Elektrische treinbaan
soms ineens onveilig
Zagenkwestie van goed
gereedschap en oefening
„Goede" matras
niet voor
iedereen zo goed
DIKKE DUITSERS
WARENHUIZEN
GAREN EN BAND
MAAGPIJN NA MANGO
PER FIETS
NAAR TV EN AUTO
WEEKMARKT BLOEIT
ZUURKOOL ETEN
Textiel tegen
het plafond
David-
schaafje
DINSDAG 4 APRIL 1978
Matrassen die in advertenties als
zaligmakend worden gepropa
geerd hoeven niet automatisch
ook werkelijk goed te zijn. Dat
valt op te maken uit een medede
ling van het Perscentrum Wonin
ginrichting in Den Haag.
Omdat niet iedereen gelijk is zijn er
ook matrassen die voor de een
wel en voor de ander niet ge
schikt zijn. En omdat de keus
groot is en de beslissing bepalend
is goede informatie noodzakelijk
voor de aankoop.
Niet alleen
Ons lichaam moet niet alleen rus
ten, ook persoonlijke omstan
digheden zijn van belang. Ka
pokmatrassen zie je niet zoveel
meer, hoewel ze nog steeds le
verbaar zijn. Een goede kwaliteit
kapokmatras en dan nog goed
gevuld, gaat heel lang mee en
geeft een warme prettig liggende
ondergrond.
Kapok geeft echter stof en dat is
niet zo best voor mensen met
ademhalingsmoeilijkheden. Het
neemt geen vocht op en daarom
is een dikke onderdeken nodig
voor de transpiratie.
Voorzichtig
Met binnenveringmatrassen moet
men voorzichtig zijn, want de
kwaliteit speelt hier een belang
rijke rol. Goed en ook goedkoop
kom je niet of nauwelijks tegen.
De allerbeste, maar helaas ook de
duurste, bestaat uit losse kleine
veren die afzonderlijk in hoesjes
worden verwerkt. Maar omdat je
er niet doorheen kan kijken moet
je afgaan op de gegevens die de
fabrikant of de verkoper ver
strekt en die zijn soms erg on
duidelijk.
Een slechte binnenvering geeft een
hinderlijk ruisen bij het liggen en
is meestal koud omdat de lucht
vrij spel heeft tussen de open ve
ren. De afdekking is ook meestal
van slechte samenstelling en te
dun van vulling. Een ander na
deel is dat de veren kunnen gaan
roesten en doorzakken.
Transpiratieproblemen
Ook schuimmatrassen van rubber,
synthetisch rubber of polyether
vragen om opletten. Je ligt er
goed op omdat het matras zich
helemaal aanpast aan de li
chaamsvorm. Maar een goede
ventilerende harde ondergrond is
noodzakelijk.
Een nadeel, en dit met name bij het
synthetische materiaal, is dat het
slecht bestand is tegen transpira
tie. Kuilvorming bij de schuim
matrassen is niet te herstellen,
maar gewoonlijk komt dat al
leen bij de erg goedkope voor.
Het aller beste.
Helaas zijn paardehaar- en schape-
wolmatrassen erg zeldzaam ge
worden en daarom duur. Paarde
haar met schapewollen afdek
king is namelijk een bijzonder
goede vulling voor een matras.
Het is hard, maar toch redelijk
goed verend en het blijft p-
rima in model.
Volledig schapewollen matrassen
zijn heerlijk warm zonder dat dit
storend is, lekker verend en on
verslijtbaar. Die matrassen zijn
zonder bezwaar voor iedereen
bruikbaar.
Tijk
De overtrek, de „tijk" van een ma
tras is ook belangrijk. Hij moet
sterk zijn.
Bij talrijke dhz-karweitjes moet nu
eenmaal gezaagd worden. Het is
met zagen net als bij timmeren:
iedereen kan het wel; een plank
doorzagen lijkt immers een van
de eenvoudigste dingen. En iede
reen heeft ook wel een zaag in
huis. Toch wordt er nog heel wat
afgetobd. Vaak ligt dat aan het
verkeerde gereedschap dat ge
bruikt wordt. Om goed zaagwerk
te leveren moet je a) een goede
zaag hebben (het juiste type), b)
de zaag moet scherp zijn en c) je
moet op de juiste manier zagen.
