oor
bede
een
'Regeringsmacht komt van
de grote Machthebber'
Ook in Mexico
gaat minder
zeeschildpad
in de soep
tTERDAG 25 FEBRUARI 1978
PAGINA 21
KATWIJK AAN ZEE - De
Katwijkse hervormden die na
een politieke rede van pre
mier Van Agt in Voorhout in
actie zijn gekomen om "de
bede" haar rechtmatige
plaats in de Troonrede terug
te geven, kunnen van een
Amsterdamse mevrouw zo
dertienduizend handteke
ningen overnemen. Dat
zwaarwichtige pakket was,
toen het kabinet Den Uyl de
traditionele slotzin in de rede
niet meer nodig vond, het re
sultaat van een particulier ini
tiatief, spontaan geboren uit
dezelfde motieven als waar
voor nu Katwijks complete
centrale kerkeraad de aan
dacht vraagt van overheid en
volk.
Een goed verstaander kan de
bede-pleiters van het
Zuidhollandse zeedorp snel
op een tegenstrijdigheid be
trappen.
Ze zijn in Katwijk erg blij met
dit aanbod uit Amsterdam.
De actie lijkt, althans wat haar
omvang betreft, al te slagen
nog voordat ze goed en wel is
begonnen. Overwogen wordt,
in het - overwegend rechts -
orthodoxe - dorp zelf ook
handtekeningen te verzame
len, huis aan huis. En de an
dere hervormde gemeenten
in den lande en kerken
krijgen het verzoek, hetzelfde
of iets dergelijks te doen. In
ieder geval mikt men op de
massaliteit.
Het lijkt een tegenstrijdigheid,
dat, naar Katwijks onver-
dund.ireformatorisch besef, de
terugkeer van de bede in het
staatsstuk-van-het-jaar juist
géén "getalsstunt" mag zijn.
Immers, niet de volkswil be
hoort hier de doorslag te ge
ven, maar het "recht van
God" om publiekelijk als de
soevereine Machthebber te
worden beleden, van Wie alle
aardse machtbezitters afhan
kelijk zijn, of ze dat nu zelf
geloven of niet.
Als volk het wil
De bede-ijveraars beschikken
echter over voldoende wer
kelijkheidszin om te weten
dat het verzoek van één en
kele kerkeraad, hoe sterk ap
pellerend ook aan het gods
dienstige gevoel binnen een
christelijk-liberaal kabinet,
in de praktijk niets uithaalt.
Premier Van Agt zelf was daar
over in Voorhout, waar zijn
politieke vrienden de bede
breedvoerig ter sprake brach
ten, oprecht en duidelijk
Strookt het wel met het ka
rakter van een gebed, zo'n
slotzin te laten afhangen van
de kleur en de wil van een ka
binet? Nu wél een bede, maar
mogelijk straks weer niet. Pas
als het volk er op grote schaal
om vroeg, zou het kabinet
wellicht opnieuw moeten
pverwegen óf en zo ja hoé het
daaraan tegemoet kan ko
men.
Omdat ook van dit merendeels
christelijkse kabinet geert
vaart is te verwachten tot her
stel van de bede en alleen de
pressie van het getal haar in
de rede zou kunnen terug
brengen, is de Katwijkse ker
keraad unaniem bereid het
middel van de democratische
beïnvloeding toe te passen,
teneinde in brede lagen van
ons volk een beweging op
gang te brengen die nog op
komt voor de erkenning van
Gods gezag.
Een grootscheepse petitie is
nog het enige dat rest.
Eenparig
Voorzitter van Katwijks her
vormde kerkeraad is dit jaar
de vandaag nog 43-jarige do
minee W. Chr. Hovius (mor
gen wordt hij 44), die nadat hij
in 1970 van Katwijk naar Ede
was gegaan in 1975 naar zijn
geliefde zeedorp terugkeerde.
Daar vond de plaatselijke af
deling van de Staatkundig
Gereformeerde Partij in hem
een warm pleitbezorger.
In hervormd Katwijk aan Zee
houden de confessionele en
de gereformeerde richting el
kaar nauwlettend in even
wicht. De strijdbijl, die er in
de jaren vijftig nogal eens aan
te pas kwam, blijft begraven
zolang beide begeren, de an
der niet te overvleugelen. En
die begeerte is er wederzijds.
Op gewichtige ogenblikken kan
er zelfs sprake zijn van eenpa
righeid aan de top, en dus ook
aan de basis. Dat gebeurde,
toen de actie voor de bede ter
kerkeraadstafel kwam. De
ambtsbroeders hebben dan
ook gezamenlijk aan beide
hoofdbesturen - zowel van de
Confessionele Vereniging als
van de Gereformeerde Bond
in de Hervormde kerk - ge
vraagd, hun initiatief te on
dersteunen.
