Een knipoog van Guus en Hans
"GIJ ZIJT ZOGEZEGD NOG
NAAKTER DAN EEN AAP
JONG
EN
OUD
Zesendertig "oud-testamentische verhalen
Guus
Dijkhuizen,
vertellend, en
Hans Kanters op
een oude kansel
in de buurt van
Heerenveen. In
de kerk zaten
toen geen
mensen. Het was
alleen maar
bedoeld voor een
plaatje.
Zie hierboven een ver
korte weergave van de
eerste twee van zesen
dertig „oud-testamenti-
sche verhalen" in de bij de
Nieuwkoopse uitgeverij
Heuff verschenen „Bijbel
van Guus en Hans". Guus
Dijkhuizen heeft ze ge
schreven en Hans Kanters
maakte er de - werkelijk
prachtige-tekeningen bij.
woorden als "nademaal" en "de
wijl".
In zijn Mozes-geschiedenis stelt de
engel Michael de Heere God,die
in de hemel druk doende is het
heelal te besturen", voor, Mozes
te nemen om de arme drommels
(het volk Israël) van de "grootal-
lesbezitter" (de Egyptische farao)
te bevrijden.
"En de Heere God, die zo gauw ook
niets beters wist, nam Mozes.
Dom natuurlijk, maar ja, de
Heere God is ook maar een God,
moet u denken, en bovendien
had hij een zwak voor Mozes
vanwege 't feit dat deze knaap op
zeer jeugdige leeftijd door z'n
moeder te vondeling was ge
legd.En zo geschiedde dat plots
de engel Gabri aan Mozes ver
scheen, staande in een brandend
braambosje. Een koud kunstje
voor de engel, dat 't altijd weer
deed.
Mozes was diep onder de indruk.
Hij scheet in z'n broek van angst.
Niet veel, wel dun, zodat 't hem
drabberig langs de benen werd.
Gabri keek naar hem, zoals die
daar stond, en kon z'n lachen
nauwelijks onderdrukken. Toen
rechtte hij de rug en sprak in ern
stige bewoordingen zeggende:
"Vrees niet mijn zoon. De Heere
God laat u zeggen dat hij u uit
verkoren heeft. Ga naar de arbei
ders die zwoegen en zuchten in
het veld en zet hen op tegen de
grootallesbezitter. Geen een
voudige taak, maar weet dat wij
bij u zullen staan. De Heere God
zelf zal u de macht en de woorden
geven. Ga nu, en vergeet uw kont
niet te wassen". Na dit gezegd te
hebben, steeg Gabri op naar de
hemel, waar de vergadering hem
wachtte".
Paplepel
Over de identiteit van de schrijver
laat de omslag de lezer geheel in
het duister. Op aanwijzing van de
uitgever voerde het spoor mij
naar Nijeholtwolde, een vlek bij
Wolvega, waar Guus Dijkhuizen
een boerderijtje bleek te bewo
nen, diep weggedoken in het
malse Friese land.
Hij is veertig jaar. Was nog jong
toen zijn moeder overleed. Zijn
vader was in de oorlog fout. Guus
heeft z'n jeugd in niet minder dan
twaalf wees- en kinderhuizen
moeten doorbrengen. In de
meeste stonden de christelijke
beginselen hoog aangeschreven.
Achteraf zegt hij daarvan, dat de
twijfel hem er met de paplepel is
ingegoten.
"Toen ik op de zondagsschool zat
en de juffrouw vertelde over
Noach en de zondvloed, begreep
ik al niet, dat God goed heette en
tóch al die mensen dood moes
ten."
Guus laat ze dan ook in zijn eigen
verhaal niet doodgaan. Als het
water weg is en Noach de deur
van zijn boot weer opendoet,
komt het volk naar hém toe, en
roepen zijn buren: "Hé, Noach, is
u daar weer. Wij waren al onge
rust". Toen knarste Noach zijn
tanden, stampte met beide voe
ten op de planken dat het
kraakte, en vervloekte de Heere
God vele vele malen.
'Ik laat juist een God zien die tégen
oorlog, geweld, bedrog, leugen en
macht is. Hij staat bij mij altijd
aan de goeie kant. Tegen allerlei
vormen van fascistisch denken,
die "de anderen" altijd minder
achten dan zichzelf. In de klas
sieke bijbel vind je de beelden
van vroeger. Daarom moet ik
door omdraaiing van gegevens de
lezer bij het echte verhaal terug
brengen. En dat echte verhaal is
voor onze eigen situatie niet zon
der betekenis. Spot is mijn be
doeling niet geweest. Het is
eigenlijk één groot knipoog naar
de echte bijbel. En daarbij komt
dan nog het taalkundige plezier
waarmee ik het bijbelverhaal te
lijf ben gegaan. Het zijn eigen
verhalen, rond basisgegevens uit
de bijbel. Leesbaar voor iede
reen, maar niet in hoofdzaak voor
kleine kinderen".
