Dood
is
dood
A1J jJIJIII HIIJJJH
KERKDIENSTEN
ZATERDAG 26 NOVEMBER 1977
ZA1
Als de leer-getrouwe bisschop van Roermond, monseig
neur dr. Johannes Matthijs Gijsen (45), weer eens flink
uithaalt tegen alles wat in zijn oog vrijzinnig - en dus
on-katholiek - is, kan hij er zeker van zijn, niet alleen
„traditionele" rooms-katholieken aan zijn kant te vinden.
Vooral die protestanten die de „paapse" mis nog even
agressief als hun verre voorvaderen veroordelen als „ver
vloekte afgoderij" zijn het dan plotseling roerend met
hem eens. De onverdachte zoon van Rome blijkt in de
worsteling om het behoud van het oude geloof en deszelfs
waarden voor het leven - uiteraard ieder naar eigen snit-
een medestrijder te zijn. De taal die in belde kampen
wordt gebruikt toont een verrassende overeenkomst.
Het recente geschrift van bisschop
Gijsen, getiteld „Huis op de rots
huis op het zand", heeft echter
ook in minder-strenge protes
tantse kringen onverholen in
stemming ontmoet.
Ook „voor ons"
Zo zet de Zeister predikant J.P. van
Roon (birmenkort naar Katwijk
aan Zee) in het confessionele
„Hervorm Weekblad", waarvan
hij redacteur is, zijn lezers voor
een raadseltje, na twee kolom
men lang gretig uit de bis
schoppelijke brochure te hebben
geciteerd.
„En wat denkt u nu bij het lezen van
het bovenstaande? Een citaat uit
de Open Brief van „de 24", zoals
die nu tien jaar geleden, op Her
vormingsdag 1967, het licht zag?
Of: een gedeelte uit het „Ge
tuigenis" (van confessionelen en
gereformeerde-bonders in de
Hervormde Kerk), dat in 1971
werd gepubliceerd? Nee, dan
denkt u verkeerd. Het is geen van
beide. Wat het dan wel is??"
Ds. Van Roon voert de spanning
niet nog verder op en geeft dan
zelf het onthullende antwoord:
„Dit is een deel van het hoofdstuk
„De spraakmakende neo-chris-
tenen" uit een boodschap van de
rooms-katholieke bisschop van
Roermond".
De vraag wat de predikant zélf
vindt van mgr. Gijsens ge-
loofsverdediging is overbodig,
want hij laat er in één adem op
volgen: „Het gaat de bisschop ui
teraard om zijn eigen kerk, maar
wat hij schrijft, geldt onvermin
derd voor de protestantse ker
ken, in casu onze eigen Her
vormde Kerk".
In de kou
Waar zit Johannes Gijsen, die vo
rige week bij het collegiale be
zoek van de zeven Nederlandse
bisschoppen aan paus en curie zo
z'n eigen programmaatje had, nu
eigenlijk over in? Dat is aan de
hand van zijn brochure vrij een
voudig op een rijtje te zetten.
Eerst een klacht van de Limburgse
kerkleider „Wie trouw wil
olijven aan de kerk, zoals deze
naar de opzet van haar Heer en
Zijn apostelen wil zijn, voelt zich
dikwijls in de kou staan. Hij
wordt als conservatief en als
outcast beschouwd".
De neiging om water in de wijn te
doen begrijpt mgr. Gijsen wel.
Het Godsbesef en de kerkgebon
denheid van vele gelovigen ver
dwijnen zeer snel en de macht en
invloed van God-loze en tegen-
kerkelijke levens- en wereld
beschouwingen nemen hand
over hand toe. Kerkelijke ge
zagsdragers - en niet de eerste de
besten - menen, dat deze situatie
een totaal nieuwe benadering van
kerkelijke ménsen vraagt, ver
geleken met twintig jaar geleden.
De toestand van geloof en kerk is
eigenlijk niet zo dramatisch, zeg
gen zij. Nü kan h^t „ware" chris
tendom pas gestalte krijgen.
Daarin gaat het allereerst om de
mens. God is natuurlijk wel be
langrijk en verdient ook eerbied,
maar dit moet men toetsen in
aandacht en respect voor dé
Jezus is het bewijs. Hij is totaal me
demens geworden. Hongerigen
gaf Hij te eten. Hij predikte so
ciale gerechtigheid en vrijheid
voor ieder-. Zocht contact met de
laagste klassen van de maat
schappij en kwam voor ze op.
