Twee eeuwen keramiek
van een familieconcern
DE SPREKENDE EZËL
IN HET RIJKSMUSEUM
Kunstagenda
DONDERDAG 5 JANUARI 1978
VARIA
PAGINA 23
Toen ik onlangs even bij uitgever
Geert van Oorschot langs ging
zag ik op zijn bureau de in
drukwekkende foto liggen van
een oude man met baard en pet
op. Een Rus, zoals ik automa
tisch veronderstelde, want Van
Oorschot gaat na de voltooiing
van zijn Russische bibliotheek
nu immers de Russische mi
niaturen uitgeven.
Maar het bleek geen Rus te zijn,
maar de 92-jarige Gerrit
Smallegange, een Zeeuw die
geheel uit het niets een dertigtal
gedichten aan Van Oorschot
had toegestuurd. Wat die ervan
vond? Ik vind ze mooi, maar ik
aarzel, zei Geert van Oorschot,
en hij pakte de vellen met ge
dichten en liet ze me lezen .Ik las
het eerste ik las het tweede, en ik
las het derde, ik las het vierde,
en ik zei: "Dat zijn prachtige
gedichten. Die moet je onmid
dellijk uitgeven, voordat die
man dood is".
"Maar zit er niet veel Bloem, Nij-
hoff ofVasalis in? Hebben deze
verzen wel voldoende eigen
kracht en authenticiteit, staan
ze niet op "geleende" benen?"
zei Van Oorschot aarzelend.
"Tja, moet je horen", zei ik, Die
Gerrit Smallegange is 92 jaar,
als Bloem en Nijhoff nog geleefd
zouden hebben, zouden ze 7iu 90
en 83 jaar geweest zijn. Ik zie er
een gedicht bij dat in 1945 ge
dateerd is,geen wonder dus dat
die man dichtte zoals zijn gene
ratie dichtte Maar ik vind het
in al hun eenvoud hele mooie
gedichten. En stel dat Clara
Eggink in een oude schoenen-
doos op zolder nog de onuitge
geven, nooit eerder gepu
bliceerde dichtbundel Sintels
(uit 1945) van J. C. Bloem zou
vinden, zou je dan zeggen"Ik
aarzel een beetje om ze uit te
geven, er zit toch veel Bloem in
vind ik, en die is nu al jaren
Drie gedichten
Ik geef toe. dit argument was niet
helemaal zuiver, gedichten van
Bloem waar veel Bloem in zit
hebben in principe een andere
waarde dan gedichten van
Smallegange waar veel Bloem
in zit. maar er zit wel veel
Smallegange in, als Gerrit
Smallegange de goede ge
woonte had gehad zijn halve le
ven niet alleen te dichten, maar
eens in de zoveel jaar ook een
uitgever op te zoeken? Maar
kom, genoeg geredeneerd, laat
ik gewoon even een paar ge
dichten van Gerrit Smal
legange citeren.
Voorjaar
Een vrouw hangt wasgoed aan de
lijn,
zij heft haar armen in gebed naar
boven:
hoe zou die vrouw ook niet intens
geloven
en niet voluit gelukkig zijn
nu 't voorjaar komt? De ruime
wind
speelt dartel in de hemden en de
broeken
en vrijt luidruchtig met een wap
perend lint.
O welk geluk, geluk nooit ver te
zoeken,
wijl men 't reeds aan een waslijn
vindt.
De haven
De haven toegevroren
geen schip kan in of uit.
Geen wind. Geen enkele hoorn
blaast zijn verlangen uit.
Bevroren de stilte
Die om de masten staat,
geen schipper in de kilte
meer aan zijn roerpen staat
De wimpels zijn versteven,
geen vleugel maakt geruis,
er is geen ander leveii
dan rook uit een kombuis.
De balken
Zacht glom de avond in mijn
grijze ruiten.
De balken droomden in het late
licht.
Er liep geen mens meer in de
schemer buiten.
Ik sloot mijn venster heel be
hoedzaam dicht.
Tot aan de grenzen hadden wij
gesproken
tot geen van beiden meer om uit
leg vroeg,
de liefde had het onbegrip gewro
ken:
De avond zweeg en onze stemmen
zwegen.
De balken droomden in het late
licht.