Alle kanten
Dijkhuizen, die schrijver is van be
roep, al een aantal boeken op zijn
naam heeft staan (zoals de roman
"Bagatel", de sprookjes "Aap
met de rooie billen" en de bundel
pastorale interviews "Met innige
groeten van Onze Lieve Heer") en
medewerker is van een drietal
periodieken, typeert zichzelf als
"ondogmatisch", "hoewel je niet
aan je christelijke opvoeding
ontkomt".
"De bijbel zelf is moeilijk leesbaar,
en heeft vele interpretaties. Het is
een mystiek boek geworden,
waar eeuwen over gedaan is door
schrijvers van diverse culturele
pluimage, en waar je alle kanten
mee uit kan. Ik hoop nu maar dat
door mijn boek de mensen ge
prikkeld worden hem nog eens
ter hand te nemen €^n er voor
zichzelf dan uit halen wat goed en
slecht is. Zonder vooringeno
menheid.
Ik geloof niet in één God en in één
.waarheid. Maar de bijbel is wel
m'n lievelingsboek, waarin
vooral de oud-testamentische
verhalen me aanspreken. Ik lees
er regelmatig in. Het nieuwe tes
tament doet me minder. Daar
wordt de belofte, waar het oude
vol van is, al ingevuld. Maar als de
belofte - in dit geval dan door Je
zus - wordt vervuld, is er geen
belofte meer. En juist die open
heid moet er blijven. Dat niet-in-
gevulde. Het zit in ons mensen,
met een belofte te willen leven.-
We gaan ergens naar toe. Hopen
dat de dag van morgen plezieri
ger is dan vandaag. Jezus is een
prachtfiguur. Als hij vandaag
leefde, zou ik een vriend van hem
kunnen zijn. Hij heeft een waar
heid in zich die ook mijn waar
heid is. Daar kun je lering uit
trekken. Maar in mijn mystieke
beleving is hij niet de grote ver
vuiler".
Als een computer
Guus Dijkhuizen heeft begrip voor
kritiek op ziin oneebonden ver-
teltrant en familiare Godsvoor
stellingen. "Heel veel mensen
zijn dogmatisch opgevoed. Ze
worden kwaad op wat vreemd is.
God spreekt voor hen Neder
lands. Ze lezen de bijbel, hebben
er ook wel hun eigen gedachten'
over, maar durven die niet uit te
spreken. Wat ze ervan zeggen, is
vaak een geleerde mening. Net
als bij een computer. Daar wil ik
doorhéén. Daarom laat ik op mijn
laatste bladzij het kind van Maria
een meisje zijn. Dat is even een
grapje tegen alle geestelijke con
fectie. Als je zegt "Mijn waarheid
is 'dé waarheid", dan ben je
eigenlijk al een dictator. Ik schrijf
vanuit een eigen denk- en
woordpatroon".
Strijd over gewaagde verwoordin
gen van wat velen als "heilig" er
varen zal er altijd wel blijven. De
grens tussen wat nog nèt mag en
niét meer mag is zeer grillig. Voor
de een ligt die heel dichtbij, voor
de ander ver weg.
Wil echter - op zichzelf gerecht
vaardigde - kritiek niet kreterig
maar bezonnen zijn, dan zal men
toch iets van de schrijver en diens
bedoelingen en emoties moeten
wetenMaar niets daarvan bij dit
boek. Daarmee hebben schrijver
en uitgever de lezer geen dienst
bewezen.
Misschien is zo'n "verantwoording"
in dit geval ook helemaal niet no
dig. Eigenlijk zit die al in de titel
van het boek. Dit is niet "de
bijbel", maar "De bijbel van
Guus en Hans".
En dat zegt genoeg.
S. J. DE GROOT
„Het begin stelde niet veel voor. De aarde was rond, woest en ledig en te leven viel er niet. Het was één grote
janboel. De engelen in de hemel vonden het maar niks en vroegen de Heere God dan ook, er iets aan te doen.
Daar had de Heere God, die ook de beroerdste niet is, wel oren naar".
Twijfel
„Uit het stof der aarde schiep hij man en vrouw en hij blies levensadem in hun neusgaten. En de Engelen zagen
dat het goed was, maar de Heere God had zo z'n twijfels. Dat was de zesde dag. Hij noemde de zevende dag de
dag van de twijfel. Zes dagen moogt gij denken wat gij wilt, maar de zevende dag zult gij twijfelen. En dat de
twijfels van de Heere God niet geheel ongegrond waren, moge blijken uit de volgende verhalen".
