KLM maakt weer
winst door hetere
beze ttingsgraad
VERHOUDING EG-JAPAN VERSLECHTERT
PUBLIEK
Barones doet boerderij
'Wildoord' van de hand
CONTACTGROEP
VOOR OUDERS
IN DE ROUW
liUl
In Bollenstreek
DONDERDAG 26 JANUARI 1978
Onderhoud werd te duur
De in verval geraakte boerderij "Wildoord" op het
Noordwijkse landgoed Leeuwenhorst, is in andere
handen overgegaan. Baronesse H. A. A. van Heec-
keren-Gevers heeft de hoeve verkocht aan Am
sterdammer Vermeij, algemeen directeur van een
paar hotels in de hoofdstad, waaronder het Am-
stel-hotel. Hij heeft aannemer Huurman uit Delft
opdracht gegeven "Wildoord" weer volledig op te
knappen.
Hij gaat er ook zelf wonen. Een
Londense architect heeft een
ontwerp gemaakt.' Vorige
week is de grote stal afgebro
ken. Daar was niets meer aan
op te knappen. De stal wordt
wel herbouwd, op dezelfde
plaats en in ongeveer dezelfde
stijl. Alleen voor de stalramen
komen kozijnen in de plaats
omdat de stal nu de woonka
mer wordt.
Het voormalig woongedeelte
van de boerderij is blijven
staan. Daar komen slaapka
mers in en een nieuwe keu
ken. De nog aanwezige op
kamer blijft intact.
In de boerderij bevindt zich nog
een originele boerenkeuken,
met een gave gietijzeren
kookoven, een schutschouw
en een karnton, die herinnert
aan de tijd dat er op de
boerderij nog boter werd ge
maakt. Als een soort curiosi
teit blijft die keuken in de
huidige staat, al zal er niet
meer in worden gekookt.
Een door de aannemer verricht
onderzoek heeft uitgewezen
dat een deel van het nu te res
taureren oude woongedeelte
werd gebouwd in de 17de
eeuw en dat er rond 1810 een
stuk is aangebouwd. De naam
Wildoord, die al jaren niet
meer op de voorgevel van de
hoeve prijkte, komt er wel op
terug.
Uit nood
Het voormalige eigendom van
de Noordwijkse baronesse
(de gemeentegrens
Noordwijk/Noordwijkerhout
loopt pal achter de boerderij)
is tientallen jaren bewoond
geweest door de familie Mar-
bus, die de hoeve pachtte. De
laatste jaren zaten er twee
zussen in, de kleindochters
Marbus. Die zijn een maand
of wat terug elders gaan wo
nen.
De baronesse heeft "Wildoord"
min of meer uit nood ver
kocht. "Het onderhoud van
mijn landgoed", zegt ze,
"slokt handen vol geld op.
Dat moet ergens vandaan
komen. Daarom heb ik Wil
doord maar van de hand ge
daan. Ik hoop niet dat ik ooit
nog voor zo'n beslissing kom
te staan. Want het noodge
dwongen afstaan van een fa
miliebezit gaatje toch wel aan
het hart".
Het haar toebehorende land
goed Leeuwenhorst beslaat
125 hectare. Zelf bewoont zij
op het landgoed een
koetshuis, vlak naast het
landhuis waar haar moeder in
woont.
Aan eigendommen heeft de ba
ronesse voorts nog twee
boerderijen en een jachthuis
aan de Leeweg, die herken
baar zijn aan het blauw-witte
familiewapen van de Gevers.
De twee boerderijen, die wel
goed zijn onderhouden, zijn
ook verpacht.
De nogal in
verval geraakte
boerderij
"Wildoord" in
Noordwijk. De
hoeve zal nu, na
verkocht te zijn
aan een
Amsterdamse
hotel-directeur,
grondig worden
opgeknapt.
Nog maar kortgeleden zijn die'
aangesloten op het lichtnet.
Een vrij kostbare aangele
genheid. De gemeente
Noordwijkerhout betaalde er
een deel van, de gemeente
Leiden en ook de baronesse
draaide op voor een deel. On
der geen beding wil ze de
twee boerderijen en het
jachthuis verkopen.
Tegenwoordig kan men de ba
ronesse nogal eens met de
kruiwagen over het landgoed
zien gaan. "Dan ben ik allerlei
rommel aan het verzamelen
die hier door wandelaars en
schoolkinderen wordt ach
tergelaten", zegt ze.
'Ze maken er vaak een troep
van. Sinds ik het landgoed
voor het publiek heb openge
steld is het er niet op vooruit
gegaan. Maar hoewel ik het
recht heb het dan maar weer
te sluiten laat ik het maar zo.
