Lanser wil niet
in de politiek
Oplossing dollar-crisis ligt bij olie-landen
Amerikaans geld nog nooit zo weinig waard
CNV-voorzitter vertrekt na negen jaar
m
Markt
berichten
MAANDAG 12 DECEMBER 1977
ECONOMIE
PAGINA 19
DEN HAAG - Sinds een negental
weken is er een valutacrisis
gaande, die het hele wereld
geldstelsel omvat. De spil in het
geheel is de Amerikaanse dollar,
waarbij de gedachte ,Jiet kan
toch niet lager" voorgoed lijkt
verlaten. Waar het precies begon
nen is, is niet zo duidelijk, maar
het lij kt voor de hand te liggen dat
de huidige instabiliteit een direct
gevolg is van de jaarvergadering
van het Internationale Monetaire
Fonds van eind september.
Met name West-Duitsland en Japan
werd daar verweten onvoldoende
bij te dragen aan een economisch
herstel in de wereld. Terwijl na
genoeg elke industriestaat kampt
met een groot tekort op de han
delsbalans, potten deze landen
op, getuige de enorme overschot
ten op hun handelsrekeningen.Ze
zouden de andere landen onvol
doende mogelijkheden bieden om
hun produkten op de Duitse en
Japanse markten af te zetten, zo
was de lezing, die de krachtige
steun kreeg van de Verenigde
Staten. De VS.. fervent aanhan
ger van de vrije marktpolitiek,
konden immers bogen op het
grootste tekort op de handelsba
lans in hun geschiedenis. Het be
ste bewijs volgens de Ameri
kaanse minister van financien
Blumenthal, dat de VS-markten
open stonden voor iedereen, al is
het verwachte tekort voor 1977
van meer dan 25 miljard dollar
■voor het overgrote deel te wijten
aan het feit dat de Amerikanen
weigeren wat zuiniger om te
springen met energie, wat nu in
steeds grotere hoeveelheden-
moet worden geimporteerd.
Hoewel met name Japan, dat een
stevige markt in de VS. heeft op
gebouwd, duidelijk geschrokken
was van de Amerikaanse ver
wijten, en sindsdien wellicht
meer met woorden dan daden, de
thuismarkt meer wil openstellen
voor het buitenland, zag het er al
spoedig naar uit, dat de c
wichtigheden in de handel zou
den moeten worden gladgestre
ken via de wisselkoersen.
De acties op de wisselmarkten wer
den ingeluid direct na de IMF-
vergadering door een handvol
Amerikaanse banken met een
stormloop op de Japanse yen. De
Japanners nog steeds met de
schrik in de benen durfden nauw
elijks in te grijpen (dollars kopen
om de koers te steunenwat tot nu
toe als gevolg had dat de yen en in
theorie dus de Japanse produkten
regering om de glijdende dollar te
volgen schipbreuk leed,omdat het
kunstmatig laag gehouden pond
zo aantrekkelijk werd dat Lon
den werd overspoeld met midde
len uit het buitenland. Er kwam
daardoor te veel geld in de eco-
Geen animo
Hoewel de koers van de dollar op het
ogenblik ten opzichte van de be
langrijkste valuta's nu op het
diepste punt staat sinds de
mark op de lopende rekening van
de betalingsbalans van West
Duitsland is er zelfs sprake van
een maandrecord. Daarentegen
geeft de oktoberbalans van de
handel in de VS., een record te
kort te zien, ofschoon er wat ver
tekening was als gevolg van sta
kingen in de havens.
De Amerikanen zelf, die feitelijk
moreel zijn verplicht de waarde
van hun munt op peil te houden,
steunen hun munt nauwelijks.