Laten we het eerst eens over het
zagen-assortiment hebben. Ja
wel een assortiment: want met
een zaag kun je niet veel doen.
Wie regelmatig „klust", moet
eigenlijk het volgende wel in-
huis hebben:
1. Een handzaag: voor het „schul
pen": dat is het in de richting van
de „draad" zagen. Een handzaam
formaat is 40 cm.
2 Een kapzaag, dat is zo'n korte zaag
met een verstijfde rug: voor het
afkorten, ofwel haaks op de draad
zagen.
3. Een schrobzaag: dat is een zaag
met een smal, spits toelopend
blad. Daarmee kunnen rondin
gen worden gezaagd en kan van
uit een geboord gat het begin van
een zaagsnede worden gemaakt.
Er zijn nog heel wat andere soorten
zagen. De drie genoemde types
vormen de basisuitrusting. Wie
vrij veel zelf doet en vooral in de
houtbewerking actief is: zal op
den duur nog wel wat andere za
gen aanschaffen. Dan is een
board-of sleufzaag een handig
ding; die heeft een rond lopende
voorzijde, waarop everneens
tanden zijn aangebracht. Daar
mee kan zonder voorboren een
zaagsnede midden in het mate
riaal worden gemaakt. Een
sleutelgatzaag is ook een erg
handig ding; eigenlijk een
schrobzaag: maar dan in kleinere
uitvoering. En de metaalbeugel-
zaag komt soms bij fijne houtbe-
werkings-activiteiten ook goed
van pas; afkorten van dunne lat
jes, rondhout enz. gaat daar erg
goed mee, dank zij de fijne ver-
tanding, die nauwelijks rafels op
de zaagkanten achterlaat. Omdat
het scherpen van zagen voor de
meeste doe-het-zelvers een te las
tig karwei is, heeft de zaag met
geharde tanden snel aan popula
riteit gewonnen. Dit zaagtype is
als „hardpoint" bekend. De ge
harde tanden blijven veel langer
scherp; hun levensduur is wel vijf
maal langer dan die van de niet
geharde zagen. In de doe-zelf-
praktijk betekent dit: dat je wel
een paar jaar over een goed
scherpe zaag beschikt. De drie
hierboven genoemde „basis-za-
.gen" zijn allemaal in hardpoint-
uitvoering verkrijgbaar. Ze zijn
wat duurder, maar de hogere
prijs weegt alleszins op tegen het
grotere werkgemak en de le
vensduur.
Ervaring opdoen
Timmerlieden hebben op de tech
nische school urenlang, en wel
maanden achter elkaar, moeten
oefenen in recht zagen. Zoveel
oefentijd gunt een doe-het-zelver
zich natuurlijk niet. Toch is het
raadzaam om, als je nooit gezaagd
hebt, eens een paar oude planken
te nemen, daar een potloodlijn op
te zetten, en dan domweg erva
ring op te doen in het zagen. Niet
omdat het zo moeilijk is..het is
een „slag". Houd de wijsvinger
van de hand waarmee je de zaag
vast hebt, gestrekt in de richting
van het zaagblad, en grijp de
handgreep stevig vast, maar
nooit te krampachtig! Een nor
maal gezette zaag „snijdt" alleen
tijdens de voorwaartse beweging.
Zagen met rechte vertanding
snijden in beide richtingen, dus
bij het terughalen van de zaag.
Toch is het goed om aan te wen
nen dat alleen bij de voorwaartse
beweging druk op de zaag wordt
uitgeoefend; laat de zaag bij het
terughalen vrij lopen. Duw niet te
hard; dat is bij een scherpe zaag
niet nodig. Zaag niet precies op
het lijntje, maar net erlangs. En
houd bij de oefeningen goed het
oog op de haakse stand van de
zaag. Om te controleren of goed
haaks gezaagd is, kun je, na een
plank te hebben doorgezaagd.de
twee delen weer tegen elkaar leg
gen, maar dan een deel omge
draaid. Ze moeten dan behoorlijk
tegen elkaar sluiten, zonder kier.