Adam en Eva openen de rij.
„Beiden waren welgeschapen. Een lust voor het oog. Alles in de juiste verhouding en op de juiste plaats. Als
bijkomende verfraaiing had Eva van onze algoede God lang golvend kastanjebruin haar gekregen en Adam
zo n heerlijke ruige kroeskop waar je trots op mocht zijn. En dat was Adam ook. Als een voornaam heerschap
liep hij door de Hof van Eden, wat neerziend op de rest der schepping. -
Het gebeurde op een ochtend, dat Adam een aap ontmoette, die de spot met hem dreef. „Het lijkt wel of u denkt
méér te zijn dan ik, terwijl juist ik van ons beiden degene ben die door onze Heere God het best in de kleren is
gestoken. Gij zijt zogezegd nog naakter dan een aap. Doe in 't vervolg wat minder uit de hoogte.
Vijgebladeren
Hetgeen de aap gezegd had, zat Adam niet lekker, en hij schaamde zich voor zijn naaktheid. Hij maakte van
vijgebladeren een schort om zijn geslachtsdeel te bedekken. Toen was hij weer Adam, een heerschap. Alleen in
de herfst, wanneer de bladeren vielen, kwam het gevoel van minderwaardigheid terug. Dan haastte Adam zich
om zich opnieuw met bladeren te bedekken en dat vervelende gevoel van niet méér dan een ander te zijn kwijt
te raken.
En nog heden ten dage zijn er mensen als Adam die zich kleden om door hun kleding te kunnen heersen over
anderen, zonder dat ze in de gaten hebben dat ze eigenlijk voor aap staan".
Wie zo vrij en gemeenzaam met de
vertrouwde bijbelstof omspringt
kan zeer uiteenlopende reacties
verwachten. Die heeft Dijk
huizen ook voorzien, maar het
was voor hem geen reden om zijn
ideeën voor een eigen „evan
gelie" ongeschreven te laten. In
tegendeel, bij de inhoudsopgave
prijst hij ieder „welgelukzalig die**
de prenten van Hans aanschouwt
en de woorden van Guus ver
staat".
een krachtig protest op zijn
plaats".
Zo toornt de onthutste predikant,
die aanschaf van het boek sterk
afraadt. „Het zou zonde zijn". Wie
het echter om één of andere reden
tóch wil lezen, kan zich bij hem
vervoegen; hij wil het wel uit
lenen.
Bijlmer
Reacties
De reacties zijn er al. Een dominee-
recensent liet het in zijn aankon
diging van het boek bij wat
speelse ironisch-kritische op
merkingen, terwijl een andere
predikant, aan wiens orthodoxe
degelijkheid niemand zou twij
felen, Guus al aanraadde, nu ook
nieuw-testamentische verhalen
te gaan schrijven. Uit onderwijs
kringen kreeg hij uitnodigingen
voor het opzetten van „bijbel-
projekten".
Voor de Waddinxveense dominee
drs. W. Verboom hoeft dat alle
maal niet. Reeds dit 93 pagina's
tellende boek, dat f 25 kost, heeft
hem verbijsterd. Het is één grote
Godslastering", schrijft hij in het
blad „De Waarheidsvriend". De
bijbel wordt misbruikt om sma
keloze stokpaardjes op de markt
te brengen. Gods heilsplan wordt
belachelijk gemaakt. Het ge
loofsleven van de bijbelheiligen
wordt ver beneden peil getrok
ken. Je zult maar onkerkelijk zijn
en toch weer naar de bijbel
grijpen en dan déze „bijbel" in
handen krijgen. Hier is duidelijk
Dijkhuizen laat het alom bekende
verhaal van de torenbouw niet
spelen in Babel, maar in de Am
sterdamse Bijlmer. Een diepse-
rieus bedoeld grapje. Een eco
noom vond het niet langer ver
antwoord, dat de mensen her en
der in aparte huisjes woonden.
Dat was maar onoverzichtelijk en
lastig. Nee, de mensen moesten
worden ondergebracht in één
groot gebouw. Dat was ook ge
zelliger.
„Maar dat leek de Heere God zwaar
knudde, en hij kwam naar de
Bijlmer om de spraak der mensen
te verwarren. Ze verstonden el
kaar niet meer en leefden op hun
eentje. Eenzaamheid alom. Toen
gingen de mensen weer terug
naar hun huisjes van weleer en
lieten de toren leeg. De Heere
God zag ze gaan en was dik tevre
den".