Daarbij speelt een rol dat de
Amerikaanse reserves met een 45
r Amerikanen sinds eind sep
tember zo'n tien procent duurder
zijn geworden. Een nagenoeg
zelfde ontwikkeling onderging de
Duitse Mark in Europa (plus 7
procent t.o.v. de dollardie Zwit
serse Frank en zelfs het Engelse
Pond, waarvoor de kram
pachtige poging van de Engelse
Tweede Wereldoorlogziet het er
niet naar uit dat aan de daling
een einde komt. Ondanks het
duurder worden van de export
geven de laatste berekeningen
over de handelsbalansen van Ja
pan en West-Duitsland wederom
zeer gunstige cijfers te zien. Met
een overschot van 3,13 miljard
miljard relatief klein zijn,kleiner
dan van Duitsland en zelfs En
geland en nauwelijks tweemaal
de reserves van Nederland. Bo
vendien komt een voordeliger
ruilverhouding de Amerikanen
goed te pas gezien het omvang
rijke tekort op de betalingsba
lans. Amerikaanse produkten
worden immers goedkoper op de
wereldmarkt, terwijl buiten
landse goederen op hun
thuismarkt duurder worden, wat
weer gunstig is voor het Ameri
kaanse bedrijfslevenBovendien
blijft de geimporteerde energie
gelijk in prijs, omdat de olie in
ternationaal nog steeds in dollars
worden afgerekend.
Voor Europa maakt de dalende
dollar per saldo ook niet zo veel
uit, omdat tegenover een moeilij
kere export naar de VS., die
overigens relatief klein is,
goedkopere energie staat, die
immers voor het overgrote deel
wordt geimporteerd. Voor ont
wikkelingslanden ligt de situatie
wat moeilijker, ofschoon hun gi
gantische schulden over het al
gemeen in goedkoper wordende
dollars luiden.
In wezen zijn er dan ook maar twee
slachtoffers van de dalende dol
lar, namelijk Jdpan en de groep
olielanden. Het is wat de laatste
betreft dan ook nog de vraag in
UTRECHT - „Er is mij geen positie als minister of
staatssecretaris in het nieuwe CDA-VVD-kabi-
net aangeboden en ik heb ook niet zelf gesollici
teerd. Sterker nog, als er zo'n aanbod was ge
daan, had ik beslist geweigerd - ik heb geen
politieke ambities. Bovendien, dat het CDA nu
met de VVD in zee gaat is een noodzaak omdat
er toch ooit een regering moet komen en de on
derhandelingen met de PvdA zijn mislukt. Maar
persoonlijk geef ik de voorkeur aan PvdA bo
ven VVD".
Jan Lanser (51), voorzitter van het
Christelijk Nationaal Vak
verbond, verbreekt het zwijgen
rond het plotseling bericht van
zijn aftreden. Met stijgende er
gernis volgt hij in de pers de
wilde speculaties rond zijn be
sluit. Met name is hij boos over
Weerraporten
van hedenmorgen 7 uur
Amsterdam
De Bilt
Eelde
Deelen
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlissingen
Zd. Limburg
Aberdeen
Athene
Barcelona
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Genève
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
Mallorca
München
Nice
Oslo
Parys
Stockholm
Wenen
Casa Blanca
Istanbul
Las Palmas
Tunis
onbew.
geh. bew.
geh. bew.
half bew.
half bew.
zwaar bew.
geh. bew.
geh. bew.
geh. bew.
geh. bew.
licht bew.
regen
geh. bew.
geh. bew.
licht bew.
licht bew.
half bew.
onbew.
geh. bew.
geruchten uit kringen van de
concurrerende FNV-Vak-
centrale, volgens welke Lanser
juist het samengaan van confes
sionelen en liberalen zou toejui
chen om daaraan zelf een com
fortabel plekje in de nieuwe rege
ring over te houden.
In zijn Utrechtse kantoor wijst Jan
Lanser deze, wat hij noemt laffe
aantijgingen met klem van de
hand: „Dat is roddel en op de man
spelen. Ik ben er echt door ge
griefd. Vorige maand heb ik niet
voor niets al nee gezegd toen ik
CDA-lijsttrekker voor de
Utrechtse gemeenteraad kon
worden als aanzet tot het wet
houderschap.