Bffö tetf
Dominee Hovius:"De bede is
niet het einde van alles, nee
dan begint het pas"
De Gereformeerde Bond, die
een bezoldigd algemeen sec
retaris in dienst heeft,
reageerde onmiddellijk posi
tief. Het antwoord van de wat
rustiger en gematigder - Con
fessionele Vereniging wordt
binnen tien dagen verwacht,
zo beloofde de Zeister predi
kant Van Roon zijn Katwijkse
collega's. De hoffelijkheid
gebiedt de kerkeraad, dit
antwoord eerst af te wachten
voordat hij verder iets onder
neemt.
Maar het plan van actie ligt wel
klaar.
Pijnlijk gemis
Is de slotzin in de Troonrede
wel een bede in de strikte zin
van het woord? Zo vroegen
wij dominee Hovius. Is hij
niet veeleer een heilwens, en
moet je je daar dan zo druk
over maken?
Ds. Hovius: "Voor mij heeft dit
slot alles te maken met de
taak en de plaats van de over
heid als dienaresse van God.
Als op publieke wijze de
naam van God wordt uitge
roepen, dan is dat méér dan
een algemene zegenwens of
geijkte formule".
Ervaart u het ontbreken van
de bede werkelijk als een
pijnlijk gemis?
H.: „Ja, en dat hangt hiermee
samen dat ik als christen dc
overheid dus zie als diena
resse, waar met name de
apostel Paulus in Romeinen
13 over spreekt. Daar wordt
de overheid getekend als on
der God staande, en heeft zij
vandaaruit de opdracht tot
welzijn in het volksleven te
functioneren.
De reformatorische belijdenis -
zie artikel 36 van de Neder
landse Geloofsbelijdenis, het
oudste belijdenisgeschrift
van de reformatorische kerk -
haakt daarop in. De taak van
de overheid wordt daarin als
een ambt omschreven. Zij
moet niet alleen zorgen voor
orde, rust en veiligheid, maar
is ook een instrument,- dat
God in Zijn voorzienig bestel
heeft ingesteld om in het
openbare leven de naleving
van Zijn geboden te bevorde
ren".
Is het weglaten van de bede
een symptoom van iets?
H.: „Zeker. Van verwereldlij
king, van ontchristelijking en
van ontkerkelijking. Maar
ook van een andere visie op
overheid, maatschappij en
samenleving. En dat hangt
weer samen met het principe
van de democratische rege
ringsvorm dat de regering
haar macht ontleent aan dc
wil van het volk en aan de
meerderheid van de in dit
volk levende gedachtengan-
gen.
Daartegenover staat de gere
formeerd-theocratische visie.
En die zegt dat de regerings
macht niet afleidbaar is uit de
volkswil, maar komt van de
grote Machthebber. Het gaat
om het recht van God dat Hij
als de soevereine Macht
hebber erkend wordt".
Geen koppeling
H.: „Zo mag u het niet stellen.
Het kiesrecht - om maar iets
te noemen - is een grote ver
worvenheid. In het huidige
bestel is de democratie zeker
de meest eerlijke regerings
vorm. Maar als dat betekent
dat er voor het belijden van
Gods naam in het openbare
leven geen ruimte meer is,
dan moet de christen toch wel
een ernstige waarschuwing
laten horen".
Als we aannemen dat de ko
ningin zelf de bede zinvol
vond, is dat voor u dan een
reden temeer om te ijveren
voor terugkeer?
H.: „Ik meen dat deze rede een
ministerieel stuk is en dat de
koningin geen bevoegdheid
heeft er iets in te wijzigen. Het
is mogelijk dat zij de bede
zinvol acht, maar geheel afge
zien van de vraag of het
staatshoofd christen is of niet,
moet er in dit staatsstuk
plaats zijn voor de erkenning
van God in het volksleven. We
mogen dat niet koppelen aan
de persoonlijke instelling van
de vorst, zoals ook een niet-
gelovige burgemeester ge
roepen kan zijn het ambts
gebed uit te spreken.
Anderzijds doet het ons uiter
aard bijzonder deugd, als ook
het staatshoofd met Gods ge
bod rekening houdt".
H.: „De publieke belijdenis
waarover het hier gaat, is niet
gebonden aan getalssterkte.
Als Abram in Kanaan, het
door God beloofde land,
komt, bouwt hij éérst een al
taar voor de Here die hem
verschenen was, en roept hij
de naam des Heren aan. Pas
daarna trekt hij verder. En
toen Paulus zijn opmerkin
gen maakte over de overheid,
vormden de christenen ook
maar een fractie in het grote
romeinse rijk.
Ook de kerkgeschiedenis kent
voorbeelden. Calvijn stichtte
in Genève een soort kerk
staat, terwijl maar nauwelijks
tien procent van de bevolking
hem volgde. Belijders van
Gods naam verkeren vaak in
een minderheidspositie".