Daarom werd Hij ook niet aan
vaard door de bonzen van Zijn
tijd. Hij moest sterven. Als een
uitgestotene. Maar Hij leeft voort
in allen, die, zoals Hij, getuigen
van hun bewogenheid met de
armen, economisch, sociaal en
politiek.
Grote stukken
Deze bewogenheid kenmerkt mo
menteel velen. Zij is veel belang
rijker dan het weet hebben van en
het geloven in het mysterie. Ze
vraagt niet perse dat men iedere
zondag naar de kerk gaat en ge
beden prevelt voor en na tafel. Ze
eist ook niet, dat men zijn gewe
ten onderzoekt op zonden in de
zin van tekorten ten i
de tien geboden.
"Nco-christenen
ze spelen in
op wat "men"
denkt en wil"
(monseigneur Gijsen).
De kerk zou deze sociaal gerichte
bewogenheid juist moeten op
roepen en eisen. Haar gezagsdra
gers moeten protesteren tegen
inperking van vrijheid en gelijk
heid waar ook ter wereld, en de
kerk moet haar excommunicatie
daar op richten. Dan gaan kerk en
geloof meer dan ooit leven.
Gijsen twijfelt niet aan de oprecht
heid van de gelovigen die het
christendom deze karige inhoud
geven, maar, zegt hij, zij moeten
van de Schrift wel grote stukken
weglaten, en aan het dan nog
overblijvende deel wel een an
dere betekenis hechten. Dat doen
ze dan ook grif, ijverig geholpen
door allerlei vakmensen.
Ook moeten zij, zeker voorlopig, de
geloofsbelijdenis van de kerk
buiten beschouwing laten. Dat
credo getuigt, dat Jezus ver
moord werd omdat Hij Zich Gods
Zoon noemde. En niét omdat Hij
een van de revolutionairen was
die in het Palestina van Zijn da
gen zo talrijk waren. Dat credo
belijdt, dat de Geest de apostelen
ingaf, de verrijzenis van de Heer
te verkondigen, en daarin de kans
op eeuwig leven voor ieder die in
Hem gelooft.
Geen eisen
De sacramenten verklaren de neo-
christenen tot vieringen van so
ciale betrokkenheid, in plaats
van er krachtbronnen in te zien
voor een leven naar Christus'
model en voor het uitdragen van
zijn verlossende genade. Ze zien
af van het grondgegeven van het
christelijke geloof dat God het is
die de wereld van aanschijn kan
doen veranderen, en dat de mens,
wil hij een instrument in Gods
hand worden, zich tot Hem en tot
het onderhouden van al Zijn ge
boden moet bekeren.
Toch is het, naar Gijsens heilige
overtuiging, alleen daarin moge
lijk werkelijk tot de armen te
gaan met een alles opofferende
liefde, ook tot de geestelijk ar
men, die de vrede van hart maar
niet kunnen vinden.
De propagandisten van het nieuwe
verstaan van geloof en kerk - dat
wil zeggen: van het geloof in
mens en medemens en in een
kerk als dak boven wat hoofden,
ongeacht wat daarin omgaat -
vinden licht gehoor. Ze hebben
de wind mee. Stellen geen echte
eisen, maar spelen in op wat
„men" denkt en wil.
Drie stromen
Ds. Van Roon heeft er geen moeite
mee, deze scherpe doorlichting
van de tijdgeest in de kerk tot de
zijne te maken. En de drie stro
mingen die Gijsen in eigen kerk
onderscheidt, vindt hij in „onze
eigen Hervormde Kerk en in de
Gereformeerde Kerken" even
duidelijk terug.
De eerste predikt de bevrijding van
de verdrukten. Niet of nauwelijks
de redding van verlorenen. De
kerk moet de bevrijdingsbewe
gingen stimuleren.
Stroming twee kenmerkt zich door
een persoonlijke, subjectieve
geloofsbeweging van en
thousiasme, warm gelovige men
sen, die in onze dagen velen trekt,
niet het minst jongeren. Op zich
zelf verblijdend, maar, volgens
Van Roon, niet zonder het gevaar
dat men losraakt van de kerk der
eeuwen en in een vaag Jezus-ge-
loof bevrediging vindt en wegd
rijft op golven van sentiment. „Ze
zouden het vaak wat kille ker
kelijke leven positief kunnen
beïnvloeden en tot een opwek
king kunnen brengen".
De derde stroming wordt door
gaans afgedaan met aanduidin
gen als: conservatieven, recal-
citranten, mensen met nos-
talgie-complexen. „Maar", zegt
Van Roon, „zo eenvoudig is het
niet". „Is het wonder dat men „bij
het oude" wil blijven, als men
daarin het bijbels geloof ver
woord en beleefd vindt, terwijl
men in allerlei nieuwigheden de
hele bijbelse boodschap zo
weinig meer beluistert?"
