J
West-Duitsland wil
kunstwerken terug
Trijfel
l£J
ra
-.ONDERDAG 23 FEBRUARI 1978
Over drie weken ligt het in de
boekhandel: "Van Gogh en zijn
weg" ("al zijn tekeningen en
schilderijen in hun samenhang
en ontwikkeling") door Jan
Hulsker. Prachtig boek, 488
grote bladzijden, waarin de
2125 afbeeldingen van Vincents
complete oeuvre door vorm
gever Joost van de Woestijne
met bewonderenswaardige be
hendigheid zoveel mogelijk
naast de tekst van Jan Hulsker
zijn geplaatst. Een heidens
karwei, zoals vooral de inge
wijden zullen begrijpen,
waarbij Hulsker af en toe ook
wat inschikkelijkheid met zijn
tekst heeft moeten betonen. Het
immense voordeel is natuurlijk,
dat je. al lezend, in vrijwel alle
gevallen je blik maar naar
rechts hoeft te laten dwalen om
in een oogopslag te kunnen zien
over welk schilderij of welke te
kening op dat ogenblik verteld
wordt.
Het boek kost 125 gulden. Is dat
duur? Het is daarom al niet
duur omdat de uitgave moge
lijk werd gemaakt dankzij de
steun van het Prins Bemhard-
fonds en het ministerie van
CRM: u wordt dus als koper
stilzwijgend gesubsidieerd. Bij
de tewaterlating van het boek
op dinsdagmiddag in het Van
Gogh museum vertelde Jan
Hulsker dat één van de deskun
dige professoren die een aan
vraag om subsidie voor een an
der maar soortgelijk boek moest
beoordelen afwijzend had
geadviseerd omdat de betref
fende tekst zo weinig voetnoten
bevatte. Hij prees zich gelukkig
dat zijn tekst niet op dezelfde
merites was beoordeeld, omdat
hij juist zoveel mogelijk verme
den had om het lezen via ver
dekt opgestelde voetnoten zo
ingewikkeld mogelijk te ma
ken. En inderdaad, ivat je als
geïnteresseerde in Van-Gogh
wilt weten staat in de tekst zelf,
en wat je als extra-geïnteres
seerde wetenschappelijke vor
ser nog daarbovenop zou willen
weten moetje dan maar uit an
dere boeken uit de bibliotheek
flour
Kim
Scheepmaker
gaan halen. Pas als je helemaal
op de fiets naar de universi
teitsbibliotheek moet, mag je
van wetenschappelijk onder
zoek spreken, het boek van
Hulsker is maar bestemd voor
de geïnteresseerde kunstlief
hebber. En omdat het maar zes
langspeelplaten kost (of een
halve ets, of een etentje voor
drie personenof een briefje van
honderd en eentje van vijfent
wintig). kun je rustig stellen
dat het nog goedkoop is ook.
