publiek!
irnll
„Wup en
de wap"
op nieuwe
zeemans-
kalender
„Reizen naar Indonesië zullen
bij Molukkers onrust brengen
X M p W
li
®5
/il
6
i q
WQLW
1
•y
(p
1/
Z
'X
to
ky fa
„Darts" in opkomst
ip
INDONESIË IN TREK
BIJ ZUIDMOLUKKERS
Ir. ManusamaRMS-president in ballingschap
PAGINA 4
VARIA
WOENSDAG 18 JANUARI 197!
door
Herman van
Amsterdam
ijl gijijljijij: ligH'H-ii: '.Illilii f!
iSiiiiiiiii
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 215. U mag ook
schrijven.
Al voor het derde jaar stelt de
Noordwijkse kunstenaar
Krijn Giezen een kalender
samen die de Katwijkse re
derij en haringhandel M.
Parlevliet aan zakenrelaties
ten geschenke geeft.
De inhoud van die kalenders,
buiten de maand-overzichten
om, heeft steeds betrekking op
de visserij. Het eerste jaar be
steedde Giezen aandacht aan
medicijnen in de visserij, vo
rig jaar ging hij wat dieper in
op de haring en de kalender
over 197S herbergt een grote
hoeveelheid uitdrukkingen
die vroeger en ook nu nog wel
worden gebezigd in het Kat
wijkse viswereldje.
Van die typisch Katwijkse uit
drukkingen heeft hij een ver
zameling aangelegd. Hij is ze
aan de weet gekomen door ge
sprekken met Katwijkers en
hij krijgt er ook wel toege
stuurd van mensen die weten
dat hij zich daar voor interes
seert. Hij zelf noemt het een
7
,,9
'ir
73
êcf
De maand "juni" uit de visserij-kalender van rederij Par
levliet.
"niet-wetenschappelijke ver
zameling".
Giezen: "Opvallend is dat er
nogal wat uitdrukkingen in
voorkomen die met een klein
nuance-verschil ook in
Noordwijk werden of nog
worden gebruikt.
Hierna volgt een greep uit die
typisch katwijkse uitdruk
kingen:
De wup en de wap hebben
voor- en tegenspoed Hebben;
Ziet men kerk en toren staan
dan is de reis nog niet gedaan
In moer's schoot leggen: in
rustig water liggen;
Kring om de maan, dat zal
nog wel gaan, kring om de zon
daar huilen de vn
No'ordwijk doet wat uitdruk
kingen betreft overigens niet
onder voor Katwijk. Hier vol
gen nog wat Noordwijkse
wijsheden:
Hagel op de luiken, doet de
haring duiken;
Wanneer de meeuwen honge
rig zijn, krijgt men veel wind
maar zitten ze stil op het wa
ter dan krijgt men mooi weer;
Komt de regen voor de wind,
berg dan je zeilen maar ge
zwind, maar komt de regen
na de wind, dan is het wat de
schipper vindt.
Aan zee dus geen gebrek aan
spitsvondigheden.
Is de bollenstreek er ook rijk
Invloed van Estec in bollenstreek
t
De aanwezigheid van het
ruimtevaartcentrum ES
TEC in Noordwijk heeft op
sportief terrein als gevolg
gehad dat in de Bollenstreek
in de afgelopend jaren één
voor Nederland nog vrij on
bekende wedstrijdsport voet
aan vaste wal heeft gekregen
namelijk darts, "pijltje
gooien" of, zoals de Belgen
het noemen, "vogelpik".
De vele Engelsen die bij ESTEC
werken laten graag in café's in
de Bollenstreek het geld rol
len, vaak echter onder de
voorwaarde dat er onder het
genot van een goed glas bier
met pijltjes kan worden ge
worpen, zoals ze in Engeland
gewend waren.