We zijn terechtgekomen in de posi
tie van Maria in de hof van Jozef
van Arimathea, die wenend zegt:
„Zij hebben mijn Heer weg
genomen".
Gijsen geeft het volgende recept ter
genezing: geloof daadwerkelijk
in Jezus, Verlosser uit de zonde;
onderhoud Gods wet, in alles en
konsekwent; benut de sacramen
ten; het gaat om ieders persoon
lijke bekering en geloofsbele
ving.
„Het is, alsof je de echo van het
„Getuigenis" hoort naklinken",
zo besluit ds. Van Roon.
En dié kreet van een stel weerspan-
nigen, onder aanvoering van de
theoloog van Niftrik, tegen ver
schraling en versmalling van de
christelijke boodschap deed in
1971 de Hervormde Kerk op haar
grondvesten schudden.
Vragen aan Gijsen
De gereformeerde predikant J.
Goumare (Amersfoort), stu
diesecretaris bij de protestants
geestelijke verzorging van de
landmacht, heeft de brochure
van dr. Gijsen ook gelezen. Zijn
reactie verschilt nogal van die
van zijn hervormde confrater, al
zou het hem zeker niet verbazen
„als verscheidenen in onze gere
formeerde kerken eenzelfde
soort verontrusting voelen als
de bisschop, zij het dan vertaald
in protestantse gedachten en
termen".
„Gestoken in het pak van de be
scheidenheid" neemt ds.
Goumare in Centraal Weekblad,
in welks redactie hij zit, toch de
vrijheid een paar vragen richting
Roermond te stellen.
Wil mgr. Gijsen de traditionele
moederkerk-van-vroeger,
alles voorschrijft? Die gehoor-1
zaamheid aan haar leider opeist?!
Een kerk met mensen die het!
denkwerk graag door anderen la- j
ten verrichten?
Zijn indruk is van wel. Komt de|
bisschop zo niet ver buiten dei
werkelijkheid te staan?
Ook een pittig theologisch vraagje:
als het waar is, dat de goede wer-
ken in de rooms-katholieke 1
theologie zo'n belangrijke plaats 1
hebben ingenomen, is het danjf
verbazingwekkend, dat deze
„werkheiligheid" in ónze tijd fj
vormen aanneemt, waarin de^est
mens slechts „lijkt" meer cen
traal te staan dan vroeger het ge-
val was? Al
Monseigneur
Joh. Gijsen
is minder
eenzaam dan
hij denkt
n
„Mondigheid", schrijft Goumare,
„mag bedenkelijke kanten heb
ben, maar is daarom nog niet te
veroordelen. In een verant
woorde mondigheid zit een
enorme uitdaging om samen te
geloven en samen kerk te zijn.
Een geüniformeerde kerk is in
onze tijd wel het laatste wat mo
gelijk en wenselijk is".
Applaus en verzet
Als monseigneur Gijsen het touw
van de noodklok weer eens in de
gespierde handen neemt, dringt
zijn geluid door tot in verre re
gionen. „Hervormd Weekblad"
deelt zijn lezers precies mee, waar
en hoe zij zijn „Huis op de rots"
kunnen aanvragen. En de gere
serveerde dominee Goumare be
seft heel goed, over problemen te
praten, „die ons beiden raken".
Dezelfde bijval en kritiek die hij in
eigen kring ondervindt, krijgt hij
ook daarbuiten.
g<
Die spanning tussen applaus en g<
verzet zal wel nooit van hem zi
wijken. v;
Maar dat is het lot van ieder, die zijn U
gedachten kleedt in het harnas ei
van de stelligheid en de overleve- n,
ring wil redden uit de smeltkroes Het
der vernieuwing. h<
S. J. DE GROOT g(
Als wij nadenken over onze
dood, dan moeten we twee za
ken uit elkaar houden. Hoe
kijken wij aan tegen het feit
dat ook ons leven ingeklemd is
tussen geboorte en dood? Een
heel andere vraag is. hoe wij
het 'hoe' van onze dood bele
ven, de vaak daarbij horende
pijn en angst, en wat wij vin
den van het feit dat de dood zo
ongelijk verdeeld wordt. De
een sterft oud en der dagen zat
de ander in de kracht en een
derde in het begin van het le-
Deze vraag naar het 'hoe' en het
naar ons gevoel zo onrecht
vaardig verdeelde 'wanneer'
van onze dood is een bittere
vraag waarop wij vanuit ons
geloof geen antwoord kunnen
geven. Die bitterheid kunnen
we alleen samen proberen te
dragen, bijvoorbeeld door
niet alleen één keer op
rouwbezoek te gaan, maar
ook daarna te blijven komen
bij wie met die vraag zit.
