'Geen n-bom, wel ande
e wapens
de weekbladen
HP
deTijd
CDA-specialist De Boer uit Lisse:
EISEVIERS
i/n
DEN HAAG (SP) - Net minister van defensie geworden, getuigde dr.
Roelof Kruisinga (CDA) reeds van zijn diepe inzicht in de militaire
materie door de Amerikaanse neutronenbom „persoonlijk" af te wijzen.
Dat kwam hem prompt op de sarcastische opmerking van vice-premier
Wiegel (VVD) te staan „dat Kruisinga het kabinet niet is".
Kort daarna liet ook de TweedeKamerfractie van het CDA weten dat de
n-bom geen plekje op de plank behoeft in de al rijk voorziene Europese
arsenalen.
Dit gevoegd bij enkele voor de
WD uiterst zure opmerkingen
van de christen-democratische
„loyalist" Boersma en de als hin
derlijk ondervonden capriolen
van diens partijgenoot Van
Houwelingen in het Almelo-de-
bat, maakt dat de liberalen af en
toe met gebarsten lippen over
hun coalitie-partners praten.
„Rietkerk heeft overdreven ge
reageerd op onze stellingname
over de neutronenbom", vindt
desondanks CDA-defensies-
pecialist Lissenaar Joep de Boer.
De 53-jarige gepensioneerde ka
pitein ter zee (vergelijkbare rang
in het leger, kolonel) heeft bij de
taakverdeling in de defensie-
commissie van zijn club NAVO-
zaken gekregen en zich deshalve
ook in het „enhanced radiation
reduced blast"-wapen verdiept.
In de n-bom dus, die van de be
staande kernwapens af zal wijken
doordat de mensen-vernieti
gende neutronenstraling relatief
sterker is dan het luchtdruk- en
hitte-effect. Waardoor gebouwen
overeind blijven, maar in een be
perkt gebied alle leven krepeert.
Gezeur
„De VVD had al eerder een stand
punt bepaald door uitspraken
van hun specialisten Ploeg en
Van Eekelen. De specialisten
maken praktisch altijd het
Door
Robert Schouten
standpunt van de fractie uit. Er is
nooit enige twijfel over geweest
dat de VVD voor de n-bom is. Zij
moeten dus niet zeuren over wat
wij er van gezegd hebben", kaatst
De Boer terug. Daarbij wel aan
gevend „dat Kruisinga en het
CDA twee zijn". „Ik hou overeind
dat wij het recht hebben ons
standpunt te bepalen om daarna
te proberen met onze coalitie
partner op een lijn te komen over
wat de regering zou moeten
doen".
Wat moet de regering doen? Sa
mengevat komt het standpunt
van het CDA er op neer, dat Ne
derland zich in de NAVO tegen
het neutronenwapen moet uit
spreken. Besluit de NAVO in
derdaad - mogelijk zelfs al in mei -
het ding voorlopig niet te maken,
dan moet het Westen met het
Warschau-pact gaan praten om
gedaan te krijgen dat dit gebaar
naar waarde wordt geschat. Vol
gens De Boer zouden de Russen
best wat van hun SS-20 raketten,
die vooral op West-Europa staan
gericht, kunnen afdanken. Om
dat het Westen vergelijkbare ra
ketten voor middelbare afstand,
nadaè de Amerikanen ze uit Tur
kije hadden weggehaald, niet
meer heelt opgesteld.
Als de NAVO de bom toch op mid
dellange produktie neemt - en dat
zou gezien de belangstelling van
de Duitsers best eens het geval
kunnen zijn - dan zal het CDA
verder in de pas lopen met de
VVD. Dat betekent dat als het aan
deze partij ligt het wapen vrijwel
zeker ook bij de Nederlandse
krijgsmacht zal worden inge
voerd.
De Boen „Wij mikken op de be
sluitvorming in de NAVO. De
kreet „Nederland atoom-vrij"
kunnen wij niet overnemen. De
atoomwapens die we hebben zijn
een noodzakelijk kwaad. Maar de
n-bom is wel een bijzonder ge
schikt object om ons op terug
dringing van de atoomwapens te
bezinnen. Omdat ze nog niet in de
arsenalen zijn. En omdat dit wa
pen een paar extra negatieve kan
ten in de publieke opinie heeft:
de stralingsziekten, waardoor
mensen nog na jaren kunnen
sterven, de eventuele gevolgen
voor het nageslacht. Deze eigen
schappen, die oudere kerP~
wapens ook wel hebben, zijn in
de n-bom versterkt aanwezig. En
de aversie tegen het uitgestelde
doden, het nodeloze lijden, heeft
tenslotte ook geleid tot de uit
banning van strijdgassen"
DONDERDAG 23 FEBRUARI 1978
„De NAVO moet trouwens in prin
cipe gestandaardiseerd zijn. Dus
geen afwijkende Lance of F-16
straaljagers hebben. Wij geloven
niet in Alleingang. De andere
Lance- en F-16-kopers hebben
allen de nucleaire versie gekozen.
