Bejaarde
oorho
weet oude
bomen
te redden
Vakanties opgeofferd aan museum
Ondernemers denken te weinig progressief
padden-op-pad
Bioloog gaat
door met zijn
actie voor
WOENSDAG 8 FEBRUARI 1978
De 82-jarige Voorhouler Hein
van Wieringen heeft het toch
voor elkaar kunnen krijgen
dat de twee zeldzame bomen
in de achtertuin van het be
jaardentehuis St. Agnes mo
gen blijven staan. Aanvan
kelijk zag het er naar uit dat
ze zouden moeten wijken voor
de nieuwbouwuitbreiding die
daar momenteel gestalte
krijgt. De provinciale plano
logische dienst voor Zuid-
Holland heeftom de bomen te
kunnen behouden, het
bouwplan herzien.
Tot die beslissing heeft onge
twijfeld bijgedragen een brief
die Noordwijker Schipper
aan de PPD schreef. Hij is oud
bestuurslid van de konin
klijke maatschappij voor
tuinbouw en plantkunde en
was voor zijn pensionering
hoofd van de Noordwijkse
plantsoenendienst.
Schipper, die op verzoek van
Van Wieringen op de bres is
gesprongen: 'De moeras-
cyprus en de Hollandse eik in
de Agnestuin zijn de enige
twee bijzondere bomen die
Voorhout nog rijk is. Dat heb
ik de PPD ook geschreven. Ik
heb ze er eveneens op gewezen
dat ze op een steenworp af
stand staan van de botani
sche tuin van de bekende bo
tanicus Boerhaave en daar
dus goed bijpassen. Wellicht
dat dat argument ook van in
vloed is geweest'.
Hein van Wieringen heeft in elk
geval zijn zin. 'De andere be
jaarden hebben zich er niet
druk om gemaakt', zegt hij.
'Die kon het geen fluit schelen
of die bomen nu wel of niet
zouden worden gekapt. Mij
wel. Toen ik in 1905 krul
lenjongen was bij timmerman
Vester heb ik zelf bijgestaan
toen ze in de achtertuin van de
Agnes geplant werden. En
sindsdien heb ik ze ook zien
groeien.
Ik heb ze ook in de gaten gehou
den al die jaren dal ik nu in
het bejaardentehuis woon.
Aan die bomen ben ik gehecht
geraakt. Toen ik hoorde dat ze
waarschijnlijk weg moesten
heb ik wat benauwde dagen
meegemaakt. Gelukkig is het
nu goed afgelopen'
Over de bomen in de Agnes-tuin
(ook de wilg aan de inmiddels
gedempte tuinvijver is ge
spaard. gebleven) heeft Hein
van Wieringen een verhaal op
papier gezet. Hij schrijft meer
verhalen over zijn dorp. In
middels heeft hij zo'n 300 vel
letjes vol gepend. Hij wil die
informatie tot een.boek gaan
bundelenEr is al een uitgever
die interesse heeft in wat Van
Wieringen over het Voorhout
van toen maar ook van nu
schrijft.
'Er is niemand in het dorp die
beter dan ik weet wat hier al
lemaal is voorgevallen. En
dat komt niet alleen omdat ik
een geheugen als een ijzeren
pot heb, maar ook omdat ik
•k Hein van Wie
ringen (82): 'In
1905 heb ik er nog
zelf als krul
lenjongen bijge
staan dat ze wer
den geplant
hier in mijn leven van alles en
nog wat ben geweest. Ik heb
het hele dorp doorkruist. Als
koster, postbode, tuinder, van
alles heb ik een graantje mee
gepikt.
En altijd goed de oren open ge
houden Al wil dat niet zeggen
dat alles wat ik ooit heb ge
hoord ook op papier ga zetten
Ik denk dat ik dan veel men
sen zou kwetsen. Nee. ik klap
maar een beetje uit de school
En dal kan geen kwaad dacht
ik'.