En elke pijn die toen nog werd
verzwegen
verloor in 't donker haar fataal
gewicht.
De bommengieter Francois Boch koos omstreeks
1748 een vreedzamer beroep toen hij een pot
tenbakkerij begon in Audun, dat toen Lot-
harings was maar weldra weer bij Frankrijk
kwam. De zaak veroverde zich geen plaats naast
de bekende Franse bedrijven, maar vooral een
van de zonen had er zo de smaak van te pakken,
dat hij in Septfontaines in Luxemburg een pot
tenbakkerij tot bloei bracht.
De zoon van die zoon stichtte bo
vendien een fabriek in het Duitse
Mettlach en de beide fabrieken
gingen in 1836 een fusie aan met
die van Villeroy in Wallerfangen.
Zo ontstond het concern Villeroy
Boch, dat tot 20 februari een
keur van produkten uit 1748 tot
1930 exposeert in het Rijksmu
seum te Amsterdam.
Aan de buitenmuren van dit mu
seum zijn permanent de tegelta
bleaus te zien, die tussen 1884 en
1903 door het concern zijn gele
verd. Afgezien daarvan behoort
de tentoonstelling tot een reeks,
waarin al eerder Engels „Delfts"
te zien was en Maastrichtse ke
ramiek. Van 1856 tot 1945 heeft
het familieconcem ook een fab
riek te Dresden gehad, die nu,
onteigend, nog closetpotten
maakt voor Duitse volksrepu
blikeinen. Uit de vooroorlogse
produktie te Dresden omvat de
expositie fraaie tegels en enkele
andere voorwerpen in steengoed
uit de tijd van de Jugenstil.
Voor de liefhebbers heeft de pro
duktie van Septfontaines en
Wallerfangen aardige karakteris
tieken. Internationale stijlin
vloeden vindt men er met vertra
ging terug en de aard van de din
gen is in het algemeen provin
ciaals, hetgeen ook zijn charme
heeft. Mettlach produceerde ook
fraaie stukken in Jugenstil en
voorwerpen die sterk aan de jas-
perware van Wedgwood doen
denken, maar daarvan toch we-
Theeservies (Mettlach, 1912, coll.
Rijksmuseum)
zenlijk verschillen doordat het
witte materiaal van het opge
bracht relief bijna transparant is.
Ter gelegenheid van de expositie
heeft het Rijksmuseum een fraai
theeservies in gegraveerd steen
goed ten geschenke gekregen,
dat omstreeks 1905 in Mettlach is
gemaakt.
DOLF WELLING
Galerie Denise Stephan (Bakkersteeg
.18): Tentoonstelling plastieken Coba
Koster en schilderijen Johannes van Ho-
ten. Geopend vrijdag t/m zondag van 14 -
18 uur (andere dagen na tel. afspraak), tot
15 januari.
Galerie "De Hollandsche Tuyn" (Brug-
gestraat 1, Leiderdorp): Ikonen-
tentoonstelling.
Museum voor Volkenkunde. Steens
traat 1. Tentoonstelling „Taal en teken
binnen Chinese muren". Geopend' ma
t/m za. van 10—17 uur, zon- en feestdagen
van 13-17 uur. tot 15 februari 1978.
Galerie De Oude Rijn. Oude Rijn.40.
Tentoonstelling Bas Haasnoot - ma
terie-schilderijen en etsen en Johan
Timmers - linoleumsneden en aquarel
len. Tot 18 januari, geopend woe. t/m za.
van 12-17 uur, do. van 19-21 uur, zo. van
14-17 uur.