Verbijsterend
Er zijn van Vincent 2125 werken
(tekeningen en schilderijen)
bekend, en er zijn ongeveer
evenveel boeken en artikelen
over hem verschenen (schatte
Jan Hulsker). Hij loopt dus 1 op
1. ''Zijn kunstenaarsloopbaan
ivas begonnen"schrijft Huls
ker als Vincent in mei 1881 te
rugkeert naar het ouderlijk
huis in Etten. Hij ivas toen 28
jaar. "Indien Vincent van Gogh
niet op 37-jarige, maar op 27-
jarige leeftijd was overleden,
zou hij geen naam hebben ge
kregen in de kunstgeschiede
nis", en inderdaad zijn nage
noeg al zijn werken ontstaan in
de negen jadr tussen mei 1881
en zijn dood op 29 juli 1890. Dat
komt neer op bijna 1 tekening of
schilderij per dag, en op meer
dan 1 werkstuk als je alleen de
werkdagen" meetelt. Want aj
en toe maakten ziekteaanval-
len het hem onmogelijk te i
ken. Zo werd zijn produktivi-
tei tin de zomer van 1889gedu
rende een van zijn produktief-
ste perioden, door ziekte an
derhalve maand geheel stil
gelegd. en wat dal voor de
kunsthistorie betekend heeft
kunnen we wel ongeveer na
voelen als we bij Hulsker lezen:
"Vrijwel onmiddellijk na zijn
herstel zijn het aantal en de
kwaliteit van zijn werken een
voudig verbijsterend. Toch is
twijfel hier uitgesloten, als men
de vermeldingen in de brieven
nagaat en deze briefgegevens
zo nauwkeurig mogelijk da
teert. Het blijkt dan dat Vincent
op 7 september, nog geen twee
weken nadat hij weer aan het
werk was gegaan, tenminste
negen schilderijen had vol
tooid, waaronder verschillende
van zijn meest beroemde wer
ken, of - om een andere datum
te kiezen - op 19 september, dus
weer twaalf dagen later, in to
taal tenminste 18, en misschien
21 schilderijen"
Ziektes
Binnen de explosie van de creati
viteit vielen zijn zelfportret met
palet en het alombekende zelf
portret tegen lichte achter
grond, een herschildering van
de slaapkamer, ommuurd veld
met maaier bij opgaande zon,
het portret van hoofdoppasser
Trabu en de Piëta naar Delac
roix. Die behoorden dus tot de
negen schilderijen die hij nog
geen twee weken na zijn ziekte
voltooide, dus wie weet zijn we
door die ziekte van zes weken
het drievoudige aan beroemde
schilderijen (18 stuks) m isgelo
pen Ma ar ja, zo kan je nog wel
een tijdje doorgaan: als hij 77
jaar was geworden inplaats
van 37. dan zou het boek van
Jan Hulsker vijf maal zo dik
zijn geweest en 625 gulden heb
ben moeten kosten. Alles heeft
dus zijn voor- en nadelen, ook
de ziektes van Vincent van
Gogh.
Spoedige beslissing Amerikaanse regering
WASHINGTON (AP) - De
Amerikaanse regering is
van plan op korte termijn
een beslissing te nemen
over een Westduits ver
zoek om teruggave van
duizenden kunstwerken,
die aan het einde van de
Tweede Wereldoorlog in
beslag werden genomen.
De schilderijen werden gecon-
fisceerd omdat men bang was dat
ze aanleiding zouden geven tot
het opleven van de Duitse mili
taire geest. In de Verenigde Sta
ten zijn slechts enkele van deze
werken tentoongesteld. Het me
rendeel van de schilderijen is op
geslagen in een gebouw in Was
hington en in een legerdepot in
Zuid-Colorado.
De regering in Bonn is tot haar ver
zoek gekomen op aandringen van
kunstenaars en hun families, die
het Duitse culturele erfgoed uit
de betrokken periode willen be
houden.
Hitier gaf destijds opdracht tot een
uitgebreide kunstcampagne.
Kunstschilders moesten bezoe
ken brengen aan het front, ge
vangenissen en vluchtelin
genkampen om de nazigedach
ten ten aanzien van de Tweede
Wereldoorlog op het linnen vast
te leggen.
Na de oorlog werden bijna 9000
werken naar de Verenigde Staten
verscheept waarvan er vele in
middels verdwenen zijn, In 1973
liet het Amerikaanse leger weten
dat de in beslag genomen collec
tie nog 6300 schildeijen bevatte.
In 1961 werden meer dan 1.600
werken aan West-Duitsland te
ruggegeven, waar zij echter tot op
heden niet zijn tentoongesteld.
De werken werden in beslag geno
men krachtens een regeling in de
Potsdam-overeenkomst welke
bepaalde dat de bezetting van
Duitsland er op gericht was de
Nationaal-socialistische Partij en
daaraan gelieerde organisaties te
vernietigen, alle nazi-instellin
gen te ontbinden, ervoor te zor
gen dat zij geen nieuw leven meer
worden ingeblazen en alle nazi
en militaristische activiteiten of
propaganda te voorkomen".
