een heleboel mis is.
Het begon, zoals gezegd, met de nachte
lijke bedreiging van Mojet door een 23-
jarige leerling-verpleegkundige die de
directeur een gesprek wilde afdwingen.
De jongeman wilde praten over klachten
die hij had en was bereid desnoods de
directeur daarvoor te gijzelen. Mojet ziet
de actie van de leerling-verpleegkundige
echter niet als een symptoon. "Deze be
dreiging staat op zichzelf', meent hij.
A"Als hij klachten had willen uiten, dan
begeleiding vanuit de opleiding is for
meel gesproken onjuist.
Ondergeschikt
Ex-praktijkbegeleider Francois Peters,
nu werkzaam in het psychiatrisch
ziekenhuis Rosenburch te Den Haag,
wijt het stuklopen van de praktijkbege
leiding aan de onwelwillende houding
van een aantal hoofdverpleegkundigen.
"Het punt is", zegt hij, "dat de opleiding
in feite ondergeschikt was aan de prak
tijk. Leerlingen werden bijvoorbeeld
soms overgeplaatst tegen onze zin".
Peters werkte van juli tot oktober vorig
jaar als praktijkbegeleider bij Endegeest.
Hij ondervond aan den lijve dat de oplei
ding hier en daar met grote apathie werd
aanschouwd. "Bij heren E was dat bij
voorbeeld zo. Dat is een zogenaamde
zware afdeling, waar mensen soms zeer
hardhandig werden aangepakt. Een
hoop leerlingen zijn daar afgeknapt door
de weinig menselijke benadering en het
onbegrip voor hun situatie. Het was een
echte mannengemeenschap, hoe zal ik
het zeggen, het rampstampwerk."
Volgens Peters wordt er op sommige pa
viljoens niet of nauwelijks gesproken
over psychiatrische achtergronden van
patiënten. Dat was volgens hem een van
de dingen waarover de praktijkbege
leiders een dialoog wilden aangaan met
de praktijk. Een aanzet daartoe werd
echter de bodem ingeslagen. "Dat er een
dialoog tot stand komt is het belang
rijkste", zegt Peters. "Je kunt je dan bij
voorbeeld afvragen waarom een patiënt
met pillen wordt bestookt, terwijl je het
ook met praten afkunt."
Een personeelslid van Endegeest, dat uit
vrees voor de eigen positie anoniem
wenst te blijven, spreekt van een situatie
waarbij de verpleegkundige hoofden van
de afdelingen soms een loutere macht
spositie bekleden. Sommige van deze
hoofden hebben jaren geleden een in
middels verouderde opleiding gevolgd,
maar doen niets aan bijscholing. Dat
maakt de leerlingen en verpleegkundi
gen in de praktijk behoorlijk onzeker. De
menselijke benadering van de patiënt,
aldus het personeelslid, is bij deze hoof
den samengebald in louter verzorging,
van pogingen in de richting van verzelf
standiging van de patiënt is geen sprake.
Volgens het personeelslid zou verder de
communicatie tussen de werkers onder
ling erg gebrekkig zijn. Tijdens het zg.
hoofdenoverleg tussen afdelingshoof
den en de drie coördinerende hoofden
zou er niet wezenlijk over de inhoud van
het werk gesproken worden. Leerling-
verpleegkundigen komen wat dat betreft
soms helemaal niet aan de bak. Ze dur
ven er bovendien niet zoveel van te zeg
gen uit angst voor de "macht van de
beoordeling", die tijdens de stages be
rust bij het verpleegkundig hoofd, aldus
het personeelslid.
Aannemelijk
Geneesheer-directeur Mojet spreekt na
drukkelijk tegen dat er sprake zou zijn
van een slechte communicatie. Hij wijst
erop dat er wekelijks hoofdenoverleg is
met de adjunct-directrice en dat hij zelf
bovendien geregeld met verpleegkundi
gen spreekt. Hij acht het verder onaan
nemelijk dat er verpleegkundigen zou
den zijn die uit vrees voor hun eigen posi
tie maar hun mond houden over onge
wenste situaties op de afdelingen. "Laten
we nou eens aannemen dat ik een be
paalde verpleegkundige niet zou mogen.
Wat zou ik dan kunnen doen? Ja, ik zou
iemand niet in aanmerking kunnen laten
komen voor een promotie. Maar dat ge
beurt niet. Er gaan ook deze keer weer
een heleboel aanvragen voor promoties
de deur uit. En wat de klachten betreft;
men heeft hier de mogelijkheid om
klaagschriften in te dienen, maar er zijn
er tot nu toe maar heel weinig geweest".
Wat de noodzakelijke bijscholing van
hoofdverpleegkundigen betreft erkent
de directeur dat er "altijd wel mensen
zullen blijven", die niet aan bijscholing
willen doen. Het is namelijk niet ver
plicht.