Afkorten
Gebruik voor afkorten, dus haaks
op de houtdraad zagen, bij voor
keur de kapzaag. Bij vrij brede
planken gaat dat moeilijker dan
bijv. bij latten en balken. In dat
geval kan ook een gewone hand
zaag worden gebruikt, maar dan
met een vrij fijne vertanding. Dat
afkorten van balken, latten enz.
vergt secuur afschrijven. Zet
rondom een potloodlijn (met een
scherp potlood) en gebruik
daarbij de schrijfhaak (ook wel
winkelhaak genoemd). Begin op
een der hoeken en zaag diago-
naalsgewijs door de balk heen,
tot ca. halverwege. Draai de balk
dan een slag, en zaag een stukje
verder. Draai daarna nog een
slag, zodat het zaagbegin boven
komt, en zaag het laatste stukje.
Neem waar mogelijk de verstek-
bak te hulp bij het afkorten van
balkjes en latten. Dan is kans op
zuiver haaks afzagen des te gro-
Zaagsnede open
_,aat het materiaal nooit afbreken;
dat gebeurt nogal eens tegen het
eind van het zaagkarwei. Dat le
vert lelijke rafels op. en bij
spaanplaat breken vaak hele
stukken uit. Ondersteun daarom
het af te zagen gedeelte, of laat het
door iemand vast houden. Bij
lange zaagsneden gaat de zaag
soms klemmen; dat komt door
dat de zaagsnede achter de zaag
de neiging heeft dicht te trekken.
Houd de snede dus open, door er
een schroevedraaier of een dun
latje tussen te steken. Neem
daarvoor geen beitel, want als die
valt, is misschien de scherpe kant
naar zijn grootje!
Geplastificeerd
Tegenwoordig wordt vrij veel ge
plastificeerd plaatmateriaal ver
werkt, zoals bijv. de bekende
meubelpanelen. Dat is mooi spul
om mee te werken, maar besteed
aan het zagen ervan extra aan
dacht. De harde kunststoflaag
kan lelijk brokkelen, vooral aan
de onderkant. Neem voor dit
werk een scherpe, fijngetande
zaag, liefst met geharde tanden.
Zet eerst de zaaglijn met een
scherp potlood uit, en kras deze
dan in met een mesje; het spe
ciale Formicamesje van Stanley
is daarvoor uitermate goed
bruikbaar. Om het helemaal goed
te doen, is het raadzaam om het
geplastificeerde materiaal ook
aan de onderkant in te krassen.
Dan wordt ook daar het rafelig
aanzien van de zaagsnede voor
komen.
Zuinig op je zaag
Houd de handzaag altijd onder
schuine stand op het werkstuk,
zo ongeveer 45 graden. De kap
zaag echter mag vlak op het ma
teriaal worden gezet, dus met de
hele tandenrij. Gebruik de volle
lengte van de zaagblad; begin dus
vooraan en zaag elke „haal" tot
aan de achterkant van het
zaagblad door. En tenslotte: een
goede zaag is een kostbaar stuk
gereedschap, dus wees er zuinig
op. Bewaar hem op een plek waar
hij niet kan roesten, dus in een
droge omgeving. Ontstaan toch
eens kleine roestvlekjes, bewerk
die dan direct met fijne staalwol,
en wrijf het zaagblad regelmatig
met dunne olie in. En als de zaag
wordt geleverd met zo'n handige
plastic strip om de tanden, be
waar die dan. en zet die er telkens
weer op zodra u met een zaag
karwei klaar bent. Dat verlengt
de levensduur van de zaag.
Een van' de moderne zagen die zo
wel voor „langs zagen" ofwel
schulpen, als voor afkorten ge^
schikt zijn. De zaag heeft een spe
ciale vertanding die sneller wer
ken mogelijk maakt. De geharde
tanden doen de zaag heel lang
meegaan voordat hij bot wordt.
Ook een gewone „huis-tuin- en
keukenzaag" is echter by het ge
bruikelijke dhz-werk goed
bruikbaar, mits van goede kwali
teit Hij kost de helft minder dan
de speciale zaag op de andere
foto. Voor een betrouwbaar
exemplaar betaal je toch echter
altijd nog minstens zo'n twee
tientjes.
De schrobzaag moet zuiver haaks
worden gehouden, om ronde ga
ten e.d. uit te zagen. Binnen de
lyn een gat boren, en van daaruit
met niet te lange halen langs de
ronde lyn zagen.
