Slangeëi
zakt weg
in moe ras
Een klassiek drama
Een relatie na de dood
Star Wars van Georg Lucas
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1978
Bergman kan niet aarden
Het haalde twee jaar geleden de voorpagina's van vrijwel
alle kranten: de beroemde Zweedse regisseur Ingmar
Bergman is tijdens de repetities voor Strindberg's "Do
dendans" door de politie opgepakt op verdenking van
belastingfraude. Wat later volgde een tweede bericht:
Bergman gaat Zweden verlaten.
Hoewel men in dat land inmiddels
tot andere gedachten schijnt te
zijn gekomèn, lijkt zijn vertrek
definitief. Vermoedelijk keert hij
dit jaar alleen nog terug om de
regie af te maken die hij destijds
noodgedwongen moest onder
breken. Ongetwijfeld ben ik niet
de enige geweest die naliet het
hoofd te buigen over de vraag of
hij werkelijk gefraudeerd heeft,
maar zich in plaats daarvan af
vroeg wat het vertrek uit zijn va
derland voor gevolgen zou heb
ben voor zijn werk als filmer. Dat
die vraag belangrijk was, blijkt
nu zijn eerste buiten Zweden ge
draaide film in première is ge
gaan.
"The Serpent's Egg" (Het Slan
geëi), scenario en regie: Ingmar
Bergman, hoofdrollen: Liv Ull-
mann, David Carradine en Gert
Fröbe, Trianontheater. 16 jaar.
Het Slangeëi is gesitueerd in Be
rlijn en speelt zich af in de tijd dat
de eerste greep naar de macht van
Adolf Hitler mislukte: Bergman
volgt in de week van 3 tot 10 no
vember 1923 Abel Rosenberg
(Carradine) die samen met zijn
schoonzus Manuela (Ullmann) en
zijn broer Max een beroemd tra
pezenummer in een circus heb
ben gehad. Aan hun glorie kwam
een eind toen Max gewond raakte
aan zijn pols en daardoor niet kon
werken. Het drietal belandt wer
keloos in het Berlijn dat zich
nauwelijks nog kan onttrekken
aan de crisis.
Inflatie heeft de mark kapot ge
maakt, levensmiddelen zijn
steeds moeilijker te krijgen, de
onzekere toekomst is op de ge
zichten van voorbijgangers op
straat te lezen. Manuela en Max
gaan scheiden, omdat de eerste
niet langer opgewassen is tegen
zijn introverte houding.
De film is nauwelijks begonnen als
Abel bij thuiskomst Max dood in
bed aantreft. Zelfmoord is de
oorzaak en dat brengt Abel ertoe
Manuela te bezoeken, met wie hij
weinig contact meer onderhield.
Het tweetal probeert samen het
hoofd boven water te houden met
alle moeilijkheden van dien. Ma
nuela piekert wat af over de ma-
triële noden die steeds sterker de
kop op steken en over net feit dat
David Carradine (rechts) als de Amerikaanse trapezewerker Abel Rosenberg met links zijn schoonzuster
Manuela (gespeeld door Liv Ullman).
zij met de introverte Abel de
zelfde problemen heeft als met
zijn broer, haar ex-man.
Het tweetal wordt aan woonruimte
en eten geholpen door een
jeugdvriend van Abel en Max, die
zij vroeger de rug toe keerden
omdat hij als kind experimentjes
uithaalde met katten. Nu is hij als
hoogleraar in het geheim bezig
met soortgelijke experimenten
op mensen. Het meten van ang
streacties en de mate waarin
i zich in onmenselijke si
tuaties weten te handhaven is zijn
werkgebied, dat door Abel bij
toeval wordt ontdekt. De film
eindigt vlak na die ontdekking,
op de dag dat Hitler in München
faalde.
Terug naar de eerder gestelde
vraag: wat is de invloed geweest
van het vertrek van Bergman uit
Zweden. Zonder in het specula
tieve te willen belanden lijkt het
antwoord: onmiskenbaar zeer
groot.