Door
Theo de Jons
van Lips brandkasten en sloten-
fabriek, en vandaar enkele jaren
later bij de Christelijke Metaal
Bedrijfsbond. Daar doorliep hij
alle rangen tot hij in 1963 als toe
komstig voorzitter van de Chris
telijke Metaalbewerkersbond
werd gekozen, om in 1965 CMB-
voorzitter te worden en in 1969
voorzitter van het CNV. Als vader
van vijf kinderen - de jongste is
een zoon van 17 - werkt hij in zijn
schaarse vrije avond- en week
einde-uren aan zijn opvallende
boek „Menswaardig bestaan",
waarvoor zijn vrouw het manusc
ript uittikte en dat een pleidooi
was voor een verantwoordelijke
maatschappij met spreiding van
macht, grotere medezeggen
schap voor de werknemers en
meer ontplooiingskansen voor
de mens.
Geweigerd
Biesheuvel heeft me zes jaar gele
den wel gevraagd om in een ka
binet met WD en DS'70 minister
van sociale zaken te worden. En
toen heb ik eveneens bewust ge
weigerd - uiteindelijk kreeg
Boersma toen de baan. Mijn be
sluit om als CNV-voorzitter te
vertrekken staat dus duidelijk los
van de politiek. Ik heb er in april
volgend jaar, als ik opstap, ruim
negen jaar voorzitterschap opzit
ten. Dat is meer dan genoeg. Ik
wil niet overdrijven, maar dit
werk is uitermate inspannend -
het eist zoveel van je datje tijdig
plaats moet maken voor een op
volger".
Selfmade-man Lanser, zoon van
een scheepstimmerman, liep
eerst de Sliedrechtse lts af en be
gon toen als machinebankwerker
bij „De Klop", een fabriek voor
baggermateriaal. Avondstudie en
werk in de vakbeweging brach
ten hem als administratief
beambte op de sociale afdeling
Harde kritriek
Dat afgelopen dagen zijn plotseling
vertrek in verband werd gebracht
met de landspolitiek is overigens
ook niet zo verwonderlijk. Op 28
november jl. verspreidde het
CNV nog een persbericht waarin
het herziene regeerakkoord van
CDA en VVD begrijpend werd
ontvangen. „Er zijn belangrijke
verbeteringen aangebracht,
waarmee voor een groot deel
wordt tegemoetgekomen aan de
bezwaren van het verbonds-
bestuur", heette het toen. Maar
zie, nauwelijks twee dagen later,
op 30 november, liet het CNV we
ten „met grote verontrusting
kennis genomen te hebben van
de toelichting die fractievoorzit
ter Wiegel van de VVD op het re
geerakkoord (over eventueel los
koppelen van de sociale uitke
ringen van het netto minimum
loon) had gegeven". Eerst dus be
scheiden lof, daarna harde kri
tiek. Hoe valt dat te rijmen?
Lanser, onvervaard: „Het politiek
rumoer dat is ontstaan werd niet
door het CNV maar door VVD-
leider Wiegel veroorzaakt. Hij
legde immers een verklaring af
die lijnrecht in strijd was met een
heel belangrijke bepaling in het
regeerakkoord. Daarom gaf het
CNV-bestuur uiting aan zijn
grote verontrusting. Overigens,
de gevraagde opheldering heb
ben we nog steeds niet gekregen
en het is wel te hopen-
dat die nu snel komt.
Net als bij NKV-voorzitter Mertens
(nu staatssecretaris) en NW-
voorzitter Kloos (nu Vara-voor-
zitter). heeft de grote slijtageslag
ook bij Lanser zijn tol geeist. De
vakbondsbazen zijn vermoeid.
Maar wat gaat hij nu na zijn af
scheid doen?
Lanser „Ik weet het nog niet pre
cies - het bestuurlijke werk trekt
me wel en dat heeft mijn meeste
aandacht. Nevenfuncties die ik
bekleed omdat ik CNV-voorzitter
ben (lid dagelijks bestuur SER,
lid Stichting van de Arbeid, lid
van de Bankraad) leg ik neer. Als
ze me niet wegsturen blijf ik wel
deel uitmaken van het bestuur
van de stichting Christelijke Pers
en van de NCRV".
