Minister Leber denkt niet
aan
aftreden
Frankrijk en Engeland besluiten tot meer samenwerking
Günter Wallraff en
zijn werk bij Bild
48*
VERTRAGING
EUROPESE
VERKIEZINGEN
Belangrijke mededeling
voor Zilvervloot-spaarders.
Na spionageschandaal Bondsrepubliek
Uitgaven
gezondheid
in Europa
rijzen de
pan uit
De Zilvervloot
WOENSDAG 14 DECEMBER 1977
BUITENLAND
PAGINA 9
LONDEN (UPI) - President Valéry
Giscard d'Estaing van Frankrijk
en premier James Callaghan van
Groot-Brittannië hebben giste
ren in Londen bekendgemaakt
dat zij het eens zijn geworden
over grotere samenwerking ten
aanzien van industriële, elek
tronische en aeronautische pro
jecten.
"Ons overleg was een belangrijke
stap op weg naar de ontwikkeling
van nauwere samenwerking tus
sen Frankrijk en Groot-Brit
tannië," zei Giscard op een pers
conferentie ten besluite van twee
dagen van overleg. "Het was uit
zonderlijk hartelijk", voegde hij
eraan toe.
Callaghan zei dat de besprekingen
hadden plaatsgehad in een "vrij
ontspannen sfeer" maar dat zij er
niet op waren gericht grootse be
sluiten te nemen.
De twee regeringsleiders con
fereerden maandagavond en gis
termorgen op Chequers, de
ambtswoning van de Britse pre
miers op het platteland, 60 kilo
meter van Londen. Later, vlak
voor de terugkeer van de Franse
president naar Parijs, gaven ze
beiden nog een persconferentie
van twintig minuten op de nabu
rige luchmachtbasis Halton.
Behalve over hun toekomstige
technische samenwerking heb
ben Giscard en Callaghan hun
licht laten schijnen over alge
mene wereldproblemen, als
Rhodesië, het Midden-Oosten en
de toekomst van Europa.
Giscard en Callaghan zeiden dat zij
hadden besloten een gemengde
commissie van Franse en Britse
deskundigen op te richten voor
de bestudering van de terreinen
waarop Brits-Franse industriële
samenwerking mogelijk zou
kunnen zijn. Het betreft de
oliewinning voor de kust, com
puters en onderdelen, de auto
mobielindustrie, de machine-in
dustrie en de papierindustrie.
Ook hebben Giscard en Cal
laghan het gehad over samen
werking bij het leggen van een
elektriciteitskabel van 2.000 me
gawatt onder het Engelse kanaal,
voor het verbinden van de elek
trische toevoersystemen der
beide landen. Ook kan nu de sa
menwerking tot stand komen bij
de bouw van een nieuwe lucht-
bus met 160 plaatsen voor de
korte afstand, de A-200 geheten
door de Britse en Franse lucht
vaartindustrie.
Giscard vertelde nog dat hij en
Callaghan een verslag van hun
minister van financiën hadden
aangehoord over de pogingen die
op het ogenblik in het werk ge
steld worden om het afglijden
van de dollar af te remmen. "Wij
hopen dat de stappen die nu gezet
worden, zullen bijdragen aan gro
ter stabiliteit der buitenlandse
wisselmarkten", aldus de Franse
president.
BRUSSEL (ANP) - De gezond
heidsuitgaven in de Europese
gemeenschap, dat wil zeggen
uitgaven in geld en natura by
ziekte, invaliditeit, fysische of
psychische gebreken, arbeid
songevallen en beroepsziek
ten, stijgen enorm. Die uitga
ven zullen tegen 1980 onge
veer de helft van de zogeheten
sociale uitgaven gaan omvat
ten en daarmee zullen ze de
tot dusverre belangrijkste
uitgavenpost, namelijk die
van de pensioenen, voorbij
streven. Dat heeft Europees
commissaris voor sociale za
ken, de Nederlander ir. Henk
Vredeling, gisteren in Brussel
meegedeeld in een bijeen
komst van de Europese mi
nisters voor gezondheids
zorg.
In 1970 schommelde het aan
deel van de gezondheidsuit
gaven binnen het geheel var»
de sociale uitgaven nog rond
een derde.
Ip 1975 ging het al om 35 tot 40
pet van het totaal van de so
ciale uitgaven. Binnen de ge
zondheidsuitgaven stijgen
vooral de uitgaven voor ziekte
schrikbarend.