Een officier van de Amerikaanse
inlichtingendienst kreeg destijds
de opdracht de kunstwerken op
te sporen die Hitler had laten
verbergen toen het duidelijk
werd dat Duitsland de oorlog zou
gaan verliezen.
Schilderijen werden opgespoord
op de zolders van café's in Oos
tenrijkse danshallen en het kas
teel van een Duitse aristocraat.
Tevens kwamen zij tevoorschijn
uit zoutmijnen, berghutten in
Oostenrijk, het Beierse woud en
een aantal bergplaatsen in Mün-
chen.
Herhaling van
LAK-produktie
LEIDEN - In het LAK-theater
wordt morgenavond een her
haling gegeven van „Zal ik
dan maar" door de Gruppo
Trutto Dramatico. De herver
toning van deze eigen pro-
duktie komt in de plaats van
„Ein Gesprach im Hause
Stem über den abwesenden
Herrn von Goethe", welke
Duitse voorstelling eerder al
moest worden afgelast.
Harp Kwintet
in Leiderdorp
LEIDERDORP - Het Hollands
Harp Kwintet geeft morgen
avond een concert in de
Dorpskerk in Leiderdorp.
Het ensemble bestaat uit de
fluitiste Abbie de Quant, de
harpist Edward Witsenburg,
de violist Jaring Walta, de
altviolist Gerrit Oldeman en
de cellist Harro Ruysenaars.
Op het programma staan
werken van Pierné, Mozart,
Roussel, Debussy, Saint
Saëns en Francaix.
sage 10,
(Kleine vaart)
Ana Isabel 21 te Rotterdam
Andries 22 vn Amsterdam nr IJmuiden
Atlantic Pearl 21 300 z Kp. Hatteras nr
Wilmington
Aurora 22 te Amsterdam
Canadian Express 21 800 zzw Azoren nr
Corinto
Coenraad Kuhlman 21 te Amsterdam
Combi Trader pass 21 Kp. Sebastian
I Cornclia-B-6 21 rede Koper nr Sicilië
Cornelis Broere pass 21 Whitby nr Rot-
Elisabeth Holwerda 21 100 n Dakar nr
Kenitra
Elizabeth Broere 22 te Dordrecht
e Els Teekman 22 te Rotterdam
-Gerda Smits pass 21 lie de Seine nr
3Boulogne
3 Gloria Siderum pass 21 Engels Kanaal nr
5 i Rotterdam
Happy Pioneer 21 350 ono Durban nr
j Singapore
Happy Runner 21 vn Rotterdam nr Tob-
I roek
Hoop 21 vn Rotterdam nr Antwerpen
Irina 20 vn St. Malo
Isabel 20 te Kristinehamn
Kirsten Smits pass 21 Kp. Villano nr
Mersin
Laura Christina 21 60 wnw Bermuda nr
I Abidjan
Lijnbaansgracht 21 120 n Las Palmas nr
Maria Smits 21 t.a. Port Said nr Djeddah
Marie Christine 20 vn Stettin
Marion Bosma 21 125 wzw Napels nr
Napels
Fos
Algenib 21 vn Rotterdam nr Mersin
Alphacca 21 vn Rotterdam nr Salvador
Aludra 21 te Hamburg
Amstellaan 22 te Rotterdam
Atlantic Crown 21 te Norfolk
Bilderdijk 21 vn Savannah nr Rotterdam
Capulonix 21 vn Mombasa nr Perz. Golf
Chevron Amsterdam 21 vn Panamaka
naal nr Pascagoula
Chevron Arnhem 22 vn Jacksonville nr
Freeport
Chevron Freeport 21 360 zzw Ascension
nr Rastanura
Chevron The Hague 21 vn Rotterdam nr
Fredericia
Daphne 21 vn Sriracha nr Perz. Golf
Doelwijk 21 rede Arzew
Duivendrecht 22 vn Rotterdam nr St.'