Behalve de eigen draaien die Dijk
huizen aan de oorspronkelijke
bijbeltekst geeft, zal vooral het
soms platte en ontheiligende
taalgebruik de gramschap op
wekken, hoewel hij zich, ter af
wisseling, overvloedig bedient
van verouderde bijbeltaal met
Er zullen wel weinig dagen in het
jaar zijn waarop we zoveel goede
voornemens hebben als in de
week rond de jaarwisseling. Mis
schien kunnen we aan die ge
dachten wel afmeten hoe opti
mistisch en hoe pessimistisch,
hoe egoïstisch en hoe altruïstisch
we zijn. Hebben onze voorne
mens alleen betrekking op ons
eigen leven en onze directe om
geving, of betrekken we de hele
wereld erin? Voelen we ons te
genover de gang van zaken in de
wereld oud en machteloos, of
voelen we ons jong en toegerust
met de mogelijkheden om te ver
anderen?
Dit zijn in eerste instantie psy
chologische vragen, want ze heb
ben betrekking op het type mens
dat we zijn. Vanuit het geloof in
God zou hierop wellicht het vol
gende antwoord gegeven kunnen
worden: Op de weg waarop we
door God worden geplaatst dur
ven we jong te zijn in een oude
wereld. Dat is iets totaal anders
dan jong zijn in een jonge wereld
of oud zijn in een oude wereld.
Een voorbeeld van jong. zijn in een
jonge wereld. Toen de fïlosoof-
theoloog Paul Tillich in 1933 naar
Amerika was uitgeweken gaf hij
voor Amerikaanse studenten
colleges over de rol van het tragi
sche in de wereldgeschiedenis,
dus over het kwaad waaraan wij
mensen schuldig worden zonder
het te willen. Na enkele colleges
kwamen een paar goed be
doelende, opgewekte studenten
bij hem en vroegen hem: "Is er
iets dat wij voor u kunnen doen,
professor Tillich, om u eens een
beetje uit uw. sombere stemming
te halen?" Die studenten hadden
kennelijk het gevoel: In het oude
Europa kun je je misschien aan
zulke sombere bespiegelingen
overgeven, maar niet hier in de
nieuwe wereld die zo oneindig
veel mogelijkheden biedt.
Dit naïeve optimisme vraagt ge
woon om teleurstellingen in een
wereld die verregaand wordt be
heerst door een lang verleden.
Oud zijn in een oude wereld, dat
zijn wij als wij hier in Noord-
West-Europa'over de problemen
in de derde wereld denken: Er is
toch niets aan te doen, maar ge
lukkig zal de echte catastrofe pas
na onze dood komen. Dit zou wel
eens het levensgevoel van zeer
velen onzer kunnen zijn.
De levende God plaatst ons op een
weg waarop wij jong mogen zijn
in een oude wereld. We mogen
getuigen van een rijk verleden
van Gods bemoeienis met ons
mensen op deze wereld, maar we
weten: Dat was een bemoeienis
die ons mensen vooruit wilde
wijzen. God wil ieder leven en
iedere generatie geworteld laten
zijn in het verleden, maar wil ons
niet de gevangenen van een ver
leden laten zijn.
Wij sch'arrten ons niet voor de oude
wereld, want het is Gods wereld
en onze wereld, maar deze wereld
is niet af. Gods scheppingswerk
gaat door en daarbij mogen we
ons laten betrekken en ons laten
corrigeren in ons naïef-over-
moedige optimisme en ons be
rustende pessimisme.
Wij worden Gods jonge mensen in
Gods oude wereld, door God
moedig en realistisch gemaakt.
E. P. MEIJERING
LEIDEN - Herv. Gem. Hoogl. Kerk 10
ds. Eekhof, 11.45 oec. studentendienst,
Marekerk 10 ds. Meyers, 5 ds. Gerritsen
De Lier, Maranathak. 10 ds. v. Achter
berg, Merenwyk 9.30 en 11 Jos Zwets
loot O.geest en ds. v. Leeuwen, Bethl.
kerk Driftstr. 10 ds. Pannekoek, Bevr.
kerk ZW9ds. Wagenvoorde, Vredesk. 10
ds. Steenstra afscheid, Waalse k. 10.30
ds. Ribs, Acad. Z. 10 ds. Bakker, Diac.
huis 10.30 mevr. ds. v. Evejingen; psy-
chiatr. ziekenhuis Endegeest 9 prot.
dienst, 10 rk dienst. Geref. Kerk
Zuiderk. 10 ds. Sytsma, 5 ds. Bovenberg,
Petrak. 10 ds. Wilschut Haarlem, 5 ds.
Sijtsma, O. Vest 10 ds. Bréderveld, 5 ds.