Een Westduitse organisatie voor gezonde voeding heeft bij een
onderzoek geconstateerd dat de helft van alle volwassen Duitsers
te zwaar is, en één op de vier kinderen eveneens. Ze eten veel te
veel vlees, zoetigheid en vet, en krijgen daardoor anderhalf keer
zoveel calorieën binnen als goed voor ze is.
Volgens gegevens van het Economisch Instituut voor het Midde-
nen Kleinbedrijf zyn er in ons land momenteel de volgende wa
renhuizen: 5 Bijenkorfzaken, 143 Hema's, 2 Galeries Modernes,
58 VöDÜs, 16 Vendets, 2 Schuncks, 9 Miro's, 3 Familia's, 2 Tref-
centers, 8 Super Vendets, en 1 Maxis. Warenhuizen die slechts in
een plaats zijn gevestigd, zyn kennelijk niet meegeteld, behalve
dan het weiland-warenhuis Maxis (te Muiden).
Veel Franse vrouwen vonden dat de afdeling fournituren in waren
huizen en supermarkten niet goed waren gesorteerd. Maar naar
de oude specialisten op dit gebied wilden ze ook niet, want die
beschouwden ze te tuttelig. Daarom ontstaat er in Frankryk nu
een nieuwe keten van garen-en-band winkeltjes, met een mo
derne presentatie (zo zakelijk mogelijk) en zoveel mogelijk spul
len. Het assortiment bestaat uit bijna 10.000 artikelen. (Uit-
Ariadne).
Een tip die wij lazen in het vakblad Levensmiddelenmarkt „Vol
gens de boekjes mag men na het nuttigen van mango's eriige uren
lang geen alkohol of melk gebruiken. Dit zou namelijk aanleiding
kunnen zijn tot maagklachten."
Dertig procent van de treinreizigers maakt gebruik van de fiets om
naar het station te gaan. Als je uit alle treinreizigers de mensen
licht, die per trein naar hun werk gaan, dan ligt dit percentage nog
hoger, namely k op 50. Dit blijkt uiteen onderzoek van de NS. Bij
140 NS-stations zijn bewaakte fietsenstallingen en die stations
verwerken 75 procent van het personenvervoer per spoor.
Waaraan geven werknemers met lage inkomens hun meer ver
diende geld uit? Het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft dat
tien jaar lang gecontroleerd, tussen 1964 en 1974. Aan sport, spel
en vakantie werd in die periode 65 procent meer geld besteed,
maar de uitgaven voor „audio-visuele apparatuur" en aan „ver
keer" (auto, brommer enz.) spannen de kroon. Die zijn allebei
ruim verdubbeld (respectievelijk toegenoemen met 116 en 118
procent). De midden- en hogere inkomens gaven in al die jaren
aan „de auto" 29 en 21 procent meer uit
De weekmarkt bloeit. Er worden momenteel in heel Nederland 680
kleine en grote weekmarkten gehouden, en dat betekent in de
laatste vier jaar een toeneming met 16 pet. Vorig jaar werden zelfs
zeshonderd nieuwe kooplieden ingeschreven. Behalve de ge
noemde weekmarkten worden er ook nog 15 veertiendaagse
markten, 6 maandmarkten, 21 seizoenmarkten en 137 jaarmark
ten gehouden.
Sedert Oostenrijkse landbouwautoriteiten hun theorie, dat rauwe
zuurkool zo goed zou zijn tegen griep, in de halve wereldpers
hebben zien verschijnen, is de afzet van zuurkool ook in ons land
flink omhoog gegaan. Volgens het vakblad Lcvensmiddi-lr-n-
markt wordt van die toeneming 10 pet toegeschreven aan het
medicijn-image van zuurkool en de rest (30 pet.) aan het feit dat
het toen ook ineens zo koud werd. "Zuurkool als medicijn is
gewoon kolder." zegt adjuct-secretaris A. Dekker van de Vereni
ging de Nederlandse Groente- en Fruitverwerkende Industrie
tegen Levensmiddelenmarkt. Zuurkool bevat alleen maar veel
vitamine-C.
Zo is het goed. Een stekker in het stopcontact en de beide aansluitsnoeren van de transformatoren zijn
samengebracht in een montagedoos.
Het is onbekend met hoeveel pro-
dukten we in de loop van de jaren
al- kennis gemaakt hebben om
wand of plafond te verfraaien. Dt
is bijna niet bij te houden.