Zo wil Hein van Wieringen bij
voorbeeld 'eindelijk ophelde
ring brengen' in de gerucht
makende dubbele moord (een
man vergiftigde zijn vrouw
en kinddie zich zo'n negentig
jaar geleden in Voorhout af
speelde. In historische na
slagwerkjes is daar al veel
over geschreven. Maar vol
gens Van Wieringen is de
waarheid nooit verteld. En
die meent hij te weten.
De 82-jarige, die ook zijn sporen
verdiende in de bloemisterij
(een paar jaar terug kweekte
hij in een kleine broeikas nog
een nieuwe variëteit Fuchsia)
heeft een belangrijk gedeelte
van zijn boek in wording be
steed aan de beschrijving van
de vier jaargetijden zoals ze
zich door de jaren heen in
Voorhout hebben gepresen
teerd. Zo heeft hij onder meer
bijzonderheden over de
laatste zeventig winters bij
gehouden.
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur pan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
De tegenwoordig in Leiden wonende bioloog Bas van
Leeuwen zal over enige tijd het gemeentebestuur van
Noord wijk een paar suggesties aan de hand doen om
de veiligheid van een (beperkt) aantal padden in deze
gemeente aanzienlijk te verbeteren.
Het gaat om de exemplaren die
hun stek hebben langs een
gedeelte van de Capellebos-
laan. Jaren geleden, toen Van
Leeuwen daar in de buurt
kampeerde viel het hem op
dat er op die weg honderden
padden (in Nederland een be
schermde diersoort) door
voorbij snorrende auto's op
het wegdek werden plat
gewalst. Dat gebeurde dan
vooral rond de eerste week
van maart als de padden mas
saal vanuit de duinen de weg
oversteken om dan in een
sloot het broedsel te depone-
Er vielen ook veel slachtoffers
als de padden, samen met hun
jongen, weer naar de duinen
(de overwinterplaats) terug
keerden.
Van Leeuwen heeft destijds de
gemeente Noordwijk op die
massale paddensterfte gewe
zen en de gemeente heeft op
haar beurt de vereniging voor
vogel- en natuurbescherming
in de armen genomen om
daar iets tegen te onderne-
Dat heeft er in de afgelopen ja
ren in geresulteerd dat er over
een lengte van zo'n 300 meter
in de berm van de weg, aan de
kant van de duinen, een vee
rtig centimeter hoge gaasaf
zetting is geplaatst. De pad
den kunnen daar niet over
heen. Gaan ze langs de afzet
ting op zoek naar een opening
dan vallen ze vanzelf in een
van de houten vangkistjes die
achter de gaasafzetting staan.
Vrijwilligers en mensen van
Staatsbosbeheer zorgen er
dan elke morgen voor dat de
in de val gelopen padden
veilig over de weg worden ge
zet. Vorig jaar werden er op
die manier 300 padden een
handje geholpen.
Deze methode van padden-
bescherming vraagt vrij veel
vrijwilligerswerk. Daarom is
er gestudeerd op alternatie
ven. Bas van Leeuwen heeft
zich daar in verdiept. De ge
dachten zijn bijvoorbeeld
uitgegaan naar het aanleggen
van een vijvertje in de duinen
zodat dé padden niet speciaal
de weg over zouden hoeven te
steken om aan de waterkant
hun broedsel te deponeren.
Van dat idee is inmiddels afge
stapt omdat is gebleken dat
de padden niet alleen over
steken om bij water te komen
maar ook omdat ze in de
buurt van de sloot het voedsel
vinden dat ze niet in de dui
nen tegenkomen.
Wel serieus overwogen zou
moeten worden het onder de
weg aanleggen van een pad-
dentunnel, zoals ze bijvoor
beeld al volop in Zwitserland
in gebruik zijn. Een moge
lijkheid zou ook zijn een
brede sleuf in de weg te ma
ken waar een rooster over
komt te liggen.
