TERESA STRATAS GEREMD IN ALBAN BERGS 'LULU' DE SPREKENDE EZEL éw 91 VRIJDAG 10 FEBRUARI 1978 VARIA PAGINA 27 Maandagavond om tien uur ont dekte de Vlaamse aeteuT Franck van Erven dat hij om 8 uur met het Publiekstheater het stuk Vuile Handen" van Jean Paul Sartre had moeten spelen in De Harmonie van Leeuwar den. Hij zat op dat lucide mo ment thuis, in België. Zijn col lega Henk van Reijen had zijn rol inmiddels, met het tekst boekje in de hand, al van hem overgenomen, en zo'n stuk wordt er dan voor het publiek alleen maar beter op, zoals een elftal dat met tien man de wed strijd uit moet spelen juist dan vaak over onvermoede krach ten blijkt te beschikken Franck van Erven was niet de eerste in de theatergeschiedenis die vergat dat hij moest optre den. Het is een soort vergeetach tigheid die boekhouders en ma chinebankwerkers zelden over komt ("Hallo?, ja baas, sorry maar ik was totaal vergeten dat ik vandaag moest boekhouden") maar die bij het toneel niet onbegrijpelijk is. De acteur moet een goede boekhouder zijn om het alle maal nauwkeurig bij te kunnen houden, want de ene dag speelt hij in Amersfoort, de volgende dag in Zaandam, dan is hij een avond vrij, en de daaropvol gende dag moet hij weer naar Leeuwarden Shylock Een van Franck van Ervens col lega's, de Engelsman Edmund Kean, vergat een keer dat hij Shylock ("de koopman van Venetië) moest spelen in het Londense Drury Lane Theatre. Kean was tien mijl buiten Lon den gaan eten met vrienden, dronk te veel wat hij wel vaker deed, al belette het hem nooit op het toneel te staan), en vergat de tijd. Bovendien zou hij niet in staat zijn geweest te spelen. Zijn vrienden, bang voor een schandaal, stuurden Kean's knecht met een leeg rijtuig naar Drury Lane, waar hij moest vertellen dat de paarden op hol waren geslagen, waardoor het rijtuig was oingeslagen en Kean's schouder was ont wricht. De manager van het theater stelde het publiek op de hoogte, dat aanvankelijk zijn ongenoegen had geuit over het wegblijven van de acteur, maar dat ongenoegen sloeg na die mededeling om in deelne ming. Edmund Kean won eer der aan populariteit, door dit "ongeval" dan hij aan popula riteit verloor. Toen de acteur de volgende och tend uit zijn roes ontwaakte, en hoorde dat er mensen waren gearriveerd die bezorgd naar zijn gezondheidstoestand kwamen informeren, zorgden zijn vrienden ervoor dat hij bliksemsnel werd omgetoverd in een invalide. Zijn gezicht werd wat wit gemaakt, zijn arm in verband gezet en de ka mer werd in het halfduister gelaten, zodat de bezoekers geen bedrog vermoedden toen zij werden binnengelaten. Ook wekte het geen enkel wan trouwen toen Kean in verba zend korte tijd weer in Drury Lane op het toneel verscheen. Het publiek werd verteld, dat Kean zoveel respect voor zijn publick had. en zoveel dank baarheid verschuldigd was te genover zijn publiek, dal hij had besloten om het risico van een verergering van de kwaal te nemen en met zijn arm in verband verder te spelen. Komediant Edmund Kean, die eigenlijk Ed mund Carey heette, werd gebo ren op 12 maart 1787 en over leed op 15 mei 1833. Hij werd dus 46 jaar. Hij was een van de beroemdste Shakespeare-ver- tolkers: Shylock, Richard III, Hamlet, Othello, J ago, Macbeth, King Lear, hij heeft ze allemaal gehad. Hamlet