Sadat en Begin op eerste
kerstdag
bij elkaar
Belgrado-conferentie
lijkt vlot getrokken
wm
NAAST HET NIEUWS
Iran kreeg rol
van waakhond
in olie-staten"
Bonn kan vrijlating Hess niet verlangen
TOCH AANDACHT VOOR DE MENSENRECHTEN
Hervatting
gesprek VS
en Vietnam
DINSDAG 20 DECEMBER 1977
ADVERTENTIE
BONN (SP) - Het proces voor de
vrijlating van de tot levenslang
veroordeelde vroegere
plaatsvervangende Führer, Ru-
dolf Hess, is gisteren voor de
Keulse administratieve recht
bank op een mislukking uitgelo
pen. Het geding was aangespan
nen door Hess' enige zoon, Wolf
Rüdiger. Maar de rechtbank be
vond dat de vrijlating van Hess
een zaak van de geallieerden uit
de Tweede Wereldoorlog is en de
regering in Bonn niet tot gerech
telijke stappen gedwongen kan
worden.
Dat was namelijk wat Hess junior
had verlangd: de bondsregering
te verplichten de gevangenschap
van de 83-jarige Hess aan de kaak
te stellen als een misdaad tegen
de rechten van de mens en bij de
geallieerden zowel als bij de Ver
enigde Naties aan te dringen op
zijn vrylating uit de gevangenis
Spandau (West-Berlijn).
Reeds vele jaren voert de ingenieur
Wolf Rüdiger Hess tezamen met
zijn moeder een veldtocht ten
behoeve van de vader, die in 1946
in Neurenberg wegens het aan
stichten van een oorlog tot le
venslang werd veroordeeld. Hess
junior, zelf een gematigd en re
delijk man, is er in de jaren niet in
geslaagd zich te weren tegen
valse bondgenoten. De cam
pagne "Hess moet vrij" vond
vooral bijval en steun in rechts-
radicale kringen, die zyn streven
in diskrediet brachten en moge
lijk sterk hebben bijgedragen tot
de vastbeslotenheid van de Sov
jet-Unie de oude nazileider tot
het eind van zijn dagen in de ge
vangenis te houden.
Ook de advocaat die Hess junior
gisteren naar Keulen had gezon
den heeft de zaak ongetwijfeld
meer geschaad dan goed gedaan.
De verdediger Eberhard En-
gelhardt uit Neurenberg maakte
van zijn pleidooi een strafrede te
gen de overwinnaars uit de
Tweede Wereldoorlog. De von
nissen van Neurenberg noemde
deze rechtskundige een aanflui
ting en ook verraste hij de ad
ministratieve rechtbank met de
onthulling dat niet Hitiers
Duitsland, maar Engeland en
Frankrijk de oorlog waren be
gonnen. Engelhardt pleitte er
voor dat er een eind moest komen
aan alle lopende en nog te voeren
naziprocessen.
De vertegenwoordiger van de rege
ring hield het kort: de regering
heeft al verscheidene malen dis
creet om Hess' vrijlating om re
denen van menselijkheid ge
vraagd. Aan de formele verplich
ting die vrijlating te eisen kan de
regering zich echter niet onder
werpen. Een opvatting die de
rechtbank deelde. Met zijn ver
keerd gekozen advocaat was
Hess junior verder dan ooit van
zijn doel verwijderd. Bovendien
werd hij veroordeeld tot de kos
ten van dit geding.
LONDEN (Reuter) - Premier Menachem Begin van Israël
en president Anwar Sadat van Egypte, beiden erop ge
brand er ten aanzien van de positieve ontwikkelingen in
het midden oosten de vaart in te houden, komen volgens
welingelichte kringen in Londen, op eerste kerstdag te
zamen voor overleg in Egypte.
De samenkomst in de stad Ismaüia aan het Suezkanaal, is een vervolg op
de historische ontmoeting in Jeruzalem en Begins jongste bezoek aan
Washinton.