Eemsborg 22 te Vallvik
Flevoland 21 te Bremen
Hollandia 21 210 z Bermuda nr Am
sterdam
Ixion 21 vn Trieste nr Venetie
Kieldrecht 21 560 ono Vitoria nr Rio de
Lepton 21 vn Durban nr Mina al Fahal
Lion of Ethiopië 21 te Rotterdam
Galerie Pulchri Studio,
Oegstgeest. Tentoonstelling Claire
Beelaerts van Blokland - aquarellen.
Geopend t/m 16 maart, dag. van 10-16
uur (zo. gesloten).
LAK-Foyer, Levendaal 150. Tentoon
stelling Wim van Palcnstein - schilde
rijen. Geopend t/m 10 maart, dag. van
10-22 uur.
Museum voor Volkenkunde, Steen
straat. Chinese tentoonstelling "Taal en
teken". Geopend tot eind augustus.
Galerie v/d Vlist (Botermarkt 3); Jan
van Spronsen en Peter Willemse met
schilderijen en Henk Munnik met
aquarellen dinsdag t/m zaterdag van
10-17 uur (t/m 27 februari)
't Camphuys, Rhijngeesterstraatweg 43,
Oegstgeest Tentoonstelling Jan v.d.
Heide - mediamiek ontvangen
schilderijen en tekeningen. Geopend
t/m 3 maart. dag. Vanaf 12 uur, za.
vanaf 17 uur (zo. gesloten).
Openbare Bibliotheek, Oegstgeest. Ten
toonstelling Fiep Lever - wandkleden.
Geopend tot 10 maart.
Galerie Kerkdam, Lange Kcrkdam 113,
Wassenaar. Tentoonstelling L. Son-
neveld-Donleben - olieverf en aquarel
len, Francis Boeje - pentekeningen.
Geopend t/m 11 maart,
10-16 i
di.
14-20 u
De Lakenhal: Expositie Folly Klomp
(schilderijen) en Hank Gosse (ma
chines), dagelijks 10-17 uur en zondags
13-17 uur (t/m 5 maart).
Nedlloyd Ebro 21 te Le Havre
Nedlloyd Frazer 21 vn Singapore nr
Auckland
Nedlloyd Futami 21 te Majunga
Nedlloyd Kimberley 22 te Port Elisabeth
Nedlloyd Kyoto 22 te Suez
Nedlloyd Spaarnekerk 22 te Tampa
Nedlloyd Talbot 22 te Ahus
Sirara 21 vn Mauritius nr Kaapstad
Straat Agulhas 20 194 wnw Acapulco nr
San Jose
Straat Forcados 23 te Singapore
Straat Singapore 21 40 zw Diego Garcia
nr Port Louis
Thameshaven 22 vn Santos nr Buenos
Aires
i Curacao nr Port Kaiser
Visten 21 vn Kopmanholmen nr Lübeck
Zaankcrk 21 300 no Saigon nr Beiroeth
Zwijndrccht 21 125 wzw Lissabon nr
Galerie-Bibliotheek, Luifelbaan 1, was
senaar. Tentoonstelling Cathy Jansen
- aquarellen, olieverfschilderijen en
tekeningen. Loes Uit den Bogaard -
keramiek Geopend tot 6 april,
openingstijden van de bibliotheek.
Rijksmuseum v. Oudheden, Rapenburg
28. Tentoonstelling "Over de grens der
Etrusken". Tot 2 juli, geopend dag. van
10-17 uur, zo. 13-17 uur.
Galerie De Hollandsche Tuin, Brugge-
straat 1, Leiderdorp. Tentoonstelling At
Dertien - schilderijen. Geopend do. van
10.30-13 uur, za. en zo. van 14-17 uur t/m
11 maart.
