Identiteit van
ontvoerders
nog onduidelijk
Huwelijk IRA-leden
Meer kunstmanen met kernstof
Napap nog ouder dan de
Ook
dosis
veilige
straling is gevaarlijk
Arabische top
volgende week
Russische
satelliet
met kern
generator
stort neer
WOENSDAG 25 JANUARI 1978
BUITENLAND
PAGINA !l
KOSMOS VIEL. UITEEN
BOVEN DIT GEBIED
ALASKA
L Ak*
De plek waar de Kosmos uiteenviel. Bij het Great Slave Lake i
Canada, een merengebied waar niet veel bevolking is.
WASHINGTON (Reuter/UPI/AFP)
- Een militaire satelliet van de
Sovjet-Unie de Kosmos 954, met
een kerngenerator aan boord, is
gisteren boven Noord-Canada
verongelukt en naar alle waar
schijnlijk in de dampkring ver
brand.
Volgens de regeringen van de Ver
enigde Staten en Canada - de
Amerikanen volgden de defecte
satelliet al dagen in nauwe sa
menwerking met de Russen - is
het gevaar voor radio-actieve
straling buitengewoon klein.
Amerikaanse en Canadese
vliegtuigen zijn echter veilig
heidshalve naar het gebied ge
zonden om eventuele straling te
meten.
De satelliet moet ten noordoosten
van het grote Slavenmeer in zeer
dun bevolkt gebied zijn terecht
gekomen.
Het nieuws werd dinsdag bekend
toen president Carters raadgever
voor veiligheidszaken Brzezinski
de pers ontbood en met een be
kendmaking kwam. Volgens
hem was de satelliet al sedert de
cember defect.
In verband met het gevaar dat de
Kosmos 954 in bewoond gebied
zou neerkomen, hadden de Ver
enigde Staten contact opgeno
men met de Sovjet-Unie en wa
ren de Amerikaanse militaire en
veiligheidsinstellingen gewaar
schuwd "op het ergste voorbe
reid te zijn". Brzezinski voegde
hier echter meteen aan toe dat
"de mogelijkheden dat er werke
lijk gevaar was gering waren"
Na een boodschappenwisseling
tussen Washington en Moskou
was 19 januari uit Moskou het
antwoord gekomen waarin werd De van het Duitse RAp_
or oooo nm'QOr lid Irmgard Möller en de Franse
C A N A DAV^
F-T PROVIOEMCE
UNITED STATES
M
WASHINGTON (Reuter/UPI/AFP)
- Aan het lanceren van kunstma
nen in dit tijdperk van ruimte
vaart zit nu eenmaal vast dat die
dingen vroeg of laat weer naar de
aarde terugkeren. Toen gisteren
de Sovjetrussische Kosmos 954
als een vuurbol naar de aarde te
rugkeerde draaiden er nog 4.546
door de mens vervaardigde ob
jecten in een baan rond de aarde.
Maar slechts enkele daarvan zijn
voorzien van kerngenerators
zoals het ding dat boven het
noordwesten van Canada is neer
gekomen, nadat het in Noord-
Amerika stralingsalarm had ver
oorzaakt.
De Sovjet-kunstmaan had een
kernreactor. Daarin wordt de
hitte van beheerste atoomsplit
sing rechtstreeks in eleKtriciteit
omgezet.
Benjamin Huberman van de Ame
rikaanse nationale veiligheids
raad zei dat de Kosmos 954
werkte op 45 kilo uranium-235.
Er is slechts één Amerikaanse
kunstmaan met een dergelijke
reactor aan boord, een ruimte
vaartuig van de luchtmacht die
„Snapshot"' heet en in 1965 is ge
lanceerd. Die cirkelt nu in een
baan om de aarde die hoog ge
noeg is om daar 4.000 jaar lang te
blijven.
De reactor van Snapshot kreeg 11
kilo uranium-235 mee en leverde
43 dagen lang 500 wat. Daarna
ontstonden moeilijkheden met
de spanningsregeling en werkte
het ding niet meer.
Volgens Huberman hebben de
Sovjets minstens negen kunst
manen met reactors die nog in
een baan rond de aarde draaien.
Maar die zijn alle, na voltooiing
van hun werk, door een raket in
een hogere baan gestuwd, waar
het radio-actieve deel 500 tot 1000
jaar zal blijven.
Door een storing kon dat met de
reactor van de Kosmos 954 niet
gedaan worden.