Secretaris Kramer controleert de gaas-afzetting welke de
padden moet weerhouden van een vaak dodelijke oversteek over
de (auto)weg.
De preciese uitwerking van
deze plannen heeft Van
Leeuwen nog niet op papier
staan. De praktijk elders heeft
echter uitgewezen dat het
mogelijk is om padden min of
meer te "dwingen" van zo'n
oplossing gebruik te maken.
Van Leeuwen: "Als je over de
economische haalbaarheid
van deze plannen gaat praten
ben je uiteraard nergens. Dan
lijkt het je reinste flauwekul
om voor een paar honderd
padden een vrij grote investe
ring te doen. Aan de andere
kant is het zo dat bij niet af
doende maatregelen een hele
paddenpopulatie binnen een
paar jaar kan zijn uitgeroeid,
vooral nu steeds meer verkeer
gebruik maakt van de Capel-
lebosweg".
De Noordwijkse afdeling voor
natuur- en vogelbescherming
blijft voorlopig de koers van
de afgelopen jaren volgen.
Binnenkort worden de gaas
afzettingen weer in orde ge
maakt en de vangkistjes ge
plaatst.
Secretaris Kramer: "Van
Leeuwen heeft wel de alter
natieven met ons doorge
sproken. Maër zolang de ge
meente daar geen actie op
neemt blijven we het doen als
in voorgaande jaren. Mis
schien dat we het traject iets
gaan uitbreiden. Wat dat be
treft zouden we nog wel wat
vrijwilligers kunnen gebrui
ken".
Door
Aad Wagenaar
Dr. Jan Schouten ging tien jaar lang naar Suriname
Als koningin Juliana deze week
donderdag in Suriname aankomt
- ze is het eerste staatshoofd dat
de jonge republiek bezoekt
brengt zij ook een bezoek aan het
Fort Zeelandia. de vesting aan de
Surinamerivier, waaruit Parama
ribo ontstaan is.
Terzijde van dit fort staat het
standbeeld van koningin Wil-
helmina. nu uitkijkend over de
rivier, dat tientallen jaren het
Oranjeplein heeft gedomineerd;
enkele dagen voor de onafhan
kelijkheid in november 1975
werd het beeld daar weggehaald
Het Fort Zeelandia is in het begin
van de 17e eeuw gesticht door
Franse kolonisten, daarna door
Engelsen ingenomen en in 1667
door Abraham Crijnssen voor de
Staten van Zeeland veroverd. Het
is een robuuste vijfhoekige ves
ting met fraaie in koloniale stijl
gebouwde officierswoningen -
een van de fraaiste plaatsen in-
Paramaribo.
Sinds 1972 is Fort Zeelandia de
huisvesting van het Surinaams
Museum, waar culturele en et
nografische facetten van de Suri
naamse samenleving tentoon
gesteld zijn. Dat koningin Juliana
juist deze plaats bezoekt, is iets
waar de Goudse kunsthistoricus
dr. Jan Schouten zeer-
mee in zijn sas is.
Want Schouten, nu gepensioneerd
directeur van de Goudse musea,
heeft er tien jaar lang zijn vakan
ties voor opgeofferd om het Suri
naams Museum te maken tot wat
het nu is: de fraaiste culturele uit
stalkast in het Caraïbisch gebied.
Van 1966 tot 1975 was dr. Schou
ten jaarlijks zes weken in Para
maribo om er leiding te geven aan
de reorganisatie van het mu
seum, dat bij zijn eerste bezoek
niet meer dan een rommelige
oudheidkamer in de wijk-
Zorg en Hoop was.
„Ik kan me geen zinvoller vakan
tiebesteding voorstellen", zegt
hij nu. ,,Ik ben geweldig van Su
riname gaan houden; de mensen
liggen me erg na; zo hartelijk en
oprecht als ze zijn. En ik ben na
tuurlijk ook wel trots op dat mu
seum, ja".