Werkplaats De Bange Duivel, Rijndijk-
straat 4. Tentoonstelling Lydia Luyten -
wandkleden, Jo Bezaan - houtsneden en
droge naalden. Pol Jong - etsen.
Geopend t/m 1 apr., dag. van 10-17 uur.
Leidse bioscopen
LUXOR: "The gauntlet", da. 2.30,7.00 en
9.15 uur, zo. 2.15,4.30,7.00 en 9.15 uur, 16
CAMERA: "Bobby Deerfield", da. 7.00
en 9.30 uur. 12 jaar Kindervoorstelling:
'Tarzan in New York", za. en woe. 2.30
uur, zo. 2.00 en 4.15 uur.
Nachtvoorstelling: "De verloren eer van
Katharina Blum", vr. en za. 12.00 uur, 16
jaar.
LIDO 1: "Star wars", da. 2.30,7.00 en 9.15
uur, zo. ook 4.45 uur, a l.
LIDO 2: "The spy Who loved r
23 febr
i 1978
Honderd jaar geleden stond in de
krant:
-Bij Demayo. in den Epirus in
Griekenland, heeft Zaterdag
eene ontmoeting plaats gehad
tusschen 300 opstandelingen en
600 Turken.Het gevecht duurde
den gehelen dag. De Turken
werden teruggeslagen met ach
terlating van 60 man aan do
den. Een Turksch pantserschip,
dooreen Grieksche torpedoboot
in de nabijheid van Kaap Ma-
tapan aangetastleed ernstige
schade. Het bericht van een
Russisch-Turkschen wapen
stilstand heeft te Athene diepen
indruk gemaakt.
-(Adv.) Alom is de inteekening
opengesteld op Aug. Snieders'
Gedenkboek van den oorlog in
1877", Geïllustreerde Geschie
denis van Russisch-Turkschen
Veldtocht. Met Portretten,
(Pltv/
Oorlogstafereelen te land en te
water enz,, naar teekeningen
van een aantal beroemde Kun
stenaren. Dit werk zal worden
uitgegeven in 10 afleveringen,
versierd met een menigte
Houtgravuren. Vijf afleverin
gen zijn reeds verschenen. De
prijs is 50 Cents per aflevering.
A.W. Sijthoff, Leiden.
Vijftig jaar geleden:
-ltaliaansche carabinieri zijn op
groote schaal begonnen met
vervolging van bandieten op
Sardinië,op gelijke wijze als in
Sicilié tegen de Maffia is opge
treden. Een der beruchtste ban
dieten van Sardinië, Samule
Stocchino, is Dinsdag neerge
schoten.Hij verzette zich hevig,
maar werd tenslotte door de ca
rabinieri overmeesterd. De be
woners van het eiland vreesden
hem zoodanig, düt zij zijn mis
daden niet meer durfden aan
geven.
berries goed en
voeg ze dun aan de
suikeroplossing
toe. Laat ze
zachtjes koken tot
ze openspringen.
Voeg dan nog
250 gr. suiker
toe en het sap van
citroen. Laat
het mengsel
zachtjes inkoken,
uiteraard zonder
deksel.
U controleert op
de volgende wijze
of uw jam klaar is:
schep een lepeltje
ervan op een koud
bord. Als het wat
afgekoelde
hoopje jam niet
uitloopt
kunt u de pan van
het vuur nemen.
Roerer tijdens het
afkoelen nu en
dan nog eens in en
schep de jam m
met kokend so
dawater schoon
gemaakte en met
schoon water
goed omge
spoelde glazen
poten. Sluit af met
een schroefdeksel
of anders met fo
lie en bewaar deze
jam liever niet
langer dan drie
maanden.