Aan de andere kant, zegt hij, heeft een
aantal hoofden inmiddels wel van de
"formele bijscholingscursussen" ge
bruik gemaakt.
Aan de grote afstand die kennelijk be
staat tussen theorie en praktijk - en die
Mojet voor een deel wijt aan de nieuwe
opleiding van 1975 - wordt volgens hem
nu het een en ander gedaan, o.m. door het
aantrekken van psychologen en pastores
en het bij elkaar brengen van ver
schillende disciplines. "Maar dat is een
ontwikkeling van een paar jaar", zegt
Mojet, die overigens de algemene werk
sfeer de laatste tijd heel duidelijk verbe
terd vindt.
Het psychiatrisch ziekenhuis
Endegeest c.a.: de laatste tijd flink
in opspraak.
had hij daar trouwens alle gelegenheid
voor gehad. Dan had hij dat via het hiër
archieke kanaal kunnen doen, via de
adjunct-directrice zuster Nooteboom".
Wat de jongeman had willen zeggen,
werd later vertolkt in pamfletten van de
actiegroep "Pet met de Z" waarvan vol
gens de leden ook medewerkers van En
degeest deel uitmaken. Aanvankelijk
spitsten-de klachten zich toe op een
hoofdverpleger van de zwakzinnigenaf
deling "Jongens Voorgeest". Deze zou
zich schuldig hebben gemaakt aan
diefsfal en verwaarlozing van patiënten.
Een justitieel onderzoek naar de ver
meende vermogensdelicten is inmiddels
nog steeds aan de gang.
Weer later riep de actiegroep, eveneens
door middel van pamfletten, het per
soneel van Endegeest op eventuele
klachten over het beleid op papier te zet
ten. "Pet met de Z" zou ze dan bundelen
in een zwartboek en dat als bewijs aan
dragen voor de stelling dat er in En
degeest heel wat moet veranderen. Want
daar is de actiegroep heilig van over
tuigd.
Bij de actiegroep is intussen een aantal
brieven binnegekomen. In de één wordt
de actiegroep verketterd, in een andere
wordt een reeks van klachten geuit.
Klachten die ook opklinken uit gesprek
ken met mensen die in Endegeest wer
ken en er gewerkt hebben. Onvrede,
machteloosheid en teleurstelling voeren
in die gesprekken de boventoon.
Onregelmatigheden
Maar eerst een stukje geschiedenis. Want
het is niet de eerste keer dat er klachten
over Endegeest naar buiten komen.
In mei 1974 maakte het toenmalige ge
meenteraadslid voor de PSP, Ampt-
meijer een hekelende opmerking over
onregelmatigheden die zich zouden
hebben voorgedaan bij Endegeest. De
kosten van onderhoud van een privé-
womng waren ondergebracht bij de post
onderhoud gebouwen van het zieken
huis. Later verklaarde hij in deze krant
dat hij sterk de indruk had dat er in het
psychiatrisch ziekenhuis een onplezie
rige werksfeer heerste. Er werd gestolen,
personeel en verpleegden werden inge
schakeld voor privé-werkzaamheden en
bezittingen van patiënten werden "tij
delijk" geconfisqueerd. "Er is onvol
doende controle van buitenaf', con
cludeerde het raadslid.
In april 1976 dienden twee docenten hun
ontslag in omdat zij niet langer verant
woording wilden dragen voor de oplei
ding. De mogelijkheid om leerlingen
overeenkomstig de herziene eisen van
het rijk (1975) op te leiden voor het di
ploma verpleegkundige B (psychiatrie)
ontbrak, zo meenden zij. Bovendien was
er sprake van een slechte samenwerking
tussen de opleidingsschool en diverse
paviljoens van Endegeest.
Die slechte samenwerking - die overi
gens niet algemeen was - was er de oor
zaak van dat vorig jaar de praktijkbege
leiding van leerling-verpleegkundigen
volkomen in elkaar zakte. De prak
tijkbegeleiding is een gereglementeerd
fenomeen, dat tot doel heeft de leerlin
gen gedurende hun stages op de afdelin
gen te begeleiden. Het ontbreken van die
Met collegepartners PvdA en PPR
LEIDEN - De kansen op
voortzetting van de be
staande linkse samen
werking (programeollege
van PvdA, PPR en D'66) in
de gemeenteraad van Lei
den zijn voorlopig nog on
zeker. D'66 staat nog
steeds op het standpunt
dat na de verkiezingen een
college op brede basis ge
vormd moet worden. Men
denkt dan vooral aan de
VVD.
Vanavond houden de onderhan-
delingsdelegaties van de drie
linkse partijen de afrondende ge
sprekken over de samenwerking.