speelde hij al toen hij veertien jaar was, na dat hij reeds op 7-jarige leeftijd had bewezen een goed acteur te zijn. Toen hij zeven jaar wa$, werd hij namelijk door een paar mensen die zich dat kon den veroorloven en die iets in hem zagen, naar school ge stuurd. Maar in plaats van naar school te gaan, monsterde hij als kajuitjongen aan op een schip. Hij ontdekte echter al snel, dat dit nog erger was dan een school, dus toen het schip Madeira aandeed, veinsde hij zowel doof als kreupel te zijn, en dankzij zijn vaardigheid als komediant, slaagde hij erin de dokters te misleiden. De fout die Franck van Erven heeft gemaakt is, dat hij om 10 uur 's avonds braaf vanuit zijn huis zijn directeur in Am sterdam verwittigd heeft van zijn verzuim, in plaats voor te geven dat de paarden van zijn rijtuig op hol waren geslagen, waardoor het rijtuig was om gekieperd en zijn arm uit de kom was geschoten. Zijn col lega's in Leeuwarden vreesden al dat hij een ongeluk had ge had, dus zij waren rijp voor elke smoes in die richting. Ik vrees dat Franck van Erven op die manier nooit een Edmund Kean wordt DEN HAAG - Na Katarina Ismai- lova van Sjostakowitsj twee maanden geleden nu al weer een dame met een slechte reputatie bij de Nederlandse Operas tichting: Lulu, de hoofdpersoon irï de gelijknamige opera van Al- ban Berg. En weer zien we het beeld van een componist met een groot hart die via de emotionele inhoud van zijn muziek zo niet een rechtvaardiging, dan toch een milde motivering van moord en doodslag laat doorschemeren. In dat opzicht is Alban Bergs mu ziek voor Lulu eigenlijk te mooi om waar te zijn. H. F. Redlich noemt in zijn monumentale boek over Berg diens Wozzeck en Lulu „Oper des sozialen Mitleids". Voor Wozzeck is dat zeker een passende term. Maar Lulu? Is er iemand in Wedekinds to neelstukken Erdgeist en Buchse des Pandora (door Berg gecomp rimeerd tot een operatekstboek) die ons medelijden opwekt? Lulu zelf, femme fatale en tegelijk slachtoffer, het stel verknipte minnaars om haar heen of die over haar toeren geraakte les bienne Gravin Geschwitz? Maar let wel: Redlich is een musi coloog. Hy heeft de muziek van Lulu, die qua mentaliteit op een ander niveau langs de handeling loopt, binnenstebuiten gekeerd en hij heeft geconstateerd - zoals iedereen die er zich in heeft ver diept - dat door alle twaalftoonskunststukjes heen het profiel zichtbaar wordt van een componist die het cynisme van Wedekind in de emotionele sfeer heeft getrokken en die so ciale kritiek (op de schijnmoraal van de Oostenrijkse bourgeoisie rond de laatste eeuwwisseling) in sociaal medelijden heeft vertaald. Kurt Weill had met Wedekind als uitgangspunt op zijn venijnige manier bij wijze van spreken een tweede Dreigroschenoper kun nen componeren. Alban Berg - de componist als gevoelsmens - zag er iets anders in. Tijdens een voorstelling van Lulu ontstaat er - als het goed is - een vreemde spanningsverhouding tussen enerzijds de hartroerende en beklemmende inbreng van het orkest en het meer vluchtige Mary-Hartman-met-dodelijke- afloop-geöoe op het toneel. Het laatste aspect wordt echter in de nieuwe productie van de Neder landse Operastichting duide- Althans tijdens de premiere in het Circustheater bezat het spel van