Wilschut, Mar. kerk L. Mors 10 ds. v.
Achterberg, 5 ds. Koolstra, Bevr. kerk
10.30 ds. Koolstra, 5 ds. Brederveld,
Groenh: 10 ds. Bovenberg, De Mirt 10
dhr. Spijker, Mierennest 10 dhr. Huigen
Merenwyk zie Herv. Dolerende Nood-
gem. Groot Leiden (Pieterskerkstr. 1) 9
en 5 dhr. Maaskant Ens, Geref. Kerk
Vrijg. (Herengracht 70) 10 en 5, Chr. Ge
ref. Kerk (Steenschuur 9) 10 en 5 stud.
Van Atten, Geref. Gem. (N. Ryn) 10
leesd., half 4 ds. Moerkerken, Geref.
Gem. in Ned. (Bethl. kerk Driftstraat)
11.30 en 5.30, Evang. Luth. Gem. (Hoogl.
Kerkgracht) 10.15 ds. Happee, Remstr.
Doopsgez. Gem. (Pieterskerkstraat 1)
10.30 dr. Meyering, Baptistengem. (O.
Rijn 3) 10 en 7 dr Thomas, Evang. Chr.
gemeenschap (Middelstegracht 3) 10
dhr. Dikkes, Zendingswerk Midder-
nachtsroep (Zoeterw. singel 21) 5 nam.
dhr. v.d. Keur, Evang. centrum Zijl
singel 2, 10, Pinkstergem. (O. Ryn 3) 3
nam., Leger des Heils (Hooigracht) 10 en
7.30, Nw. Apost. Kerk (H. Ryndyk 24)
9.30 en 4, woe. 8, Christian Science
(Steenschuur 6) 10.30, Kerk van J. Chr.
v.d. Heiligen der L. Dagen (Steenschuur
6) 10.15, Zevendedagsadventisten (Lok-
horstkerk, P. Kerkstr.) elke zat. 9 45 tot
10.45 gesprekken 11-12 predikd., Oud
Kath. Kerk (Zoeterw. singel) 10, Vrij
Kath. Kerk (Vreewykstraat) 10.30, RK
Kerken Merenwyk zat. 7, zo. 9.30 en 11,
Haagweg zat. 7, zo. 9. 10.45, 12 en 6.30,
Steenschuur zat. 10 en 7, zo. 8.30, 10,
11.30, 6 en 7, Lammenschansweg zat. 7,
zo. 9, 10.30, 12 en 6. Haarl. str. zat. 7, zo
9.30,10.45,12.15 en 6.30, Ryndijk 281 zat.
7, zo. 9.30 en 11.30, Boshuizerlaan zat. 7,
zo. 9.30, 11 en 12.15, Herensingel zat. 7,
zo. 8.30, 9.30 en 11.
ABBENES - Herv. Gem. 9.30 ds. Den
AARLANDERVEEN - Herv. Gem. 10
dr. Verdonk O.geest, 7 ds. v. Malssen te
L.dorp, Geref. Kerk 10 ds. Koers te Alp
hen, 6.30 ds. v. Harmeien, avondm., Chr.
Geref. Kerk 9.30 dienst, 6.30 ds. Wallet,
RK Kerk zat. 7, zo. 7.30 en 10.30
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Gem.
Adv. kerk 10 ds. Kooien IJsselstein, 5 ds.
Hanemaayer, Kruisk. 10 ds. De Vos
Katwijk, Opst. kerk 10 ds. Hanemaayer,
6.30 ds. Bogers, Nabij 10 ds. Bogers, ka
pel Rijnstr. 8 nam. pater Verhoeven, oec.
dienst, G. H. Kerk 10.30 ds. Hoogendijk,
De Bron 9 ds. Hoogendijk, 6.30 dr. v.
Santen, Drieh. 7 nam. pastoor Seijs-
sener, Shram-college, 9.30 dr. v. Santen,
Oudsh. weg 10 ds. Cadee, Sionsk. 9.30 ds.
Verploeg, 6.30 ds. Hakkenberg Lopiker-
kapel, Geref. Kerk Mar. kerk 10 en 6.30
ds. Vree, Salv. kerk 10 ds. v. Harmeien,
6.30 ds. Verdoom, G. H. Kérk 9 ds. Cer-
heul, 6.30 ds. De Ruiter, De Bron 10 ds.
De Ruiter, 10.30 ds. Verheul 6.30 dr. v.
Santen, av.-maal, Geref. Kerk Vrijg. 8.45
en 6.30 ds. Borgdorff, Geref. Kerk Vrijg.
Buiten Verband 10.30 ds. Brink, 4.30 br.
