's Morgens pap
of gewoon
een boterham
Veiliger sigaret
in Engeland
een mislukking
Vera-gordijnen
nu ook
te koop
in Nederland
Ontbijtprodukten
Wasautomatenfabrikanten zijn
schuld wasmiddelenverspilling
ZE DOEN HET NIET
Klokkestoel
in Friesland
VEEL SAP
BOODSCHAP
.WOENSDAG 23 NOVEMBER 1977
Morgens pap of toch maar ge-
)on een boterham.
Wat eet .ie 's morgens bij het ont
bijt. een bord pap of een paar bo
terhammen? Voor het bord pap
wordt flink reclame gemaakt.
Brinta, bijvoorbeeld adverteert
zichzelf met de „beterham"
nature met „van nature de
juiste hoeveelheid zemelen". En
Bambix roept „Die vijf granen in
Bambix doen het "m..." Kellog van
de cornflakes zwijgt over het on
derwerp gezondheid, maar pro
beert met dagjes-uit en andere ca
deautjes de aandacht te trekken. En
HO havermout noemt zichzelf een
natuurzuiver gezondheidsprodukt.
Het blad Koopkracht van de con
sumentenorganisatie Konsumen-
ten Kontakt valt in een voedings
onderzoek vooral over de reclame
'oor deze ontbijtpappen wordt
gemaakt.
Oordelen van het
smaakpanel
i
E ÏSï
Brinta 7.6 7.2 8,4 7.4
Bambix 8.0 7.2 8.0 7.4
H.O. havermout
7.2 6.8 7.0
A.H. cornflakes 7.2 7.2 7.6 7.2
Het Koopkracht-onderzoek is uit
gevoerd door het Centraal Instituut
Voedings Onderzoek TNO te Zeist.
Het levert een vergelijking priizen
van de prijzen van de voedings
waarden en van de smaak,
beoordeeld door een groep
proevers. Bij de voedingswaarde is
gekeken naar onder meer hoeveel
heden vitamines en mineralen. Bo
vendien is uitgezocht hoe goed de
ontbijtpappen passen in het totaal
aan eten. dat je over een hele dag
nodig hebt.
Wat de voedingswaarde betreft
ontliepen de tarwe- en de haver
moutpap elkaar niet veel. Alleen de
cornflakes komen er niet te best af.
In cornflakes zitten veel minder vi
tamines BI en B6. Het gekke is dat
mais (waar cornflakes van worden
gemaakt) de vitamine BI van na
ture ruim aanwezig is. Maar door de
bewerking in de fabriek gaat hij
vrijwel geheel verloren. Ook de
ruwe vezel (nodig voor een goede
stoelgang) verdwijnt daarbij, ter
wijl onbewerkte mais net zoveel
Een kwart
Cornflakes met melk leveren
slechts een kwart van de voedings
stoffen die je juist uit het ontbijt
zou moeten halen, zegt
Koopkracht. De borden Brinta,
Bambix en havermout komen er
wel beter af, maar worden toch-
niet als ideaal gezien.
Zo'n bord tarwe- of havermoutpap
levert ongeveer de helft van de
voedingsstoffen van een goed ont
bijt. Je zou er dus eigenlijk twee
borden van moeten eten. Daarbij
moet overigens wel gezegd dat
Koopkracht van een ontbijt uitgaat,
dat misschien niet iedereen eet:
twee bruine boterhammen (een
met kaas, een met zoet), een beker
melk, wat fruit, en af en toe een ei.
Als je zo'n ontbijt niet eet, gaat de
vergelijking natuurlijk weer niet op
Reclame
Koopkracht heeft zich geërgerd
aan de reclamekreten van de Uit
fabrikanten. Uit het onderzoek is
helemaal niet gebleken dat de vijf
granen van Bambix (die het 'm
VERA CREATIONS is een ver
zamelnaam voor een op de vak
beurs "Interdecor" uitge
brachte collectie romantische,
vrolijke maar vooral in kleur op
elkaar afgestemde collectie
woningtextiel.
De Gordijnstof is 140 breed en
daardoor uiterst geschikt om
behalve als gordijn, ook ge
bruikt te worden als bedsprei,
tafelkleed enz. De speciale
kwaliteit van de VERA-stoffen
maakt het mogelijk deze ook als
meubelbekleding toe te passen.
De stoffen zijn 100% katoen.