het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Hans Vonk te weinig spanning, mede door (nog) niet overwonnen techni sche problemen. En wat van de intenties van Hans Vonk door kwam maakte qua muzikale plas tiek, tempo en dynamiek een wat globale indruk. Op het toneel gaat het vanzelfsp rekend vooral om Lulu, deze „slaapwandelaarster der liefde" (citaat Ernst Kraus) om wie een respectabel aantal moorden en zelfmoorden worden gepleegd. Is Lulu niet alleen een slaapwan delaarster? Heeft zij ook iets ge raffineerds, zwoel aan de buiten kant, kil aan de binnenkant? Zo speelde Anja Silja (Holland Fes tival 1967) de rol. Of is Lulu vo&cal het kindvrouwtje bij wie het al lemaal een beetje uit de hand- loopt? Teresa Stratas leek dat laatste as pect te willen benadrukken. Het geïsoleerde en onwezenlijke ka rakter van haar rol komt bij haar in de regie van Rhoda Levine goed over, maar qua aantrek kingskracht en uitstraling was er te weinig. Deze interpreta tie bleef wat klein. Het publiek werd overigens om clementie gevraagd vanwege het feit dat Teresa Stratas, zo werd gezegd, een keelontsteking -had. Daarvan was betrekkelijk weinig te merken, of het zou een kwestie van een zekere geremdheid moe ten zijn. Op zichzelf is Teresa Stratas qua stem en qua type als geschapen voor de Lulu-rol. Haar beste minnaar was gisteravond Julian Patrick als dr. Schon (en aan het eind als haar moordenaar Jack the Ripper), maar de typering van de schilder van Matti Juhani was ook uitstekend. Elaine Bonazzi schoot als Gravin Geschwitz- vocaal wat tekort. De opera werd - als gebruikelijk - opgevoerd met aan het eind en kele visuele kunstgrepen om het feit dat Berg de laatste acte niet heeft voltooid te kunnen com penseren. De eerste en de derde scene van deze acte werden sce nisch uitgevoerd. Met diaprojec tie (ook voor de derde acte) werd het verschil in plaats en tijd over brugd, terwijl het orkest de wei- afgeronde delen speelde. Begin volgend jaar dirigeert Boulez in Parijs een gecompleteerde versie. Wanneer die versie een- Teresa Stratas als Lulu i ban Bergs gelijknamige opera. maal is uitgegeven wil de Operas tichting de huidige produktie met de „nieuwe" derde acte aan vullen. De onvoltooide Lulu wordt herhaald in Den Haag op 11 februari, in Amsterdam op 14. 19 en 22 februari en in Rotterdam op 16 februari. AAD VAN DER VEN ZAL NIErS JE WEEC- WouPEAJBEAAJD, AACD- BEV/Aiq MOCH Ol/Ee- STSCMMje, De avonturen van Jommeke Kleine i Areas 8 dw Scheveningen nr Hamburg, Carebeka 1 9 in Bristolkan. nr Calais, Coenraad Rotterdam 8 v GOtterdam nr Gotenburg, Corinthian 8 100 zw Quessant nr Dover, Cornells Broere 8 v Rotterdam nr Hole haven, Dutch Engineer pass 9 Dudgeon nr Mid- dlesborough, Dutch Glory 8 te Rotterdam, Holstein Express 9 te Benghazi, Maasborg 8 v Amsterdam nr Beverwijk, Mare Magnum pass 9 Kp Villano nr Rot terdam, Proton pass 8 East Goodwin nr Sheer- Roelof Holwerda 8 10 n Safi nr Mostyn, Shipmair 6 60 no Charleston nr Phila- VaLiant paus 9 Kp Defer nr Shoreham, Abida 8 vn Shellhaven nr Teesport, Amersfoort 8 1150 wzw Tenerife nr Santa Cruz, Amstelveen 8 vn Singapore nr Bombay, Amstelveld 9 te Vancouver, Antilla Bay 8 290 zw Panama nr Wes- ternpoint, .Begonia 9 250 zzo in Golf van Suez nr Hodeidah Britsum 8 300 n Cristobal nr Burnside Chevron Freeport 8 