Moet je er als christen nou
aan meewerken dat een bede
speelbal wordt van politieke
machtsverhoudingen?
H.: „Dat gevaar onderken ik
wel. Toch vraag ik: ga je dan
uit van wat Gods recfyt is of
van wat politiek haalbaar is?
Nu premier Van Agt ons dat
laatste als het ware heeft toe
geschoven, zou dat kunnen
betekenen, dat wanneer wer
kelijk een groot deel van het
volk positief reageert en de
bede er weer in zou komen,
ook toekomstige regeringen
daarmee rekening houden, al
was het maar uit politiek-tac-
tische overwegingen"
Geen privé zaak
Goed, dan hebben we de
bede weer, maar wat heb je
praktisch dan méér bereikt
dan dat een bepaald volks
deel tevreden is gesteld?
H.: „Om twee redenen hoeft het
geen loze vorm te zijn: over
heid en volk worden herin
nerd aan Gods soevereiniteit
- en dat kan het volksleven
alleen maar ten goede zijn - en
dan is het temeer nodig dat
het hele regeringsbeleid niet
met de inhoud van deze bede
in strijd komt. De overheid is
daarop dan aanspreekbaar
geworden. De bede is name
lijk niet het einde van alles,
nee...., dan begint het pas"
Kan het gebed van de kérk
en van de enkele gelovige
voor de overheid niet vol
doende zijn? Het gebed van
rechtvaardigen vermag toch
veel.
H.: „Kerk en staat zijn in het
volksbestel twee brandpun
ten, ieder met een eigen ver
antwoordelijkheid. Een be
perking van het gebed tot
kerkdiensten en het persoon
lijke leven brengt het gevaar
mee van inkorting van Gods
recht op alle terreinen van het
leven, waarbij de religie per
saldo een privé-zaak kan
worden"
Een sneeuwbal
De Katwijkse actie heeft al in
het geboortestadium „gewel
dig veel reacties" opgeroe
pen, en dat uit het hele land.
Om het plaatselijke ker-
kewerk niet te belemmeren,
zullen de taken die voor de
uitwerking en uitvoering no
dig zijn, zorgvuldig worden
verdeeld. Zo moest de voor
zitter van de speciaal voor
deze actie ingestelde coördi
natie-commissie, dominee
Arkeraats, ons, om des tijds
wille, voor een gesprek al naar
de voorzitter van de centrale
kerkeraad verwijzen.
Alle hervormde kerkeraden
krijgen een brief met een ver
zoek om adhesiebetuiging, en
de andere kerken - want in dit
uitzonderlijke geval heeft de
Katwijkse kerkeraad voor
een zo breed mogelijke inter
kerkelijkheid gekozen - kun
nen een ongeveer gelijklui
dend schrijven tegemoetzien.
Ook de pers wordt benaderd. In
ieder geval de kranten, ook de
radio, als Hilversum er be
langstelling voor heeft, maar
de televisie, dat schrikbeeld
in nog menig reformatorisch
oog, nee, dat liever toch maar
niet. Zonder TV ziet een
goedlachse dominee Hovius
de almaar groter wordende
sneeuwbal toch wel rollen.
Katwijk blijft het centrale adres
van de actie, die rond Konin
ginnedag haar afsluiting
krijgt. „Voor zoiets een heel
geschikte datum", dacht de
predikant.
En dan ten slotte de audiëntie
aan het hart van de overheid.
Een kerkeraad trekt op naar
Den Haag. Met het verzoek
schrift der mannenbroeders
voor een rede met een bede.
En met de stem van het volk, die
recht heeft op gehoor als het
„recht Gods" in het geding is.
S. J. DE GROOT
Het zal, als alle goede voornemens worden bewaar
heid, wat beter gaan met de zeeschildpadden in
Mexicaanse wateren. Sterker nog, deze repielen zul
len er hun voortbestaan zeker zijn. En dat terwijl ze
zulk smakelijk vlees hebben, uit hun schilden zo'n
fraaie smuk te vervaardigen is. hun kraakgebeente da
soep een waarlijk verrukkelijke smaak geeft en hun
eieren een lekkernij vormen die ook de bedprestaties
ten goede komt, naar het schijnt.
Spande Brigitte Bardot zich in om de Canadese zeehonden baby's te
redden, in het geval van de zeeschildpadden voelde de Ameri
kaanse filmspeler Peter Fonda zich geroepen het Mexicaanse volk
wakker te schudden. Vooral omdat aan de kust van de Midden-
Amerikaanse staat de slachting van de soepschildpad (in andere
talen dan het Nederlands wat fijngevoeliger groene schildpad ge
heten) rampzalig bleek voor deze diersoort. In oktober, het hoog
tepunt van de paar- en legtijd, was er op de gebruikelijke stranden
geen van eieren zwangergaand wijfje te zien. Weggevangen zonder
de kans te hebben gekregen iets aan het blijven van de soort te
doen. De vissers sneden de dieren levend de buik open om er de
eieren uit te halen. Na de operatie werden de schildpadden niet uit
hun lijden verlost.