VERA NEUMANN is een.van
de bekendste ontwerpsters uit
Amerika. Een kleine beschei
den vrouw 1,52 meter lang. Haar
opleiding genoot zij op de Co-
per-union-art school in Man
hattan en daarna nog de Trap-
hagen-school of fashion. Veel
van haar ontwerpen worden
door de Japanse sumiekalligra-
fietechnieken beïnvloed,
Vooral de kunst om met een
paar penseelstreken een stem
ming weer te kunnen geven
heeft ze in Japan leren beheer
sen. Ze maakt in haar studio,
samen met haar 25 medewer-
kers(sters) ongeveer 600 ont
werpen per jaar.
Deze ontwerpen worden ge
bruikt voor gordijnstof -
meubelstof - tafelkleden -
handdoeken - shawls - dames
blouses en jurken - porselein -
beddegoed en binnenkort ook
voor paraplu's.
De VERA-collectie wordt uit
gebracht door het Centrum
voor Woningtextiel Holland
Haag uit Gouda.
De ene pap of de andere?
doen) gezonder zijn dan andere
granen. Koopkrachti noemt de
opmerking „Bambix is beter voor
het kind" daarom een „losse flod
der". Het blad stelt vast: „Bambix
is bijna twee keer zo duur als
Brinta, zonder dat het ergens aan
wijsbaar beter is".
Ook Brinta krijgt er overigens van
langs, omdat het wordt aangepre
zen vanwege zijn „krachtige vita
minen" (niet krachtiger dan andere
vitaminen, zegt Koopkracht) en
zijn „pure tarwe" (helemaal niet
puur. want ze is in de fabriek be
werkt en er is suiker aan toege
voegd, aldus consumentenblad).
Havermout
Bij de havermout heeft Lassie de
verbazing van Koopkracht gewekt.
Lassie wordt verpakt in hoeveel
heden van 454 gram, het Engelse
pond. „Waar dat voor nodig is. mag
Joost weten, want Lassie komt van
Van Nelle en dat wordt gewoon in
Nederland gemaakt."
Het blad vermoedt dat men op deze
manier probeert de prijs wat te ca
moufleren en het vindt Lassie
nogal duur. Omgerekend per 500
gram kost het bijna twee keer zo
veel als de gewone AH-havermout
en een kwart meer dan HO-haver-
mout. Achter het gemak (instant-
havermout) Lassie (instant-haver-
mout) zet Koopkracht een vraagte
ken. Lassie hoeft niet meer te wor
den gekookt. De beide andere ha-
vermouten moet je slechts een mi
nuut koken en vijf minuten laten
staan.
Smaaktest
Ten slotte nog iets over de smaak
test. Zoals u in het lijstje op deze
pagina kunt zien vond het smaak
panel Brinta en Bambix even lek
ker. Bij de havermout kwam Lassie
er niet zo best af. Een panellid sprak
in verband met Lassie over een
„kartonsmaak" en een ander te
kende aan, dat van havergeur
vrijwel niets meer over was. Men
vond de AH-havermout de lek
kerste, op een panellid na, dat zei
dat het AH-produkt een „muffe"
smaak had. Bij de cornflakes moest
AH het afleggen tegen Kelogg. Die
van AH, werden slap en saai ge
noemd".
2
<V O
c?
gemld
betaal
prijs
prijs p
500 gr
opgeg
hoeve
aange
troffen
hoeve
(gemlc
Brinta
1.38
1,38 500 gr. 497 gr.
Bambix
0.97
2.68 180 gr. 183 gr
H.O. havermout
1.12
1,12 500 gr. 505 gr
A. H. havermout
0,98
0,98 500 gr. 500 gr.
Lassie Instant havermout 1,30
1,43 452 gr. 452 gr.
Kellogg cornflakes
2,06
3,03 340 gr. 344 gr.
A.H. cornflakes
1,54
2,20 350 gr. 354 gr.
De "veiliger" sigaret, die in Enge
land met veel tamtam en geld is
geïntroduceerd, gaat letterlijk en
figuurlijk in rook op. miljoenen
sigaretten van surrogaattabak
worden verbrand, omdat ze niet
worden verkocht.
Gesteund door een gigantische re
clame-campagne werden in juli
elf merken van dit soort sigaret
ten op de markt gebracht. Tege
lijkertijd startte de regering een
actie die waarschuwde, tegen de
gevaren van de sigaretten die nog
altijd 75 procent tabak bevatten.
Drie tabaksfabrikanten, W. D. en H.