Ik gun een ander graag een
brokje natuur. Dat ik er dan
met de kruiwagen achteraan
moet blijven gaan neem ik
dan maar op de koop toe".
Ter zijde gestaan door een in het
rouwproces gespecialiseerde
psycholoog van de Vrije Uni
versiteit in Amsterdam, zijn
vorig jaar in Haarlem bij
eenkomsten van een con
tactgroep van start gegaan
waaraan ouders deelnemen
van wie een zoon of dochter
door een ziekte of ongeval is
komen te overlijden.
Dit voor Nederland unieke ini
tiatief krijgt waarschijnlijk
een vervolg in de Bollestreek.
Het initiatief om ook daar met
zo'n contactgroep van start te
gaan is genomen door het
echtpaar Jacobs uit Nieuw
Vennep, van wie vorig jaar
het zoontje overleed. In een
plaatslijk weekblad is nu een
oproep geplaatst.
De opzet is dat er met ouders ge
durende zo'n tien gesprek-
savonden gesproken wordt
over het menselijk reageren
na verlies van zoon of dochter.
Mevrouw Jacobs: "Als een
kind komt te overlijden weten
ouders zich vaak geen raad
met hun emoties. Het komt
nogal eens voor dat ze zich
voor hun omgeving afsluiten
en in een isolement geraken.
Onbekendheid met het
rouwproces is daar vaak de
oorzaak van."
"Uit de gesprekken in zo'n con
tactgroep, zo hebben we zelf
ervaren, blijkt dan dat die
emoties en de soms daaruit
voortvloeiende lichctmelijke
klachten onderdeel uitmaken
van het in fasen opgebouwde
rouwproces. De verwerking
ervan kan een stuk draag
lijker worden als men van
anderen die in eenzelfde si
tuatie verkeren soortgelijke
ervaringen verneemt. Je her
kent jezelf in een ander. Daar
gaat vaak een preventieve
werking van uit, al zal de
verwerking van het leed voor
iedereen natuurlijk ver
schillend blijven".
De contactgroep richt zich al
leen op ouders die een kind
verloren hebben. De bedoeling
is dat zo'n tien mensen aan de
wekelijkse bijeenkomsten
gaan deelnemen.
"We verwachten dat het aantal
aanmeldingen vooral in de
komende weken niet groot zal
zijn", zegt mevrouw Jacobs."
Ik kan me voorstellen dat het
voor ouders een hele stap is om
zich voor de contactgroep op
te geven. We rekenen er op dat
er misschien wel een paar
maanden overheen gaan
voordat ze de stap durven
wagen".
De contactgroep zal ongeveer
tien keer bijeenkomen en
daarna van start gaan met
andere deelnemers. "Aan de
ene kant zouden we het toejui
chen als veel ouderparen
reageren", zegt mevrouw Ja
cobs, "maar het ongelukkige
is dat in de contactgroep
maar voor een beperkt aantal
plaats is. "We zouden het erg
jammer vinden als we
iemand niet zouden kunnen
plaatsen, vooral omdat de
aanmelding al een hele stap
Een oplossing zou zijn als elders
ook dergelijke gespreksgroe
pen van de grond komen".
Onze nationale vogel de KLM is bezig aan een recordjaar. In
de eerste zes maanden werd al een winst behaald van
147 miljoen. Dat waren de maanden april tot en met
september 1977. Het boekjaar loopt namelijk per eind
maart. In het per eind december afgesloten derde kwar
taal zal een winst van tientallen miljoenen zijn geboekt. In
het voorgaande boekjaar werd toen 21 miljoen verloren
Het is merkwaardig dat de lucht
vaart momenteel zulke goede re
sultaten behaalt. De economi
sche ontwikkeling is immers niet
zo denderend. En de luchtvaart
pleegt dat te merken in de ver
voerscijfers. Wat het derde kwar
taal betreft moet wel worden ge
wezen op een incidentele factor.
Dat is de havenstaking in de VS
geweest die extra vervoer bracht
voor de luchtvervrachters.
De achtergrond van de goede gang
van zaken is evenwel de beterq
bezetting van de vliegtuigen
doordat men geleidelijk aan in de
aanvankelijk veel te ruime jas is
gegroeid. Het luchtvervoer is
sterk gegroeid. Tevens kwam er
tot tweemaal toe in betrekkelijk
korte tijd een nieuwe generatie
vliegtuigen.
Eerst werden de schroefvliegtui
gen vervangen door de straalmo
toren. Toen kwamen de grote
jumbo's. Iedere luchtvaar
tonderneming die meetelde en
ieder land dat zo nodig zelf een
nationale luchtvaartonderne
ming erop na wilde houden
voelde zich geroepen om om te
schakelen. Dat moest ook wel
omdat de nieuwe types economi
scher zijn te exploiteren. Indien
ze althans gevuld worden.