Telling
Het aantal soepschildpadden, aldus geofferd op het altaar van liefde
en smulpaperij beliep 70.000 tot 100.000 per jaar. Dat verlies kon
het voortplantingsvermogen lang niet goedmaken. Naar schatting
kwamen er tien jaar geleden in de paartijd nog 300.000
zeeschildpadden naar de Mexicaanse kust. Een telling vorig jaar
leverde niet meer dan 20.000 stuks op. En dan ging het niet alleen
om soepsehildpadden, maar ook om karetschildpadden en Kemps
schildpadden, de andere meest voorkomende soorten bij Mexico.
De karetschildpadden worden vanwege hun mooie schild vooral
gevangen aan de Caribische kant.
Opgepord door Fonda en de kranten zette de Mexicaanse regering de
zeeschildpadden op de lijst van dieren die met uitsterven worden
bedreigd. Het vissen op schildpadden mag buiten de paartijd nog
gedurende vijf maanden. En het is verboden meer dan in het totaal
50.000 exemplaren buit te maken. Forse boetes en inbeslagneming
van het vistuig staan op overtreding van de wet. De regering heeft
de vissers controleurs op de nek gestuurd. Mexico's kustlijn is
echter ontzaglijk lang en de marine heeft slechts weinig mensen
beschikbaar die kunnen toezien op naleving van het voorgeschre-
vene. Vandaar dat biologen aandringen op een intensieve voor
lichting omtrent het kwaad van de vaak uit onwetendheid bedre
ven schildpadvisserij.
De Mexicaanse overheid stelde ook een herbevolkingsprogramma
op. In de kuststaten van het noorden en zuiden van het land hoopt
men liefst twintig miljoen zeeschildpadden te kunnen kweken in
de komende jaren. Men gelooft evenwel dat de wettelijke be
schermingsmaatregelen weinig zullen uithalen zolang „de
schildpad met de gouden eieren" nog zoveel op grove winst be
luste en daardoor onverantwoordelijke lieden aanlokt. Want wordt
een schildpad-ei wordt nog zeer veel betaald. En met een wet hef je
de trek erin niet op.
Trekkers
Zeeschildpadden zijn echte trekkers. Zij zoeken, waarschijnlijk, in
altijd dezelfde groepen altijd dezelfde ncstplaatscn op om te paren.
De wijfjes leggen een ei of honderd in een kuil die zij boven de
vloedlijn in het warme zand hebben gegraven. Na het voortplan-
tingsseizoen vallen de groepen, die uit duizenden en duizenden
dieren kunnen bestaan, uiteen in eenlingen of kleine gezelschap
pen.
De dieren voeden zich voornamelijk met vis en lagere dieren en met
wier en zeegras als het moet. Soepschildpadden, die dichter bij de
kust leven dan andere zeeschildpadsoorten, eten alleen plantaar
dige kost. Zij paren, volgens de meeste onderzoekers, eens in de
drie jaar. Per seizoen komen de wijfjes evenwel meerdere keren
aan land om te leggen, soms tot zes keer toe. Terug in zee worden zij
opnieuw bevrucht. Met hun buik maken zij de nestkuil keurig glad
en onzichtbaar. Maar hun spoor over hel strand tussen branding en
nest ziet eruit als dat van een tank. Dc andere soorten planten zich
jaarlijks voort.
Onbekend
Over het leven van de zeeschildpadden, die in alle warme en tropi
sche zeeën voorkomen, is eigenlijk weinig bekend. Dat ze met hun
platte schild en tot vinnen vergroeide voorpoten uitstekend kun
nen duiken en zwemncn. Dat ze genoeglijk met zich laten spelen
door onze duikers. Ook dat een bepaalde populatie van die sullige
soepschildpadden, waaronder reuzen zijn van drie meter lang en
350 kilogram zwaar, feilloos hun weg weten te vinden van de Bra
ziliaanse kust naar het eiland Ascension, ergens midden in de
Zuidelijke Atlantische Oceaan, waar zij plegen te paren. En dat
hun jongen spoorloos blijven tot ze een jaar oud zijn.
De leden van deze oeroude orde moeten tijdens hun 250 miljoen-ja
rige wording tot hun huidige staat nog veel meer vermogens ont
wikkeld hebben. Hoe ze smaken is geen raadsel meer. Als we ze
laten leven geven ze misschien hun andere geheimen prijs.
Peter Fonda: op de bres voor de schildpad