De V.S. hebben eveneens moeilijk
heden gehad met ruimtevaartui
gen die generators met
atoomkracht aan boord hadden,
waaronder de generator aan
boord van de maanlander van de
Apollo-13 die na een mislukte
maanvlucht in 1970 in het zuiden
van de Stille Oceaan terecht
kwam.
Na terugkeer van de Kosmos 954
zijn er nog 939 werkende kunst
manen in banen rond de aarde. In
totaal zijn er 4.546 voorwerpen in
de ruimte, waarvan er enkele zo
klein als een camera die uit han
den van een "ruimtewan-
delende" sterrenvaarder is ge-
glipt
De meeste voorwerpen verbranden
door de wrijving met de lucht
wanneer zij in een te lage baan
komen, waarvan slechts kleine
restjes op de aardbodem vallen.
De V.S. en Canada hadden blijk
baar besloten de bevolking niet
van tevoren in kennis te stellen
van de verwachte terugkeer van
de Kosmos-954. Pas nadat deze
boven Canada was verbrand
werd dat meegedeeld.
President Carter had premier Tru-
deau van Canada eerst telefo
nisch gemeld dat wat in de V.S.,
Canada en de Sovjet-Unie al da
genlang werd gevreesd was ge
beurd.
Pas vier en een half uur later wer
den verslaggevers naar het Witte
Huis ontboden en op de hoogte
gei aeue V.S. wilden de Canade
zen de gelegenheid geven het feit
gelijktijdig te publiceren.
Functionarissen van het Witte Huis
gaven gisteren toe dat zij op het
ergste voorbereid waren en klaar
stonden voor een noodoperatie
voor het opruimen van radio-ac
tieve stoffen wanneer dat nodig
mocht zijn.
Maar zij rekenden er wel op dat de
kunstmaan met reactor en al door
het vuur van de wrijving zou
worden verteerd.
De Sovjet-Unie had niet gemeld dat
de Kosmos 954 niet goed werkte,
dat hebben de V.S. met elek
tronische apparatuur zelf ont
dekt.
PARIJS (SP/AP/AFP) - Het is nog niet duidelijk wie er
verantwoordelijk is voor de ontvoering van de Belgische
industrieel baron Empain. Gisterochtend kwam er bij een
Franse krant in Nancy een telefoontje binnen, waarin de
"Gewapende kern voor volksautonomie" (Napap) de ont
voering voor zich opeiste.
n vergadering van de Raad van Europa
verzekerd dat er geen gevaar be
stond voor een kernexplosie.
Brzezinski prees het verantwoor
delijke optreden van Moskou en
de samenwerking.
De Kosmos-spionagesatellieten
zijn ongeveer een meter groot en
wegen 50 kilogram. Volgens
NAVO-gegevens zijn er drie
soorten, namelijk de waarne
mingssatellieten (spionage-sa-
tellieten die zijn uitgerust met
foto-apparatuur en infrarood), de
telecommunicatiesatellieten
voor het verkeer met schepen,
onderzeeboten en vliegtuigen en
technische en wetenschappelijke
satellieten.
Nog geen uur nadat Washington
het neerstorten van de Kosmos
954 had bekendgemaakt, maakte
Moskou melding van de lance
ring van een nieuwe Kosmos, de
986, "voor verder onderzoek van
de ruimte".
De Italiaanse regering heeft giste
ren een geheim groot alarm voor
alle strijdkrachten, de politie en
de brandweer ingetrokken nadat
de Kosmos 954 in Canada was te
rechtgekomen. Het alarm was
zondagmiddag om vijf uur onze
tijd van kracht geworden na een
telefonische waarschuwing van
Washington, zo zeggen rege
ringskringen.
De Deense minister voor milieu,
Niels Matthiasen, heeft gisteren
gezegd dat de Verenigde Staten
enkele dagen geleden ook De
nemarken op de hoogte hebben
gesteld van de mogelijkheid dat
de Kosmos 954 op Deens gebied
zou kunnen terechtkomen. Er
was meteen een groep deskundi
gen gevormd om maatregelen
voor te bereiden.
Ook de Nederlandse regering was
van het feit op de hoogte gesteld,
maar heeft de .mededeling voor
kennisgeving aangenomen zon
der speciale maatregelen te tref
fen, aldus een woordvoerder van
het ministerie van binnenlandse
zaken.
student Christian Harbulot, vol
gens de politie het brein achter de
Franse stadsguerrilla, werd
hierbij geeist.