bijna 1 miljoen aan prijzen
".IT"
Set rode BOSCH fanfarehoorns in doe-het-zelf-verpakking. Met
bevestigingsmateriaal en duidelijke montagehandleiding. Een ge
schenk van WILLEM VAN RIJN ter waarde van 70,
t.b.v. Buitenlandse vakanties voor gehandicapten
New York een gesprek met de secretaris-generaal van de Ver-
De conferentie van Ismailia zal naar
men in Londen verwacht, de
doorbraak verschaffen voor de
voorbereidende vredesbespre
kingen in Cairo, tussen Egypte,
Israël, de Verenigde Staten en de
Verenigde Naties. Deze con
ferentie werd gisteren hervat en
beluisterde plannen voor een
agenda die volgens een Ameri
kaanse zegsman geschikt is voor
een tweede conferentie van Ge-
Volgens Egyptische kringen zijn er
in de vredesvoorstellen die Begin
in Washington heeft ontvouwd,
ingrijpende veranderingen no
dig, maar houden ze wel de be
lofte van wezenlijke vooruitgang
op de weg naar vrede in. De voor
stellen zijn gisteren wel heftig
gekritiseerd door Libië en de
PLO, en zijn ook in het algemeen
vijandig ontvangen door Arabi
sche leiders op de door Israël be
zette westelijke Jordaanoever.
De voorstellen zoals ze zondag
avond door Begin op de Ameri
kaanse televisie uiteengezet wer
den, zijn ook niet zo goed geval
len onder de exponenten van de
rechtervleugel in het Israëlische
regeringsblok van de Likoed, die
vinden dat er teveel in wordt
weggegeven aan de Arabieren.
De Libiërs verklaarden dat de
voorstellen niets nieuws bevat
ten, afgezien van de artikelen die,
naar wat zij vinden, de "zionisti
sche bezetting" van Arabisch
grondgebied vereeuwigen.
De PLO noemde Begins plan voor
de autonomie van de Palestijnse
Arabieren op de westelijke oever
"onaanvaardbaar" en verklaarde
dat zij zou blijven strijden voor
"ons recht een onafhankelijke
Palestijnse staat te stichten, terug
te keren naar ons vaderland en
volledig zelf te beslissen".
Volgens welingelichte kringen in
Jeruzalem heeft Israël geenszins
de bedoeling de Palestijnse Ara
bieren volledige verantwoor
delijkheid voor hun defensie of
buitenlandse zaken te geven.
„Eiland van vrede"
Begin en Sadat zullen elkaar zon
dag ontmoeten op het Ridderei
land in het Timsah-meer, dat
door een brug van zeven meter
met het vasteland is verbonden.
Het vliegtuig met Begin zal landen
op de luchtmachtbasis Aboe
Soeeir op 15 kilometer van Is
mailia, om elf uur 's morgens. Hij
zal vervolgens overstappen in
een helikopter, voor verder ver
voer naar president Sadats va
kantiehuis El Nakheel in Ismai
lia, waar de twee staatslieden
zullen lunchen. Daarna gaan ze
per auto naar het Riddereiland,
voor hun onderhoud. De Israëli
sche premier verlaat het eiland
vóór zonsondergang.
De voorzitter van de Suezkanaaldi-
rectie, Masjoer Achmed Masjoer,
heeft tegen verslaggevers gezegd
dat het Riddereiland zal worden
herdoopt in "eiland van de
vrede", ter herdenking van het
vredesoverleg tussen Sadat en
Begin.
Radio Moskou heeft in een com
mentaar op Begins vredesvoor
stellen, gezegd dat zij betekenen
dat de Arabieren in Gaza en op de
westelijke Jordaanoever, "zoge
naamd intern zelfbestuur
krijgen".
De presidenten Carter en Sadat zijn
er volgens de Russen "ongewoon
optimistisch" over, want de voor
stellen "zijn het middel waardoor
de Israëlische bezetting van Ara
bische grondgebied wordt voort
gezet".
Televisie
Sadat en Begin zullen ten besluite
van hun besprekingen in Ismalia
een gemeenschappelijke pers
conferentie houden die door de
televisie zal worden uitgezonden.
Er zijn negentien autobussen ge
charterd om alle journalisten die
de conferentie van Cairo bij
houden, naar Ismailia te brengen,
een rit van een kilometer of 135
noordoostwaarts van de Egypti
sche hoofdstad.
"De stem der Arabieren", een ra
diozender in handen van de
Egyptische regering, heeft giste
ren verklaard dat premier Begins
jongste vredesvoorstellen "niet
overeenkomen met de beginse
len van recht en rechtvaardig
heid".
Egypte zal het ten aanzien van zijn
eis dat Israël zich geheel uit Ara
bisch gebied dat het bezet houdt
terugtrekt en er een Palestijnse
staat komt op de westelijke jor
daanoever, niet op een akkoordje
gooien, aldus de zender.