Burgemeester
Desgevraagd bevestigt Lanser wel
te voelen voor een burgemees
tersfunctie. „Daaraan zou ik de
voorkeur geven boven een baan
in het bedrijfsleven. Dè ARP
heeft me nu op een verkiesbare
plaats gezet voor de Staten
verkiezingen in de provincie
Utrecht - ik zou dus in de Staten
kunnen komen. Maar ook een be
stuurlijke functie aan een univer
siteit zou me wel trekken".
Wat is Lansers credo, ten afscheid?
Zonder een moment te aarzelen
zegt hij: Professor Albeda zei ooit
van het CNV: Jullie visie is heel
duidelijk idealistisch en fun
damenteel, met een radicale in
slag. Maar het beleid dat ju'lie
voeren is realistisch en met het
oog voor omstandigheden en
mogelijkheden". Dat vind ik een
prima typering. Als illustratie
daarvoor, we zeggen vooraf geen
„nee" tegen stakingen bij het ge
sprek met de werkgevers over de
arbeidsvoorwaarden 1978. Maar
we zouden het betreuren als het
tot acties zou komen".
8.00 id 69
8.00 id 70-95
8.00 id 71-96
8.00 id 701
8.00 id 7011
8.00 id 70111
8.00 id 76-91
8.00 id 77-97
8.00 id 77-87
7.75 id 71-96
7.75 id 73-98
7.75 id 77-92
7.75 id 70-78
7.75id77-97
7.50 id 69-95
7.50 id 71-96
7.50 id 72-97
7.50 id 71-81
7.20 id 72-97
7.00 id 661-91
7.00 id 6611
7.00 id 69-94
6.50 id 681-93
6.50 id 6811
6.50 id 68111
6.50 id 681v
6.25 id 66-91
6.25 id 67-92
6.00 id 67-92
5.75 id 651-90
5.75 id 6511
5.25 id 641-89
5.25 id 6411
5.00 id 64-94
4.50 id 58-83
4.50 id 59-89
4.50 id 601-85
4.50 id 6011
4.50 id 63-93
4.25 id 59-84
4.25 id 60-90
4.25 id 61-91
4.25 id 631
4.25 id 6311
4.00 id 61-86
4.00 id 62-92
3.75 id 53-93
3.50 id st 47
3.50 id 53-83
3.50 id 56-86
3.25 id 48-98
3.25 id 50-90
3.25 id 54-94
3.25 id 55-95
3.25 id 55-85
Koers
vorige
week
3 00 id Grb
3.00 id 37-81
3 00 id Grb46
11.00 BNG74-81
11.00 id 74-84
10.50 id 1974
9.50 id 74-82
9.50 id 74-99
9.50 id 75-85
9.50 id 76-01
9.00 id 75-00
8 75 id 70-90
8 75 id 70-95
8.75 id 75-00
8.75 id 77-02
8 50 id 70-85
8 50 id 70-95
8 50 id 73-98
8 25 id 70-85
8 25 id 70-96
8 25 id 76-01
8.00 id 69-94
8 00 id 71-96
8.00 id 72-97
8 00 id 73-79
8.00 id 75-00
7.75 id 70- 79
7.75 id 72-81
7.60 id 73-98
7.50 id 72-97
7.25 id 71-79
7.25 id 73-98
7.00 id 661-91
7.00 id 6611
105.9
112.6
106.3
013.5
103.2
103.5
103.3
101.9
101.2
101.4
95.5
94.6
103.7
106.6
106.6
103.2
103.4
101.5
hoeverre de Opeclanden bij het
vaststellen deze maand van de
nieuwe prijzen voor ruwe olie de
waardedaling van de dollar zul
len betrekken.
Het zijn dan ook slechts de
Opeclanden die de vlucht uit de
dollar zouden kunnen afremmen,
als ze elke procent waardedaling
zouden vertalen in een gelijke
verhoging van de olieprijs.