De voornaamste factoren die
het aanbod aan gezondheids
zorg hebben vergroot zijn:
uitbreiding van het aantal
verzekerden, groei van het
„verstrekkingen pakket," de
technologische ontwikke
ling, toenemende professio
nalisering, humanisering en
arbeidsintensivering in de
gezondheidszorg, en ver
oudering van de bevolking.
Wat dat laatste betreft Vre
deling wees erop dat bejaar
den 1,7 tot 2 maal zoveel ge
bruik maken van de diensten
van de gezondheidszorg dan
alle anderen.
Arbeidskosten nemen in totaal
60 tot 70 procent van de ge-
zondheidskosten in, ook al
omdat de lonen daar sterker
gestegen zijn (inlopen van
achterstand) dan in andere
sektoren. Die verworvenhe
den moeten niet aangetast
worden, maar wel zal de pro-
duktiviteit in die sector opge
voerd moeten worden.
Huisartsen en specialisten, die
een hoog inkomen genieten,
zouden het voorbeeld kunnen
geven aan de grote massa,
door zich in de komende jaren
te matigen in hun inkomens
stijgingen. Voorts Moeten er
maatregelen komen om de
omvang van het pakket ge
neesmiddelen (overigens met
behoud van dezelfde thera
peutische werking) aanzien
lijk te beperken. Overcon
sumptie van deze middelen
moet krachtig worden tegen
gegaan, aldus Vredeling.
BONN (SP) - De Westduitse sociaal-democratische minis
ter van defensie Georg Leber ziet in het spionage
schandaal op zijn departement geen aanleiding af te
treden.
Dit verzekerde hij op een persconferentie in Bonn, die hij
kennelijk onder het motto "aanval is de beste verdedi
ging" gisteren in allerijl had laten bijeenroepen. Tot grote
woede overigens van de christelijk-democtatische oppo
sitie, die vandaag Leber wegens de kwalijke gebeurtenis
sen op zijn ministerie aan de tand voelde en zich door de
gisteren getoonde voorvarendheid van de bewindsman
krachtig gebruskeerd voelde.
Geen persoonlijke consequenties
dus voor de in het nauw ge
brachte maar zich onverstoor
baar tonende bewindsman Hij
beriep zich erop dat de Oost-
duitse spionne Renate Lutze (37),
die samen met haar latere man en
met de marine-ambtenaar Wiegel
geheime Bundeswehr- en
NAVO-documenten aan Oost-
Berlijn heeft verraden, onder de
CDU-minister van defensie Ge
rhard Schroder was aangesteld.
Dat zij onder zijn (Lebers) minis
terschap was ontmaskerd is, zo
zei hij de journalisten, een reden
tot vreugde die hij gaarne deelde.
AANKLACHT
Maar niet louter opwekkende ge
dachten uitte de minister Leber.
Hij heeft tegen een onbekende op
zijn departement een aanklacht
ingediend wegens het verraden
van geheime stukken. Zoals be
kend was het de gezaghebbende
Frankfurter Allgemeine Zeitung
die maandag groot opzien baarde
door uit een geheim defensie-
rapport te citeren.
Daaruit pas bleek, de omvang van
de spionage-activiteiten van de
Lutzes, die reeds anderhalf jaar
geleden waren gearresteerd. De
betrokken journalist van de
Frankfurter krant ontkende nog
tijdens de persconferentie dat hij
zijn kennis bij een ambtenaar van
defensie had opgedaan. Maar
volgens Leber is twijfel uitgeslo
ten: bepaalde schrijffouten die in
het rapport waren ingeslopen
kwamen ook in het bericht van de
Frankfurter Allgemeine Zeitung
De militaire contra-spionagedienst
is op het departement een onder
zoek naar het lek begonnen. In
tussen heeft wel Herbert Laabs
(48), chef van Frau Lutze, en
hoofd van de afdeling sociale za
ken van het ministerie, op eigen
verzoek verlof gekregen. Laabs
heeft ook gevraagd een tucht
rechtelijk onderzoek tegen hem
in te leiden. Dit onderzoek moet
zich richten op de vraag of hij
lichtvaardig en slordig met ge
heime en streng-geheime docu
menten is omgesprongen.
ADVERTENTIE
Kerstboter is echte boter
voor n feestelijke prijs.
Niet te versmaden
SCHADE
Daar heeft het wel de schijn van.
Het staat namelijk vast dat deze
documenten werden bewaard in
een safe, waartoe -in strijd met de
voorschriften- de secretaresse
Renate Lutze vrijelijk toegang
had, omdat zij behalve over ken
nis van de cijfercombinatie ook
over de sleutel van de safe be
schikte, die eigenlijk bij haar chef
had horen te berusten. Ook had
zij de mogelijkheid naar believen
uit de centrale registratie van het
departement geheime documen
ten aan te vragen.