Veel leren
Geen commercieel denkend ca
féhouder die daar bezwaren
tegen heeft geopperd, met als
resultaat dat het darts in en
rond Noordwijk zo n vlucht
heeft genomen dat de Neder
landse Dartbond naast de
Haarlemse en Haagse afde
ling (groot geworden dankzij
de dartslust van het personeel
van de Engelse ambassade)
binnenkort ook een afdeling
Bollenstreek in de landelijke
competitie laat meedraaien.
Dart wordt momenteel ge
speeld in café's in Noordwijk,
Hillegom, Noordwijkerhout
en ook in andere plaatsen is er
nu belangstelling naar dit
specifieke café-gebeuren. De
huidige voorzitter van de Ne
derlandse Dartbond is
Noordwijkerhouter Frans
v.d. Geest, die de Engelse
werknemers van Estec tege
moet is gekomen door in zijn
hotel een pub (Engels café) te
laten bouwen.
'Een paar jaar terug was het
nog zo", zegt hij, "dat in mijn
pub louter Engelsen deze
sport bedreven. Maar nu is
het al zover dat de Neder
landers in aantal overheersen.
Nog niet in spel natuurlijk.
Wat dat betreft moeten we
nog erg veel leren".
Dat de Nederlandse darts-pres
taties nog niet veel voorstel
len bleek kortgeleden tijdens
het wereldkampioenschap in
Londen. Van de achttien
deelnemende landen
eindigde Nederland op de
veertiende plaats. Beste wer
per in het Nederlandse viertal
was Jilles Vermaat uit
Nieuw-Vennep. Ier van ge
boorte. In zijn woonplaats
gaat hij binnenkort ook met
een darts-vereniging van
start.
"Zo langzamerhand wordt onze
sport serieus genomen", zegt
Frans v.d. Geest" en terecht.
Ik vergelijk wat wij doen, al
tijd maar met biljarten. Daar
komt ook, tenminste als je het
goed wilt spelen, grote con
centratie en veel training om.
de hoek kijken. Een zuiver
geworpen pijltje is net zo'n
prestatie als een mooie
driebandenstoot".
"Jammer dat de media het nog
niet zo met de dartssport ziet
zitten. In de regionale pers
komen we redelijk aan de
bak, maar de landelijke bla
den houden de boot nog af.
Net zo goed als de televisie. We
snappen ook wel dat het geen
haalbare kaart voor ze is om in
elke uitzending van Studio
Sport een beeldverslag van
een wedstrijd te laten zien (de
strijd om het wereld
kampioenschap in Londen
kwam rechtstreeks op de En
gelse televisie, red.) maar ze
zouden al een flinke stap in de
goede richting doen door bij
voorbeeld wat belangrijke
uitslagen kenbaar te maken".
"Nu zien ze er nog niets in, maar
ik verwacht dat men over een
jaar of wat wel zal moeten.
Want ik voorspel een enorme
ontwikkeling van de dart-
sport in Nederland. We heb
ben weliswaar op dit moment
nog niet meer dan 1500 spe
lende leden, maar het aantal
geïnteresseerden is veel en
veel groter. En zal nog aan
zienlijk toenemen".
"Dat houdt nauw verband met
wat er momenteel in café's
gaande is. Een paar jaar terug
was het nog zo dat een klant
het liefst aan de bar wilde zit
ten. Om te praten of hooguit
om een pokertje-te gooien.
Tegenwoordig wordt er naar
spelletjes gevraagd. Dam
men, Amerikaans biljart,
darts, noem maar op. Dat gaat
er als koek in. Dat is de trent.
Veel café-bezoekers willen ac
tief zijn. En ik kan mé niet in
denken dat café-eigenaars op
die ontwikkeling niet inspe
len. Een dartscultuur zoals in
Engeland zal er één, twee,
drie hier niet ontstaan, maar
dat we toegaan naar een groot
legioen beoefenaars staat
voor mij als een paal boven
water", zegt Frans v.d. Geest.
Bar weinig.