O. Wills, John Player en Gal-
lahers, hebben aangekondigd dat
ze de voorraden die de winkeliers
hebben teruggestuurd, vernieti
gen. Hoewel tabaksurrogaten
ook in andere landen worden ge
bruikt, ging dit Britse experi
ment gepaard met de grootste ré
clamecampagnes om de gewoon
tes van de roker te veranderen.
Het Engelse tabaksurrogaat be
staat uit ingrediënten uit
houtpulp die "New smoking ma
terial" (NSM) of "Cytrel" worden
genoemd. De mislukking van de
tabaksurrogaten in Engeland zou
wel eens van grote invloed kun
nen zijn op de toekomst van sur
rogaten in het buitenland.
Maar een woordvoerder van Im
perial Tobacco, de moedermaat
schappij van Wills en Players, zei
dat de maatschappij er nog steeds
vertrouwen in heeft dat er een
toekomst is voor NSM. "Het
duurde vijftien jaar voordat de
filtersigaret aansloeg", liet hij op
timistisch weten.
De tabaksmaatschappijen hebben
de afgelopen twintig jaar ruim
210 miljoen gulden gestoken in
het ontwikkelen en aanprijzen
van NSM en cytrex-sigaretten.
De Engelse adviesraad voor ge
zondheid en roken kwam tot de
conclusie dat deze sigaretten niet
schadelijker waren dan tabak en
dat er een bewijs was dat ze het
roken veiliger konden maken.
De regering stelde zich kennelijk
op het standpunt dat als de men
sen in de toekomst zouden
t?lijven roken, men dan het beste
een veiliger, zo niet veilige sigaret
moest proberen te maken.
Ondanks uitgebreide en in feite
gunstig uitgevallen proefnemingen
van Agfa-Gevaert blijft er twijfel
over de invloed van het doorlichten
van bagage op vliegvelden als daai
filmpjes in zitten. Agfa-Gevaert in
Leverkusen stuurde een hoeveel
heid films 300 maal door het rönt-
gendoorlichtapparaat - op hel
vliegveld van Zurich. Na ontwik
kelen van de films bleek er geen
vij doen ze toch liever
spoor van sluier op de films zicht
baar.
Veilig voor films dus die doorlich-
tapparatuur. Dat zeggen ook de
woordvoerders van het vliegveld.
"De bagage wordt slechts 1/35 mil
joenste seconde aan de rönt
genstraling blootgesteld", zeggen
ze. "Maximaal mag een film 1 mil-
liröntgen straling ontvangen,
daarna pas is kans op beschadiging
van het lichtgevoelige materiaal".
Ook de luchthaven van München heeft een röntgenapparaat voc
bagagecontrole dat, naar men zegt, geen schade aanricht aan films.
Volgens de Zwitserse burgerlucht
vaartautoriteiten wordt de bagage
"met slechts 0,003 milliróntgtn
doorgelicht".
Weinig vertrouwen
Dat lijkt allemaal een gerust
stelling, maar op sommige lucht
havens wordt nadrukkelijk aange
geven dat filmmateriaal het con
trolepunt met zonder meer mag
passeren. Je moet de fototas afge
ven en aan de andere kant weer op
halen, nadat een ambtenaar de in
houd grondig heeft bekeken. Op
die luchthavens heeft men dus niet
zoveel vertrouwen in de onschade
lijkheid van die straling. Als lucht
reiziger weet je natuurlijk niet
welke installaties met geringe stra
ling werken en welke met de vóór
films ongezonde grotere straling.
Geen risico
Wij nemen dat risico in elk geval
niet en verpakken al ons onbelichte
en belichte filmmateriaal in de lo
den zakken die de fotohandelaar
verkoopt.
Ze kosten 18 gulden, niet goedkoop
dus, maar ze gaan vele jaren mee.
En trouwens, één verknoeide
diafilm kost niet eens erg veel min
der dan zo'n filmshield.
DEN HAAG - Tot meer dan dertig
procent wasmiddel voor wasauto
maten verdwijnt ongebruikt het
riool in. Oorzaak van deze verspil
ling is een mankement aan de Ne
derlandse wasautomaten. Ver
schillende wasautomatenfabrikan-
Vijfhonderd Noordhollandse huisvrouwen weiden ondervraagd tijdens
een voorlichtingscampagne van het Voorlichtingsbureau voor de Voe
ding.
Wat bleek daar onder meer uit? Dat huisvrouwen bij het boodschappen
doen best weten waar ze op zouden moeten Ietten om „gezond eten"- te
kopen. De meesten weten een redelijk goed antwoord op vragen over
calorieën, voedingswaarde en gezonde menu's. Maar in de praktijk blijkt
dat ze bij inkopen al die dingen gauw weer vergeten. Ze (aten zich bij hun
keuze leiden door dingen als „versheid", „smakelijkheid" en de voorleeur.
van man en kinderen.