Galerie Van der Vlist (Botermarkt 3):
Tentoonstelling schilderijen Selma
Verhoeven, keramische plastieken Jetty
Wery, Suzanne Eckhart en Hanne
Meijer, gouaches Machteld Hooyen en
poppen van Thérèse. Geopend dinsdag
t/m zaterdag van 10 -17 uur en don
derdagavond tot 21 uur, t/m 31 decem-
(Kleine vaart)
Adara 4 60 no Parana nr Asuncion,
Andries 2 v Kampen
Anna Broere 3 v Rotterdam nr Temeu-
Arcas 3 10 nw Bucaroni nr Malta
Barendsz 3 5 w Ouessant nr Warrenpoint
Bastiaan Broere pass 4 Dudgeon nr
Dordt
Breehoek 3 ten anker Algiers
Canadian Express 3 te Port Sudan
Caravelle 4 v Rotterdam nr Ipswich
terdam
Cornells Broere 4 Golf v Biscaje nr Hol-
hafen
Dabema 3 150 nnw Sambrero nr New
York
Dependent 2 te Rotterdam
Dutch Spirit 4 30 nw H. v. H. nr. Rozen
burg
Elisa Johanna pass 2 Brunsbuettel
Frisian Trader 3 rede Lagos
Irina pass 2 Holtenau
Isabel 2 v Delfzijl
Ketelmeer pass 4 Dungeness nr Cork
Mare Iratum 3 30 o Bjornholm nr Sten-
ningsund
Mar,e Liberum 3 te Rotterdam
Munte pass 3 Dungeness nr Odense
Poolster 4 v Rotterdam
Reina 2 te Falkenburg
Riet pass 2 Brunsbuettel
Grote vaart
Amstelburcht pass 3 Lissabon nr Port
Said,
Amstelland4 vn Bremen nr Amsterdam,
Amstelveen 3 ten anker Victoria,
Antilla Bay 4 vn Jeddah nr Suez,
Chevron Amsterdam 3 vn Freeport nr
Cristobal,
Chevron Arnhem 3 220 no Haiti nr Pert-
hamboy,
Chevron Eindhoven 3 570 ozo Bermuda
nr Freeport.
Chevron Kentucky 3 70 nw Dubai nr
Rotterdam,
Chevron Nagasaki 3 225 ozo Mogadiscio
nr Europoort.
Chevron Nederland 3 630 wnw Kuala
Lumpur nr Inchon.
Chevron Rome 3 90 o Antiquai Island nr
Ras Tanura,
Chevron The Haque 4 vn Rotterdam nr
Fredericia,
Cinulia 3 300 no St Maarten nr Curacao,
Deltadrecht 3 22 w Newfoundland nr
Antwerpen,
Fossarina 4 vn Lagos nr Curacao
Fulgur 3 340 ozo Paramaribo nr Curacao,
Heelsum 4 te Khorramshahr,
Lepton pass 3 Dungeness nr Mina al Fa-
hal.
Maasbree 3 250 ono Mogadiscio nr Mil-
fordhaven,
Nedlloyd Bovenkerk 3 vn Karachie,
Nedlloyd Dejima 3 130 no Massawa nr
Singapore,
Nedlloyd Delft 3 vn Singapore nr Mar
seille,
Nedlloyd Karakorum pass 3 Madagascar
nr Singapore,
Nedlloyd Lek 4 te Santo Domingo,
Nedlloyd Loire 3 vn Damman nr Bah-
Nedlloyd Schelde 4 45 wnw Cochin nr
Singapore.
Nedlloyd Schie 3 te Rotterdam,
Nedlloyd Wissekerk 3 vn Kaapstad nr
Lagos.
Obelix 3 840 no Hawaii nr Singapore,
Straat Fushimi 3 te Pointe Noire,
Straat Fatima 4 600 zw Colombo nr Sin
gapore,
Straat Hongkong 3 vn Cristobal nr Sal-
Straat Nagoya 3 vn Montevideo nr
Buenos Aires, Ulysses 3 vn Bridgetown
nr Paramaribo,
Waterland 3 30 zo Victoria nr Hamburg.
Galerie-bibliotheek, Luifelbaan 1, Was
senaar. Tentoonstelling Paula Sluiter -
etsen, pentekeningen en kleuretsen.
Geopend van 28 nov. t/m 12 jan.,
openingstijden van de bibliotheek.
Pulchri Studio, Kempenaerstraat,
Oegstgeest. Tentoonstelling Annie
Borst Pauwels - gemengde techniek.
Geopend t/m 12 jan., dag. van 10-16 uur
(zondags gesloten).
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28). Werkd. 10 uur voorm.-5 uur
nam. zondag J-5 uur nam.
Tentoonstelling "Over de grens der
Etrusken". Geopend tot 27 febr.
f35)Z7 zoumu Gaarwënaar
:'m v£Rpieu-Yue ovêreinpVLievér li«5En^|p ^li-enibe6ëven.