Als dartsland stelt Nederland
nog bar weinig voor, hoewel
in Londen de teams van
Frankrijk, Gibraltar, Japan
en Malta werden verslagen.
Maar er is nog een straat
lengte verschil met landen als
Engeland, Schotland en Wa
les. Het Engelse nationale
team bijvoorbeeld bestaat
louter uit professionals, die
met pijltje gooien een dik be
legde boterham verdienen.
Die profs hebben een eigen
"darts-show" waarmee ze
zowel in binnen- als buiten
land op tournee gaan. Een
paar stunts: een (zijn mede-
werking verlenende) toe
schouwer wordt met een
pijltje een sigaret uit de
mond gegooid of er wordt
over het dartsbord een krant
gehangen en toch weet de
dartspeler feilloos de roos te
vinden.
De Nederlandse selectie, met
beduidend minder spec
taculair vermogen in de vin
gers, laat zich door dergelijk
stuntwerk niet ontmoedigen.
Volgend jaar willen ze met
een team van de partij zijn bij
de wereldkampioenschappen
in Amerika.
DEN HAAG (SP) -Er is een zeer
grote belangstelling voor de
oriëntatiereizen voor
Zuidmolukkers naar Indone
sië. Op dit moment liggen al
twintig aanvragen op het mi
nisterie van CRM van groe
pen uit Zuidmolukse woon
wijken uit geheel Nederland.
Volgens directeur-generaal
voor maatschappelijk werk
van CRM, dr. G. Hendriks,
komen lang niet al deze groe
pen dit jaar aan bod. ,J3ij de
afspraken van Djakarta en
Wassenaar zijn we uitgegaan
van ongeveer drie reizen in
beide richtingen. Nu kunnen
we dat wel wat ruimer
plooien, maar twintig groe
pen van laten we zeggen zes
Zuidmolukkers is ondoen
lijk".
In het overlegorgaan, waarvan
admiraal Soedarmo en dr
Hendriks de voorzitters zijn.
zijn meer initiatieven bespro
ken, die wijzen op verbreding
van de dialoog tussen de
Zuidmolukkers en Indonesië.
Op verzoek van de Geradja In-
djili Maluku zullen een aan
tal voorgangers uil de Mo
lukse kerken naar Nederland
komen. Mogelijk zullen ze hier
langere tijd, tot een jaar, ver
blijven. Ook voorgangers uit
de Mohammedaanse kerk
zullen daarbij zijn. Op dit
moment is een predikant van
Ambon al werkzaam in Ne
derland.
Naar alle waarschijnlijkheid
zal de rector van de Pat-
timura-universiteit naar Ne
derland komen om te praten
over de mogelijkheid, dat
Zuidmolukse jongeren van
hier een of meer semesters aan
de universiteit op Ambon
kunnen studeren. Dat zou een
nieuwe doorbraak zijn in de
verhoudingen.
In Jakarta is men bezig een spe
ciale groep te formeren, die
zich zal bezighouden met de
ontvangst en begeleiding van
de Zuidmolukkers, die een
oriëntatiereis maken. Van die
groep zullen zeker hoogge
plaatste bestuurders deel uit
maken. Een begin met deze
ontwikkeling werd gemaakt
bij de aankomst van Noes So-
lissa en Theo Thenu, die onder
anderen werden ontvangen
door de Molukse topmensen
als generaal Muskita en mi
nister Hendrik Siwabessy.
Nieuwsbulletin
Een ander plan regelt het op
stellen, verzenden en ver
spreiden van een speciaal
nieuwsbulletin. Feiten en ach
tergronden, met name van de
Molukken, zouden via het
persbureau Antara elke vee
rtien dagen in gedrukte vorm
naar Nederland komen. De
gedachten gaan uit naar een
blad in het behassa Indonesia
met een oplaag van twee
duizend, te verspreiden in
de woonwijken.