De schade die door haar bezighe
den de Bondsrepubliek en de
NAVO is berokkend, moet zeer
aanzienlijk zijn Wel zullen in het
verloop van de anderhalf jaar
sinds de arrestatie van de drie
spionnen de uitgelekte geheime
strategische plannen van Bun
deswehr en NAVO zoveel moge
lijk zijn gewijzigd, zodat althans
een deel van de schade ongedaan
is gemaakt.
De openbaarmaking van de ge
beurtenissen op het departement
heeft sterke politieke aspecten.
De onbekende die het Frank
furter dagblad aan de opzienba
rende informatie hielp heeft Le
ber duidelijk de voet dwars wil
len zetten.
De minister heeft onder andere
door het ontslag van de lucht-
machtgeneraals Krupinski en
Franke vorig jaar november (we
gens hun steun aan de ex-nazi,
overste b.d. Rudel) bij de CDU en
in hogere militaire kringen aan
sympathie ingeboet. Dat de mi
nister (nog) niet van plan is zich
ter slachtbank te laten leiden
bleek uit zijn zelfverzekerde op
treden op de persconferentie en
in het parlement.
SCHMIDT
Mogelijk heeft de geheime tipgever
niet alleen Leber als slachtoffer
op het oog gehad, maar als laatste
verantwoordelijke ook bons
kanselier Helmut Schmidt. Deze
is er destijds als minister van de
fensie voor verantwoordelijk ge
weest dat zijn beschermeling, de
getrouwe sociaal-democraat
Herbert Laabs, ondanks diens
jeugd een bliksemcarrière in het
ministerie van defensie heeft
kunnen maken -een feit waarop
verschillende meer rechts-
gerichte dagbladen gisteren al
gewezen hebben.
De rust die Bonn na het tijdelijk
luwen van terroristische activi
teiten heeft gekend, is door de
nieuwe spionageaffaire grondig
verstoord. De oppositie zal niets
achterwege laten om de regering
haar fouten in te peperen en met
een zorgvuldig gedoseerde men
geling van verontwaardiging en
vreugde te eisen "dat de onderste
steen boven komt".
Desnoods ook door middel van een
parlementaire commissie van
onderzoek. Dit is een instituut
dat weliswaar nooit wat aan het
licht brengt maar wel zorgt voor
een lange tijd van opvallende
krantenkoppen. Koppen die de
oppositie aangenamer zullen zijn
dan de regering in het algemeen
en de minister van defensie in het
bijzonder.
PROVIDENCE (VS) - Minstens acht jonge mensen kwamen gisteren om
het leven bij een felle uitslaande brand in de slaapverblijven voor meisjes
studenten van de universiteit van het Amerikaanse Providence. Dit meisje
wacht op de brandweer, zich tegen de verstikkende rook beschermend met
een lap stof.
LONDEN (Reuter/AFP) - Na een
belangrijke stemming gister
avond in het Britse Lagerhuis
lijken de directe verkiezingen
voor het Europese Parlement nu
vrijwel zeker te moeten worden
uitgesteld. Het Lagerhuis ver
wierp met grote meerderheid het
voorstel van de regering het sys
teem van evenredige vertegen
woordiging te introduceren voor
de Europese verkiezingen en
koos voor het traditionele Britse
systeem van de eenvoudige
meerderheid.
De uitslag van de stemming bete
kent dat nieuwe kiesdistricten
moeten worden afgebakend. Dit
neemt zoveel tijd in beslag dat
Groot-Brittannië niet in staat is
de door de EG gewenste kiester-
mijn van mei/juni 1978 te halen.
Voordat Engeland gereed is kun
nen in de overige acht EG-landen
de Europese verkiezingen niet
worden gehouden. Naar ver
wachting wordt het nu zeker
1979.
Bij de stemming in het Lagerhuis
spraken 319 afgevaardigden zich
uit voor het systeem van een
voudige meerderheid terwijl 222
tegen waren. Zowel de afgevaar
digden van van Labour als die
van de consevatieve oppositie
hadden vrijheid van stemming.
Naast de gevolgen voor de directe
Europese verkiezingen kan de
uitslag ook de minderheidsposi
tie van Labour in het parlement
verzwakken. De kleine liberale
partij, die de Labour-regering
helpt in het zadel houden, had te
kennen gegeven haar pact met
Labour wellicht te zullen herzien
als het voorstel tot evenredige
vertegenwoordiging zou worden
verworpen.