PË LOON' HELPEN), MEMBER. r
JOLLIPORKANj/ PAMPA. A EN MET N
je siaam?.
Toch fjM, pat ik
ALTJP MAAR BOrt
WU VI MP IK WEER
M PORTÊMOMMËË
MET GELP.
AtAJOt-P
l/EEAWPERT
sieonr niei/ws
IN
£\Oeb NIBUtMi
"X7T7
WAT EEAj ATT&A/TE
CfAZTV&OUW 1 l/OOH w
KWARTJE HES JE EEK)
FUIF cjEoe^AAiiseaep
1/006 2acefc iCoco IIIEREN1.
C=0<
De avonturen van Jommeke
André Thomkins
DEN HAAG - Een overzicht
stentoonstelling van in
hoofdzaak tekeningen zal van
7 januari tot 19 februari in het
Prentenkabinet van het
Haags Gemeentemuseum
een beeld geven van het werk
van de Zwitserse kunstenaar
André Thomkins.
Een tweede expositie zal tege
lijk tekeningen en prenten
tonen die vrienden van
Thomkins hebben gemaakt.
De nu 48-jarige Thomkins
maakt uiterst verfijnde teke
ningen van opvallend kleine
afmetingen. Daarbij is hij veel
bezig met het element van de
taal. Woord en beeld leiden in
zijn werk vaak tot een twee
eenheid.
Neem 500 a 600 gr.
lamslever in dunne
plakken. Roer door
1/4 fles witte wyn 2
eetl. azijn, een ver
kruimeld blaadje
laurier, een in de
lengte gehalveerd
teentje knoflook, en
kele plakken ui, 16
gekneusde peper
korrels, een
kruidnagel en 1
theel. salie. Leg er de
plakken lever in en
laat ze ruim 4 uur
staan. Roer nu en dan
eens door. Laat ze
goed uitlekken en
droog ze met
keukenpapier. Kook
de marinade boven
hoog vuur en zonder
deksel snel tot de
helft in. Bestuif de
plakken lever met
zout en bloem en bak
ze boven laag vuur in
ruim boter, niet lan
ger dan 6 min. Neem
de lever uit de pan en
roer door de braad
boter een eetl. bloem
en niet meer dan een
theel. tomatenpuree.
Laat het mengsel
en bakken en giet
dan geleidelijk de
gezeefde marinade
bij. Blijf hierbij
steeds goed roeren,
boven een laag vuur,
een gebonden
is ontstaan. Leg
de plakken lever er in
laat ze nog enkele
minuten zachtjes
sudderen.
WINA BRON
itivv
(P,Itc/ p)ïl6\
5 januari 1978
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
-Een berichtgever van de Lon-
densche "Times" hangt een
treurig tafereel op van het ver
val van het eiland St. Helena.
Het is geruïneerd door het
Suez-kanaal, door het gebruik
van stoom-condensors en de ver
snelde vaart van schepen tuss-
chen Europa en Indië. De in
komsten zijn daardoor geslon
ken tot 13,000 pond sterling, het
garnizoen is. vertrokken, een
vierde deel van de bevolking is
naar de Kaap verhuisd en de
rest heeft moeite om aan den
kost te komen. Er zijn thans nog
slechts 2,681 mannelijke bewo
ners op het eiland en van die
zijn 1,154 kinderen. Een ander
Engelsch blad, de "Spectator",
stelt voor dat de regering po
gingen zal aanwenden om aan
de nog overgebleven bevolking
nieuwe bronnen pan bestaan te
verschaffen door het invoeren
en aanmoedigen van de eene of
andere cultuur, als die van ta
bak of kina.
Vijftig jaar geleden:
-In het dorp Marmoroszeget in
Zuid-Slavië werden sinds
Kerstmis elf jonge meisjes ver
mist. Thans is gebleken, dat zij
de prooi zijn geworden van
wolven, die hen verscheurd heb
ben.