RMS-leider ir. J. A. Manusama
heeft deze plannen als „kolo-
nialer, dan in de hoogtij
dagen van het kolonialisme"
bestempeld.
Inmiddels staat wel vast, dat
het gezelschap van Zuidmo
lukse voormannen, bestaande
uit L. Ch. Mantouw, A.N.Ma-
nuhutu, J. Rutumalessy, Th.
O. Kuhuwael en R. Metekohy
in de eerste dagen van feb
ruari voor een maand naar
Indonesië zal vertrekken.
Deze reis, veroorzaakte, even
als die van Solissa en Thenu,
onrust in Zuidmolukse krin
gen. Bij de heer Mantouw
(vice-voorzitter van commis
sie Kobbenwerden stenen
door het ra
Hoewel de hoogste leiders van de RSM de reizen naar In
donesië afdoen als „indoctrinatiereizen" hebben zij geen
verbod aan wie dan ook opgelegd op kosten van CRM te
gaan. Ir. Manusama: „Een ieder heeft de persoonlijke
vrijheid, maar ik hoop wel, dat ook CRM beseft, hoeveel
onrust deze reizen zullen veroorzaken. Door het verstrek
ken van faciliteiten en het opstellen van plannen, zoals de
nieuwsbrief gedraagt het ministerie zich koloniaal."
Ook dominee Metiary van de Ba-
dan Persatuan (de Zuidmolukse
Eenheidsbeweging) heeft zich fel
tegen de reizen gekeerd. Pikant
feit in dit opzicht is. dat drs. Fr.
Mual, vice-voorzitter van de Ba-
dan en voorzitter van het In
spraak Orgaan zich desondanks
beraadt over een mogelijke-
reis naar Indonesië.
Evenzeer opvallend is het, dat van
de groep Zuidmolukse topmen
sen, die vermoedelijk op 4 feb
ruari voor een maand vertrekt,
deel uitmaakt de-
heer Th. O. Kuhuwael.
In een interview met deze krant
constateerde de Indonesische
ambassadeur Sutopo Yuwono
onlangs, dat de deur op slot bleef
voor leden van het kabinet-Ma-
nusama en voorgaande RMS-ka-
binetten. De heer Kuhuwael, een
onderwijs-deskundige heeft wel
deel uitgemaakt van een kabi-
net-Manusama.
Geld
Dit geld is niet plotseling op de
begroting verschenen. Direc
teur-generaal dr. G. Hendriks:
„Uit de pot, die onder meer be
stemd was voor repatriëring
hebben we in de achter ons lig
gende jaren gelden kunnen over
hevelen. Die 5.3 miljoen is een
„opgespaard" bedrag. Dat zal
voortaan niet meer kunnen, om
dat per 1 januari de Comptabili-
teits-wet is veranderd; toegewe
zen gelden moeten worden op
gemaakt in het boekjaar of wor
den teruggegeven. Het is overi
gens zo, dat wij geen verkapte
vakantiereizen betalen. We leg
gen criteria aan: de deelnemers
zullen een zeker intellectueel ni
veau moeten bezitten, er moet
sprake zijn van een functionele
gerichtheid (sport, emancipatie,
kerk, maatschappelijk werk)
enijof een territoriale gebonden
heid (bijvoorbeeld door projec
ten, die gericht zijn op het ge
boortedorp, de bouw van de kerk
aldaar met hier ingezamelde
gelden of iets dergelijks).
Men kan ons geen sturen verwijten,
we staan aan de zijlijn en schep
pen slechts mogelijkheden in
samenwerking met Indonesië."
Na de drukbesproken reis van So
lissa en Thenu zullen op 18 ja
nuari een tiental Zuidoostmo-
lukkers (van de Kei-eilanden)
vertrekken, begin februari de
groep Mantouw en daarna no-
g enkelen.