Er is ook gevraagd bij wie ze zouden aankloppen vpor advies over voeding.
„Bij de huisdokter", zei 45 procent. „Bij een diëtist", antwoord» 28 pro
cent. Slechts 2,5 procent zag de winkelier als een autoriteit op dat gebied.
ten zijn al jaren van de wasmidde
lenverspllling op de hoogte. Zij aar
zelen nog steeds om met een een
voudige ingreep in de constructie
deze verkwisting volledig op te hef
fen. Aldus onthult KK Konsumen-
tenkontakt. KK is boos op de wa
sautomatenfabrikanten 'die met
serieus genoeg werken aan de op
heffing van de wasmiddelverspil
ling'. Te veel fabrikanten komen
met smoesjes of geven slechts
halfslachtige oplossingen voor het
verkwistingsprobleem. Doordat
tientallen procenten wasmiddel te
gelijk met het eerste water bij de
start van het wasprogramma onder
de wastrommel terechtkomen,
wordt de verspilling veroorzaakt.
Dit wasmiddel wordt voor de was
niet meer gebruikt en verdwijnt di
rect in de afvoer. Met bphulp van
gegevens van de stichting IVHA
geeft KK een eenvoudige oplossing
voor de verspilling. Automaten die
enkele liters water in de machine
laten stromen alvorens het was
middel op te nemen verspillen nog
slechts fracties van het milieu-on-
vriendelijke waspoeder, aldus KK.
Slechts een enkele wasautomaten-
fabrikant brengt binnenkort een
zodanig geconstrueerde machine
op de markt.
Bezitters van wasautomaten kun
nen ook zelf de verspilling tegen
gaan. Daartoe moet eerst minimaal
tien seconden water in de machine
worden gespoeld voordat het was
poeder in het doseerbakje ge
strooid wordt. Zowel bij de hoofd
was als bij de voorwas moet dat ge
beuren. Het volautomatische ka
rakter van de wasautomaat gaat
daarmee wel enigszins verloren.
Volgens KK moet de verspilling
van het waspoeder dan ook door de
fabrikant en niet door de con
sument opgeheven worden.
Klokkestoelen zijn in Neder
land zeldzame verschijningen.
Friesland heeft er veel, name
lijk 59. Er zijn verschillende
typen: met een zadeldak, een
schilddak, een helmdak, en
met een „gesloten huis" (dat is
een dak tot bijna aan de grond).
Ze werden vroeger gebouwd
als een heel goedkope uitgave
van een kerktoren. Arme kerk
gemeenschappen, die toch
kerkdiensten en het overlijden
van dorpsgenoten wilden aan
kondigen, bouwden zo'n klok-
kestoel van eikestammen uit
het bos. Ze werden naast de
kleine kerken gezet. Soms
staan ze nu heel alleen in een
dorp, omdat de kerk bouwval
lig werd en moest worden ge
sloopt.
Als u ze wel eens zou willen
zien, dan kan dat. De WV
Friesland-Leeuwarden heeft
een folder „Klokkestoel-routes
in Friesland" gemaakt. De fol
der geeft een overzichtskaart
van de (drie) routes, een be
schrijving van alle 59 klok
kestoelen en een verhaal over
een oud volksgebruik, het Sint
Thomasluiden. De folder kost
vijftig cent en is bij de WV,
Stationsplein 1 in Leeuwarden
te krijgen.
Wij drinken in Nederland per jaar
zo'n 200 miljoen liter vruchtensap
op, en vermoedelijk is het dit jaar
nog wel meer geworden door de
vele nieuwe merken die er de
laatste tijd bij zijn gekomen. Het
vruchtensap is snel populair ge
worden, als je rekent dat we er in
1973 nog pas 72 miljoen liter van
dronken. Dus nu drie keer zoveel,
ongeveer. Tot voor kort zat vruch-
De Engelse maatschappij ter be
vordering van de geneeskunst
steunde deze houding in een pu-
blikatie van vorig jaar. "Als men
er reclame voor maakt dat er
minder schadelijke sigaretten
kunnen worden gemaakt, wordt
het moeilijker om de rokers ervan
te overtuigen dat ze moeten stop
pen. Maar dit risico moeten we
Maar toen de nieuwe sigaretten op
de markt werden gebracht, waar
schuwde de door de regering ge
subsidieerde raad voor de ge
zondheidsvoorlichting in pa
gina-grote advertenties tegen si
garetten van surrogaat-tabak.