Op de vraag "hoe kijken wij
aan tegen het feit dat we ster
felijke wezens zijn?" kunnen
we wel proberen vanuit ons
geloof in God antwoord te ge-
Dat antwoord luidt niet: "Het
leven gaat na de dood door
Dat zou wel eens de ergste
ramp kunnen zijn die ons zou
kunnen treffen. Een oneindig
leven (honderdmiljard jaar
en dan nog veel meer!) moet
gewoon een verschi ikking
worden genoemd.
Het gebeurt nog wel eens dat we
met iemand zitten te praten
en daarbij zo geboeid raken
dat we de tijd vergeten. Het
zelfde kunnen we ervaren bij
het kijken naar een toneelstuk
of bij het lezen van een boek;
dan staat de tijd even stil.
Dat is een bruikbaar beeld voor
het eeuwige leven, het leven
bij God: de tijd vervalt omdat
we in de relatie met God
staan. Dit leven is iets anders
dan "Het leven gaat na de
dood door", maar (is ook iets
anders dan "dood is dood".
Wat haalt dit geloof nu in het
heden uit?
De dood kan een extra stimu
lans voor ons natuurlijke
egoisme zijn. We kunnen op
een gegeven moment het pijn
lijke gevoel krijgen: de tijd
begint te dringen, wil ik mijn
levensdoel en levensgeluk nog
bereiken. Deze gedachte kan
paniek bij ons veroorzaken,
waardoor we ons niet meer
realiseren in hoeverre we de
ander gebruiken voor het be
reiken van ons levensdoel of
levensgeluk.
Van uit ons geloof in God zeggen
we ook: de dood is een teken
van Godswege dat wij be
perkt en niet volmaakt zijn en
dat het volmaakte geluk niet
voor ons is weggelegd, omdat
dit ten koste van een ander
zou gaan. Maar juist als die
beperkte en onvolmaakte
mensen heeft God ons lief en
neemt Hij ons op in zijn
eeuwige hoede.
Op grond daarvan kunnen wij
de ander liefhebben: hij of zij
is even beperkt en onvolmaakt
als wij, maar wordt door God
liefgehad en zo belangrijk ge
vonden dat God ook hem of
haar in zijn eeuwige hoede
neemt.
Liefhebben betekent ook: de an
der niet gebruiken, maar
zichzelf laten zijxi in zijn
eindigheid.
"Wij zijn overgegaan uit de
dood in het leven omdat wij de
broeders liefhebben", zegt Jo
hannes (I Joh. 3:14). Dat bete
kent ook: Gods eeuwigheid
waarin we alle tijd mogen
vergeten, omdat we met God
geconfronteerd zijn, breekt
door in ons leven, als we zo
aeboeid zijn door de ander,
dat we ons niet meer afvra
gen, hoe we hem kunnen ge
bruiken voor later, omdat hij
vreugde brengt in ons heden.
E.P. ME1JERING
LEIDEN - Herv. Gem. Hoogl. Kerk 10
ds. Langenbach 11.45 oec. studen-
tendienst, Marekerk 10 ds. Jong, 5 ds.
Bouman, Heerde, Maranathak. L.
Morsw., 10 ds. Hofman Amstelveen, Be-
thl. kerk Driftstr. 10 ds. Pannekoek.
Bevr. kerk Z.-West, 10.30 ds. Boogert,
Vredesk. 10 ds. Steenstra, Waalse k.
10.30 ds. Ribs, Acad. Z. 10 ds. Breder-
veld, Diac. huis 10.30 ds. Hemmes,
jeugdkapel G. Herder, O. Vest 10.30 dhr.
Faas, psych. ziekenh. Endegeest, 9 prot.
dienst, 10 rk dienst, aula Valkenpad Me-
renwyk 9.30 en 11 ds. Hortensius, Geref.
Kerk Zuiderk. 10 ds. v.d. Horst Katwijk,
5 ds. Hofland Rijswijk, Petrak. 10 dr.
Vlijm, 5 ds. Hortensius. O. Vest 10 ds.
Vegter O.geest, 5 dr. Vlijm, Mar. kerk L.
Morsw. 10 ds. Hofman, 5 ds Koolstra,
openhuisdienst, Bevr. kerk 9 en 5 ds.