BELGRADO (SP) - De con
ferentie over veiligheid en
samenwerking is vlot ge
trokken. Een voorstel van
neutrale landen om van
daag te beginnen met de
voorbereiding voor een af
sluitend document kreeg
in Belgrado de steun van Koude oorlog
de communistische en de
westelijke landen, en ver
brak aldus de verstarring.
nageleefd. Er had de afgelopen
maanden in Belgrado wel een
uitwisseling van gedachten
plaats inzake de kwestie van de
mensenrechten, inclusief de vrij
heid van denken, godsdienst en
geweten, zo voegt men daaraan
niet helemaal zonder tevreden
heid toe.
Westelijke waarnemers wijzen erop
dat Moskou tot voor kort voorop
liep met het herhalen van de Hel-
sinki-besprekingen, maar ni
der de indruk van verwijten
schendingen van de akte kenne
lijk een jaar wil uitstellen. Daar
aan valt toe te voegen dat in 1981
president Carter, felle verdediger
van de mensenrechten, mis
schien niet meer in het Witte Huis
zit, omdat er in '80 verkiezingen
zijn.
BEKIJK HET MAAR
Een Zwitsers wintersportplaatsje heeft een nieuwe manier uitge
kiend om te trachten vakantiegangers te trekken: niet de hotel
houders, maar de gast schrijft aan het einde van zijn wintersport
vakantie de rekening uit.
In het Zwitserse dorpje Graechen hebben veertien hoteliers de han
den ineen geslagen en besloten hun gasten van 8 tot en met 28
januari een wat zij noemen uniek aanbod te doen.
Bij aankomst wordt afgesproken op welke basis men in het hotel wil
verblijven. Verder doet het er niet toe wat men bestelt. Rekening
houdend met het comfort, de bediening en kwaliteit van de maal
tijden stelt de gast zelf vast welk bedrag hij hiervoor betalen wil en
ook werkelijk betaalt.
Het Zwitserse plaatsje presenteert zich met de mededeling, dat het
gedeeltelijk autovrij is en 300 zonnedagen per jaar heeft.
'MISTER TIENPROCENT'
Mister Tienprocent", een anonieme Westduitse zakenman, heeft
voor de tiende maal tien procent van zijn inkomen beschikbaar
gesteld voor hulp aan de Derde Wereld.
Naar de persdienst van de Evangelische kerk bekendmaakte, gaat
het om 30.000 mark (ruim f 30.000) die echter pas dan besteed
mogen worden, als 100 mensen eveneens 10 procent van hun in
komen voor het goede doel afstaan. Toet dusver hebben zich 30
"medestrijders" gemeld.
Sinds 1968 hebben ongeveer 250 Westduitsers uit ruim 60 steden
naar het voorbeeld van "Mister Tienprocent" m totaal een miljoen
mark geschonken voor het hulpwerk "Brood voor de wereld" en
"Misereor".
MEER ALCOHOL
r alcohol, zo blijkt
De Britten geven minder voor eten uit en meer vo
uit een door de regering gesteund onderzoek.
Voor hét eerst sinds meer dan vijf jaar is deze zomer het bedrag dat
een gemiddeld gezin voor voeding uitgeeft, gedaald. In vergelij
king met 20 jaar geleden drinkt de gemiddelde Brit, volgens een
afzonderlijk onderzoek, echter anderhalf maal zoveel bier, bijna
driemaal zoveel gedestilleerd en vier maal zoveel wijn. De daling
van het bedrag dat per week aan voeding wordt uitgegeven - circa
40 ct - wordt voor een groot deel toegeschreven aan prijsverminde
ringen, maar ook aan het verbouwen van eigen groente e.d.
Wel moest het oosten slikken dat de
deelnemers de resterende zes
weken zich het recht voorbehou
den zodra dat hun schikt over
mensenrechten en andere tere
onderwerpen te spreken. Tot ve
ler verrassing gingen de Sovjet-
Unie en haar partners daarmee
akkoord zodat de al twee weken
durende impasse hier nu is door
broken.
Vanaf vrijdag tot half januari zyn de
afgevaardigden uit de VS, Ca
nada en 33 Oost- en West-Euro-
pess landen in hun hoofdsteden.
Tussen half januari en 10 feb
ruari, zo is overeengekomen,
wordt er vervolgens groepsge
wijze en plenair verder gewerkt
aan de voorbereiding van het
slotdocument. Op aandringen
van het Westen komen er voor de
drie onderdelen van Helsinki -
veiligheid, economische en hu
manitaire samenwerking - af
zonderlijke werkgroepen. De
mensenrechten-affaire blijft al
dus afzonderlijk bespreekbaar.