Fröhling, Chr. Geref. Kerk 9.30en 4.30 en
di. 7.30 ds. Hamstra, Oud Geref. Gem.
9.30 en 4, Baptistengem. geen opgave,
Volle Evang. Gem. (school Preludeweg)
10 dhr. Buining, Leger des Heils 10 en
6.30 uur, Corn, de Vlamingstr. mede
werking van het muziekkorps uit
Gouda, Moluks Prot Kerk geen opgave,
Moluks Evang. Kerk geen opgave, RK
Kerken Bon. kerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en
11.30, Piuskerk zat. 7, zo. 9,10.30 en 11.45,
De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gem. 930 dhr.
Henzen L.dorp, 6 ds. v.d. Heuvel, Ede,
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Moerkerken.
BODEGRAVEN - Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Droogers, 6.30 ds. Richter,
Salv. kerk 10 ds. Richter, 6.30 ds. Ooste-
rom Oudewater. Bethl. kerk 10 kand.
Den Hartogh, 6.30 ds. Droogers, Geref.
Kerk 10 en 6.30 ds. Buitenhuis.
BOSKOOP - Geref. Kerk 9.30 en 5 ds.
Dijkstra, De Stek 9.30 ds. Omta, Chr. Ge
ref. Kerk 9.30 ds. v. Langeveld, 5 stud.
Boiten, Geref. Gem. 9.30 en 6, Opwek-
kingsgem. (Concordia) 9.30, Verg. v.
Gelovigen (Nieuwstr.) 9.30 en 5, RK
Kerken kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11, De Stek
zat. 5.30.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem. 9.30 ds.
Geertsema, 6.30 ds. Mostert, Geref. Kerk
10 en 5 ds. Versluys, RK Kerk Anker zat.
7, zo. 8.45 en 11.15, Bern. 10, dorp zat. 7,
zo. 8, 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gem. 10 ds. Roth-
fusz, 5 gemeensch. kinderdienst, ds. v.
Bruggen, Geref. Kerk 10 ds. Pouwels, af
scheid, 5 zie herv., RK Kerk Mart. kerk
zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30 en 12.45, Jozeflc.
zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gem. 10 dr. v.
Vliet, RK Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG - Herv. Gem. 10 ds. v. Veen,
Wassenaar, RK Kerk zat 7, zo. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. Dorpskerk 10 ds. Teygeler, 6 ds.
Vink, Ontm. kerk 10 ds. Heymans 't
Harde, 6.30 ds. Teygeler, Geref. Kerk 10
ds. De Vries, 5 ds. v.d. Werf te Voorhout,
RK kerk zat. 9, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Arkeraats, 6 ds. Boer, O.
Kerk 10 ds. Vink, 6 ds. Hovius, Ichtus 10
ds. Lefeber, Alphen 5 ds. Vroegindewey,
Pniëlk. 9.30 ds. Hovius. 6 ds. Lalleman O.
Wetering, Gr. v. P. school, 10 ds. Boer,
Hoekst. 10 dovendienst Overduin 2 ds.
Baas, Geref. Kerk Vredesk. 10 ds. Vro
lijk, 5 ds. De Vries, Tr. kerk 10 ds. Snoey,
5 ds. Vrolijk, Geref. Kerk vrijg. 10.15
leesd., 3.30 ds. Hoff, Geref. Kerk Vrijg.
Buiten V. 8.45 en 7 ds. Waagmeester,
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 ds. v.d. Ent,
Geref. Gem. 10 en 5, Volle Evang. Gem.
(Voorstr. 100) 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. 10 ds. De Vries Scheveningen, 5
mevr. ds. De Ruiter Alphen,
jeugddienst, Geref. Kerk 10 ds. Bakker
Amstelveen, 7 ds. De Vries Katwijk.
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpskerk 10 ds. Geursen, 3 dienst1
met geestel. gehandicapten, ds. Boven
berg, Hoofdstr. 10 ds. Doesburg, 6.30 ds.
v. Loenen, Sch. kerk 9 ds. Knorth, 10.30
ds. v. Loenen, bevestiging en intrede
mevr. ds. v.d. Kolff, 5 ds. Doesburg
zangdienst, 12 jan. Dorpskerk 7.30
avondgebed, Baptistengem. 10 br.
Lourens, 5 br. De Vries, RK Kerk zat. 7,
zo. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gem. 9.30 ds.
Vree,, Geref. Kerk 9.30 prof. dr. v.d.
Berg, Leiden, 7 ds. Sytsma Leiden, RK
Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gem. gr. kerk 10 dr. Jan
sen Noord wijk, Pauluskerk 10 ds. De
Gelder, 7 ds. Cats Aalsmeer, Geref. Kerk
10 ds. De Wit, 5 ds. v. Santen S.heim,
av.-maal, Geref. Kerk Vrijg. 10.15 ds.