Als Bergmanfan blijf je na afloop
van deze voorstelling lang met
onbestemde gevoelens rondlo
pen. Angst en het ontbreken van
toekomstperspectief zijn in zijn
werk veelvuldig terugkerende
thema's, die vrijwel geen enkele
regisseur zo treffend en zo direct
als Bergman heeft weten vast te
leggen. In "The Serpent's Egg"
echter, lijkt hij op dit gebied als
een debutant, die de greep op zijn
matriaal heeft verloren. Bedoe
lingen, voorzover te achterhalen,
lijken weg te zinken in een voor
de kijker niet te doorgronden
Karakters komen nauw
elijks tot ontwikkeling. Verder
dan een lang niet altijd even
sterke sfeertekening komt
Bergman niet. Ullmann's acteren
toch altijd respect afdwingend,
krijgt iets permanents wanhopig,
door gebrek aan rugdekking van
scenario en David Carradine, het
is onbegrijpelijk hoe Bergman tot
zo'n keuze komt, de man is wer
kelijk om een emmer vol te jan
ken.
TON VAN BRUSSEL
Producent Gary Kurtz heeft eens
over zijn allergrootste succes
"Star Wars,' gezegd: "Star Wars is
in feite een hommage aan het ge
nre avonturenfilms zoals Hol
lywood ze nu niet meer produ
ceert." Hij slaat daarmee de
x spijker precies op z'n kop. Niet de
science fiction heeft "Star Wars"
tot het grootste kassucces, aller
tijden gemaakt. Hoogstens is
door "Star Wars" de belangstel
ling voor science fiction opge
leefd. Ook een regisseur als Ste
ven Speilberg heeft zich nu im
mers op dit genre geworpen met
de binnenkort zijn Nederlandse
première belevende "Close en-
counters of the third kind"
"Stars Wars"; regie: George Lu
cas; hoofdrollen: Mark Hamill,
Carrie Fisher en Alec Guiness;
theater; Lido I; alle leeftijden.
Nee, de onvervalste romantiek is de
voornaamste drijfveer voor het
gigantischs succes van "Star
Wars". Zoals men destijds kon
wegdromen bij een film als "Love
Story", zo kan de bioscoopbe
zoeker nu wegzwij melen bij
"Star Wars". Aan de ene kant een
bejaarde man, die boordevol le
venservaring allerlei wijsheden
lanceert, een vriendschap door
dik en dun (weliswaar tussen een
robot en een computer maar dat
maakt het in feite nóg char
manter) en een jongensachtige
held die nog in vuur en vlam
raakt bij een kusje van een al even
onschuldige ogende prinses. Aan
de andere kant een onbe
trouwbare gouverneur, die lijkt
op een oud-Nazi of misschien wel
een Zuidamerikaanse dictator
(uiteraard gespeeld door Peter
Cushing) en de nog slechtere
Darth Veder die helemaal in het
zwart is getooid. Goed-slecht,
wit-zwart, geen Vleugje sex, je
zou haast zeggen dat we daar
anno 1978 niet meer in zouden
trappen, maar werd dat ook niet
gedacht toen NIET MEER IN
ZOUDEN TRAPPEN, MAAR
WERD DAT OOK NIET GE
DACHT TOEN "Love Story" op
de markt kwam?
Sociologen hebben voor dit soort
verrassingen ongetwijfeld een
aantal fraaie verklaringen bij de
hand als de economische crisis en
de verontmenselijking van de
maatschappij, die de mensen
voor dit soort fantasieën de
bioscoop in drijft. Ik geloof daar
niet zo erg in. De markt wordt de
laatste jaren beheerst door zeer
realistische films, waardoor er
zich kan indentificeren. Net
goed als er andersom een vraag
zou groeien naar échte mensen
met échte problemen.