Officieel moet de conferentie op
15 februari eindigen, maar het zal
wel wat later worden.
Dat Oost en West, daarbij wellicht
weer geholpen door de niet ge
bonden, zogenaamd neutrale
landen, nog water in hun wijn
zullen moeten doen, staat wel
vast. Gisteren werd namelijk een
document van vijf bladzijden
verspreid, waarin de negen lan
den van de Europese Gemeen
schap hebben vastgelegd hoe zij
de toepassing van de slotakte van
Helsinki in de voorbije jaren
beoordelen. De DDR veegde het
stuk meteen van tafel als zijnde
geen basis voor eventuele discus
sie. De Sovjet-Unie hield zich nog
koest, maar het staat wel vast dat
ook Moskou het overigens be
trekkelijk vage stuk van de Ne
gen absoluut niet lust.
De EG-landen verwijten bepaalde
staten (namen of nadere aandui
dingen ontbreken verder geheel)
dat zij de hand lichten met de
beloften van Helsinki. Daar zyn
in 1975 reeksen maatregelen voor
de veiligheid, de samenwerking
en het dagelijks leven in Oost-, en
West-Europa, de VS en Canada
overeengekomen. Sommige on
derdelen van de slotakte van Hel
sinki zijn volgens de Negen de af
gelopen twee jaar niet volledig
De EG-landen merken verder op
dat de instituten en individuen de
voorbije twee jaar soms de mo
gelijkheid is ontnomen om over
eenkomstig de tekst van de slo
takte te opereren. Dat is een ver
wijzing naar de acties in Moskou,
Warschau, Praag en andere plaat
sen waar dissidenten zich tever
geefs op de akte beroepen. Zorg
wordt uitgesproken over de ge
ringe voortgang bij de weder
zijdse ontwapening. Op het ter
rein van de onderlinge contacten
tussen burgers in Oost en West
(bijv. huwelijk, familiehereni
ging) is wel vooruitgang geboekt.
De uitwisseling van informatie
(kranten) verloopt nog bijzonder
stroef, aldus het verslag dat tezij-
nertijd opgenomen zou moeten
worden in het slotdocument van
de conferentie.
Behalve de Negen van de EG-lan
den hebben ook Noorwegen en
de VS zich achter deze beoorde
ling geschaard. Polen doet een
felle aanval op de Negen, de ge
heel ten onrechte suggereren dat
zij het Europa van vandaag
"waartoe bijv. ook Polen be
hoort" vertegenwoordigen. Vol
gens de Poolse woordvoerder is
de benaming Europese Gemeen
schap een term die past in de
koude oorlog, omdat men eraan
voorbijgaat dat de meeste Euro
pese landen daar niet bij zijn aan
gesloten.
De conferentie werkt nu verder op
basis van voorstellen van de
Fransen en van de altijd graag
bemiddelende neutrale landen
als Oostenrijk, Joegoslavië en
Zwitserland. Het slotdocument
zou na de gebruikelijk inleidende
hoofdstukken een opsomming
moeten geven van de conclusies
en de voorstellen ter verbetering
van de uitvoering waarover men
het hier overigens nog eens moet
worden. Daartoe ligt er een stapel
van ongeveer 90 voorstellen.
Tenslotte moet er, zeer tegen de wil
van de communisten
georiënteerde deelnemers in, ook
een paragraaf met klachten van
de afgelopen twee jaar worden
opgenomen, waarna de datum
van de volgende bijeenkomst de
zaak afsluit. Tot veler verrassing
stelde de Sovjet-Russische dele
gatieleider Vorontsov gister
avond voor om niet in 1980, maar
pas een jaar later op 15 mei 1981
weer bijeen te komen. Madrid
gooit hoge ogen als vergader
plaats.
WASHINGTON (UPI) - De Ver
enigde Staten hebben Iran indi
rect - bijvoorbeeld door enorme
wapenleveranties aan de Sjah -
aangesteld als politieagent voor
hun eigen belangen in het
olierijke gebied rond de Perzi
sche Golf.
Behoudens de bijzin staat het bo
venstaande in een gisteren ver
schenen rapport van de Ameri
kaanse senaatscommissie voor
energiekwesties. De rapporteurs
hebben bekeken hoe de Ver
enigde Staten blijvend verzekerd
kunnen zijn van olie uit dat ge
bied, welke maatregelen daartoe
al zijn genomen en wat de te vol
gen koers in de toekomst zou
moeten zijn.