Simpelaar, 4.30 leesd., Geref. Kerk Vryg.
Buiten V. 9 ds. Schuurman, 5 dienst,
Chr. Geref. Kerk 10 en 4 ds. Quist, Geref.
Gem. 10 en 4 en woe. 11 jan. 7.30 ds. Hak
kenberg, Oud Geref. Gem. 9.30 en 3, do.
7.30, Mariënburcht ma. 8 evangelisa-
tiedienst, ds. Gravendeel, RK Kerken
Agatha zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30,
Poelhuys zat. 7, zo. 9 en 11.30, Mariak.
zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30 en 5.30, En-
gelbew. zat. 7, zo. 8, 9.30, 11 en 5.45. i
NIEUWKOOP - Herv. Gem. 9.30 ds.
Bronsgeest, 6.30 ds. Den Blaauwen St.
Maartenbrug (Zype), jeugdd., Geref.
Kerk 9.30 ds. Wessels Amstelveen, 6.30
ds. Aalders Geldrop, Chr. Geref. Kerk,
9.30 dienst, 2.15 ds. Hamstra, RK Kerk
zat. 7, zo. 7.30, 9, 10.45 en 7.
NIEUWVEEN - Herv. Gem. 9.30 ds.
Lalleman, 6.30 dhr. Verwei, Geref. Kerk
9.30 en 7 dienst, RK Kerk zat. 7, zo. 9 en
11.
NIEUW-VENNEP - Herv. Gem. 9.30 ds.
Koole Den Haag, 7 ds. Germans Vijf
huizen, Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds. Wijn
gaarden, Chr. Geref. Kerk 9.30 en 3 ds.
Vissers, RK Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gem. 9.30 ds. Mole
naar Groot-Ammers, 7 kand. v. Harten,
Geref. Kerk (Woerdense Verlaat) 10 dhr.
v.d. Kraan, 7 ds. Hiensch Barendrecht,
RK Kerk 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gem. Voorstr. 10
ds. De Haan O.geest, 7 dr. Jansen,
Hoofdstr. 10 dhr. Vink Katwijk, 7 ds. v. d.
Bogerd R.burg, De Rank 10 ds. Vroegin
dewey Katwyk, 3.30 ds. Hovius Katwyk,
Geref. Kerk Hoofdstr. 10 ds. Elgersma, 5
dhr. Brouwer, Vinkenl. 9.30 ds. Bouma, 5
ds. Elgersma, S. Mio 9 dhr. v. Duin,
Sticht, kerk 11 ds. Bosman, Ned. Prot.
Bond 10.30 ds. Werner Wassenaar, RK
Kerken Zee 9.30 en 11, Binnen 8, 10 en
11.30 aula Boerenb. 11.
NOORDWIJKERHOUT-Herv. Gem. 10
dhr. Goedhart, De Zilk 10 ds. Streefland,
RK Kerk Jozefk. zat. 7, zo. 10, 11.30 en 6,
viktork. zat. 7, zo. 9.30, 11 en 6, S. Bavo
9.3Ó, S. Maria zat. 7.15, zo. 10.
OEGSTGEEST - Herv. Gem. Gr. kerk
10.30 ds. Ter Linden, Pauluskerk 10 prof.
dr. Jansen Schoonhoven, Gem. centr.
10.30 mevr. Mohring Voorburg, Van
Wyckerslooth 4.30 dr. Enklaar, Geref.
Kerk 10 en 7 ds. Heemskerk, Geref. Kerk
Vrijg. Buiten V. 8.45 br. Vreeken, 4 ds.
Meester, RK Kerk Will. kerk zat. 7, zo. 9,
10.30 en 12, Bon. kapel, zat. 6.30, zo. 9 en
11. Volle Evang. gem. (g-?m. centr.) 4 dhr.
v.d. Brugge.
OUD-ADE - RK Kerk zat. 7, zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem. 9.30 dhr. Krispijn Den Haag,
5 past. Mussert, jeugdd., Geref. Kerk 9.30
en 5 ds. Geesink S.heim, av.-maal, RK
Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.30, Remonstr.
Gem. 10 ds. Kuiper Haarlem.
ROELOFARENDSVEEN - RK Kerken
P. Banden zat. 7, zo. 8, 9.30, 11 en 12.15,
M. Presentatie zat. 7, zo. 8, 9.30 en 11.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gem. 9.30
ds. v. Malssen, Leiderdorp, 7 ds. De Vree,
Leimuiden, Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst,
2.15 ds. v. Vuuren, Zaanslag.