Het begon in 1966 toen de Sticusa
hem vroeg te gaan helpen bij de
reorganisatie van een museum op
Curacao en op de terugweg langs
te gaan in Paramaribo, om daar
het kleine museum in ogen
schouw te nemen...Fort Zeelan
dia was toen nog een gevangenis
barstensvol met kleine celletjes
Maar er was juist besloten de ge
vangenen ergens anders onder te
brengen en het fort te restaure
ren. Ik was er erg enthousiast
over dat men hier het museum
wilde gaan huisvesten. Het was
een geweldige ruimte en een mo
nument. ik heb wel direct voor
gesteld om een gevangeniscel in
tact te laten, want ook dat is een
facet van de samenleving".
De Surinaamse etnografica lagen
her en der in de stad opgeslagen
en dr. Schouten deed.er tot 1973
over om de Indiaanse veren
tooien, ritueel vaatwerk, mu
ziekinstrumenten, werktuigen,
prehistorica bijeen te krijgen en-
Ie beschrijven.
„En ik ging natuurlijk vaak zelf het
bos in. Samen met ir. Bubberman
van 's Lands Bosbeheer, een man
met een natuurlijk talent voor ar
cheologie. Met korjalen gingen
we dan de rivier op naar verlaten
plantages om te zien wat we nog
uit de afvalhopen naar boven
konden brengen. Of wegingen in
het bos op zoek naar dakpannen,
die we nodig hadden voor de res
tauratie van het fort. Suriname zit
vol met prehistorische dingen;
vooral nu ze in het westen het bos
open kappen. kom-
t er steeds meer te voorschijn".
»Voor de plaatsen waar vroeger de
kade van de plantage geweest
was, haalden we ook flessen uit
het water, die daar een eeuw ge
leden waren ingegooid. Europese
wijnllessen - daar wordt nu zo'n
honderdvijftig gulden voor be
taald. Onzin natuurlijk".
Die toevoeging brengt hem op zijn
visie op antiek. „Uit mijn mond
zal het raar klinken", zegt de
kunsthistoricus Schouten, „maar
in wezen geef ik niks om een stuk
antiek als zodanig. Een antieke
stoel interesseert me niet, maar
wel de vent die hem gemaakt
heeft. En dat past ook ip mijn op
vatting over hoe een museum
moet zijn opgezet ik wil een
dialoog uitlokken tussen de
voorwerpen, de kunst als stille
getuigen van toen en de bezoeker
„Dat is nodig. En vooral in een land
in de Derde Wereld, zoals Suri
name, kan een museum dan een
geweldig hulpmiddel zijn bij het
vinden van de eigen identiteit.
Alle' Surinaamse bevol
kingsgroepen kunnen zich in het
museum herkennen in dedingen,
die hun voorouders gemaakt
hebben of meebrachten uit de
landen in Afrika, India, China of
Java".
..En dat er in de Surinaamse ge
schiedenis ook die periode van
slavernij is geweest, mag je na
tuurlijk niet verbloemen.
Daarom zijn in het museum ook
de ketens en martelwerktuigen
uit die tijd te zien. Maar ik zeg
erbij: dit waren Nederlandse
gruweldingen, niet speciaal voor
de negerslaven in Suriname ge
maakt. Want thuis, in Holland
paste dat marteltuig ook in het
strafsysteem".
Behalve in Suriname hielp dr.
Schouten ook op alle Neder
landse Antillen mee bij het opzet
ten of reorganiseren van musea
Zijn laatste reis bracht hem op
Saba („de mooiste rots van de we
reld"), waarna hij zich ging inzet
ten om dit kleine eiland in zijn
geheel tot beschermd ge
bied te maken.
Twaalf jaar lang bemoeienis met de
West - het was allemaal liefde
werk. zegt dr. Schouten. ..Be
halve reis- en verblijfskosten heb
ik er nooit een vergoeding voor
gehad. Dat was ook niet nodig,
want ik had plezier genoeg. Wel
ben ik benoemd tot officier in de
orde van Oranje-Nassau. Dat is
normaal voor een museumdirec
teur niet te halen. De onderschei
ding werd me uitgereikt op Bin
nenlandse Zaken, in de kamer
waaruit vroeger de gouver
neurs-generaal naar Oost- en
West-Indie vertrokken. Die sym
boliek beviel me wel".