Positie gulden
Wat complex is de situatie inmid
dels geworden voor het Europese
valuta*arrangement, de zgn.
slang, al mag deze regeling de
naam Europees eigenlijk niet
dragen. De afspraak van zekere
vaste pariteiten (er mag onder
ling maximaal 4,5 procent wor
den geschommeldbestaat nog
steeds uit de munten van West
Duitsland, de Benelux landen,
Noorwegen en Denemarken. Het
ziet er naar uit dat de slangmun-
ten de door de dollar zeer sterk
geworden D-mark steeds moei
lijker kunnen volgenBelgie en de
Skandinaviers hebben al moeten
intervenieren. D-marken verko
pen uit de reserves), terwijl de
koers van de gulden ook niet ver
meer af is van de staart van de
slang .Als de daling van de dollar
dan ook voortduurt en de D-mark
en de Yen steeds meer de rol van
sleutelvaluta's in de wereld gaan
vervullen, is het nog de vraag hoe
lang de slang kan blijven kron-
De kansen voor de monetaire unie
binnen de EEG in 1980, waarvan
de slang het prille begin heet te
zijn, lijken dan ook met de dag te
verminderen.
JOH AN ZUIDWEG
Leidse groentenveiling (12/12)
Andijvie 76, Boerenkool 35-51, Prei 50-.
72, Spruiten A 69-78, Spruiten B 66-68,
Spruiten C 59-60, Witlof 395-400, Sla
zwaar 15-78, Bospeen 69-81, Paprika kg
55-90.
Veemarkt Leiden. 12/12. Totale aanvoer
2636 stuks w.o. 1509 slachtrunderen. 73
varkens en 1054 schapen/lammeren.
Prijsnoteringen slachtvee: stieren 1ste
kwal. 7.55- 8.- per kg. gesl. gew., stie
ren 2de kwaliteit 7.05 - 7.40, i
lste kwal. 7.10 - 7.8"
kwal. 6.40 - 6.85, koeien lste kwal,
6.60 - 7.70, koeien 2de kwal. 6,- - 6.40,
koeien 3de kwal. 5.50 - 5.90, worst-
koeien 2de kwal 4.50 - 6.-. extra kwal
dikbillen ƒ9.13.75. Slachtvarkens;
extra kwal. boven notering, lste kwal.
3.55-/3.60 per kg. levend gew. 2de kwal.
3.50 - 3.55 per kg levend gew. 3de
kwal. 3.45 - 3.50
Gebruiksvee: prijsnoteringen: schapen
190 - 240.- per st., lammeren 200.
250.-. Toelichting: slachtrunderen (aan-
voer-handelprijzen); ruim-redelijk-iets
lager, varkens: redeüjk-goed-hoger,
schapen en lammeren: ruim-matig-ho-
ger.
Beursoverzicht
Stemming wat
verdeeld
92.5
94.7
94.5
AMSTERDAM (ANP) - De aande
lenmarkt is vandaag heel kalm
van start gegaan waarbij de
animo om iets te ondernemen erg
gering was. De stemming was een
tikkeltje verdeeld waarbij de fa
voriet van vorige week, Heine-
ken, vast in het_zad.eLhleefiiUen.
Aandelen Philips openden op t
27,50 WAARNA 7 27,20 werd ge
daan, Vrijdag noteerde Philips
27,50 en rekening houdend met
het interim-dividend was dit een
winst van 0,30. Heineken
voegde nog 1,20 aan de fors ge
rezen koers toe op 128,50. Het
bericht over de nieuwe werktijd
verkortingen bij Hoogovens
waarbij 17.000 mensen zijn be
trokken deed de notering geen
goed en op 24,20 werd 0,30
verlies geleden. Koninklijke Olie
lag ook wat aangeboden op
134,30, een halve gulden lager.
Unilever an Akzo boekten elk drie
dubbeltjes bij op 125,30 en
22,30. KLM was 0,20 hoger op
MAANDAG 12 DECEMBER 1977
AKZO 20 22,2 22.1
ABN 100 327,5 327
AMRO 20 69,3 68.6
Deli-My 75 124,5 125
Dordtsche 20 176.1 175
norKrhePr f20 U3.6 UI
Heineken 25 128,8 128
Heineken H ƒ25 124 123
H A L. Hold, f 100 110-® U0.8
Hoogov. 20 24,2 24.2
HVA-Miien eert. 46,5 46.5
KNSM eert 100 80,5 80
KLM 100 115,3 116
Kon. Olie 20 135 134.3
Nat. Ned. 10 100 99.1
Ned Lloyd 50 102 101
Ommeren Cert. 142,5 141.5
Philips 10 27,6 27.1
Robeco 50 172,8
Rolinco 50 120,5 120.1
Unilever 20 125 125.1
BINNENLANDSE
AANDELEN
Aniem Nat.