240 zo Freeport nr Ras Tanura Chevron Madrid 8 400 o Bermudas nr Pennington Chevron The Hague 9 v Purtfleet nr Antwerpen Diadema 8 670 ono Singapore nr Mena al Ahmadi Duivendrecht 8 90 zo Madeira nr Rot terdam Eemsborg 8 v Utansjok nr Zaandam Esso Bonaire 9 250 no Socotra nr Cura cao d Capre Race nr Rot- Flevoland 8 6 terdam Gardenia 8 70 w Split nr Piraeus Heelsum 8 300 z Bombay nr Singapore Lepton 8 17 o Masira eiland nr Durban Lovellia 9 te Geelong verw Mercurius 9 te Freeport verw Moordrecht 8 v Santander nr Vigo Nedlloyd Algoa 8 te Yokohama Nedlloyd Freetown 9 te Wellington Nedlloyd Fukuoka 9 te Iquique Nedlloyd Hobart 9 te Singapore Nedlloyd Korea 9 te Douala verw Nedlloyd Loire 9 te Loire Nedlloyd Maas 9 v NacaJa nr Tanga Galerie De Hollandsche Tuin, Brugge- straat 1, Leiderdorp. Tentoonstelling Paul menses - penseeltekeningen, An gela de Jong - keramiek, Mariëtte Geurtz - wandkleden. Geopend tot 11 februari, za. en zo. 14-17 uur. do. 10.30-13. uur en vr. 20-22 uur. Pulchri Studio (Passage 10, Oegstgeest) tekeningen, aquarellen en oliever fschilderijen van Ton Pape, dagelijks van 10-16 uur, zondags gesloten (t/m 12 februari) Galerie v/d Vlist (Botermarkt 3): Jan van Spronsen en Peter Wiilemse met schilderijen en Henk Munnik met aquarellen dinsdag t/m zaterdag van 10-17 uur (t/m 27 februari) Academiegebouw (Rapenburg 73): LAK-expositie André Dalhuis (Gouaches en aquarellen), maandag t/m vrijdag 9-18 uur (t/m 17 februari). Galerie Kerkdam (Lange Kerkdam 113, Wassenaar): Jacob Groen (lino's en aquarellen), Adrie Mouthaan (schilde rijen, aquarellen en tekeningen en Frans Storm (keramiek), woensdag t/m zater dag 10-16 uur, dinsdag 14-20 uur (t/m 11 februari). De Lakenhal: Expositie Folly Klomp (schilderijen) en Hank Gossc (ma chines), dagelijks 10-17 uur en zondags 13-17 uur (t/m 5 maart). Pulchri-Studio, Kempenaerstraat, Oegstgeest. Tentoonstelling Gerbrand Bierenga - etsen, lithografieën en pot loodtekeningen. Geopend t/m 23 feb ruari., dag. van 10-16 uur (zo. gesloten). Rijksmuseum van Oudheden (Rapen burg 28) Werkd. 10 uur voorm.-5 uur nam. zondag 1-5 uur nam. Tentoonstelling "Over de grens .der Etrusken". Geopend tot 27 febr. Galerie 'De Oude Rijn' (Oude Rijn 40): Expositie grafisch genootschap 'Druk- kerstroost', woensdag t/m zaterdag 12- 17 uur, bovendien donderdagavond 19- 21 uur (t/m 22 februari). Museum voor Volkenkunde. Steens traat 1. Tentoonstelling „Taal en teken binnen Chinese muren". Geopend-ma t/m za van 10-17 uur, zon- en feestdagen van 13-17 uur, tot 15 februari 1978. Straat Honshu 12 te Kaapstad verw Straat Nagoya 8 260 ozo Beira nr Sin gapore Visten 8 te Koepmanholmen Waalekerk 8 100 w Aden nr Mombasa Westland 8 v Paranagua nr Rotterdam Zwijndrecht 8 55 n La Coruna nr Stade Galerie-Bibliotheek, Luifelbaan 1, was senaar. Tentoonstelling Cathy Jansen - aquarellen, olieverfschilderijen en tekeningen, Loes Uit den Bogaard - keramiek Geopend tot 6 april, openingstijden van de bibliotheek, 't Camphuys, Rhijngeesterstraatweg 43, Oegstgeest Tentoonstelling Jan v.d. Heide - mediamiek ontvangen schilderijen en tekeningen. Geopend t/m 3 maart, dag. Vanaf 12 uur, za. vanaf 17 uur (zo. gesloten). Galerie Denise Stephan, Bakkersteeg 18. Tentoonstelling José Calsina - teke ningen en etsen. Johannes van Hoftcn - schilderijen, Coba Koster - plastieken. Ronald Tolman - plastieken en etsen, Tweehuysen - aquarellen en gouaches. Geopend vr., za. en zo. van 14-18 uur tot 25 febr. LEIDSE BIOSCOPEN LUXOR "De vreemdeling zonder naam", dag. 2.30, 7 en 9.15 uur. Zo. 