STEENBERGEN „Er zijn helaas
te weinig werkgevers die prog
ressief denken. Ik ben zelf lid ge
weest van het Nederlands Chris
telijk Werkgeversverbond en dan
ontdek je dat. Je treft nog veel die
mentaliteit aan dat van.arbeiders
gezegd wordt dat ze te weinig
werken, ziek zijn als het even kan.
Van rechts wordt de laatste jaren
meer gepolariseerd dan van
links. Een polarisatie met schone
handen. De arbeider is hetzelfde
als wij. Hij moet zijn kinderen
ook opvoeden en dat doet hij
vaak nog beter dan wij ook. Als
wij pretenderen de meeste her
sens te hebben, moeten wij op
houden met dat polariseren. Het
fundamentele wantrouwen tus
sen werkgevers en werknemers
heeft de sfeer voortdurend ver
ziekt".
Hij iszestigjaaroud.lid van de PPR
en de PvdA, en sinds 1 januari
een directeur in ruste. Tot die da
tum gaf hij leiding aan het
AKZO-bedrijf ENKA-Steenber
gen en daarvoor aan ENKA-
Breda, dat als eerste door de
werknemers bezette bedrijf in
Nederland zich van een plaats in
de geschiedenisboekjes verze
kerd weet. Hoewel die bedrijfs
bezetting plaatsvond in sep
tember 1972 wil H. G. M. Ruygers.
want over hem gaat het, er niet
veel over kwijt. ..Die zaak ligt nog
altijd erg gevoelig in de raad van
het bestuur van AKZO, omdat
daar nu nog mensen inzitten die
destijds bij deze affaire betrok
ken waren. Die bezetting was
naar mijn mening legitiem. Je
kan niet een bedrijf sluiten dat
het jaar ervoor nog miljoenen
winst maakte".
Bewustwording
Ruygers heeft de moeilijke weg
naar de top achter de rug: van ar
beider tot directeur met een stop
op alle tussenliggende stations.
Naar hij zelf zegt is hij langzaam
naar het progressief denken toe
gegroeid. De politieke bewust
wording kwam in 1966, om pre
cies te zijn in de nacht van 14 op
15 oktober, de Nacht van
Schmelzer. Een en ander heelt
onder meer geleid tot het voorzit
terschap van de PPR in Breda en
tot het lidmaatschap van de Partij
van de Arbeid, toen in 1971 en
1972 het streven naar een grote
progressieve volkspartij kracht
bijgezet moest worden. „Poli
tieke ambitie had ik niet; ik vond
mezelf te oud. Bovendien vond ik
het Kamerlidmaatschap door de
hoeveelheid werk dat dat met
zich meebrengt, niet met
mijn werk verenigbaar".
En wat kan iemand met een prog
ressieve kijk op maatschappij en
onderneming als bedrijfsdirec
teur daarvan nu in de door hem
geleide onderneming laten door
sijpelen? „Het is vooral een kwes
tie van mentaliteit... de marges
zijn natuurlijk klein. Het is een
wijze van leidinggeven, denk ik.
Volgens de Amerikaanse profes
sor Lijckert heb je twee typen
leiders: de taakgerichte en de
mensgerichte leider. Bij mijn af
scheid heeft men gezegd dat ik
een mensgerichte leider geweest
ben. Dat wil dus zeggen dat je je
mensen door ze beter te motive
ren lot dezelfde prestaties hoopt
te brengen als de taakgerichte
leider, maar datje meer blijvende
resultaten bereikt. Het betekent
ook: voortdurend openstaan voor
iedereen en kritiek durven ac
cepteren. Een voorwaarde is dat
je erin moet geloven dat je op
deze manier iets bereikt", aldus
Ruygers.
