Grofsmederij gaat het
weer eens proberen
't Is een filter,
't Blijft een Camel.
Herstel Waard -
gracht of niet?
Hoofdprijs, de sportieve
Ford Fiesta1300S.
Vragen in
PvdA
over
beleid
weide-
winkels
Nieuw hoofdstuk in trieste geschiedenis
Oude boeken
gooi je niet zomaar weg»
Mevrouw
Soumokil
verhoord
VARIA
PAGINA 17
LEIDEN - In de PvdA-fractie
zijn gisteravond van ver
schillende kanten vraagte
kens geplaatst bij het beleid
van het Leidse college ron
dom de vestiging van weide-
winkels. De vraagtekens
richtten zich op de situatie dat
het college met de raad
weidewinkels ongewenst
acht maar de vestiging van
een Miro-zelfbedienings wa
renhuis aan de Plesmanlaan
desondanks nog steeds niet
nadrukkelijk heeft afgewe-
Van Baaren vroeg zich af of de
bijdrage die Leiden heeft
verleend aan het regionale
winkel-onderzoek "geen
weggegooid geld" is. Wet
houder Tesselaar bestreed
deze voorstelling met kracht.
"Daar is niks van aan, dat is
gewoon onzin", reageerde hij.
Wethouder Van Aken sloot
zich daar bij aan.
Beiden wezen erop dat de bij
drage voor het onderzoek niet
strikt is verleend om de mo
gelijkheden van winkelvesti
gingen aan de rand van de
stad te onderzoeken maar
vooral om de situatie voor de
hele gemeente en met name
de binnenstad belicht te
krijgen.
Van der Horst verweet de wet
houders dat de opstelling te
genover een Miro-vestiging
"op z'n minst onduidelijkheid
geeft". En Bordewijk vond
het "onbegrijpelijk dat niet
direct aan Ahold is geschre
ven dat een dergelijke vesti
ging in strijd is met de opvat
tingen die de gemeente heeft
over winkelvestigingen".
Van Aken bleef het college-be-
leid verdedigen. Hij zag ver
schil tussen de motie in de
raad die sprak over weide-
winkels en een zelf
bedieningswarenhuis als de
Miro. Daarnaast beklem
toonde hij dat bij afwijzing
door Leiden "de kans levens
groot aanwezig is" dat men
zich in Voorschoten of
Oegstgeest vestigt.
Auto schept
voetganger
LEIDEN - Een 19-jarige voetgan
ger uit Hoogmade is gisteravond
tegen half twaalf bij het overste
ken van het Stationsplein in Lei
den door een auto geschept. De
automobilist, rijdend in de rich
ting van de Stationsweg en een
groen stoplicht passerend, had de
jongeman niet zien oversteken.
De voetganger moest met ge
kneusde ribben en een lichte her
senschudding naar het Acade
misch Ziekenhuis worden ver-
ADVERTENTIE
U wilt de bibliotheek van uw grootvader opruimen, of wat
ruimte creëren in uw eigen boekenkast.
Of't nu gaat om Statenbijbels of reisverhalen, boeken over
dieren of occultisme, als e6n boek nog in goede staat verkeert,
is het de moeite waard om even bij de Slegte
langs te gaan (bellen kan natuurlijk ook).
Misschien krijgt u er nog meer geld vo
dan u denkt.
staat vi
De Slegte is een goeie voor uw oude boeken.
Boekhandel J. de Slegte B.V., Breestraat 73, Leiden.
Tel.: 071-12 20 07.
Door Ingrid Cramer
en Mark Kranenburg
LEIDEN/ZOETERWOUDE
- Afgelopen dinsdag, een
dag na Sinterklaas,
kwam er voor 54 werk
nemers van de Grofs
mederij nog een nageko
men surprise: ze kregen te
horen dat ontslag voor
hen *nvermijdelijk was.
De vakbonden waren de
dag ervoor tijdens be
sprekingen met de direc
tie akkoord gegaan met
de voorgenomen ontsla
gen. Ook zij zagen geen al
ternatieven voor de zo
veelste reorganisatie bij
de Grofsmederij.