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur. 16 jaar. "Dik Trom en zijn dorpsgenoten", z. wo. 2.30 uur, zo. 2 en 4.15 uur. Nacht- voorstelling: "Hustror", vrij. en zat. 11.30 LIDO 1 "Star Wars", dag. 2.30, 7 en 9.15 uur, zo. 2.30, 4.45, 7 en 9.15 uur. 16 jaar LI DO 2: "The spy who loved me", dag. 7 en 9.15 uur, do., vrij., ma. en di ook 2.30 uur. 12 jaar. Kindervoorstelling: "De reddertjes", wo. en za. 2.30, zo. 21.30 en 4.45 uur LI DO 3: "De man die van vrouwen hield", dag. 7 en 9.15 uur. ma., di. do en vrij. ook 2.30 uur. 16 jaar. Kin dervoorstelling: "Tekenfilmfestival CHAMPIGNONS AU ROQUEFORT Laat 25 g. boter smel ten met 1 dl. witte wijn of sherry, eer ziertje knoflook, en versgemalen peper. Stoof hierin 500 g. hele champignons boven laag vuur zachtjes nèt gaar en schep ze er uit. Smelt eer 25 g. boter en meng er 20 g. bloem door. Giet er ge leidelijk het stoof vocht van de cham pignons bij en 1/8 1. en blijf roeren, steeds boven laag tot een gebon den saus ontstaat. Meng er 150 g. ver kruimelde Roque fort door. Laat de kaas onder voortdu rend roeren lang- i smelten. Proef of de saus nog zout nodig heeft. Warm de 'champignons even n de saus op en geef ?r stokbrood bij. U kunt ook in een vuurvaste schaal een Tij vochtige pureer- nd scheppen en daarin champignons met saus. Zet de schaal dan nog 10 bovenin een hete oveh. WINA BORN U'UU\*> 10 februari 1978 Honderd jaar geleden stond in de krant: De verliezen, door het Russische leger in Azië en Europa van het begin van den oorlog met Tur kije tot aan het sluiten van den wapenstilstand geleden, bedra gen ruim 90,000 man. Dit cijfer betreft alleen de gesneuvelden en gekwetsten. Zij. die door ziekte of vermoeienis bezweken zijn of in de hospitalen liggen, zijn niet medegerekend. Ver moedelijk heeft het Russische le ger derhalve niet minder dan 200,000 man verloren. De over winning op de Turken is wel zwaar betaald. Intussen gelooft de Londensche "Times", dat de Russische bezetting van Kon- stantinopel van denzelfden aard zal zijn als het bin nentrekken der Duitschers in Parijs in 1870.Het blad waar schuwt voor opgewondenheid en alarm en stelt groot vertrou wen in de vredelievende verze keringen van den Duitschen keizer. Andere Engelsche bla den echter, zooals de "Daily Telegraph" en de "Morning Post" bevatten oorlogzuchtige artikelen en sporen de regeering aan. de eer van Groot-Brit- tannië te handhaven. Vijftig jaar geleden - In Haarlem is gisteren het stoffelijk overschot van prof. dr. H.A. Lorentz ter aarde besteld. Van alle officieele gebouwen woeien de vlaggen halfstok en om elf uur begonnen alle kerk klokken te luiden. Ook aan de Haarlemsche huizen hing bijna overal de vlag halfstok. Aan het graf werd achtereenvolgens ge sproken door prof. Ehrenfest uit Leiden, prof. Rutherford uit Cambridge, prof. Langevin van de Parijsche Sorbonne en tens lotte door prof. Einstein. Laatstgenoemde schetste Lo rentz als een man, die er nooit 'naar gestreefd had te heerschen. doch altoos had gediend, vooral