Overigens is "Star Wars" lang niet
zo sterk als die andere kassakra
ker, "Jaws". Steven Speilberg
wist de aandacht vrijwel continu
gevangen te houden (je kwam
uitgeput de bioscoop uit), terwijl
de film van George Lucas toch
wel enkele dode punten kent. Dat
wordt echter weer goedgemaakt
door de laatste twintig minuten
die werkelijk erg spannend zijn.
Bewondering dient er ook te zijn
voor de erg fraaie poppen en de
knappe manier waarop het land
schap onheilspellend is "ver
vormd".
BART JUNGMAN
Gigantische decors in "Star Wars
Jacques Chastenet de Castaing,
Frans schrijver, geschied
kundige en lid van de Académie
Francaise is op 84-jarige leeftijd
overleden.
Hij schreef ongeveer 20 historische
werken. Acht ervan gaan over
Engelse onderwerpen, vooral het
tijdperk van koningin Victoria en
de periode-Winston Churchill.
Film van dochter over gestorven vader
Vrouwen in
nachtfilm
bij Camera
"Een ernstige komedie". Zo
noemt de Noorse regisseuse
Anja Breien de film "Hu-
De drie hoofdrolspeelster in "Hustruer"
"Hustruer"; regie: Anja
Breien; hoofdrollen: Anne
Marie Ottersen, Kat ja Meboe
en Froydis Armand; theater:
Camera (nachtvoorstelling)
struer" (Vrouwen), die zij in
1975 vervaardigde. Drie
vrouwen staan in deze film
centraal: Katja, in verwach
ting en getrouwd met een ad
vocaat, Mie, getrouwd 'met
een monteur en moeder van
drie kinderen en Heidrun, die
tijdelijk het huwelijksleven er
aan heeft gegeven en werkt in
een chocoladefabriek.
Ze zaten vroeger in dezelfde
klas en waren de beste
vriendinnen. Up een school
reünie ontmoet het drietal el
kaar weer en blijkt onder de
maskers die het huwelijk hen
heeft opgezet, niet veranderd.
Geprobeerd is de absurditeit
van de situatie waarin ge
trouwde vrouwen verkeren
aan de kaak te stellen. Niet al
te ernstig en niet met gepreek,
maar met de nodige humor en
een beroep op het gezonde
verstand van het publiek.
Toen Maxi 24 was stierf haar
moeder aan kanker. Vanaf dat
moment werd ze pas werkelijk
geconfronteerd met haar vader,
die ze adoreerde. Ze leerde hem
kennen door samen met haar
vriend Joel Golf een film te ma
ken over de verhouding tussen
vader en dochter, Joe Cohe-
n en Maxi Cohen.
De moeder was in maart '73 gestor
ven, in december van hetzelfde
jaar begonnen Maxi en Joel aan
hun film. Drie maanden later
bleek vader Cohen eveneens aan
kanker te lijden. Hij stierf in
augustus. „Joe en Maxi" werd
een andere film dan Joel Gold en
Maxi Cohen van plan waren te
maken. Deze dagen werd de film
vertoond op Film International
Rotterdam.
Maxi is nu 28. Een meisje nog om te
zien, in de drukte van Film Inter
national onopvallend. Maar zodra
ze vertelt over haar leven en haar
beweegredenen, is ze meer dan
charmant. Haar vriend Joel, die
de film waarin zij speelde („Nee!
Ik hoefde niet te acteren, ik was
echt alleen maar mezelf') heeft
gemaakt, voelde ragfijn aan wat
haar bedoeling was: een film om
een relatie te creëren tussen het
meisje en de vader die ze aanbad.
.Joe Cohen was dochter Maxi's
held, maar zoals vaker met hel
den: hij was onbereikbaar. Een
karakter dat zijn omgeving over
heerste, zonder die omgeving toe
te staan in zijn hart te kijken.