Gisteravond konden de leden van
de Industriebonden NW en
NKV zich uitspreken over het
door de bonden gevoerde beleid.
Er heerste een gelaten stemming.
Voor velen was het niet de eerste
keer dat ze zo bij elkaar zaten.
Onder het motto 'er is toch niets
meer aan te doen' stemden de
werknemers in met het beleid
van de bonden.
Onder de mensen die moeten ver
dwijnen zijn er die meer dan der-
tig jaar bij de Grofsmederij heb
ben gewerkt. Er is zelfs één man
die over zes maanden zijn veertig
jarig jubileum bij de smederij zou
De Grofsmederij, eens een bedrijf
met 670 man gaat het per 1 ja
nuari, met een nieuwe organisa
tiestructuur en nog 100 man over
weer eens opnieuw proberen.
Luitenant-kolonel
Het is 31 augustus 1836. Juridisch is
de zaak in kannen en kruiken:
aan de Zijlsingel te Leiden zal een
grofsmederij verrijzen. Oprich
ter, tevens eerste directeur Wil
liam Archibald Bake, luitenant
kolonel der artillerie.
Als eerste grote order mag het be
drijf de rails leveren voor de
eerste Nederlandse spoorlijn, van
Amsterdam naar Haarlem.
De produktie van scheepsankers
maakt het bedrijf tot ver over de
landsgrenzen bekend.
Een periode van gestage groei
vangt aan. In 1851 wordt op het
terrein aan de Zuidsingel tevens
een kettingfabriek neergezet. 46
Jaar later verhuist deze naar De
Waard.
Het gaat goed met de Grofsmederij.
Weliswaar de nodige perikelen
gedurende de crisis van de derti
ger jaren, maar zodra de con
junctuur verbetert nemen ook de
opdrachten voor de Grof weer
toe. Het aantal werknemers stijgt
na de tweede wereldoorlog, tot
670 in 1969. Dan zet de teruggang
in. Twee jaar later, in 1971, zijn er
100 werknemers verdwenen.
Het wordt 1972. Onder het ar
gument dat de Koninklijke Ne
derlandse Grofsmederij niet
meer rendabel kan produceren
ten gevolge van de sterk gestegen
buitenlandse concurrentie moe-
ADVERTENTIE
De sloop van de kettingfabriek van de Grofsmederij op het Waardeiland: KNG niet langer aan het water
ten 80 mensen worden ontslagen.
'Maar', verwacht de directie, 'de
te nemen maatregelen zullen er
toe leiden dat de continuïteit van
het bedrijf in de toekomst zo veel
mogelijk wordt verzekerd'.
Advies
De directie wint advies van buite
naf in over hoe het verder moet
met het bedrijf. De Vakbonden
onderscheppen de brief waarin
een bikkelhard advies staat: de
zaak zou het beste geliquideerd
kunnen worden, maar om het
aanzien van het bedrijfsleven niet
te schaden zou men misschien
beter een faillissement kunnen
afwachten.
De werknemers vragen om een on
derzoek van een onafhankelijk
bureau. Het welbekende onder
zoeksbureau Berenschot wordt
ingeschakeld. Op 1 februari 1973
is het rapport klaar. Onder punt
drie van de conclusies staat:
'zuiver economisch gezien me
nen wij dat realisatie van een
normaal rendement voor het
geïnvesteerde vermogen niet kan
worden verwacht en dat als zo
danig tot sluiting van de onder
neming zou moeten worden
overgegaan'.
Uit sociaal economische overwe
gingen (de instandhouding van
de Werkgelegenheid) besluit het
bureau echter een paar richt
lijnen op te stellen zodat het zelf
standig voortbestaan van de on
derneming op korte termijn voor
twee tot driejaar gegarandeerd is.
In die jaren zou volgens Beren
schot de KNG moeten zoeken
naar een partner waarmee het
bedrijf tot samenwerking zou
kunnen komen en waardoor het
voortbestaan op langere termijn
zou kunnen worden verzekerd.