Bovenberg, Groenh. 10 ds. Koolstra, De
Mirt 10 dhr. Venema, Mierennest 10
mevr. Owèl, Merenwijk 9.30 en 11 ds.
Hortensius, Dolerende Noodgem. Groot
Leiden (Pieterskerkstr. 1) 9 en 5 dhr.
Oosting, Geref. Kerk Vrüg- (Heren
gracht 70) 10 en 5, Chr. Geref. Kerk
(Steenschuur 9) 10 en 5 kand. Van Lan-
gevelde, Nunspeet, Geref. Gem. (N. Rijn)
10 en 4.30, Geref. Gem. in Ned. (Bethl.
kerk Driftstraat) 11.30 en 5,30, Evang.
Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgracht) 10.15
ds. Happee, Remonstr. Doopsgez. Gem.
(Pieterskerkstraat 1) 10.30 ds. Kuipers
m.m.v. koor, Baptistengejn 3) 10, Evang.
Chr. gemeenschap (Middelstegracht 3)
10 dhr. Dikkes, Zendingswerk Midder-
nachtsroep (Zoeterw. singel 21) 5 nam.
dhr. v.d. Keur, Evang. centrum Z(jl-
singel 2,10 dhr. Zijlstra, di. 8 "avond van
de vervulling van de Heilige Geest, 2 dec.
8 jeugsamenkm., Pinkstergem. (O. Run
3) 3 dhr. Eikerbout, Leger des Heils
(Hooigracht) 10 en 7.30, Nw. Apost. Kerk
(H. Rijndijk 24) zo. 9.30 en 4, woe. 8, Chr.
Science (Steenschuur 6) 10.30,
Soefiebeweging 11 in zaal Pieterskerk,
mej. Teller over. "Niemand is eenzaam",
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L Da
gen (Steenschuur 6) 10.15, Oud Kath.
Kerk (Zoeterw. singel) 10, Vrij Kath.
Kerk (Vreewijkstraat) 10.30, RK Kerken
Merenwijk zat. 7, zo. 9.30 en 11, Haagweg
zat. 7, zo. 9,10.45,12 en 6.30, Steenschuur
zat. 10 en 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6 en 7,
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9,10.30,12
en 6. Haarl. str. zat. 7, zo. 9.30,10.45,12.15
en 6, Rijndijk 281zat. 7, zo. 9.30 en 11.30,
Bosh. laan'zat. 7, zo. 9.30jpn 11, Heren
singel zat. 7, zo. 8.30, 9.30 en 11.
ABBENES - Herv. Gem. 9.30 ds. Go-
verts, 7 ds. Den Harder, jeugdd.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem. 10
ds. Wolthaus, 7 ds. Boogert, Leiden, Ge
ref. Kerk 10 dhr. Tenyenhuis, 6.30 ds.
Vree, Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst, 5 ds.
Den Hartog Veenendaal, RK Kerk zat. 7,
zo. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Gem.
Adv. kerk 10 ds. Hanemaayer, 6.30 ds.
Muilwijk, Monster, Kr. kerk 10 ds. Ste-
houwer, Opst. kerk 10 dr. Haitsma
Woerden, 5 ds. Boogert, Leiden, jeugdd.,
Nabu 10 jeugdkapel, G. Herderkerk
10.30 dr. v. Santen, 6.30 ds. De Ruiter, De
Bron 9 en 6.30 dh v. Santen, Drieh. 7
interk. dienst, Ashramcollege 9.30 ds.
Hoogendijk, Oudsh. weg 10 ds. Oort,
Sionsk. 9.30 en 6.30 ds. Verploeg, Geref.
Kerk Mar. kerk 10 ds. v. Harmeien, 6.30
ds. v. Harmeien, av.-maal, Salv. kerk 10
ds. Vree, av.-maal, 6.30 dhr. Tenyenhuis,
G. H. Kerk 9 ds. Verheul, 6.30 ds. De
Ruiter, De Br. 10 ds. v.d. Ree, 10.30 ds.
Verheul, 6.30 dr. v. Santen, zie verder
Herv. Geref. Kerk Vrijg. 8.45 en 6.30 ds.
Borgdorff, Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30
ds. Hamstra, Oud Geref. Gem. 9.30 en 4,
Baptistengem. 10 en 6.30 ds. Koekkoek
Noord (Sportlaan), 10 dhr. Visser, Volle
Evang. Gem. (school Preludeweg) 10
dhr. De Jong, Leger des Heils, 10 en 6.30,
Corn, de Vlamingstr., Moluks Prot. Kerk
9.30 ds. Nussy, Moluks Evang. Kerk 11
ds. Sitanala, RK Kerken Bon. kerk zat. 7,
zo. 8.30, 10 en 11.30, Piusk. zat. 7, zo. 9,
10.30 en 11.45, De Bron zat. 7, zo. 9 en
11.30.