Alleen Stemerdink heeft namens
Nederland gezegd: we wachten
eerst af wat er uit die NAVO-stu-
die komt over de al aanwezige
nucleaire en conventionele wa
pens. Maar de NAVO heeft nooit
gezegd dat de beslissing over de
Lance en de F-16 van die studie
afhangt".
Slagkracht
Welke kant de regeringspartijen bij
de komende begrotingsbehan
deling in de Tweede Kamer uit
willen valt af te leiden uit de na
druk die CDA'er De Boer legt op
de noodzaak om de conventio
nele bewapening te versterken.
Hij wijst er op dat de Amerikanen
bezig zijn om hun conventionele
slagkracht in Europa - ten koste
van hun marine - aanzienlijk te
vergroten, zodat hun bondgeno
ten niet achter mogen blijven.
,De Amerikanen bereidden zich
vroeger voor op twee en een halve
oorlog: een grote in het Stille
Oceaangebied, zeg maar met
China, een grote in Europa en een
lokale elders in de wereld. Nu
gaan ze van anderhalve oorlog
uit. In Europa een grote con
frontatie met het Warschau-pact
en een lokale ergens anders. Als
we het accent bij de tactische
atoomwapens verleggen door
niet aan de n-bom te beginnen,
dan moeten we dus zeker zien
onze achterstand in conventio
nele wapens ten opzichte van de
Russen in te halen".
Het zal minstens uren duren voor
er eventueel door de verant
woordelijke politici toestemming
wordt gegeven. Dan is de vijand
al lang doorgebroken. Tenzij... de
beslissing toch in een of andere
vorm aan de generaals wordt uit
besteed. Dat laatste geeft zo n
pijn in de buik, dat het alleen al
een reden zou zijn om tegen de
invoering van neutronenwapens
te zijn".
Ondanks zijn sceptische kijk op het
militaire nut van deze wapens,
vindt het CDA-Kamerlid dat als
de NAVO tot de produktie be
sluit, Nederland niet als enige
mag proberen om „schone han
den" te houden. Zoals De Boer
ook vindt dat de nieuwe Lance-
raketten voor de Nederlandse
eenheden in de NAVO-gordel
atoomkoppen moeten krijgen.
Twee vorige, socialistische, be
windslieden bestelden de Lance
in een conventionele uitvoering,
dwz. met een niet-nucleaire
springlading.
,De voorstanders zeggen bijvoor
beeld dat dit zo'n heerlijk ef
fectief wapen is tegen grote tank
concentraties. Zo'n concentratie
duurt op het slagveld echter maar
heel kort, terwijl de bevelslijnen
voor de inzet van neutronen-gra
naten of raketten heel lang zijn.
Proberen onze achterstand in conventionele wapens ten opzichte van de
Russen in te halen".
Volgens De Boer is voor elk ar
gument van voorstanders zoals
de NRC-publicist dr. Heldring
een - bij gebrek aan praktijkerva
ring even onbewijsbaar - tegen
argument te bedenken.
De Boer: „Vredeling en Stemer
dink dorsten hun partij gewoon
niet met de feiten te confronte
ren. Ze zeiden: we bestellen de
Lance en over kernkoppen pra
ten we later wel eens. De Lance
moet echter ge-nucleariseerd
worden, anders is het een farce.
Gemiddeld schijnt zo'n ding 500 a
1000 meter van het doel neer te
komen. Dan heb je er niks aan als
je er een conventionele lading in
stopt".
LONDEN (SP) - Wa t voor zin had
toch de inbraak in Watergate,
het hoofdkwartier van de De
mocratische partij? Bij al het
onderzoek dat in deze zaak is
gevoerd, is er nooit eem bevre
digend antwoord op die vraag
gegeven.
Maar de voortijdige onthullingen
uit Haldemans boek maken
duidelijk dat hij "gelooft in een
tneorie die wel vaker is
geopperd: dat Nixon persoon
lijk opdracht tot de inbraak
heeft gegeven in de hoop de
schade goed te kunnen maken
die het ITT-schandaal de Re
publikeinen toebracht bij de
verkiezingscampagne in 1972.
Nixon, aldus Haldeman, wilde
belastend materiaal zien te
krijgen over Larry O'Brien, de
voorzitter van de Democrati
sche partij, die de Republikei
nen ervan beschuldigde dat zij
in het geheim een regeling met
ITT hadden getroffen. De Wa
tergate-affaire zou aldus nauw
verweven zijn met het ITT-
schandaal en dat werpt een
nieuw licht op de val van Nixon
als president van de Verenig
de Staten.