Op basis van de richtlijnen van het
organisatiebureau werd het per
soneelsbestand met 150 man in
gekrompen. Tegelijk werd een
'sterke man' aangetrokken in de
persoon van baron Van Slin-
gelandt. Berenschot had name
lijk nogal wat kritiek geuit op de
bedrijfsvoering bij de Grofs
mederij.
Even later, het is dan begin 1974
komt er nog een forse tegenvaller
voor de KNG. Er moeten nog
eens 130 man weg omdat de
LEIDEN - Moet de Waardgracht nu
reeds'in oude luister worden ge
handhaafd dan wel hersteld, of
moeten er tijdelijke voorzienin
gen worden getroffen, in afwach
ting van de beslissing die de
Kroon zal nemen over het ver
zoek van een aantal burgers om
de gracht niet te dempen?
Voor deze vraag ziet de gemeente
raad zich gesteld. Besluit de ge
meenteraad om de gracht inder
daad als gracht, dus met water, te
handhaven, dan kost dit de ge
meente op dit moment 3.2 mil
joen gulden, hetgeen ten koste
gaat van andere stadsver
nieuwingsactiviteiten.
Volgens het college van B. en W.
zou met name de uitvoering van
werken in De Camp er door uit
gesteld worden. Het is mogelijk
dat het rijk besluit om alsnog
subsidie te verlenen voor het her
stel van de Waardgracht en dan
zou de gemeente de helft van de
kosten terugkrijgen. Over het
subsidieverzoek van de ge
meente neemt het rijk pas een be
slissing als de Kroon heeft uitge
sproken dat de Waardgracht wel
of niet gedempt mag worden,
n het bestemmingsplan voor het
gebied Herengracht-Zijlsingel is
uitgegaan van demping van de
gracht, met de mogelijkheid dat
B. en W. deze beslissing herroe
pen. Tegen de voorgenomen
demping is door burgers bij de
Kroon bezwaar aangetekend.
Een beslissing hierover kan nog
wel enige tijd duren.
Uit stedebouwkundigeen architec
tonische overwegingen zijn ook
B. en W. er voorstander van om de
Waardgracht in de oude situatie
te herstellen. De vraag is alleen of
de gemeenteraad er zoveel geld
beschikbaar voor wil stellen. Al
leen al het herstel van de walmu-
ren kost 3000 gulden per meter.
Er moeten hoe dan ook voorzie
ningen worden getroffen op en
bij de gracht, omdat de bouw van
de woningen doorgaat. Tijdelijke
voorzieningen (zandaanvullin-
gen, openbaar groen, verhardin
gen) komen op een bedrag van
110.300 gulden. Zij zijn nodig als
de raad besluit om de Waar
dgracht nu nog niet definitief te
herstellen.
Uitbreiding
Molenmuseum
LEIDEN - Het museum van molen
"De Valk" zal worden uitgebreid.
De voorzieningen zijn nodig om
een betere tentoonstelling van de
snel groeiende collectie (waaron
der veel molenstenen) van '"De
Valk" mogelijk te maken, en be
helst de bouw van een roeden-
loods. Zo'n loods (bedoeld voor
de opslag van de houders van
wieken) zal worden gerecon
strueerd en worden verlengd tot
dertig meter.
De commissie was het in principe
eens met uitbreiding van het
molenmuseum, temeer daar de
publieke belangstelling voor de
molen nog steeds groeit. Ze wilde
echter eerst graag op tekening
zien wat de bouw van de loods op
de molenwerf voor consequen
ties voor het aangezicht van de
molen met zich zou mee brengen.
Het plan zal na uitwerking wede
rom in de commissie terugkeren.
De bouw van de loods zal ten
koste gaan van groenuitbreiding
aan de kant van de Lam
mermarkt.
