Unieke reis: militante
Zuidmolukkers gaan zelf
kijken op eiland Ambon
"Ontmoetin
begin van
dialoog
met RMS-
gezinde
Zuidmo
lukkers"
ZATERDAG 26 NOVEMBER 1977
Het vertrek van Schiphol: v.l.n.r. Theo Thenu, redacteur Bob Mantiri en Noes Solisa
Theo Thenu
Noes Solisa
DEN HAAG - Op het vliegveld
van Jakarta arriveerden deze
week Noes Solisa en Theo
Thenu, twee militante
Zuidmolukkers uit de Molukse
woonwijk in Bovensmilde.
Solisa en Thenu gelden in Bo
vensmilde als voormannen van
de zogenaamde „harde kern"
van de Zuidmolukse jongeren,
uit wier midden de kapers van
de treinen in De Punt en
Wijster en de bezetters van het
Indonesische consulaat in Am
sterdam en de school in Boven
smilde voortkwamen.
Tijdens de laatste gijzelingsac
ties, dit voorjaar, traden Solisa
en Thenu op als woordvoerders
naar buiten van de Zuidmo
lukse bezetters.
In juli van dit jaar nam de Ge
meenschappelijke Pers Dienst
(GPD), waarin twaalf regionale
kranten samenwerken, het ini-
tatief voor een reis naar de
Zuid-Molukken van Solisa en
Thenu, samen met redacteur
Bob Mantiri en fotograaf Ro
land de Bruin. Doel van deze
unieke reis: de beide Zuidmo
lukkers, geboren in Nederland
en levend in de sfeer van herin
nering en militant verlangen
naar een land dat zij beiden nog
nooit hebben gezien, in contact
brengen met de werkelijkheid
van de Zuid-Molukken. Zodat
zij, na hun terugkomst in Ne
derland, in Bovensmilde en el
ders in de Zuidmolukse ge
meenschap kunnen vertellen
hoe de Zuid-Molukken er nu
werkelijk uitzien, hoe het leven
er is. Zodat zij ook kunnen na
gaan wat er is overgebleven van
het oude ideaal van de onaf
hankelijke republiek der
Zuid-Molukken - waar de en
kele tienduizenden Neder
landse Zuidmolukkers van
dromen, maar dat volgens de
Indonesische regering volko
men vergeten is op Ambon en
op de andere eilanden zelf. Zo
dat zij ten slotte kunnen con
stateren welk beleid de Indo
nesische regering voert, op de
Zuid-Molukken en elders.
Na maandenlange onderhan
delingen tussen de GPD en de
Indonesische ambassade in
Den Haag, die ambassade en de
regering in Jakarta, de GPD en
de Zuidmolukse gemeenschap
en, uiteindelijk, een bijeen
komst op de Indonesische am
bassade waar Solisa en Thenu,
in aanwezigheid van vertegen
woordigers van de GPD, wer
den ondervraagd door stafle
den van de ambassade en een
Molukken-expert uit Jakarta,
ontvingen Solisa, Thenu, Man
tiri en De Bruin op vrijdag 18
november, drie dagen voor het
geplande vertrek, hun visa voor
Indonesië.
De Indonesische ambassadeur,
luitenant-generaal Supoto
Yuwono, verklaarde tegenover
de GPD „er niets op tegen te
hebben wanneer militante
Zuidmolukkers zelf een kijkje
willen gaan nemen op de Mo-
lukken". Volgens de ambassa
deur is het nuttig om deze jon
gens met de werkelijke feiten te
confronteren. „De RMS bestaat
niet meer in Indonesië", aldus
luitenant-generaal Sutopo
Yuwono. Hij benadrukte dat
het Molukse probleem geen
Indonesisch, maar een Neder
lands vraagstuk is.
De Zuidmolukse leider ir. J. A.
Manusama zei het een „nor
male zaak" te vinden dat mili
tante jongeren naar Ambon
gaan. „Het is een goede zaak
wanneer deze jongens op grond
van hun eigen ervaring een ei
gen keuze maken", aldus ir.
Manusama. „Ik hoop zelf ooit
eens terug te keren. Maar dan in
een vrij Ambon".
„Het worden voor ons span
nende dagen", zeiden Solisa en
Thenu vlak voor hun vertrek.
Solisa (25), pas afgestudeerd als
pedagoog: „Ik ben reuze be
nieuwd naar het onderwijs
systeem op Ambon". Ook de
manier waarop de ontwik
kelingsprojecten daar worden
uitgevoerd heeft de belang
stelling van beide Molukkers.
„Wij zijn nog nieuwsgieriger of
op de Molukken de RMS-ge-
dachte nog leeft", zei Thenu
(26), student bouwkunde aan
de HTS in Groningen.
Beiden zijn lid van de Vrije
Zuidmolukse jongerenorgani
satie in Bovensmilde. Hun fa
milieleden, van wie velen
naaste verwanten, zijn betrok
ken geweest bij acties zoals de
bezetting van het consulaat-
generaal van Indonesië in Am
sterdam en de treinkaping in
Bovensmilde. Enkelen zitten
nog een straf uit in de gevang
enis.