- wonder boven wonder is het
aan de opvarenden van een
aantal vaartuigen van de ma
rinewerf te Wilhelmshaven ge
lukt zeven kinderen te redden,
die eergisteren op een ijsschots
naar zee gedreven waren. De
schots was bij het opkomen van
den vloed op drift geraakt en
nam de kinderen mee. Dadelijk
voeren schepen uit om het
vaarwater, voorzoover het ijs
dit toeliet, af te zoeken. Om 6 uur
kon het personeel van den me-
gaphoonpost de kreten der kin
deren nog vernemen, doch
daarna koesterde men weinig
hoop, dat de zeven nog gered
konden worden. Dankzij de
energieke reddingpogingen der
bemanningen is men daarin
toch nog geslaagd. De kinderen
bevinden zich ondanks de ont
beringen in goede gezondheid.
- Tengevolge van een defect aan
een gasbuis, waaraan tot voor
kort nog was gewerkt, heeft zich
in de vleeschwarenfabriek van
Otto Haacke te Berlijn een ver
schrikkelijke ontploffing voor
gedaan, die tenminste vijftien
levens en achttien gewonden
heeft geeischt. Het vijf verdie
pingen hooge gebouw ts zoo
goed als geheel verwoest en in
een puinhoop van zes tot acht
meter hoogte veranderd. Elec-
tro-motoren, enorme stukken
steen en zware ijzeren platen
werden meters veruit de fabriek
geslingerd.
Leidse bioscopen.
Luxor "Twee door het dolle heen", da.
2.30, 7.00 en 9.30, zo. 2.00, 4.30, 7.00 en
9.30 uur, 12 jaar.
Camera: "Soldaat van Oranje", do. 8 uur,
12 jaar. Kindervoorstelling: „Pietje
Bell", do., vr.. za. en woe. 2.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Bonnie en Clyde",
vr. en za. 11.30 uur, 16 jaar.
Trianon: "ABBA, the movie", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.30 uur, a.l.
Rex: "Blue movie", da. 7.00 en 9.15 uur,
16 jaar. Kindervoorstelling: "Popeye",
za. en woe. 2.30 uur. Nachtvoorstelling:
"Pornomeisjes in de onderwereld", vr.
en za. 11.30 uur. 16 jaar.
Lido 1: "The spy who loved me", da. 2.30,
7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.45 uur. 12 jaar.
Lido 2: "De reddertjes", da. 2.30, 7.00 en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. a.l.
Lido 3: "Valentino", do. 7.00 en 9.15 uur,
16 jaar. Kindervoorstelling: Teken.-
filmfestival met o.a. "The Pink Pant
her", da. 2.30, zo. ook 4.45 uur, a.l.
Studio: "The last remake of Beau Ge
ste", da. 2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.30
Alphensc bioscopen
Euro 1 en 2: "The spy who loved n
1.45.6.45 en 9.15 uur. za. niet om 1.
zo. ook 4.15 uur, 12 jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve varr dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za--
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhui
zen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur: 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18.30-19.30 uur. Kin
derafdeling dagelijks van 14.00-19.00 uur
alleen voor ouders zondag 14.00-15.00
uur voor overige familieleden. Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
de kinderafdeling.
Sint Elisabeth-ziekenhuis:
e KLASSE: Volwassenen dagelijks van
14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16.00
uur en van 18 30-19.30 uur. Laatste kwar
tier van middag- en avondbezoek bah'
Kinderafdeling: dag. van 15.00-18.30
2e KLASSE: Volwassenen dagelijks van
11.15-12.00 uur en van 14.00-14 45uuren
van 18.30-19 30 uur
Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.OOuur
(alleen voor echtgenoot) van 15.00-16 00
uur en van 18 30-19 30 uur. Babvshow
van middag- en avond-
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kin
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14 15-15.00 uur.
18 30-19.30 uur
Voor de prematurenafdcling gel<
volgende bezoekuren (alleen
Maandag t/m vrijdag
18.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag
14 45-15.00 uur
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks:
15 00-15 45 uur.
18.30-19 00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur
18.30-19.00 uur
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14 15 en 18 30-19 30 uur. 3e klas 13 30-
14 15 en 18.30-19.30 uur; Kraamafdeling
13.30-14.45 alleen voor echtgenoten 19-
20 uur; Kinderafdeling 15-1530 uur al
leen voor ouders 18-18 30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol kun
nen dag en nacht worden gemeld bij het
informatiecentrum Geluidshinder
Schiphol (020-175000).