Om het voorspel van Watergate te
begrijpen is het nodig terug te
gaan tot drie maanden voor de
inbraak. Toen barstte het ITT-
schandaal los met de publikatie
van een memo van de lobbyiste
Dita Beard, waaruit viel op te
maken dat de maatschappij
ITT de Republikeinen 400.000
dollar had beloofd ter bekosti
ging van hun conventie in ruil
voor intrekking van een proces
wegens trustvorming.
Op de publikatie van het memo
volgden twee maanden van
hoorzittingen in de Senaat on
der leiding van senator Ed
ward Kennedy, waarbij de re
gering-Ni.ron in het nauw werd
gedreven. Twee opeenvolgende
ministers van justitie. John
Mitchell en Richard
Kleindienst, pleegden zoals la
ter bleek meineed toen ze be-
i dat de regering niets te
maken had gehad met de in
trekking van het proces; en uit
eindelijk kwam aan het licht
dat Nixon zelf Kleindienst - in
bewoordingen die niet voor pu-
Door
Anthonie Sampson
blikatie geschikt zijn - had op
gedragen de vervolging tegen
ITT op te houden.
kiezingscampagne. deden de
Republikeinen wat ze konden
om de bewijzen te verbergen.
,£aodgieter" Gordon Liddy -
later een van de Watergate-in-
brekers - zorgde ervoor dat Dita
Beard verdween in een zieken
huis in Denver, waar ex-CIA-
agent Howard Hunt haar
kwam opzoeken, vermomd met
een pruik die hij van de CIA
had gekregen. Charles Colson,
een andere medewerker van
Nixon die tot over zijn oren bij
Watergate betrokken raakte,
wees Haldeman in een memo op
de gevaren als Dita Beard-
nog meer zou vertellen.
John Mitchell - aldus t
i de
organisatoren van de inbraak
in Watergate, Jeb Magruder -
was geheel in beslag genomen
door het ITT-schandaal en
hoopte Larry O'Brien het
zwijgen te kunnen opleggen
met een of ander belastend ver
haal.
Uit Haldemans boek blijkt dat
Nixon toen op het idee kwam
het hoofdkwartier van de De
mocraten te doorzoeken.
O'Brien heette kwetsbaar te
zijn omdat hij van de ex
centrieke miljonair een forse
toelage kreeg. Nixon vond. net
als altijd dat de aanval de beste
verdediging is.
Dat Haldeman in deze theorie
„gelooft" - en de memo's van
Colson en Herb Klem wekken
de indruk dat Haldeman er
drommels goed van op de
hoogte moet zijn geweest - zet
N Lr ons vat in een ander per
spectief. De oorsprong is ernsti
ger dan zomaar een knullige
inbraak. De regeling tussen
Nixon en ITT - geen vervolging
in ruil voor een forse ver-
kiezingsbijdrage - was een ern
stiger overtreding, al was die
lang niet ernstig genoeg om de
hele waslijst van meineden,
verdoezelingspogingen, zwijg
gelden en de uiteindelijke val
van de president te rechtvaar
digen.
MACA7JNE
Elsevier komt deze week met frag
menten uit "The ends of power",
de memoires van Bob Haldeman,
stafchef van het Witte Huis onder
Nixon. In het eerste deel schrijft
Haldeman dat hij al bij het be
kend worden van de inbraak in
het Watergate-gebouw vreesde
dat de oud-president ervan wist,
omdat Charles Colson (de duvel
stoejager van Nixon) was gearre
steerd. "Maar toen ik de presi
dent belde, werd ik weer gerust
gesteld. Hij deed heel koeltjes
over de inbraak. "Het Ameri
kaanse volk zal het nemen voor
wat het is: een politiek grapje. Ze
kunnen een inbraak toch niet se
rieus nemen, verdorie. Daar is
niets te zoeken", zei Nixon".
Achter postbus 51het adres van de
overheid waar men zich over be
paalde regelingen kan laten in
formeren, gaat slechts één vrouw
schuil: Ank Abeen, die vorig jaar
maar liefst 230.000 brieven en
briefkaarten ontving. "Ze noe
men mij wel eens de verkeers
agente, vanwege die distribu
tiefunctie. Maar sommige zaken
handel ik zelfstandig af. Per jaar
beantwoord ik een paar duizend
vragen zelf'.
De president van West-Duitsland,
Walter Scheel laat zijn licht in El
sevier over de toekomst schijnen.