Vrijdag moeten de ledenvergade
ringen van PvdA en PPR zich
uitspreken over de samen
werking die men voorstaat. D'66
heeft de ledenvergadering een
week uitgesteld.
Van de kant van de PvdA-delegatie
Jazz-session
In De Twee Spieghels (Nieuw-
straat 11) wordt vanavond
vanaf half negen een jazz-ses
sion gehouden. Medewerkers
aan deze avond zijn: Dolf
Delprado (bas). Rob Engels
(drums). Wil Siemons (tenor
sax) en Kees Slinger (piano).
Filmhuis
In het Filmhuis van het Vrij
etijdscentrum aan de Bree-
straat 66 draait morgen
avond in het kader van de
'Italiaanse maand' de film
'Violence et passion' van de
regisseur Luchino Visconti.
De film wordt door sommigen
gezien als Visconti's tes
tament vanwege de auto
biografische trekken die men
in de film meende te herken
nen. In de hoofdrollen Burt
Lancaster en Silvano Man-
Chester
De groep 'Chester' speelt vrij
dagavond in 't Breehuys aan
de Breestraat. Het optreden
begint om negen uur en de
zaal is open vanaf acht uur.
Het is een groep van drie
Leidse musici die uitsluitend
akoestische instrumenten be-
.spelen, Jules Kirch bespeelt de
contrabas, Ben Meijs de gi
taar en Jos Platenkamp be
speelt afwisselend de gitaar
en de piano en levert ook vo
cale bijdragen.
Volksdansen
Het Leids Vrijetijdscentrum
aan de Breestraat organiseert
zaterdag weer een gezellige
instuif voor de liefhebbers van
volksdansen in Leiden en om
geving. Om acht uur wordt er
begonnen in de grote zaal en
tijdens de pauze zullen dia's
worden vertoond.
Natuurwandeling
De afdeling Leiden van het In
stituut voor Natuurbe
scherming seducatie (IVN) or
ganiseert zondag een onge
veer anderhalf uur durende
natuurwandeling in Oud-
Poelgeest. Om twee uur 's
middags wordt vertrokken
vanaf 2 uur bij de Laan van
Oud Poelgeest in Oegstgeest.
komt vanavond in de (afzon
derlijke) gesprekken met PPR en
D'66 een voorstel voor een inten
tie-verklaring. De samenwerking
zou men verder vast willen leg
gen in een lijst van programma
punten. Tussen PvdA en PPR
bestaat over deze zaken al een
grote mate van overeenstem
ming, D'66 lijkt zich echter af
wachtend op te stellen.
Voorzitter Glaubitz zei desge
vraagd dat niet te verwachten is
dat D'66 vanavond akkoord gaat
met een intentieverklaring die
uitgaat van een college op smalle
basis. "Wij hebben steeds gezegd
dat wij een college met meer par
tyen willen, het zou merkwaardig
zijn als wij daar nu vanaf zouden
wijken".
Bij de PvdA en de PPR bestaat ir
ritatie over de afwachtende hou
ding van D'66. Men is van mening
dat de Democraten zich ver
schuilen achter een samen
werking met anderen zonder zich
duidelijk uit te spreken. PvdA en
PPR vinden dat D'66 duidelijk
moet zeggen dat ze met de VVD
wil samenwerken.
Bij het afhaken van D'66 wil de
PvdA met de PPR een losse vorm
van samenwerking. Dit vanuit de
achtergrond dat PvdA en PPR
samen bijna zeker geen meerder
heid zullen halen. De PvdA wil
voor de verkiezingen in ieder ge
val nog niet praten over wethou
ders-kandidaten.
De vierde linkse partij in de Leidse
gemeenteraad - de PSP - blijkt
verder wel bereid tot een
nauwere samenwerking met de
PPR. De PSP stelt daarvoor wel
als voorwaarde dat de PPR de be
staande band met de PvdA af
zweert. In PPR-kring wordt dit
idee afgewezen.
LEIDEN - Gedurende vier uur is de brandweer gistermiddag bezig ge
weest met het blussen van een brand in de bunker van de Vuilverbran
ding. Het vuur ontstond rond half twee in de stortkoker voor het grof
vuil. Daar lag van tien dagen vuil opgeslagen omdat er een brander
defect was, zodat de massa waarschijnlijk is gaan broeien. Om half zes
keerde de brandweer, die zijn werk bemoeilijkt zag door een ontzettende
rookontwikkeling, weer naar de kazerne terug.
Tijdens de brand gisteren kon het normale vuil niet verwerkt worden. Het
is toen gedeeltelijk naar Alphen gebracht en gedeelteijk naar de VAM in
Voorhout. Er ontstond overigens geen schade. De vuilverbranding
draait vanaf gisteravond weer normaal.