"Als men surrogaat-tabak' gaat
roken, doet men niets anders dan
van de 36ste in plaats van de 39ste
verdieping springen", aldus de
advertentie.
Kritici van de tegencampagne van
de regering wezen erop dat de ta
baksfabrikanten nu minder
moeite zullen doen en minder
geld zullen besteden aan het on
derzoek naar tabak-surrogaten,
omdat ze er niet in zijn geslaagd
de rokers af te brengen van siga
retten met een hoog teergehalte.
De firma Wills liet in een verklaring
weten dat ze 100 miljoen NSM-si-
garetten zou verbranden. En ook
Players en Gallahers bevestigden
dat ze waren genoodzaakt om de
voorraden te vernietigen. Vol
gens de kranten gaat het in totaal
om 600 miljoen sigaretten.
De tabaksfabrikanten hoopten met
de nieuwe sigaretten vyf procent
van de markt te veroveren, maar
in werkelijkheid haalden ze nog
geen twee procent. De fabrikan
ten zeggen niet te weten waarom
de nieuwe sigaretten niet aan
slaan.
Players bracht elf merken ineens
op de markt. "Dat was misschien
te veel van het goede", aldus een
woordvoerder. Een betrekkelijk
groot aantal rokers probeerde de
nieuwe sigaretten, volgens de
fabrikanten, maar de meester
hielden er weer snel mee op.
Als een van de redenen gaven ze or
dat de fijnere as sneller van dt
sigaret viel waardoor het eer
knoeiboel werd. Bovendien kos
ten ze evenveel als "gewone" si
garetten.
Anti-rookgroepen vallen de tabaks
fabrikanten aan wegens het nor
steeds hoge teergehalte in de si
garetten. Met uitzondering van
een merk bevatten ze meer teer
dan de "gewone" sigaretten.
Dr. Keith Ball, secretaris van de ac
tiegroep tegen het roken ASH,
ging schoorvoetend akkoord met
de surrogaat-tabak, maar zei dat
de tabaksfabrikanten het teerge
halte in gewone sigaretten kon
den verminderen door filters met
ventilatiekanaaltjes te maken en
door mildere tabak te gebruiken.
"We geloven dat er andere metho
den zijn dan alleen het surrogaat.
Als de industrie werkelijk min
der schadelijke sigaretten wilde
maken, dan hebben ze er heus de
middelen wel voor", zei hij. i
Een ander idee dat de Britse ta
baksfabrieken uitproberen, is dat
van de sigaretten met een
smaakje. Sinds 10 oktober mogen
van de - regering ongeveer 300
produkten aan de tabak worden
toegevoegd, bijvoorbeeld ho
ning. whiskey of een fruitsmaak.
Hoepel geen enkele maatschappij
zegt deze toevoegingen direct te
zullen introduceren, zei een
woordvoerder van Gallahers:
"We bestuderen de zaak nog.
Maar we zouden het alleen doen
als het de smaak zou verbeteren
en als het aan de behoefte van de
roker zou voldoen".
De medische wetenschap heeft
aangetoond dat er een duidelijk
verband bestaat tussen roken en
kanker, chronische bronchitis en
- in mindere mate - aantasting
van de kransslagader. Daarom
wordt er onophoudelijk druk uit
geoefend op de tabaksfabrikan
ten om de gevaren te verminde-
Maar de tabaksurrogaten zijn ook
in andere Europese landen niet
aangeslagen. Een woordvoerder
van de Zwitserse fabrikant
Laurens Rothman: "In Zwitser
land is het geen groot succes ge
worden".
In West-Duitsland is er van de twee
merken een uit de produktie ge
nomen, nadat uit marktonder
zoeken was gebleken dat er
weinig vraag naar was.
tensap bijna altijd in glazen potten,
maar nu wordt al meer dan de helft
in kartonnen (melk)pakken ver
kocht. Vooral fabrikant Riedel, die
als eerste op grote schaal zijn mer
ken Appelsientje en Goudappeltje
in kartonnen pak bracht, heeft ge
profiteerd van de omzetgroei. Hij
had in 1973 nog maar 0,8 procent
van de markt voor sinaasappelsap,
en nu over de 40%. Daar zijn ook de
twintig „andere merken" bij mee
geteld. die Riedel inmiddels is gaan
maken.
Samenstelling
Henriette
van der Hoeven