Waddinxveen, Geref. Gem. 9.30 en 6
dent v.d. Heiden, Veen.
BODEGRAVEN - Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Richter, 6.30 ds. Droogers,
Salv. kerk 10 ds. De Yreuf?d, 6.30 ds.
Richter, jeugdd., Bethl kerk 10 ds.
Droogers, 6.30 ds. De Vreugd, Geref.
Kerk 10 en 6.30 ds. 't Hart.
BOSKOOP - Herv. Gem. 9.30 ds. Stel
wagen, 6.30 ds. Heijmans, av.-maal, De
Stek 9.30 ds. Heijmans, av.-maal, Geref.
Kerk 9.30 en 5 ds. Omta, Chr. Geref. Kerk
9.30 en 3.30 ds. Wijnsma Zwolle, av.-
maal, Geref. Gem. 9.30 en 6, Opwek-
kingsgem. (Concordia) 9.30, Verg. v.
Gelovigen (Nieuwstr.) 9.30 en 5, RK
Kerken kerk zat. 7, zo. 8.45, 10 en 11.30,
Ontm. zat. 5.30, zo. 10.30.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem. 9.30 en
6.30 ds. Geertsema, Geref. Kerk 10 ds.
Versluys, 5 ds. Swierts, RK Kerk Anker
zat. 7, zo. 8.45 en 11.15, Bernardusk. zo.
10, dorp zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gem. 10 ds. Roth-
fusz, 7 ds. v. Bruggen, Geref. Kerk 10 en 5
ds. Pouwels, Chr. Geref. Kerk 10 en 5
prof. dr. Versteeg Apeldoorn, RK Kerk
Mart. kerk zat. 7, zo. 8.30, 10. 11.30 en
12.45, Jozefkerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en
HOOGMADE - Herv. Gem. 10 dhr.
Goedhart Nieuwkoop, RK Kerk zat. 7,
zo. 10.
DE KAAG - Herv. Gem. 10 ds Carstens,
RK Kerk zat. 7, zo. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. Dorpskerk 10 ds. Samson R.dam, 6
ds. Gebraad, Ontm. kerk 10 ds. Gebraad,
6 30 ds. Oost te Leiderdorp, Geref. Kerk
9.30 en 5 ds. Vrolijk av.-maal, RK Kerk
zat. 7, zo. 9.30 en 11 15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem. N
Kerk 10 ds. Boer, 6 dhr. Van Roest. O.
Kerk 10 ds. Hovius, 6 ds. Hanemaayer
Alphen, Ichthusk. 10 ds. Vroegindewey,
5 ds. Vink, Pniëlk. 9.30 ds. Kool, 6 ds.
Hovius, Gr. v. Pr. school, 10 ds. Cats-
burg, Hoekst. 10 dovendienst, Geref.
Kerk Vr. kerk 10 en 5 ds. v. Halsema, Tr.
kerk 10 en 5 ds. De Vries av.-maal, Geref
Kerk Vrüg. 10.15 dienst. 3.30 ds. Hoff,
Geref. Kerk Vrijg. Buiten V. 8.45 ds. Sa
wyer Z.meer, 7 ds. Roukema, Chr. Geref.
Kerk 10 en 5 ds. v.d. Ent, Geref. Gem. 10
en 5 dienst, do. 7.30 ds. Baayens R.dam,
Volle Evang. Gem. (Voorstr. 100) 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. 9 ds. De Vries Scheveningen. 7 ds.
Versluys H.woude, Geref. Kerk 10.30 ds.
Swierts, 7 zie Herv.
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpskerk 10 kand. De Jonge,
Hoofdstr. 10 ds. Doesburg, 6.30 ds. Win
ter Den Haag, Sch. kerk 9 en 10.30 ds. v.
Loenen, 5 jongerend., vic. Bijl, Voor
schoten, Baptistengem. 10 br. Lourens, 5
br. Schouten Bilthoven, heden 7 bid
stond, RK Kerk zat. 7, zo. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gem. 9.30 ds. Huls,
Gouda, 7 ds. Lindenburg, Ter Aar, ge-
meensch. jeugdd. in Geref. Kerk, Geref.
Kerk 9.30 ds. Los, 7 zie Herv., RK Kerk
zat. 7. zo. 7.40, 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gem. grote kerk 10 ds.