Als de toestemming van Monu
mentenzorg voor de restauratie
van de molenwieken op tijd komt
zal "De Valk" in de maanden ja
nuari en februari worden geslo
ten. Doorgaans is de molen alleen
in februari gesloten maar de ver
bouwing kan volgens directeur
Wurfbain niet samengaan met
openstelling van de molen.
gieterij wordt gesloten. Hoog
ovens in wiens opdracht voor
heen blokvormen werden ge
maakt had besloten de produktie
hiervan zelf ter hand te nemen.
Van Slingelandt vond dat de KNG
eigenlijk veel te groot was opge
zet en bepleitte een nieuwe fab
riek en een kleiner produktie-
pakket. Daarbij begon hij een
volgens de werknemers behoor
lijke inspraakprocedure. Van
werknemerskant werd er op aan
gedrongen dat wanneer er een
nieuwe fabriek gebouwd zou
worden, deze weer aan het water
zou moeten komen te liggen en
moest zijn uitgerust met kranen
van minimaal 25 ton. Dit was vol
gens het personeel de enige ma
nier waarop de KNG zich kon
onderscheiden van soortgelijke
bedrijven. Het was volgens hen
ook de enige manier om een
paetner te vinden. Het is er niet
van gekomen. De vestigingen aan
het Waardeiland en de Zijlsingel
werden verkocht en er verrees
een nieuwe fabriek in de Grote
Polder in Zoeterwoude.
Gemeentebestuur
Het Leidse gemeentebestuur
moest akkoord gaan met een be
stemmingswijziging van de te
verlaten gebieden van industrie-
naar woonbestemming. Het ge
meentebestuur ging akkoord.
Wethouder, toen nog gemeente
raadslid Van Aken: 'Voor ons als
gemeentebestuur is het voor
naamste dat voor de 200 mensen
die bij de KNG overblijven de
werkgelegenheid in de Leidse
agglomeratie gewaarborgd blijft'.
De verwachtingen ten aanzien
van de nieuwe fabriek waren op
timistisch: binnen afzienbare tijd
zou de Grof weer meer mensen
nodig hebben. Gedacht werd aan
een uitbreiding in de orde van
grootte van 100 man.
Fusie
In september 1974 diende zich een
fusiepartner aan. Het was het be
drijf Hollandia dat vooral be
kendheid geniet door de minister
van economische zaken Lubbers
die voor zijn ministerschap een
van de directeuren was. Zijn
broer voerde de onderhandelin
gen met de kersverse directeur
van de Grofsmederij ir. Schut.
Hollandia had een paar bezwaren:
door de verhuizing lag de KNG
niet meer aan het water, de kra
nen waren te licht, het personeel
was vergrijsd en er was geen on
dernemingsraad maar een on-
derhandelingsdelegatie. Het
ontbreken van een onderne
mingsraad paste niet in de struc
tuur van Hollandia.
Directeur Schut ging naar het per
soneel en drong aan op de vor
ming van een ondernemingsraad,
want anders zou Hollandia niet
met de KNG in zee gaan. De an
dere voorwaarden van Hollandia
had Schut inmiddels overboord
gezet. De fusiebesprekingen
knapten af en Schut schreef een
brief aan de vakbonden waarin
hij de mislukking weet aan het
ontbreken van een onderne
mingsraad. Navraag van het per
soneel van de Grofsmederij bij
directeur Lubbers van Hollandia
leerde dat dat niet de reden was
geweest waardoor de fusiebe
sprekingen waren afgebroken.
Pogingen
Sindsdien zitten de vertegenwoor
digers van het personeel met het
idee dat directeur Schut heeft
gedacht dat hij het bedrijf zelf wel
kon runnen. Er zijn verder vol
gens hen geen verdere pogingen
meer door de directie onderno
men om de conclusies van Be
renschot op te volgen en een
partner te zoeken.
De rest van het verhaal is bekend.
In oktober van dit jaar ver
schijnen de eerste berichten dat
de Grofsmederij weer verder zal
moeten inkrimpen. Het per
soneel is dan al van 200 terugge
lopen naar 170. Enkele weken la
ter komen de concrete plannen:
er zal nog maar plaats zijn voor
100 man.