Door
Onno Schoonheyt
Werkoverleg
Een concreet voorbeeld ontbreekt
niet: „In heel Nederland praten
we over werkoverleg. Ook bij
ENKA is dat werkoverleg in gang
gezet, maar het is nog niet zo erg
van de grond gekomen. Heel
voorzichtig zeg ik: in Steenber
gen dreigt het werkoverleg een
succes te worden. Er wordt door
40 procent van de uitvoerenden
aan deelgenomen Een wer
koverleg vindt eens in de drie of
vier weken plaats onder leiding
van de voorman, de meester of
een staflid. De agenda wordt ge
zamenlijk vastgesteld".
„Als zo'n overleg een keer moet
worden uitgesteld is de angst
voor verwatering duidelijk
merkbaar. Er wordt altijd over de
werksituatie gepraat. En er zijn al
heel wat goede suggesties en
praktische aanbevelingen uitge
komen. Het werk in Steenbergen
is massa-arbeid, maar niet zo
kort-cyclisch als bijvoorbeeld bij
Philips. Dat is niet zulk motiver
end werk en je mogelijkheden
zijn hierdoor begrensd. Het wer
koverleg staat of valt met het ge
loof'erin van de arbeid".
„Het doorzetten in periodes met
veel zieken is de kunst, maar
enorm moeilijk, omdat je dan ge
confronteerd wordt met een
duidelijk produktieverlies. Toch
moet je doorzetten en de overtui
ging hebben dat het zin
nig is", aldus Ruygers.
Groot voorstander is hij van een
grote openheid in het werken met
de ondernemingsraad („Open
heid kent geen grens"). „Wanneer
de ondernemer verantwoording
af wenst te leggen van zijn
leidinggeven, dan verstomt de
roep om inspraak. Ook hier is het
voornamelijk een kwestie van
mentaliteit. De gelijkwaardig
heid van kapitaal en arbeid moet
voorop staan. Openheid wil heus
niet zeggen dat iedereen alles
moet weten. De ondernemings
raadsleden vertegenwoordigen
immers een groep werknemers.
Er kan niet genoeg aan hun op
leiding gedaan worden. Om te
beginnen moeten zij de wet ken
nen. De wet biedt meer moge
lijkheden. dan de or-leden er op
het ogenblik uit weten te halen.
De ondernemer die vraagt
hoeveel een or-lid aan het onder
nemingsraadswerk mag beste
den, heeft er nog niets van begre
pen".
De oud-directeur gaat niet zo ver als
bijvoorbeeld de FNV. Zo vindt
hij het verwerpelijk dat de FNV
haar or-kandidaten verplicht het
overleg met de directie op te
schorten, wanneer de federatie
dat, bijvoorbeeld bij stakingen.
nodig acht. Ook het weren van de
directeur uit de ondernemings
raad als voorzitter, vindt hij in
feite overbodig: „In het gesprek
met de directie moeten spijkers
met koppen worden geslagen
Arbeiderszelfbestuur'.' „Aan ar
beiderszelfbestuur zijn we voor
lopig nog niet toe We moeten blij
zijn als kapitaal en arbeid gelijk
geschakeld zijn. De factor arbeid
moet meepraten en meebeslissen
over investeringen. Je kan niet
elders investeren als daarmee de
werkgelegenheid hier straks
foetsie is".
.Het is jammer dat van de werkge
verskant de laatste vijf jaar zo
weinig positiefs ingebracht
wordt, zoals een oud-AKZO-di-
recteur eens gezegd heeft. In
plaats van te trachten verande
ringen die toch niet tegen te hou
den zijn, te proberen zo veel mo
gelijk te vertragen, kan men beter
richtinggeven aan die verande
ringen. Het ontbreken van de po
litieke wil in hel Westen om iets te
veranderen, is een van de gron
doorzaken van de malaise", zo
stelt Ruygers.