Naar verwachting zal na de stem
ming van gisteravond grotere
druk worden uitgeoefend op de
liberale leider David Steel om
zijn samenwerkingspact met La
bour op te zeggen.
"Dat ben ik niet meer die mij
daar vanuit de spiegel aan
kijkt. Zo'n op carrière ge
trimd hoofd waar ik bij jonge
managers zo de pest aan heb.
Tot in de puntjes gekleed, ge
kortwiekt en onder de hoogte-
zon tot succesfiguur gebak
ken. Een gepolijste bek: die fi
guur daar die mij dankzij
zijn jacketkronen een regel
matige rij tanden kan tonen,
zijn stropdas vast aangetrok
ken, zijn zekerheid ontleent
aan een (geleende) massief
gouden zegelring en veel te
veel herenparfum aqua
brava) op zijn pak van 500
mark en onder zijn oksels
sprenkelt opdat het angstz
weet niet te ruiken is, zou al
uit zijn rol stappen nog voor
hij eraan begonnen is".
Zo begint de Westduitse
journalist Günter Wallraff
zijn boek "Verslaggever van
Bild", dat nu ook in een Ne
derlandse vertaling is ver
schenen. Onder het pseudo
niem Hans Esser was Wallraff
gedurende vier maanden
werkzaam als reporter op één
van de dertien plaatselijke
deelredacties van het West
duitse boulevardblad Bild,
dat met een oplage van 41/*
miljoen exemplaren de groot
ste krant van West-Europa is.
Er is sinds het begin van de
buitenparlementaire opposi
tie in West-Duitsland al veel
en kritisch geschreven over
het bedrijf van krantenmag
naat Axel Springer, waartoe
Bild behoort. Het is nu echter
voor het eerst dat beschreven
wordt hoe journalisten van
Bild te werk gaan.
Door
Bart Jungman
Wallraff, die in ,,'t Gewone kapi
talisme" en "Ongewenste re
portages" al eerder vanuit ei
gen ervaring sociale misstan
den signaleerde en nu om
herkenning te voorkomen
contactlenzen nam en zijn
snor afschoor (zie het citaat
hierboven), kwam via een
vriend die bij Bild had ge
werkt op de redactie in Han
nover terecht.
Op zeer heldere en leesbare
manier beschrijft hij in "Ver
slaggever van Bild" zijn erva
ringen, de metamorfose die
hij in die vier maanden door
maakte. Heer duidelijk wordt
hoe Bild van iets onbeteke
nends groot nieuws maakt en
hoe ver de politieke macht
van een krant kan strekken.
Naast de persoonlijke notities
heeft Wallraff in zijn boek ook
zijn uitwerpselen als Hans
Esser geplaatst.
Een aardig voorbeeld hoe Bild
nieuws maakt geeft Wallraff
in het hoofdstuk Roofvissen.
Hij begint het als volgt „Bild
manipuleert. Maar daar blijft
het niet bij. Want omdat de
mensen die aan Bild informa
tie geven, weten dat Bild ma
nipuleert, de feiten verdraait
en vervalst, houden zij daar
vantevoren rekening mee. Zo
wordt aan de eerder beschre
ven trap - de reporter ver
draait de zaken tot monstruo
siteiten, de redactiechef ver
scherpt ze en de centrale re
dactie doet er nog een schepje
bovenop - nog een trede toe
gevoegd.
Wie met zijn inlichtingen de
krant wil halen, stemt zijn
waarheid al op de Bild-be-
hoefte af'.
Wallraff beschrijft vervolgens
hoe hij op pad gaat om over
een aquarium- en ter
rariumtentoonstelling een
verhaal te maken. Onder de
tentoongestelde vissen be
vinden zich ook piranha's, die.,
de redactiechef alleen inte
resseren. Eerst luistert Wall
raff alias Esser nog beleefd
naar een uiteenzetting over de
vissen, maar dan vertelt hij
dat hij eigenlijk alleen voor de
piranha's is gekomen. (Vraag:
In het Amazonegebied wor
den toch vaak mensen door
deze vissen aangevallen? Dat
lees je tenminste in avon
turenromans en ook wel eens
in de krant. Snedig antwoord:
Dat was dan zeker in Bild). De
aquariumvriend vertelt dan
openhartig dat die vissen er
eigenlijk alleen maar bij zijn
gehaald om Bild te interesse-
ADVERTENTIE
Als u meevaart op de Zilvervloot is het
in uw eigen belang om nü direct na te
kijken wanneer u daarmee bent begonnen.
Want was dat in 1968, dan hebt u
uiterlijk tot het eind van deze maand
U moet de premie aanvragen bij de
instelling waar u hebt gespaard. Doe dat
nü,vóór u het vergeet
Overigens, de Zilvervloot blijft varen.