Later op de dag liet de Napap ech
ter weten niets uitstaande te heb
ben met de ontvoering van baron
Empian. De maoïstische groepe
ring schreef dit in een brief, die
gistermiddag werd ontvangen
door het linkse dagblad 'Libera
tion'. Dat Christian Harbulot tot
de Napap zou behoren wordt in
dit schrijven met klem ontkend.
Volgens Napap kent zij de man
noch als lid noch als sympathi
sant. Een eis tot zijn vrijlating
stoelt dan ook nergens op.
Inmiddels zou een losgeld van 40
miljoen franc (circa 20 miljoen
gulden) zijn geëist. Dit zegt het in
Parijs verschijnende Trotzkisti-
sche blad 'Rouge' via een tele
foontje te hebben
STRAATSBURG - De Franse actrice Brigitte Bardot neemt deel
over het beschermen van zeehondenbaby's.
wensen niet dat anarchie en ge- Het debat in de vergaderzaal bracht gisteren vooral de Denen en Noren in de verdedigingZij voelden zich ten
weid in Frankrijk de overhand onrechte in staat van beschuldiging gesteld. In het noorden van Noorwegen en op Groenland (nog steeds een deel
krijgen", aldus de minister. van het Deense koninkrijk) betekent de zeehond het enige middel van bestaan voor de vaste bewoners.
PARIJS (SP) - De met de pom
peuze naam „Noyau armé pour
l'autonomie populaire (NA
PAP) getooide linkse stads-
guerrillagroep was er eerder
dan de Duitse geestverwanten
van de Rote Armee Fraktion,
maar de „gewapende kern voor
volksautonomie" heeft zich
lang niet zo berucht weten te
maken.
Aan het eind van de jaren zestig
was er in Frankrijk een over
vloed aan "maoïstische" splin
tergroepjes, die aan de poorten
van de grote fabrieken pro
beerden om de arbeiders voor
hun ideeen te interesseren. Bij
de Renault-fabrieken in Bil-
lancourt bij Parijs waren ze het
meest actief. Een opzichter van
Renault werd ontvoerd en
enige dagen later weer onge
deerd vrijgelaten zonder dat er
een losprijs of een andere te
genprestatie was geëist.
In 1972 werd bij een demonstratie
op het fabrieksterrein de jonge
arbeider Pierre Overney dood
geschoten door een lid van de
bedrijfspolitie, Antoine Tra-
moni. Overney behoorde tot
een maoïstische groep, die
aankondigde dat zijn dood zou
worden gewroken. Dat ge
beurde in maart van het vorig
jaar. Tramoni op zyn beurt
werd, nadat hy vier jaar in de
gevangenis had doorgebracht
wegens de moord op Overney,
in een voorstad van Parijs
doodgeschoten. „Tramoni was
een symbool van de bazen, van
ongestrafte terreur", aldus de
tekst van een communique
waarirr „de gewapende cel
Pierre Overney" het mo-
tief van de moord uiteenzette.
Een week later zaten er al drie
verdachten vast. In de huizen
van Henri Savouillan, (32), Al-
bert Slaghuis (28) en Maurice
Marais werden pamfletten ge
vonden met de naam Napap Op
4 december vorig jaar ar
resteerde de politie het „brein"
van de Franse stadsguerrilla,
de 25-jarige student Christian
Harbulot. Hij wordt ervan be
schuldigd de dodelijke schoten
te hebben gelost op de opzich
ter van Renault in Billapcourt.
De Napap ontkent nu dat hij tol
deze groepering belport.
De ontvoerders van baron
Edouard-Jean
Empain zouden alleen zijn vrijla
ting eisen niet die van de ove
rige gearresteerden.
Behalve op de moord op Tramoni
maakt de Napap aanspraak op
nog twee wapenfeiten: een
bomaanslag waarbij het huis
van de ninister van justitie
Alain Peyrefitte in Parijs werd
beschadigd en een poging tot
sabotage van de Renaultfab-
rieken in Flins. Met pistolen die
bij de gearresteerde Napap-le-
den zijn gevonden, is volgens
de politie in 1976 de Boli
viaanse ambassadeur in Parijs
vermoord.
ONGELUK IN
BELGISCHE
KERNCENTRALE
BRUSSEL(AFP)-Tachtig mensen
zuden zich onder medische con
trole hebben moeten stellen als
gevolg van de ontsnapping van
radioactieve stoffen in de kern
centrale in Tihange in de Belgi
sche provincie Luik. Dit is mee
gedeeld door de afdeling België
van de internationale milieuver-
enigvng "Vrienden van de aarde"
Het ongeluk was 13 januari ge
beurd toen men de reactor aan
het afkoelen was voor de jaar
lijkse vervanging van een deel
van de kernbrandstóf.