Solisa en Thenu werden in
kamp Schattenberg, in het
Drentse Westerbork, gebo-
0 0°
JAKARTA - „Ik hoop dat deze
ontmoeting de inleiding zal zijn
voor een dialoog tussen de
RMS-gezinde Zuidmolukkers
in Nederland en de Indone
siërs". Aldus dinsdagavond
generaal Soedarmo J^jadi-
wangsa, de voorzitter van de
Zuidmolukse repatriërings
commissie in Indonesië, in een
gesprek met Solisa en Thenu
Beiden kenschetsten het ge
sprek later als „openhartig en
ontspannen".
Generaal Soedarmo ontving
Solisa en Thenu in zijn riante
villa in Kebajoran, de deftige
wijk van Jakarta. Er werd
met generaal Soedarmo
openhartig gesproken over al
lerlei onderwerpen die nauw
betrekking hadden op het Mo
lukse probleem in Nederland,
op welke manier Zuidmolukse
jongeren kunnen deelnemen
aan ontwikkelingsprojecten op
de Molukken of in andere delen
van Indonesië, de autonomie
van de buitengewesten van In
donesië, de positie van de
RMS-president in ballingschap
ir. J. A. Manusama.
Solisa: „Hoe ziet u de RMS
vanuit de geschiedenis en wat
ziet u als oplossing van dit pro
bleem?".
Soedarmo: „Het is voor mij een
vanzelfsprekende zaak dat ik
de RMS afwijs. Daarover valt
niet te praten. Wij kunnen al
leen hopen dat u de idee van
RMS (de oprichting van een
onafhankelijke republiek der
Zuid-Molukken, red.) zal opge
ven. Als argument gebruikte de
generaal het feit dat de Moluk
ken uit ruim duizend eilanden
bestaan waardoor het erg
moeilijk is te besturen. Alleen
zou een RMS, zo die er ooit zou
komen, nooit kunnen bestaan.
De interdepedentie tussen de
Indonesische eilanden is erg
groot. Daarom is er geen le
vensruimte voor zo'n RMS.
Een onafhankelijke Zuid-Mo
lukken is een droombeeld", al
dus generaal Soedarmo, die in
jyn betoog keer op keer de na
druk legde op de Indonesische
eenheidsstaat waar niet aan
valt te tornen.
„We hebben een flinke achter
stand. We zijn in opbouw en we
kunnen ons niet veroorloven
terug te blikken in het verle
den", aldus generaal
Soedarmo.
Solisa en Thenu: „Er is op dit
ogenblik een tendens waar te
nemen die wijst op het verlan
gen van de buitengewesten
naar grotere onafhankelijk
heid. Men wil baas zijn in eigen
buik. De ruimte hebben om
hun cultuur te beleven. Is
hierin een plaats weggelegd
voor een onafhankelijke Mo
lukken?"
Soedarmo: „De centrale rege
ring streeft inderdaad naar au
tonomie van de Daerahs (pro
vincies), maar deze zelf
standigheid is zuiver econo
misch en heeft geen politieke
betekenis. Wat het beleven van
eigen cultuur betreft", aldus
Soedarmo, „ons devies is bi-
nekka tungal ika", „eenheid in
verscheidenheid". Iedereen
heeft de vrijheid om zijn cul
tuur te beleven".
Tijdens het gesprek kwam ook
de vraag naar voren of er
Zuidmolukse jongeren in Ne
derland kunnen worden inge
schakeld bij ontwikkelings
projecten op Ambon. Volgens
Soedarmo is iedereen die zijn
handen uit de mouwen wil ste
ken, welkom in Indonesië zo
lang zij dat niet doen om een
RMS van de grond te krijgen.
„De RMS is ons vijandig ge
zind", aldus Soedarmo.
Solisa zei dat hij Indonesië niet
vijandig gezind is. „Ik vind", zo
zei hy, „dat het Molukse
vraagstuk kan worden opgelost
via de weg van de dialoog. Niet
alleen met de Indonesiërs maar
ook met de Nederlanders".
Generaal Soedarmo: „Ik hecht
zeer veel waarde aan uw ant
woord. Deze ontmoeting, uw
aanwezigheid hier als aanhan
gers van de RMS, kan het begin
betekenen van een
dialoog".
Solisa vroeg daarop of deze in
formele ontmoetingen in een
later stadium kunnen uitmon
den in besprekingen met ir.
Manusama en de tnilitante pre
dikant Metiari.
Soedarmo: „Ik ben niet in de
positie om dat te kunnen rege
len. Maar wanneer Manusama
naar Indonesië wil komen kan
dat worden geregeld, maar niet
als president van de RMS. We
erkennen namelijk geen
RMS".
Soedarmo verklaarde ernaar te
willen streven dat discussieg
roepen worden gevormd. Uit
wisseling van Molukkers, zodat
ze zich ter plaatse kunnen
oriënteren en een beeld kun
nen vormen van de werkelijke
situatie. We moeten een goede
verstandhouding creëren, en
dat kan via dialooggroe
pen.
De gordel van Smaragd:
de droom van vele Zuidmolukse
jongeren.
„Het zou erg goed zijn", aldus
Soedarmo ten slotte, „als jullie
zelf met de mensen op Ambon
gaan praten, zodat jullie zelf
daarover een mening kunnen
Solisa en Thenu vertrekken za
terdag naar de Molukken waar
zy een gesprek zullen hebben
met gouverneur Slamat. Ook
zullen zij de gelegenheid
krijgen om ontwikkelingspro
jecten te bezoeken. Voor
woensdagmiddag stond een
gesprek met generaal Muskita,
een van de vooraanstaande
Molukse generaals, op het
programma.