„Na mijn schooltijd ben ik begon-
Door Jaap Koopman
nen met schilderen. Maar m'n
moeder zei: je moet een beroep
hebben. Toen wilde ik animator
worden (de animator is degene
die de bewègingen bewerkstel
ligt in films die beeldje voor
beeldje worden opgenomen) en
daarvoor moest ik naar de film
school. Eenmaal op de filmschool
volgde ik toch een andere oplei
ding, namelijk die van cineaste.
Mijn eèrste belangstelling is het
menselijk gedrag en de rela
ties. ik wilde vooral documen
taires maken, maar zeker toen
was het in Amerika voor een
vrouw moeilijk om aan de slag te
komen".
Haar ouders en twee jongere broers
vormden een gelukkig gezin,
toen Maxi op 17-jarige leeftijd
naar New York vertrok om col
lege te lopen. Maxi speelde toen
al met de idee een film te maken
over haar vader of over haar rela
tie met hem. Die relatie was op z'n
minst wonderlijk. „Ik bewon
derde hem, ik wilde zijn zoals hij,
mijn vader was mijn held. We
woonden in een grote farm te
New Yersey, in een soort giganti
sche vuilnishoop eigenlijk. Alles
stond vol met trucks, schoolbus
sen, vliegtuigen en boten. Mijn
vader handelde daar niet alleen
in, hij gebruikte ze ook voor
transporten. En wat dat handelen
betreft gedroeg hij zich als een
typische Amerikaanse pionier,
als iemand geen geld had werd
het artikel niet verkocht, maar
geruild.
Hij was creatief, eerlijk en sensitief.
Ik hield zo veel van hem, maar hij
had weinig om weg te geven. Hij
schonk me wel aandacht op een
sexuele manier, was geboeid
door mijn ontwikkeling tot'
vrouw, maar hij vroeg nooit naar
mijn resultaten op school o-
f iets dergelijks.
Het was een frustrerende relatie. Ik
heb nooit anders gewild dan hem
leren kennen en met hem com
municeren. vandaar die
droom: een film maken ovefmijn
vader en mij". Op de Filmacade
mie in New York leerde Maxi'
Joel Gold kennen. Joel: „Ze
wilde die film maken, maar het
was erg moeilijk voor haar. Ik
voelde aan hoe het verhaal ver
teld zou moeten worden. Een an
der verhaal, dan het uiteindelijk
geworden is. Ik werd een soort lid
van de familie.
Maxi: „Ik was 23 toen bleek dat
mijn moeder kanker had. Ze
stierf nog geen jaar later. Vanaf
dat moment wist ik zeker dat de
film gemaakt zou worden. Ik was
alleen gelaten met mijn broertjes
en mijn vader, zij was er niet meer
om te arbitreren. Door de film
leerde ik mijn vader kennen. We
hebben een obsessie weg-ge-
filmd. De film is zo sterk gewor
den, omdat iedereen de kracht
voelt van de noodzaak om met-
je ouders te
Blijvers
"The spy who loved me", één
van de aardigste Bonds, Lido 2,
Leiden en Euro 1, Alphen.
"De duivel hale je", duo Hill en
Spencer, Camera Leiden.
"De
die
hield", laatste
Truffaut, Lido 3, Leiden.
"Providence", intrigerende
film van Alain Resnais, Studio,
Leiden.
"Soldaat van Oranje", Alphen
krijgt er niet genoeg van, Euro
4, Alphen.
Terug
"De vreemdeling zonder
naam", oude Clint Eastwood,
Luxor, Leiden.
"Airport '77", première voor
Alphen, Euro 2.
"Samen uit, samen thuis",
oude succesfilm van Louis de
Funès, Euro 3, Alphen.
Kindermatinee
"Dik Trom en zijn dorpsgeno
ten", Camera, Leiden.
"De reddertjes", Lido 2, Lei
den.
"De fluit met de zes smurfen",
Rex, Leiden.