Volgens "Vrienden van de aarde"
had de normale meetapparatuur
op de dag van het ongeluk geen
overmatige toeneming van ra
dioactiviteit aangegeven. Pas de
volgende dag constateerde men
met draagbare meetapparatuur
een concentratie jodium 131 die
negen maal de toelaatbare limiet
bedroeg. Het gehele personeel
was ernstig besmet, aldus het be
richt, waarop van officiële zyde
geen bevestiging is verkregen.
Prof. Vandendamme, directeur van
de kerncentrale in Tihange, heeft
gisteravond telefonisch, in ant
woord op vragen van journalis
ten, tegengesproken dat het per
soneel van deze centrale ernstig
besmet had kunnen worden door
een radioactief "lek" op X3 ja
nuari j.l.
Hij gaf toe dat er die dag een onge
val had plaatsgehad, zoals de
ecologische vereniging had ge
meld. maar, zei hij, de zes perso
nen die het meest aan radioactivi
teit waren blootgesteld hadden,
naar uit een streng onderzoek
bleek, slechts de helft van de
maximaal toelaatbare dosis ont
vangen.
De centrale had gedurende drie da
gen stilgelegen. "Daarna hadden
allen het werk hervat", aldus
prof. Vandendamme.
In Frankrijk is een enorme poli
tiemacht op jacht naar de ont
voerders. In een tijdsbestek van
24 uur zijn alleen al in Parijs en
omgeving 140.000 auto's aange
houden en werden de papieren
van zo'n 240.000 personen gecon
troleerd. Ook de grens wordt
streng bewaakt. Sinds maandag
avond is een crisisstraf van hoge
functionarissen van het minis
terie van justitie en de politie on
afgebroken bijeen.
In een radio- en televisie-toespraak
zei minister van justitie Alain
Peyrefitte, die waarnemend
premier is nu premier Barre in
China vertoeft, dat "de eerbied
voor de wetten van de republiek j^ei Zwitserse leger heeft nog enkele paarden in dienst, die vooral van
en de veiligheid van het Franse stal worden gehaald als er tijdens zware sneeuwval in de bergen werk moet
volk op het spel staan, wij Wy worden verzet. Uit veiligheidsoverwegingen zijn de edele viervoeters dan
soms met zuurstofmaskers uitgerust.
Rose Dugdale en Eddie Gallagher
LONDEN (DPA/ANP) - Onder de
strengst denkbare veiligheids
maatregelen zijn gisteren
Ierlands bekendste gevangenen,
de Britse miljonairsdochter Rose
Dugdale en de IRA-terrorist Ed
die Gallaghern in de gevangenis
van Limerick in de echt verbon
den. Hun zoontje, dat Rose Dug
dale drie jaar geleden in de ge
vangenis ter wereld bracht was
ook aanwezig.
Gallagher werd in 1976 tot twintig
jaar gevangenisstraf veroordeeld
i
WASHINGTON (UPI) - Dr.
Karl Morgan, een leidende
geleerde van de voormalig
Amerikaanse commissie voor
atoomenergie (AEC), heeft
gisteren verklaard dat er geen
"veilig" peil van blootstelling
aan straling bestaat en dat
zelfs de kleinste dosis kanker
kan veroorzaken.
Morgan zei dit in een getuigenis
voor het Amerikaanse Huis
van Afgevaardigden.
Het risico van kanker wordt
niet meer of minder bij ver
hoogde blootstelling. "Het ri
sico is eenvoudig een kans
zaak, net als het risico of de
kans van een ongeluk, elke
keer als wij een autoritje ma
ken".
De beschuldigende vinger moet
volgens hem allereerst uitge
stoken worden naar het me
dische beroep.
"Na jaren van inspanning zijn
wij er eindelijk in geslaagd
massaal borstonderzoek met
x-straling te verbieden en
even zo vrolijk wordt weer
begonnen met een massaal
programma van röntgenon
derzoek van de borsten van
Morgan heeft 29 jaar lang bij de
AEC gewerkt en is nu hoogle
raar in Atlanta.
De afgevaardigden zijn een on
derzoek begonnen naar aan
leiding van operatie Smoky,
een bovengrondse kernproef
die op 31 augustus 1957 in
Nevada was gehouden.