Ant. Brouw.
Ant. Verf
Amh. Schbw.
Asselberg
Ass St. R'dam
AUDET
Ant. Ind. Rt.
Ballast-N.
BAM
Batenburg
Beek, van
Beers
Boer Druk
Bols
Borsumy W.
Bos Kalis
173,50 175e
257e
1310
1310
id 6 pet. cerl
Centr Suik.
1400
70,60
70.60
Hoek's Mach.
Holec
Holl Beton
Hunter D
ICU
IHC Hollar.^
Ind Maatrch.
IBB Kondor
226,50
226,50
22,40
34,70
123,80
87,40
21,80
225.5
225.5
22.6
119,50 117.5
153,50
49,50
49,50
103,40
25,10
88,50
16,70
Kempen Beg.
Key Houth.
Kiene S.
Kloos
KBB
id. cert,
id. 6 cum.
Kon. Ned. Pap
Krasnapolsky
Landre Gl.
Leids. Wol
Macintosh
Maxw Petr.
Meneba
Metaverpa
Naarden
Naeff
Nat Grondb.
NBM-Bouw
Nedap.
Ned. Bontw
Ned. Crediet
Ned. Dagbl.
Norit
Nutricia GB
Nutricia VB
Nyveidal
83,30
15
43,20
Oce. v.d. Gr
OGEM Hold.
O ren stein
Otra
Oving-D-S
Pakhoek H
id. cert
Palembang
Pal the
Philips
Pont Hout
Porcel. Fles
Proost 8e Br
Rademakers
Reesink
Reeuwyk
Reiss en Co.
RIVA
id. cert.
Rohte it Jisk
Rommelholl
Ryn-Schelde
Sanders
Sarakreek
Schev. Expl.
Schlumberger
Schokbeton
Schuitema
Schuppen
Schuttersv.
Slavenb Bank
Smit Internat.
Stevin Gr
Stoomsp. Tw
Tab Ind. Phil.
Telegraaf
Tilb Hvp bk
Tilb Water I
Tv. Kabelf
Ubbink
Unikap
Unil cert,
id. 7 pet.
v.d. Vliet-W.
Veneta
Ver. Glansf.
Verto cert.
Vezelverw.
Vihamy Butt.
id. cert.
Wessanen c.
W. U. Hyp
Wolsp. Ede
Wyk en Her
47.2
87.2
110e
63.7
54.9
61.5e
61
67.8
418.5
90
69
145.5
BELEGGINGS
INSTITUTEN
Alg Fondsenb. 104
America Fnd 119
Asd Belegg D. 129
Binn Belf VG 160,5
BOG. 157
Breevast 158,5
Converto 528
Dutch Int 108.2
Eur Pr Inv. 118.5
Goldmines 440
Holland F 128,3
I KA Belegg. 102
Rorento
Sumabel
Tokyu PH(S)
Tokyo PH
Uni-Invcst
Europafonds
Eurunion
Finance-U.
Unifonds
Chemical F
Col. Growth
Dreyfus F.
Fidelty F
Investors M
Japan Fund
Lehman Corp.
Madison F
Manhattan
Massachus.
Oppenheimer
Technology
BUITENLANDS
GELD
(prys in guldens, bank i
Amerikaanse dollar
Engelse pond
Belgische fr (100)
Duitse mark (100)
Ital lire (10.000)
Portugese esc (100)
Canadese dollar
Franse fr (100)
Zwitserse fr (100)
Zweedse kroon (100)
Noorse kroon (100)
Deense kroon (100)
Oostenr sch (100)
Spaanse p.-s (100)
Griekse drachme (100)
Finse mark (100)
Jocgosl. dinar (100)
47,75
42,50
37,25
15.00
50,75
45,50
40,25
15.30
2,95
6,70
58,50
13,50