Iedere jongere van 15 t/m 20 jaar kan
de tijd om uw spaarpremie binnen te halen, aanmonsteren. Vraag een folder aan bij
U weet wel: die 10 procent (belastingvrij) „De Zilvervloot",
over spaarbedrag-plus-rente. Postbus 51, Den Haag.
ren voor de tentoonstelling.
De eigenaar van de piranha's
komt er bij en vertelt dat er
nooit moeilijkheden met de
vissen zijn geweest. Alleen
werd acht jaar geleden een
man bij het schoonmaken van
het aquarium in het topje van
zijn vinger gebeten. Er was
een piepklein stukje uit, dat
moest worden gehecht.
In het artikel vermeldt Esser
het "ongeval" tegen het einde
in een bijzin. De redactiechef
gooit de zaak om en maakt
van de bijzin de kop: Pi
ranha's rukten museumdirec
teur stuk uit hand. Bovendien
wordt niet verteld dat het acht
jaar geleden gebeurde.
Detectives
Wallraff was gistermiddag in
Amsterdam om de Neder
landse uitgave van het boek te
introduceren. Hij ging daarbij
vooral in op de gebeurtenis
sen die volgden op de ver
schijning van "Verslaggever
van Bild". "Springer pro
beerde mij in zijn kranten als
een gevaarlijke vijand te be
stempelen. Ik kreeg een stel
detectives achter me aan, die
iü mijn privéleven woelden.
Een handlanger van terroris
ten werd ik genoemd. Toen
die tactiek niet lukte heeft
men geprobeerd met een
"salvo" van rechtszaken de
verkoop van mijn boek te ver
tragen. Er is nu weer een pro
ces in Hamburg waarbij
wordt geëist dat alle citaten
van redactiechefs worden ge
schrapt. Dat zou de essentie
van het boek aantasten".
Uitgever Rob .van Gennep ge
looft overigens niet dat
Springer zal proberen dat ook
in Nederland te doen. Mede
daarom heeft hij de passages
die in Duitsland van recht
swege geschrapt moesten
worden -onderstreept- laten
staan.
Günter Wallraff vertelde verder
nog dat uit een onderzoek is
gebleken dat negentien pro
cent van de Westduitsers die
zijn boek heeft gekocht ook
Bild-lezers zijn. Daarvan
heeft acht procent zich nu
voorgenomen het blad voort-
1 aan te boycotten. Over de
macht van Springer zei Wall
raff: "De bladen van Springer
zijn door hun grote oplage een
voorname machtsfactor. Poli
tici houden rekening met
bladen als Bild". Hij zei over
aanwijzingen te beschikken
dat oud-bondskanselier Ade
nauer en Franz-Josef Strauss
gedurende de Koude Oorlog
met Springer overleg pleeg
den over de te volgen lijn. Het
terrorisme was volgens Wall
raff niet in de extreme hoek
waar het nu zit terecht geko
men als er geen Bild was ge
weest. "De terroristen zijn in
Bild afgeschilderd als bees
ten, als onmensen. Er is voor
hen geen weg terug meer".
"Verslaggever van Bild" is
verschenen bij uitgeverij
Van Gennep en kost 18.50.
Publikatie van het ministerie van Scxriale Zaken.
W.-Duitsland
test Kruis
raket
in Zaire
WASHINGTON (UPI) - West-
Duitsland test in het geheim
kruis-raketten en ballistische ra
ketten voor middellange afstand
in Zaïre, zo meldde gisteren het
Amerikaanse tijdschrift "Pen
thouse". Het project in de ura-
niumrijke Sjaba-provincie, het
voormalige Katanga in de Belgi
sche Congo, wordt uitgevoerd
met kennis en goedkeuring van
de Amerikaanse regering, aldus
het blad.
In 1954 werd in Brussel een ak
koord getekend waarin het in de
Bondsrepubliek verboden is te
werken aan de ontwikkeling van
lange afstands- en geleide raket
ten. Daarom doet de Bondsrepu
bliek nu in het buitenland proe
ven met deze raketten, die uitge
rust zijn met kernkoppen.
De Westduitse regering heeft giste
ren bevestigd dat een firma uit de
Bondsrepubliek snelle motoren
heeft geleverd voor Zuidaf-
rikaanse torpedo-boten. Het mi
nisterie van economische zaken
liet in antwoord op vragen uit het
parlement weten dat het type mo
tor geen speciaal militair karak
ter heeft en zodoende kon wor
den geëxporteerd naar Zuid-
Afrika.