In Engeland is groote voldoening
gewekt door de vlucht van Hin-
kler, die met een licht vliegtuig
in record-tijd naar Australië i
gevlogen. Op 7 Februari steeg
Hinkler te Croydon op en ladde
op 22 februari des avond te z
uur Australische tijd te port
Darwin.een afstand van 12.000
mijl. De tocht duurde dus onge
veer vijftien dagen. Gedurende
zijn geheele vlucht heeft Hin
kler van niemand bijstand ge
had. Hij stalde zijn vliegtuig
zelfs langszij de vliegvelden. De
onkosten van Hinkler hebben
tot dusver ...50 pond sterling
bedragen. Het merkwaardige
is, dat Hinklers toestel een
woon sportvliegtuig is,dat r
voor 675 pond kan kopen. Tevo
ren had hij enkele vluchten bo
ven Engeland en Noordelijk
Europa gemaakt en aan wed
strijden meegedaan, waarbij
hij vele prijzen won.
7.00 e
2.30 i:
do.,
Kindervoorstelling: "De reddertjes", za.
en woe. 2.30. zo. 2.00 en 4.15 uur.
LIDO 3: "La dentelhère", da. 2.30,7.00en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 16 jaar.
STUDIO "Nous irons tous au paradis",
da. 2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.30 uur,
16 jaar.
REX: "Het stampcafe", da. 7.00 en 9.15
uur, do., vr., ma. en di. ook om 2.30 uur,
16 jaar.
Kindervoorstelling: "De fluit met de zes
smurfen", woe. en za. 2.30 uur, a.l.
Nacht voorstelling: "Butterfly op de
Zweedse toer", vr. en za. 11.30 uur, 16
jaar.
TRIANON: "Doctor Vlimmen", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.30 uur, 16 jaar.
Alphense bioscopen
Nachtvoorstelling Euro 1: "Satyricon",
za. 12.15 uur. 16 jaar.
Nachtvoorstelling Euro 2: "Hang ze
hoog", za. 12.15 uur, 16 jaar.
EURO 3: "Verdwenen in de Bermudad
riehoek", da. 2.00, 7.00 en 9.30 uur, zo.
ook 4.30 uur, 12 jaar.
Nachtvoorstelling: "Venus zonder vij
geblad", za. 12.15 uur, 16 jaar.
EURO 4: "Cannonball", da. 2.15, 7.15 en
9.45, zo. 4.45, 7.15 enz. za. ook 12.15 uur,
12 jaar.
Kindervoorstelling Euro 4: "Pietje Bell",
za., zo. en woe. 2.15 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur lot woensdag 13.00 uur. (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur Elisabeth-ziekenhuis.)
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis
Middagbezoekuur 13 45-14.30
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur.
derafdeling dagelijks van 14.00-19.00 uur
alleen voor ouders zondag 14 00-15 00
uur voor overige familieleden. Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
de kinderafdeling.
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
e Klasse: Volwassenen dagelijks van
14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30
uui Kraamafdeling: dag. van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) van
2e Klasse: Volwassenen dagelijks van
11.15-12.00 uur en van 14.00-14.45 uur en
van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18.30-19.30 uur Bab; how
laatste kwartier van middag- en avond
bezoek.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag
14.15-15.00 uur
18 30-19.30 uur
Voor de prematurenafdebng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor
ouders)
Maandag tim vrijdag
1830-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
14.45-15.00 uur.
Bezoek aan ernstige pafienfen.wanneer
voor ernstige patiënten doorlopend be
zoek wordt toegestaan kan de hoofdver
pleegkundige hiervoor speciale kaarten
verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15.00-15 45 uur
18.30-19 00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15 00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur 3e klas 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uui Kraamafdeling
13.30-14 45 alleen voor echtgenoten 19-
20 uur Kinderafdeling voor ouders 18.-
18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol kun
ncn dag en nacht worden gemeld bij het
informatiecentrum Geluidshinder
Schiphol (020-175000).