Doordat iedereen om het hardst
uitbreidde ontstond er evenwel
een enorme overcapaciteit met
het gevolg dat de vliegtuigen van
de lijndiensten nauwelijks waren
te vullen. Het uitwijken naar
charters gaf ook maar even res
pijt want iederpen volgde. Jaren
van forse verliezen waren het ge
volg. Jaren evenwel ook waarin
verdere uitbreidingen mond
jesmaat plaatsvonden - ook al
omdat het geld ontbrak. Menige
De KLM heeft een keer het gehele
eigen vermogen verspeeld.
Dankzij overheidshulp kwam
men die periode door. Ook in re
center jaren werd een kapitaal
sinjectie door de overheid gege
ven die nu 50,5 procent van de
gewone aandelen bezit. Daar
naast bezit men alle preferente
aandelen waardoor het totale
belang bijna 78 procent bedraagt.
Het winst- en verliesverloop van
de KLM was over een reeks van
jaren als volgt (afgerond op mil
joenen guldens):
Boekjaar winst verlies 1961/62 - 99
1962/63 - 70 1963/64 50
1964/65 - 8 1965/66 52 -1966/67
82 -1967/68 63 -1968/69 89
-1969 /70 73 -1970/71 47 -1971/72
-- 96 1972/73 -- 48 1973/74 - 54
1974/75 -- 65 1975/76 19
1976/77 77 -1977/78 Het lo
pende boekjaar gaat een record
winst brengen. In de eerste helft
werd al 147 miljoen verdiend. In
het derde kwartaal zijn daar enige
tientallen miljoenen guldens bij
gekomen. Die hoge winstbedra
99 mlSTIZïdmHa ln.datiaar de nationale luchtvaartmaatschappij nog een recordverlies i
jy miljoen guiaen. tiet ziet er nu naar uit dat er sinds jaren weer gunstige tijden aanbreken voor de KLM.
gen moet men dan wel afzetten
tegen de ondanks alle problemen
gegroeide KLM. Het beste kan
men dat zien aan de zogenaamde
tonkilometerproduktie die in de
laatste tien jaar verdrievoudigde.
De omzet bedroeg in 1966/37
820 miljoen maar in 1976/77
2500 miljoen.
Het voorbeeld van de luchtvaart
toont aan dat menige bedrijfstak
die nu ook met problemen van
overcapaciteit worstelt daar toch
een gegeven moment uit kan
komen. Bij een voortgaande
vraag en bij geringe capaci
teitsuitbreidingen enijof sluitin
gen van verouderde fabrieken
komt er een gegeven moment
weer een punt dat de vraag het
aanbod gaat overtreffen zodat de
bezetting verbetert.
Zulke spectaculaire gevolgen voor
de winst als bij de KLM zal dat
evenwel meestal niet hebben.
Want het bijzondere van de
luchtvaart is dat sprake is van
relatief zeer hoge vaste kosten en
vrijwel geen variabele kosten.
Een lijndienst moet zijn vluchten
uitvoeren of er nu veel of weinig
passagiers zijn. Voor de kosten
maakt het weinig uit of een
Jumbo 100 of 300 passagiers ver
voert. De salarissen van het vlie
gend personeel en het grond
personeel gaan gewoon door. De
landingsrechten blijven het
zelfde. De afschrijvingen, de
rente en het onderhoud idem.
Misschien scheelt het wat in de
kerosine maar voor de rest-
maakt het niet veel uit.
Aan de inkomstenkant scheelt het
wel enorm, of men met 100 of 300
man vliegt of met veel of weinig
vracht. De bezetting waarbij men
qua kosten en inkomsten onge
veer quitte speelt heeft de laatste
jaren geschommeld tussen 50 en
60 procent en was vorig jaar te
ruggedrongen tot 53 procent. Bij
een verbetering zijn de meerin-
komsten bijna geheel winst. In de
eerste negen maanden vloog de
KLM met een bezettingsgraad
van 59 procent zodat men wel kan
nagaan dat het bijzonder gunstig
gaat.
Menige industriële onderneming
zou wensen dat men met een ca
paciteitsbezetting van 60 procent
winst zou kunnen maken. Bij Es-
tel (HoogovensijHoesch) was in
1977 sprake van een bezet
tingsgraad van 66 procent maar
het zal het slechtste jaar uit de
geschiedenis van de onderne
ming worden. In de eerste negen
maanden werd al ruim 260
miljoen verlies geleden. Bij een
industriële onderneming neemt
bij een betere bezetting boven het
omslagpunt de winst ook wel
sterker toe doordat de vaste kos- j
ten gelijk blijven maar dan ne
men de variabele kosten ook toe
zoals grondstoffen, energie, ver-
pakking, vervoer etcetera.