CRM vindt een aantal van zes per
sonen per groep aanvaardbaar,
meer zou moeilijkheden kunnen
opleveren voor de Indonesische
autoriteiten, die deze groepen
opvangen en begeleiden.
Universiteit
In de groep van Mantouw, die zelf
vice-voorzitter van de commissie
Kobben is, zitten ook welzijn
swerker en pedagoog Ruud Me
tekohy, die grote invloed heeft op
Zuidmolukse jongeren, A. N.
Manuhutu (van de Geredja Pro-
testan Maluku), J. Rutumalessy
(van de Geredja Indjili Maluku)
en onderwijs-specialist Th. O.
Kuhuwael, die landelijke be
kendheid kreeg als een van de
bemiddelaars bij de kapingen
'75 c
De komst van een aantal kerkelijke
voorgangers en predikanten naar
Nederland voor een langer ver
blijf is voortgekomen uit een ver
zoek van de Molukse kerkorgani
satie Geredja Indjili Maluku.
Verheugend wordt het door ve
len gezien dat ook Moham
medaanse leiders meekomen. In
Indonesië is ongeveer de helft
van de Molukkers islamiet, hier
telt de godsdienst enkele duizen
den aanhangers.
Het staat nog niet vast wanneer de
rector van de Unpatty, de Pa
timura-Universiteit, de heer Re
tuluhuw naar Nederland zal k
men. Hij zal voorstellen meen
men. dat jonge Zuidmolukkei
uit Nederland enige tijd aan de
universiteit op Ambon kunnen
studeren.
Door
Thom Olink
Wat betreft de nieuwsbrief is het de
bedoeling, dat met name de An-
tara-verslaggevers op Ambon
nieuwsfeiten en achtergronden
zullen leveren. Hier zal de brief,
wederom mede-betaald door
CRM in het bahassa-Indonesia
gesteld, worden verspreid onder
de bevolking. Men hoopt dat deze
veertiendaagse nieuwsbrief zal
worden doorgegeven onder de
bevolking.
Onrust
Ir. Manusame: „Dat is
toch pure beïnvloeding, het
nieuws kan naar eigen smaak
worden opgevoerd. Het ligt in het
verlengde van de reizen: indoc
trinatie. Als de nu zo bezongen
dialoog echt op gang wil komen,
zullen de Indonesische autoritei
ten en CRM niet met groepen of
mensen moeten praten, maar met
de officiële RMS-leiders. Er zijn
dan wel veel belangstellenden
voor die reizen naar Jakarta en de
Molukken, een veelvoud van
mensen wenst niet te gaan. Ik
voorzie onrust, dat is geen drei
ging, maar een nuchtere con
statering.
De aanvragen voor de oriëntatierei
zen, die op bureaus van CRM lig
gen. komen uit woonwijken uit
heel Nederland: bijvoorbeeld
Vaassen, Eist, Geldermalsen,
Den Helder, Hoogeveen en Ge
leen. Als doel van de reis worden
uiteenlopende onderwerpen op
gegeven: onderwijszaken, be
stuurlijke indeling, de economi
sche ontwikkeling van de Mo
lukken, kerkelijke zaken, werk
gelegenheid in de scheepsbouw
enz Ook een groep oud-KNIL-
militairen heeft de wens te ken
nen gegeven van de mogelijk
heden tot reizen gebruik te ma
ken.
Dr. Hendriks: „Natuurlijk wegen
wij deze verzoeken nauwkeurig
en we zullen eventuele deelne
mers er op wijzen, dat hun gang
naar Indonesië en terug con
sequenties kan hebben voor de
situatie hier. We zullen daarnaast
proberen groepen te laten gaan
op momenten, dat in de Moluk
ken relevante gebeurtenissen
plaatsvinden. Als er een congres
van studerende jongeren is op
Ambon zullen we natuurlijk pro
beren de Zuidmolukse jongeren
van hier te laten gaan, die een-
aanvraag hebben ingediend.
- pure beïnvloeding