Over de relatie met ontwik
kelingslanden: "De rijkdom in de
wereld is ongelijk en onrecht
vaardig verdeeld. We moeten aan
de ontwikkelingslanden in inten
sievere mate een deel van onze
economische groei afstaan".
VRIJ NEDERLAND
Vrij Nederland licht weer een dek
sel van een fiscale beerput. En
weer is hoofdpersoon de oud
staatssecretaris Grapperhaus,
'momenteel onder andere com
missaris van de Holland Amerika
Lijn. Volgens Feike Salverda is
het duidelijk dat de HAL op meer
dan één manier de belasting ont
duikt. "Het is nu de vraag wat
minister Andriessen vindt van de
trucs van Grapperhaus en HAL".
Nadat Mies Bouwman haar nood
begin deze week klaagde voor de
Vlaamse televisie, doet ze het nu
nog eens dunnetjes over in Vrij
Nederland. VN zet overigens wel
een kanttekening bij haar klaag
zang: Netwerk zou in overleg met
Mies Bouwman door de AVRO
zijn geschrapt. "Natuurlijk ben ik
naief geweest bij de opzet van'
Netwerk", bekent Mies, "dat mag
je me best verwijten. Ik dacht: ik
heb al 27 jaar rondgelopen. IR ken
iedereen, ik heb overal ingangen.
Ik ga wel niet zo rigoreus te werk.
maar ik ben niet bang. Maar ik
moet zeggen: het is mislukt".
Verder in VN een recensie van Van
Thijn's boek Dagboek van een
onderhandelaar. Volgens Hans
Smits is het een boeiend boek,
maar het vormt geen basis voor
de toekomst.
"Er resten nog maar twee moge
lijkheden voor de PvdA. Een
nieuwe anti-CDA-motie met het
oog gericht op een toekomstige
samenwerking met de VVD. Of
een terugkeer naar het coali
tiemodel van de jaren vijftig".
In de bijlage van Vry Nederland
een wetenschappelijke verhan
deling van één van de weinige za
ken waar in ons land nog een ta
boe rust: de wind.
Voornamelijk boeken deze week in
Haagse Post, waaronder portret
ten van de onlangs overleden
Annie Romein en een gedeelte uit
de memoires van Claire Goll, die
met vele culturele grootheden
verkeerde.
Jan Schaefer legt in HP uit waarom
hij toch voor Amsterdam heeft
gekozen. Verder vertelt hij "on
passelijk" te worden van de per
soonsverheerlijking rond zijn fi
guur. "Dat gedoe van komt-ie-
wel, komt-ie-niet, alsof er een
godswonder op aarde komt, die
hele prima donna-toestand, zint
me niet. Schaefer, de verlosser,
schei uit".
Twee vooraanstaande leden van de
Montoneros, eén van de belang
rijkste guerrilla-bewegingen in
Argentinië, zeggen in HP tegen
een boycot van de WK te zijn.
"Voetbal is in mijn land een ern
stige zaak, daar wordt niet mee
gespot. Daarom geloven wij ook
dat het wereldkampioenschap de
massa de gelegenheid zal geven
zich uit te drukken. In dat licht
lijkt een boycot een tegen het
volk gerichte maatregel".
Nico Polak gaat verder met zijn
onthullingen rond Pieter Men-
ten. Menten zou het grootste deel
van zijn fortuin pas na zijn terug
keer naar Nederland hebben ver
gaard. Via diefstal van zijn broer
en chantage van CHU-minister
van oorlog. Staf.
Herman van Run had een zeer inte
ressant interview met mr. Van
Andel, scheidend president van
het gerechtshof in Arnhem. Van
Andel beroept zich in het gesprek
onder meer op een uitspraak van
de Duitse rechtsgeleerde Gustav
Radbruch: als rechter ben je al
leen goed als je een slecht gewe
ten hebt. "Vooral bij berechting
van delinquenten zie je dikwijls
dat rechters zich te weinig be
wust zijn van hun bevoorrechte
positie". Van Andel zou graag
wat meer linkse mensen zien in
de rechterlijke macht. "Links
georiënteerden hebben meer be
grip voor de underdog".
Ook een interview in De Tijd met
Sef van Wegberg, voorzitter van
de Katholieke Onderwijs Vereni
ging (KOV). Hu zegt zich positief
tegenover de nieuwe minister
van onderwijs te willen opstellen,
maar "ik heb zelf bij alle kritische
opmerkingen Van Kemenade
veel lof toegezwaaid. Laat Pais
maar eens nadoen wat die man
gepresteerd heeft."
Het omslagverhaal van DeTijd gaat
over de opmars van de computer
in het bank- en verzekeringsbe
drijf: "De ondergang van de ma
voklantjes".