Nu zagen we weer textiel-tegels
voor wand en plafond. De textiel-
tegels hebben een ruglaag van
crépepapier en ze zijn daardoor
stellig redely k simpel aan te
brengen. Vooral boven het hoofd
zal het plakken van losse tegels
eenvoudiger zijn dan het aan
brengen van lange banen.
De tegels zijn 42 x 42 centimeter
groot.
Erg goedkoop is het niet als pla
fondbekleding. Een doos bevat
zes tegels en al naar gelang de
kleur en het dessin komt een
vierkante meter op 12 tot 20 gul
den.
Vergeleken met andere produkten
voor wand be kleding valt die prijs
echter wel weer mee.
De tegels komen van Wall Division
Netherlands in Zoetermeer (079-
163780).
Sommige elektrische speelgoed treinbanen kunnen,
hoewel op zichzelf van beste kwaliteit, ineens onveilig
worden. We lazen daarover in het voorlichtingsblad
Energie en Water, dat de elektrieiteits-, gas- en water
bedrijven uitgeven.
r Verkeerde aansluiting
twee stopcontac-
Bij modelspoorbanen wordt de
stroom voor de locomotief, voor
de verlichting van de baan en
voor het bedienen van de signa
len en wissels, geleverd door een
veiligheidstransformator. Zo'n
transformator geeft een lage-
dus veilige spanning af.
Maar soms gaat men zo'n baan uit
breiden en dan kan het gebeuren
dat de stroom die een transfor
mator levert niet meer voldoende
is om al die andere treintjes te la
ten rijden en om de wissels en de
signalen te bedienen.
Tweede
Dan koopt men dus een tweede
transformator die samen met de
eerste het miniatuurspoorwegnet
op gang kan houden.
De baan wordt dan in secties ver
deeld, waarby elke sectie op een
afzonderlijke transformator
wordt aangesloten.
Die railsecties worden van elkaar
gescheiden door isolatiestukjes.
Het gevaar ontstaat nu als een of
meer van die isolatiestukjes ka
pot gaan of overbrugd raken of
zomaar eens worden vergeten.
En dat kan natuurlijk gebeuren
by spelende kinderen.
Omgekeerd
Want wanneer nu de stekker van
een van de transformatoren uit
het stopkontakt wordt getrok
ken, terwyl de andere transfor
mator nog ingeschakeld is, levert
de nog ingeschakelde transfor
mator zyn lage en veilige span
ning van bijvoorbeeld 16 volt aan
de andere tranformator (via de-
rails).
Maar die lage spanning is ineens
gevaarlijk, want die andere trans
formator krijgt ook stroom, gaat
omgekeerd werken, en maakt
van die 16 volt weer 220 volt. En
die gevaarlijke spanning komt
dan te staan op de pennen van die
uitgetrokken stekker.
Fataal
Nou, daar zal bijna niemand op re
kenen. Zeker kinderen niet, want
die denken: een los liggende
stekker is veilig. Maar het aanra
ken van die stekkerpennen kan
allicht fatale gevolgen hebben.
Een stekker
De elektriciteitsbedrijven wyzen er
daarom met grote nadruk op, dat
de transformatoren zo moeten
worden aangesloten dat die ge
vaarlijke situatie niet kan ont
staan. Dat kan door de transfor-
rrfatoren te voorzien van een ge
zamenlijke stekker op het stop
contact.
De twee snoeren van de transfor
mator worden samengebracht in
een montagedoos en van daaruit
loopt een snoer met een stekker
naar het stopcontact, dan staan
beide transformatoren beslist
stroomloos.
Er zullen maar weinig doe-het-zel
vers zijn die nog nooit met het
piepkleine David-schaafje heb
ben gewerkt. Het beiteltje bestaat
uit speciale nogal-
dikke „scheermesjes'
Er is een nieuw model (combi-4)
met een verbeterd systeem voor
het fijnstellen van het beitel
mesje.
Je kan er reuze fijn mee schaven,
hol, bol en ook gewoon vlak na
tuurlijk. Maar steken en krabben
tot in kleine hoekjes gaat ook
best. Prijs: bijna tien gulden.
Fabrikant Vaassen Product in
Vaassen (05788-1541, toestel 345
voor inlichtingen).