RIJNSBURG - Herv. Gem. gr. kerk 9.30
ds. Gall Den Haag, 5 drs. Kattenberg,
Voorschoten, Bethelkerk 9.30 ds.
Broekema, em.-predikant, Leiderdorp, 5
ds. Meyers, Leiden, Geref. Kerk Petrak.
9.30 dr. v. Oeveren, 5 ds. Damsma, Im-
manuelk. 9 en 10.30 ds. Damsma, 5 ds.
Baayen, Mar. kerk 9.30 ds. Baayen, 5 dr.
v. Öeveren, Evang. Chr. gem. (aula
mavo) 10 dhr. v.d. Geer Purmerend, 7.30
ds. Visser A'dam RK gemeenschap (aula
tuinb. school) zat. 7, zo. 10.30.
RIJPWETERING - RK Kerk zat. 7, zo.
7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem. 9 dr. Jan
sen Noordwijk, 10.30 dhr. Christ, Lei
den, 7 ds. Poort, Oisterwijk,
opendeurdienst Geref. Kerk 10 ds. v.
Santen, 5 ds. De Wit, Lisse, Ned. Prot.
Bond 10.30 mevr. ds. Kuipers, Leiden,
RK Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gem. 10 en 6.30 ds.
Lindenburg, av.-maal, Geref. Kerk 10 en
6.30 ds. Bezemer, av.-maal, RK Kerk
Langeraar zat. 7, zo. 10 en 11.30, dorp 9 en
12.
VOORHOUT - Herv. Gem. 10 hr. Kor-
bee. Leiden, RK Kerk zat. 7, zo. 9, 10.30
VOORSCHOTEN - Herv. Gem. dorp 10
ds. Meyering, 7 vic. Bijl, Hulp en Heil 10
ds. Lentz, aula NH 9.30 ds. De Zwart,
av.-maal, kapel Ryndyk 10 vic. Byl, De
Ark jongerefienst jongerendi., Geref.
Kerk 10 en 5 ds. De Zeeuw, Geref. Kerk
Vrijg. 10 en 4 ds. Houwen, Spakenburg,
11.30 Kerken M. Godskerk zat. 7, ZO. 8,
10 en 1.330, Laurentius zat. 7, zo. 8.30,
10.30 en 12.
WADDINXVEEN - Herv. Gem. Bethel
kerk 9 ds. v.d. Berg, 10.30 ds. v.d. Berg, 5
hr. Kruithof, 6.30 ds. Verwelius, Hoekst.
9.30 ds. Verwelius, 6.30 ds. Hulst, Im-
manuelk. 10 kand. Pronk, 5 ds. Post
humus Meyes Geref. Kerk Kr. kerk 10
ds. Dijk, 5 ds. v.d. Berg, Ontm. kerk 10
ds. v.d. Berg, 5 ds. Dijk, Oud Geref. Gem.
10 en 6.30, Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5
ds. Verloop, Volle Evang. Gem. (Lin-
dengaarde 17a) 9.30, RK Kerk Viktor 10,
Ontm. kerk 8.30 en 11.45.
WARMOND - Herv. Gem. 10 drs. Blonk
Leiden, RK Kerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en
11.30.
WASSENAAR - Herv. Gem. Dorpskerk
10 ds. v. Heerden Den Haag, 4.30 ds.
Snoei Amersfoort, 7 drs. Da Costa
O.geest, Kievietkerk 10 ds. Wiersma,
Messiaskerk 10 ds. v. Zanten, Dorps-
centr. 9.30 ds. Snoei, Geref. Kerk 10 en 5
ds. Visscher Geldermalsen, Zuid 10 en 5
ds. v.d. Kamp, Ned. Prot. Bond 10.30 ds.
v. Aalst Baarn.
WOUBRUGGE - Herv. Gem. 9.30 ds.
Blenk, 6.30 ds. Bronsgeest Nieuwkoop,
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 kand. Bouma,
Kampen, Ned. Prot. Bond 7 nam. ds. v.d.
Poel, Parijs, RK Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem. 9.30 drs.
Kattenberg, Voorschoten, Geref. Kerk
9.30 en 7 ds. 't Hart Bodegraven, RK
Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
ZOETERWQUDE - Herv. Gem. 10 ds.
Schoch, RK Kerken: Janskerk zat. 7.30,
zo. 9.30, Chr. D. kerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en
11.30, Ryndyk Meerburg zat. 7, zo. 10,12
en 6.
ZWAMMERDAM - Herv. Gem. 10 ds.
Mostert, 6.30 ds. Geertsema, H.woude.
Geref. Kerk 10 en 6.30 kand. Den Braber.