Het strategische belang van Was
hington, aldus de rapporteurs,
blijkt grotendeels samen te val
len met de belangen en aspiraties
van de Sjah. De Iraanse vorst wil
de regio zowel militair als eco
nomisch domineren. Ook Was
hington blijkt heel wat op de
kaart van een sterk Iran te heb
ben gezet, aldus de rapporteurs.
Zou de Sovjet-Unie in het gebied
- in Iran of in de andere Perzische
Golfstaten - gaan wroeten, dan
moet de Sjah een betrouwbaar
tegenwicht bieden.
"Als het aan Iran is om in de bin
nenlandse aangelegenheden van
de een of andere Golfstaat tus
senbeide te komen", zegt het
rapport, "dan moeten de Ver
enigde Staten op voorhand er
kennen dat dit de rol is waarvoor
het land momenteel wordt toege
rust. Men mag het Iran straks niet
euvel duiden als het zich kwijt
van een impliciet opgedragen
taak".
Maar, zeggen de rapporteurs, die
Iraanse hang naar de hegemonie
houdt ook een gevaar in. Met
name voor conflicten met
Saoedi-Arabië.
FUNCHAL (ANP) - Twee
duikers brengen nabij Madeira een
drenkeling in veiligheid. De man
behoorde tot de 21 overlevenden van
de vliegramp met een Zwitserse Ca-
ravelle, die zondag bij het eiland in
volle zee een noodlanding moest
maken. Het is inmiddels vrijwel ze
ker geworden dat 36 mensen bij de
ramp het leven hebben verloren.
Het vliegveld Santa Catanna bij
Funchal is berucht bij de inter
nationale vliegersgemeenschapDe
enige baan is slechts 1600 meter
lang en de grootste machine die er
nog veilig kan neerstrijken is de be
trekkelijk kleine Boeing 727.
Tap is de enige maatschappij die
een lijndienst op Madeira onder
houdt. De Tap-piloten komen daar
tegen echter in het geweer. Naar
verluidt hebben ze gisteren besloten
Madeira te bbycotten zolang de
technische omstandigheden er niet
zijn verbeterd.
Al in de nacht van zondag op
maandag - enkele uren voordat de
Caravelle verongelukte - weigerde
een Tap-piloot op het eiland te lan
den.Hij zette zijn Boeing-727 opeen
buureiland aan de grond en liet
zijn passagiers daar verder aan
hun lot over.
HHI
PARIJS (UPI) - De Verenigde Sta
ten en Vietnam hebben gisteren
in Parijs het eerste van twee
nieuwe gesprekken gevoerd over
het aanknopen van normale be
trekkingen, zowel diplomatiek
als economisch. De onderhande
lingen werden gevoerd op de
Vietnamese ambassade door de
twee onderministers van
buitenlandse zaken Richard
Holbrooke en Pham Nien. Geen
van beiden deed na afloop mede
delingen over de vorderingen.
Vandaag was er nog een tweede
gesprek.
Naar verluidt staan er niet langer
alleen bilaterale onderwerpen op
de agenda, maar ook diverse bre
dere ontwikkelingen in Azië en
Indochina. Vietnam is in eigen
gebied een grote militaire mo
gendheid, terwyl de V.S. zich
nogal zorgen maken over de
communistische guerrilla in
Thailand en Maleisië.
Voor het overige wordt gesproken
over dezelfde dingen die eerder
in mei en juni dit jaar ter discus
sie stonden: De Vietnamezen
willen 3.25 miljard dollar aan
Amerikaanse herstelbetalingen
voor de geleden oorlogsschade
(die Washington tot dusver niet
wil betalen) en de V.S. willen op
heldering over ongeveer 2500
Amerikanen die nog als "ver
mist" te boek staan.
Overigens hebben de Vietnamezen
sinds het begin van de normalise
ringsbesprekingen 33 Ameri
kaanse stoffelijke overschotten
gerepatrieerd. In ruil daarvoor
verzette Washington zich niet
langer tegen het Vietnamese lid
maatschap van de Verenigde Na
ties (inmiddels een feit).
Diplomatieke kringen in Parijs
houden rekening met de moge-
lykheid dat Vietnam zijn eis tot
Amerikaanse schadevergoeding
zal matigen of laten vallen. Hanoi
kampt met zware economische
problemen en volgens Paryse
kringen willen de Vietnamezen
ook Amerikaanse investeerders
aantrekken.