Keuning Noordwijk, 7 ds. Overgaauw
Valkenburg, Pualuskerk ds. De Gelder,
Geref. Kerk 10 en 5, Geref. Kerk Vrijg.
10.15 en 4.30 kand. De Jong, Geref. Kerk
Vrijg. Buiten V. 9 ds. Schuurman, 5
dienst, Chr. Geref. Kerk 10 en 4 30 ds. v.
Dijken, Geref. Gem. 10 en 4 ds. Hakken
berg, av.-maal, Oud Geref. Gem. 9.30 en
3, RK Kerken Agathak. zat. 7, zo. 8.30, 10
en 11.30, Poelhuys zat. 7. zo. 9 en 11.30,
Mariakerk zat. 7. zo 8.30,10 en 11.30, En-
gelbew. zat. 7, zo. 7.30, 9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gem. 9.30 en 6 ds.
Bronsgeest, Geref. Kerk Kerk dr.
Houtman Amstelveen, 6.30 mevr. ds.
Morsink A.dam, Chr. Geref. Kerk 9.30
dienst, 2.15 ds. Hamstra, RK Kerk zat. 7,
zo. 7.30, 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gem. 9.30 kand.
Molenaar, 6.30 kand. v.d. Sluis, Geref.
Kerk 9.30 en 7 ds. Rooze, av.-maal, RK
Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
4.30 ds. Rang, Chr. Geref. Kerk
9.30 en 3 ds. Visser, RK Kerk zat. 7, zo.
9.30 en 11.
NOORDEN Herv. Gem.
9.30 ds. Kruijmer, Schoonrewoerd, 7 ds.
v.d. Kooy te Woerden, Geref. Kerk
NOORDWIJK - Herv. Gem. Voorstraat
10 ds. Kuiper, 7 ds. v. Winterswijk Be-
nnebroek, S. Mio 9 dhr. v. Duin, Hoofd
str. 10 ds. De Vos Katwijk, 5.30 ds. Keu
ning, De Rank 8.30 en 3.30 ds. Hovius
Katwuk, Geref. Kerk Hoofdstr. 10 ds.
Elgersma, 5 ds. Warner Barendrecht,
Vinkenlaan 9.30 ds. Warnink, 5 ds. El
gersma, st. kerk 11 ds. Wamink, RK
Kerken Zee 9.30 en 11, Binnen 8, 10 en
11.30.
NOORDWIJKERHOUT-Herv. Gem. 10
ds. Kalkman, RK Kerk Jozefk. zat. 7, zo.
10,11.30 en 6, Viktork. zat. 7, zo. 8,9.30,11
en 6, Bavo 9.30, S. Maria zat. 7.15, zo. 10.
OEGSTGEEST - Herv. Gem. Gr. kerk
10.30 ds. Sasse, Paulusk. 10 ds. Ter Lin
den, Gem. centr. 10.30 ds. Brokerhof,
Voorhout, Gem. centr. 10.30 ds. De
Mooy, Van Wyckerslooth, 4.30 ds. Per
dok, Geref. Kerk 10 ds. Heemskerk, 7 ds.
Irik, Utrecht, Geref. Kerk Vrijg. 8.45 en
4.30, Geref. Kerk Vrijg. Buiten V. 8.45 ds.
v.d. Brink, 4 ds. v.d. Berg, RK Kerk Will,
kerk zat. 7, zo. 9, 10.30 en 12, Bon. kapel
zat. 6.30, zo. 9 en 11, Volle Evang. gem.
(gem. centr.) 4 dhr. v.d. Brugge.
OUD-ADE - RK Kerk zat. 7, zo. 8 30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem. 9.30 ds. Lalleman, Geref.
Kerk 9.30 en 5 ds. Wijngaarden, N.-Ven-
nep, RK Kerk zat. 7, zo. 8.15, 9.45 en
11.30.
ROELOFARENDSVEEN - RK Kerken
P. Banden zat. 7, zo. 8, 9.30, 11 en 12.15,
M. Presentatie zat. 7, zo. 8, 9.30 en
RIJNSATERWOUDE
Herv. Gem. 9.30 en 7 ds.
De Kruijf, Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst,
2.15 ds. Bouw Scheveningen.
RIJNSBURG - Herv. Gem. grote kerk
9.30 ds. Meijers Leiden, 5 ds. van Ros-
sum te Voorthuizen, Bethelkerk 9.30 DS.
DS. V. D. 5 dienst met belangstellenden,
ds. v.d. Bogerd en ds. Huisman, Geref.
Kerk Petrak. 9.30 ds. Huisman, 5 ds.