de wetenschaptot heil van vol gende generaties. - In de Zuidelijke landen van Europa wil het niet al te best met den radio-omroep en dat moet nu eens veranderen, zegt Mus solini, althans wat Italië betreft Volgens een nieuw wetsontwerp krijgt Italië zeven omroepsta- tions, die ondergebracht wor den in een maatschappij, welke een concessie ontvangt voor 25 jaar. Elke gemeente met meer dan 1000 inwoners is verplicht een ontvanginstallatie in te richten. Hetzelfde geldt voor ho tels, sanatoria, sportvereeni- gingen e.d. om 12 uur's nachts), zo. 1.45, 4.15, 6.45 en 9.15 uur. 12 jaar. EURO 2: "Airport '77", dag 2. 7 en 9.30 uur. zo. 2, 4.30, 7 en 9.30 uur 12 jaar. Nacht voorstelling: "Thunderbold en Lightfoot'.', za. 12.15 uur EURO 3: "Samen uit, samen thuis", dag. 2.15, 7.15 en 9.45 uur, za. 7.15 en 9 45 uur zo 4 45, 7.15 en 9.45 uur. wo. 7 15 en 9 45 uur. a.l. Kindervoorstelling: "Dik Trom weet raad", za. zo. en wo. 2 15 uur Nachtvoorstelling: "De stalen arm" za 12.15 uur. EURO4 "Soldaat van Orar\je", dag. 1.30. STUDIO: "Providence", dag. 2.30, 7 t REX: "Klaar terwijl u wacht", dag. 7 en 9.15 uur, do. vrij. ma. en di. ook 2.30 uur. 16 jaar. Kindervoorstelling: "De fluit ALPHENSE BIOSCOPEN Ongevallendienst ziekenhuizen Leiden Ongevallendienst elke dag Academisch Ziekenhuis behalve van-dinsdag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones- senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis). Bezoekuren ziekenhui zen Diacones se nhuis: Middagbezoekuur 1345-14.30 uur. Avondbezoekuur 18 30-19 30 uur. Kin derafdeling dagelijks van 14.00-19.00 uur alleen voor ouders zondag 14 00-15.00 uur voor overige familieleden. Kinderen beneden 14 jaar hebben geen toegang op de kinderafdeling. Sint Elisabeth-ziekenhuis: e KLASSE: Volwassenen dagelijks van 14.00-14.45 uur en van 18 30-19.30 uur Kraamafdeling: dag van 11.15-12.00 uui (alleen voor echtgenoot) van 15 00-16 00 uur en van 18.30-19.30 uur. Laatste kwar tier van middag- en avondbezoek baby- Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30 2e KLASSE: Volwassenen dagelijks van 11 15-12 00 uur en van 14.00-14 45 uur en van 18.30-19.30 uur Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur (alleen voor echtgenoot) van 15.00-16 00 uur en van 18.30-19.30 uur. Babvshow laatste kwartier van middag- en avond bezoek. Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30 Academisch Ziekenhuis Voor alle patiënten (behalve kinderen) zijn de bezoekuren als volgt: Elke dag: 14 15-15 00 uur. 18.30-19.30 uur Voor de prematurenafdeling gelden de volgende bezoekuren (alleen voor Maandag tlm vrijdag 18.30-18.45 uur Zaterdag en zondag: 14.45-15.00 uur. Bezoek aan ernstige patiënten Wanne» r voor ernstige patiënten door- lopend bezoek wordt toegestaan kan de hoofdverpleegkundige Dagelijks: 15.00-15 45 uur. 18 30-19.00 uur Bezoektijden kinderafdeling Elke dag' 14 15-15 00 uur 18 30-19.00 uur Alphen aan den Rijn Rijnoord: le en 2e klas 11-11 30; 13.30- 14 15 en 18.30-19.30 uur; 3e klas 13.30- 14 15 en 18 30-19.30 uur; Kraamafdeling 13 30-14 45 alleen voor echtgenoten 19- Geluidshinder Schiphol lachten over geluidshinder van icgverkeer van en naar Schiphol kun- dag en nacht worden gemeld bij het

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1978 | | pagina 27