In het luchtvaartbedrijf wordt een 1
betere bezetting dan 60 procent
bijna niet voor mogelijk gehou
den indien men althans naar de
luchtdiensten kijkt. Met charters
ligt het wel even anders. En ook
met systemen zoals die nu zijn
begonnen waarbij men niet kan
bespreken maar waarbij men
meekan als het vliegtuig nog niet
vol is en anders moet wachten op j
een volgend.
Het voordeel is de lage prijs. Het
nadeel dat men nooit zeker kan
zijn van een plaats. De vaste lijn
dienst is dan ook (zakenleven)
niet weg te denken.
BRUSSEL - De verhouding tussen
de EEG en Japan wordt steeds
slechter. De Europese roee
e eeft nu beslote'een onderzoek te
gaan instellen naarde import van
Japanse hoogwaard
ge technische goederen.
Het gaat daarbij vooral om half
fabrikaten, zoals turbines onder
delen voor nucleaire centrales,
transmissie-apparatuur e.d., voor
het merendeel goederen die
zwaarder zijn dan 30 ton per stuk.
De EG zegt niet dat het hier aan
toonbaar om dumping gaat, te
weten de levering tegen lagere
prijzen dan de produktiekosten
thuis, wel wil de commissie we
ten in hoeverre de Europese in
dustrie door deze import bena
deeld wordt, door mogelijke
praktijken van Japanse ex
porteurs die niet door de beugel
kunnen van de internationale
handelsregels. Eventuele maat
regelen van de EG kunnen vallen
binnen het algemene anti-dum-
pings beleid, of binnen het alge
mene handelsbeleid van de EG,
dat mogelijkheden toestaat van
ingrijpen bij ernstige
marktverstoring.
Bijzonder
Wat dit onderzoek zo bijzonder
maakt is, dat het gaat om zeer
hoogwaardige produkten van de
zware industrie, en niet meer om
betrekkelijk kleingoed, zoals
electronica, kogellagers, ver-
bruiks- en gebruiksgoederen of
staalprodukten, waar het dispuut
tot dusver in hoofdzaak over
ging. De produkten waar het nu
om gaat worden voortgebracht
door de zg. speerpunten van-1
de Westeuropese industrie.
Het onderzoek markeert tevens het
verloop van de handelsrelaties
van de EG en Japan. Die worden
steeds slechter, in het licht van
het handelstekort van de EG van
vijf miljard dollar over het afge
lopenjaar en de onwilligheid van
Japan zijn markt te openen voor
industrieprodukten uit West-
Europa. De verhouding van de
EG en Japan is al zo slecht ge
worden dat president Carter tij
dens zijn recent bezoek aan het
EG-hbofdkwartier alle steun
heeft toegezegd in het grote debat
dat tussen de drie grootste indu
strie-giganten plaatsvindt.
Amerika
De VS en Japan zijn naar het
schijnt iets dichter tot elkaar ge
komen. De Amerikaanse onder
handelaar Robert Strauss heeft
onlangs in Japan overeenstem
ming bereikt over de Japanse
import van Amerikaanse
voedingsmiddelen, te weten
vleesprodukten van hoge kwali
teit, citrusfruit en sinaasap
pelsap.
Dit betekent echter een uiterst mi
niem onderdeel van de Ameri
kaans-Japanse handelspro-
blematiek en zelfs dat stuit al op
grote Japanse tegenstand. De Ja
panse regering lijkt te wijken
voor Amerikaanse druk, maar zij
staat onder even zware druk van
Japanse landbouwers.
In het engelstalige Japanse dag
blad Japan Times hebben land
bouworganisaties een paginag
rote advertentie geplaatst, waarin
zij stellen dat ee grotere import
van landbouwprodukten voor
hen onaanvaardbaar is en dat
zulks zal leiden tot „radicale poli
tieke actie". De regerende libe
raal-democratische partij is mede
afhankelijk van de steun van Ja
panse landbouwers.
Belofte
Een ander punt in de beraadslagin
gen tussen de VS en Japan is de
import van Amerikaanse indu
strieprodukten, voornamelijk
verbruiksgoederen. De Ameri
kaanse onderhandelaar wilde
van de Japanse regering de be
lofte dat deze import gestimu
leerd zal worden, welke belofte
de Japanse regering slechts met
uiterste tegenzin gaf.
Inmiddels heeft de Japanse rege
ring president Carter uitgeno
digd om persoonlijk in Tokio
over de problemen te praten.