Damsma, Immanuelk. 9 en 10.30 ds.
Dams, Damsma, dr. v. Oeveren, Mar.
kerk 9.30 dr. v. Oeveren, 5 dhr. Brouwer
Katwijk, Geref. Kerk Vrüg-10 en 5.15 ds.
Zomer. Chr. Geref Kerk geen opgave,
Evang. Chr. gem. (aula mavo) 10, RK
gemeenschap (aula tuinb. school) zat. 7,
zo. 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem. 9 dr. Jan
sen Noordwük, 10.30 ds. Van Winters-
wük, Bennebroek, 6.30 ds. Jonkman Be-
rkel, Geref. Kerk geen opgave, Chr. Ge
ref. Kerk 10 en 5 ds. Boer Emmeloord,
Ned. Prot. Bond 10.30 mevr. ds.
Luikinga Haarlem, RK Kerk zat. 7, zo. 8,
9.30 en 11.
TER AAR - Herv Gem. 10 ds. Lin
denburg, 6.30 drs. Kattenberg Voorscho
ten, Geref. Kerk 10 en 6.30 ds. Bezemer,
RK Kerk Langeraar zat. 7, zo. 8, 9.30, 11
pn 12.15, dorp 9 en 12.
VALKENBURG - Herv. Gem. 10 ds.
Juckema Scheveningen, 6.30 ds.
Damsma, Rünsburg, jeugdd., Geref.
Kerk 9.30 ds. Meunen Den Haag.
jeugdd., 6.30 ds. Van der Horst Katwük,
Geref. Kerk Vrüg. 9.30 ds. Hoff, 5 leesd.
VOORHOUT - Herv. Gem. 10, RK Kerk
zat. 7, zo. 9, 10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Ruitenberg Den Haag, 7 ds.
De Lfinge, jeugdd., Hulp en Heil 10 ds.
Verheule, eula NH 9.30 ds. De Zeeuw,
kapel Ründük 10 ds. Meüering, av.-maal,
De Ark 10 jongerend., Geref. Kerk dorp
10 ds. De Zwart, 7 zie Herv., Geref. Kerk
Vrüg- 9.30 en 2.30 ds. Bremmer En
schede, RK Kerken M. Godskerk zat. 7
zo. 8, 10 en 11.30, Laurentius zat. 7, zo.
8.30, 10.30 en 12, aula NH 11.
WADDINXVEEN - Herv. Gem. Brug-
kerk 9.30 dhr. v. Doorn, 6.30 ds. v.d.
Sluys, Hoekst. 9.30 ds. Verboom, 6.30
dhr. v. Doorn, Bethelkerk 9 dhr.
Kruithof, 5 ds. Cuperus, Immanuelkerk
10 en 5 ds. Hulst, Geref. Kerk Kruisk. 10
ds. v.d. Berg, 5 ds. Lukito Handojo,
Ontm. kerk 10 ds. Lukito Handojo, 5 ds.
v.d. Berg, Oud Geref. Gem. 10 en 6.30,
Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5 ds. Verloop,
Volle Evang. Gem. (Lindengaarde 17a)
9.30, Remstr. Gem. 10 ds. Laforet, RK
Kerk Viktorkerk 10, Ontm. kerk 8.30 en
11.45.
WARMOND - Herv. Gem. 10 ds. v. San
ten, Sassenheim, m.m.v. koor, RK Kerk
zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR - Herv. Gem. opgaven
niet Ujdig ontvangen, Geref. Kerk 10 en 5
ds. v.d. Meulen, Zuid 10 en 5 ds. v.d.
Kamp, Ned. Prot. Bond 10.30 ds. Werner.
WOUBRUGGE - Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. Blenk, Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds.
v.d. Meulen Leidschendam, Ned. Prot.
Bond 7 nam. ds. Oort, RK Kerk zat. 7, zo
10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem. 9.30 ds.
Nicolai, 7 dr. Wind Leiden, gemeensch.
dienst, Geref. Kerk 9.30 dr. Wind Leiden,
V zie Herv., RK Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gem. 10 ds.
Schoch, gez. dienst, RK Kerk Janskerk
zat. 7.30, zo. 9.30, Chr. Dienaarkerk zat. 7
zo. 8.30 en 10, Ründük Meerburg zat. 7
zo. 10. 12 en 6.
ZWAMMERDAM - Herv. Gem. 10 ds.
Mostert, 6.30 ds. v.d. Heiden, ge
meensch. dienst, Geref. Kerk 10 ds.
Meinhardt Reeuwük, 6.30 zie Herv.