Deze week werden de ontsla
gaanvragen voor 54 man naar het
Gewestelijk Arbeidsbureau ge
stuurd. Zestien man hebben het
ontslag niet afgewacht en zijn uit
zichzelf weggegaan of in de WAO
terechtgekomen.
Over drie weken begint de Grofs
mederij met de nieuwe organisa
tiestructuur. Er kan dan weer een
nieuw hoofdstuk aan de trieste
geschiedenis van de Grofs
mederij worden toegevoegd.
ASSEN (ANP) - Mevrouw Soumo
kil uit Assen is gistermiddag voor
verhoor bij de tijdelijke rechter
commissaris in Assen, mr. J.A.
van Riessen, geweest. Zij zou
daar nog enkele verklaringen
hebben afgelegd naar aanleiding
van de treinkaping in De Punt af
gelopen zomer.
Mevrouw Soumokil, die hiervoor al
eerder een oproep had gekregen,
had daar niet op gereageerd.
Vandaar dat zij door de tijdelijke
officier van justitie, jhr.mr.
C.A.R.J. de Beaufort, van huis
werd opgehaald.
Volgens Zuidmolukse kringen in
Assen is mevrouw Soumokil nu
weer thuis. Er is niets bijzonders
aan de hand, zo verklaarde men
naar aanleiding van berichten
over haar arrestatie.
Ondertussen heeft de president in
ballingschap van de RMS, ir. J.A.
Manusama om een ontmoeting
gevraagd met generaal Joost
Mukita één van de Molukse
leiders in Indonesië, die streeft
naar een beter verstandhouding
met de Zuid-Molukkers in Ne
derland.
"Ik heb twee weken geleden een
boodschap van Manusama ont
vangen. Hij vroeg mij of ik hem
wil ontmoeten wanneer ik in
Europa ben", zei Muskita giste
ren. "Aanvankelijk dacht ik dat
het een grap was. Maar de man
die mij de boodschap mondeling
heeft overgebracht verzekerde
mij dat het een serieus verzoek is.
Ik heb toen gezegd dat ik te allen
tijde bereid ben waar dan ook
hem te ontmoeten", aldus gene
raal Muskita.
Hij lei dat hij niet naar Nederland
zal gaan als vertegenwoordiger
van de Indonesische regering.
"Dat spreekt vanzelf - ik ga er
heen als privé-persoon". Muskita
is secretaris-generaal op het In
donesische ministerie van han
del.
Staatsloten
straks ook
via de bank
DEN HAAG (ANP) - Staatssec
retaris De Goede (financien)
overweegt de mogelijkheid
van het bestellen via een
bankrekening van loten van
de staatsloterij. Naar zijn me
ning zal dit leiden tot een ver
hoogde omzet, nu veel
houders van bankrekeningen
het op prys stellen via hun
bankrekening mee te spelen.
De staatssecretaris heeft de
Tweede Kamer laten weten
niet de vrees te delen dat het
op beperkte schaal in
schakelen van (ongeveer 200)
postkantoren bij de loten-
verkoop zou kunnen leiden
tot onverantwoorde beste
dingen. "De staatsloterij is
een gematigd kansspel,
waarbij de deelnemers niet
worden beinvloed door de
opwinding van het moment",
aldus de onder-minister.
ADVERTENTIE
bijna 1 miljoen aan prijzen
Om onze kerstaktie nog grootser te maken, hebben wij een unieke hoofdprijs. De nieuwe Ford Fiesta
1300S, het meest sportieve model van deze Ford serie. Met een nieuwe extra sterke 1300 cc motor, 66 DIN pk,
van 0-100 km/u in 12,3 sec., topsnelheid 158 km/u. Om deze prestaties te ondersteunen heeft de 1300S
versterkte vering en nastelbare schokbrekers.
Toerenteller, sportstuur en ruitewissers met
intervalschakelaar accentueren het sportieve
karakter.
Waar de Fiesta 1300S erg zuinig
mee blijft, zijn benzineverbruik en
onderhoudskosten