ADVERTENTIE
deufejte afe/ien r/ie ma (en (iet,
r/c 3jeit-ye((ee/en e/ïaejen (iet,
xlIassens (dei/-- 4(et t 'j - ((eet i
""sSyjS) BBEESTBAATlMa-b LEIDES
Nog minder teernog minder n i-
cotine. Wie kent ze niet, die
advertenties? Ze zijn niet be
doeld om iemand van het ro
ken af te helpen, maar juist
om hem onder de steeds groter
wordende tegendruk van
anti-rook campagnes toch te
doen blijven roken.Er zijn na
tuurlijk ook mensen die niet of
niet meer rokenof althans
serieusproberen er af te
komenMet bussen vol gaan ze
naar het buitenland om een
prikje dat ze volkomen ge
neest.
Of ze reageren op een adverten
tie zoals die onlangs in ver
schillende kranten stond:
stort tien gulden en u krijgt
'De drie grote rookstoppers"
thuisgestuurd. Ze kregen er
een handgeschreven
briefkaart voor terug met
daarop de volgende tekst. "De
drie grote rookstoppers: 1
Maak nu uw sigaret uit. 2.
Pak geen nieuwe. 3. Neem er
ook geen van iemand anders
"Perj aar sterven 15.000 n
voortijdig ten gevolge van het
roken. Dat zijn er meer dan
veertig per dag. Dit is het
g lasharde cijfer over 1977 .dat
het ministerie van volks
gezondheid tijdens de pers
conferentie van 17 februari
j.l. in het perscentrum
Nieuwspoort op tafel legde."
Aldus de aanhef van een brief
Van de Stichting Anti
rookplan voor de jeugd aan
de gemeenteraad van Leiden
Begin februari begon de Stich
ting uit De Bilt een actie om
jongeren en hun ouders over
eenkomsten te laten sluiten
voor jaarlijkse vergoedingen
als zij niet roken.
Volgens de brief aan de Leidse
gemeenteraad gaan deze
niet-rookovereenkomsten bij
duizenden de deur uit en is het
anti-rookplan een groot suc
ces. De Stichting vraagt Lei
den, en vele andere gemeen
ten, de actie te steunen door
bijvoorbeeld verspreiding
van haar brochures en intro
ductie van het plan op scho
len.
Volgens gegevens van de Stich
ting moeten de gezonde men
sen in ons land acht keer zo-
veel opbrengen dan de op
brengst van de tabaksaccijns
om de gevolgen van roken te
kunnen financieren.
Ie heeft berekend dat jaarlijks
twaalf en een half miljard
gulden nodig is aan onder
meer uitkeringen voor wedu
wen en wezen van hen die
door roken zijn overleden,
voor voortijdige invaliden,
voor wie in groter moeilijk
heden is gekomen dan wan
neer hij of zij niet had gerookt,
aan tijdverlies in het werk,
aan ziekenhuiskosten en aan
geld voor extra opvang, be
waking en begeleiding van
hen die via roken in combina
tie met drinken en drug
gebruik in de criminaliteit te
recht komen. De Stichting
richt zich speciaal op de jeugd
die nog nooit gerookt he ft
omdat zij nog niet verslaafd is
en niets mist door niet te ro
ken.
Een andere weg bewandelt de
Nederlandse Niet-Rokers-
vereniging "CAN". In ja
nuari begon de CAN met de
actie: "Rokennooit bij
kinderen". Deze vereniging
richt zich niet tegen het roken
op zichzelf maar komt op voor
de niet-roker die ongewild ta
baksrook van anderen in
ademt. Met deze actie wil de
CAN ouders niet alleen aan
sporen niet te roken waar de
kinderen bij zijn, maar ook
niet langer accepteren dat de
leraren op school in de klas
roken.
Volgens de CAN is door tal van
onderzoekingen komen vast te
staan dat tabaksrook
schadelijke gevolgen heeft
voor de gezondheid van het
kind. Kinderen van ouders
die roken zijn vakeren langer
ziek en hebben meer kans op
bronchitis en longontsteking
terwijl ook de kans op zuige
lingensterfte groter is, aldus
de CAN.
Met ingang van 1 augustus heeft
minister Pais van onderwijs
en wetenschappen overigens
een algemeen nx>kverbod af
gekondigd (tijdens de lessen)
voor leraren en leerlingen op
alle rijksscholen voor voortge
zet onderwijs. De bijzondere
en gemeentelijke scholen heeft
Friese staart- en stoeltjes-
klokken, Zaanse- en
Schippert jesklokken.
Div. stijlklokken,
moderne schoorsteen- en
wandklokken.
Interessante collecties
antieke klokken.
Horloger
v. d. Water
Haarlemmerstraat 181
Altijd voordelig
Meer Leids nieuws
op pagina 11
Leeuwin
Haarlemmerstraat 113
Leiden. Tel. 071-122074.