"Dik Trom weet raad", Euro 3,
Alphen.
"Tekenfilmfestival Pink
Panther", Lido 3, Leiden.
Nachtfilms
"Hustruer", Camera, Leiden.
"Heet intermezzo", Rex, Lei
den.
"The spy who loved me", Euro
1, Alphen.
"Thunderbolt en Lightfoot",
Euro 2, Alphen.
"De stalen arm", Euro 3, Alp
hen.
"Julia", Euro 4, Alphen.
Rex
Leids
Filmhuis
"It happened there", Engelse
film van Mollow op het thema
fascisme, donderdag 16 feb
ruari, negen uur.
Haagse
bioscopen
APOLLO 1: "Ben Hur", dag. 2
en 8 uur. AL.
APOLLO 2: "Dodende angels",
dag. 2.30, 7 en 9.30 uur, zo. ook
4.45 uur. 16 jaar.
ASTA: "2001: a space odyssey",
dag. 2 en 8 uur. 12 jaar.
BIJOU: "Nous irons tous au pa
radis", dag. 2, 7.30 en 9.45 uur,
zo. ook 4.15 uur. 16 jaar.
CALYPSO: "Het slangenei",
dag. 2.15, 7.15 en 9.30 uur, zo.
1.45, 4.15, 7.15 en 9.30 uur. 16
jaar.
CAMERA: "Soldaat van
Oranje", dag. 2.30 en 8.30 uur. 12
CINEAC: "The car", dag. 1.30,4,
7 en 9.30 uur, za., zo. en woe. 7 en
9.30 uur. 16 jaar.
CORSO: "De mantel der
liefde", dag. 2, 6.45 en 9.30 uur,
zo. 1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur. 16
jaar.
DU MIDI: "Keetje Tippel", dag.
8.15 uur, vr. en.za. 7 en 9.30 uur,
zo. 4, 7 en 9.30 uur. 16 jaar.
EURO: "Soldaat van Oranje",
dag. 2 en 8 uur, za., zo. en woe. 4
en 8 uur. 12 jaar.
METROPOLE 1: "Smokey andt
the bandit", dag. 2, 6.45 en 9.30
uur, zo. 1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur.
AL.
METROPOLE 2: "The spy who
loved me", dag. 2, 6.45 en 9.30
uur, zo. 1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur.
12 jaar.
METROPOLE 3: "De mantel
der liefde", dag. 2, 6.45 en 9.30
uur, zo. 1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur.
16 jaar.
METROPOLE 4: "Annie Hall",
dag. 2, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,
4, 6.45 en 9.30 uur. 16 jaar.
METROPOLE 5: The great
dictator", dag. 2, 6.45 en 9.30
uur, zo. 1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur.
AL.
ODEON 1: "Star wars", dag.
1.45, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.30,
4.15. 6,45 en 9.30 uur. AL.
ODEON 2: "Kringloop van de
angst", dag. 2 (niet op za. en
woe.), 6.45 en 9.15 uur, zo. 6.45
en 9.15 uur. 16 jaar.
ODEON 3: "Wordt u al gehol
pen?", dag. 2 (niet op za., zo. en
woe.), 7.15 en 9.45 uur. AL.
ODEON 4: "Kijk uit, we ram
men je de bocht uit", dag. 9.45
uur. 16 jaar.
OLYMPIA: "Once upon a time
in the West", dag. 8 uur, za. en
zo. ook 2 uur. 12 jaar.
PASSAGE: "The spy who loved
me", dag. 2, 6.45 en 9.30 uur, za.
en zo. 1.15, 4, 6.45 en 9.30 uur. 12
jaar.
STUDIO 2000: "De reddertjes",
1.30, 3.45 en 7 uur. AL.
DE UITKIJK: "Der Fang-
schuss", dag. 2,7 en 9.30 uur, zo.
1, 7 en 9.30 uur. 16 jaar.