Daarbij moesten honderden
militairen enkele minuten na
de ontploffing het gebied
binnengaan en manoeuvres
houden, om de doelmatigheid
van soldaten in een gebied dat
door een kernbom getroffen
is vast te stellen.
Daarvan zyn 500 militairen ach
terhaald en minstens zes van
hen lijden nu aan leukemie.
DAMASCUS (AFP/Reuter) - De
tweede topconferentie van Ara
bische landen die gekant zijn te
gen het Egyptische vredes-ini-
tiatief, zal volgende week dins
dag in Algiers worden gehouden,
zo is gisteren officieel in Damas
cus meegedeeld.
Aan deze topconferentie gaat een
bijeenkomst van de ministers
van Buitenlandse Zaken vooraf.
Op deze bijeenkomst, die maan
dag wordt gehouden, zal de
agenda voor de topconferentie
worden vastgesteld.
Aan het topgesprek wordt deelge- Voorts zou de VN in de periode
nomen door Syrië, Algerije, Li- der de plaatselijke bevolking
bië, alle Palestijnse organisaties,
Zuid-Jemen en Irak.
De Israëlische radio heeft gisteren
gezegd dat koning Hoessein van
Jordanië zijn plannen voor een
confederatie van de oostelijke en
westelijke oevers van de Jordaan
voorlopig in de ijskast heeft gezet
in verband met oppositie' van
president Sadat van Egypte.
Hoessein heeft volgens de ra
diozender een delegatie van Ara
bieren uit door Israël bezet ge
bied, twee weken geleden op de
hoogte gebracht van zijn besluit.
De delegatie kreeg toen ook te
horen dat de koning nu meer
voelt voor een overgangsperiode
van twee tot vijfjaar waarin Israël
zich moet terugtrekken uit het
gebied en het bestuur overgeven
de Verenigde Naties.
referendum moeten houden over
haar kijk op de toekomstige sta
tus van het gebied. Koning Hoes
sein zou van mening zijn dat de
keuze waarschijnlijk zou vallen
op een soort van federatie met
Jordanië.
voor de ontvoering van de Ne
derlandse Ferenka-directeur dr.
Tiede Herrema in oktober 1975.
Hij wilde met deze daad de vrijla
ting afdwingen van drie leden
van het Ierse Republikeinse Le
ger, die in de gevangenis zaten
wegens kunstdiefstal en een
"luchtaanval" met een gestolen
helikopter op een politiebureau
in Noord-Ierland. Rose Dugdale
kreeg daarvoor negen jaar. De
medeplichtige bij de ontvoering
van dr. Herrema, die 36 dagen
werd gegijzeld, was de toen 23-ja-
rige Marian Coyle. Zij werd daar
voor tot vijftien jaar gevangenis
straf veroordeeld.
Minister van justitie Gerry Collins
had in het huwelijk toegestemd
omdat hij er rekening mee wilde
houden dat het paar een kind
heeft.
Het huwelyk werd ingezegend
door een rooms-katholieke
geestelijke in aanwezigheid van
een paar familieleden en vrien
den. De ouders van de bruid had
den verstek laten gaan. Luite
nant-kolonel James Dugdale, de
vader van Rose, zei in Londen te
gen verslaggevers: "Ik heb er ab
soluut niets over te vertellen".
De bruidegom was onder militaire
bewaking van zyn cel in de ge
vangenis van Portlaoise, bij Du
blin, overgebracht naar de ge
vangenis van Limerick, waar
Rose Dugdale verblijft. Na de
plechtigheid werd hy naar Port
laoise teruggebracht. Men had
voor Limerick gekozen, omdat in
Portlaoise honderd anti-Britse
guerrillastrijders vastzitten.
De gevangenisdirectie had een ver
zoek om Marian Doyle, die ook in
Limerick gevangen zit,
bruidsmeisje te laten zijn afge
wezen. Ook de bruidstaart, ver
sierd met de strydleus van het
verboden Ierse Republikeinse
Leger, werd geweigerd.
Beschieting in Milaan
MILAAN (Reuter) - Linkse ex
tremisten hebben gisteren Nicola
Torna, een directeur van het be-
dryf Sit-Siemens, in de benen en
armen geschoten. Volgens een
anonieme opbeller is de aanslag
gepleegd door leden van de
"Rode Brigades" omdat Torna
een "slaaf van de staat" was.
Vorig jaar hebben linkse extremis
ten 37 mensen op deze wijze laten
zien dat zij het niet eens waren
met hun doen en laten.
