SADAT GAAT MORGEN AL NAAR ISRAEL Na Sadats bezoek zal M.-Oosten anders zijn Bescheiden rol voor de universiteiten in Derde Wereld Jf PROFESSOR TINBERGEN TIJDENS NUFFIC-CONGRES: Egyptische minister Fachmi treedt af uit protest VS boos op Cuba over actieve rol in Afrika V VRIJDAG 18 NOVEMBER 1977 11 (Van één onzer verslaggevers) DEN HAAG - Om de bestaande armoede in de ontwikkelings landen een halt toe te roepen moet elke verspilling worden te gengegaan. Een bescheiden rol is daarbij voor de universiteiten weggelegd. Prof. Tinbergen ver klaarde dit gisteren bij de ope ning van een congres over de rol van de universiteit in de Derde Wereld. De Nederlandse stichting voor uni versitaire samenwerking (NUF FIC) die dit congres organiseert vanwege haar vijfentwintigjarig bestaan, heeft een groot aantal vertegenwoordigers van landen uit de Derde Wereld uitgenodigd om tijdens dit congres de positie Tinbergen was van mening dat elke vorm van verspilling moet wor den tegengegaan. "Te weinig le den van een universitaire ge meenschap zijn er zich van be wust dat het van de bevolking grote offers vergt om universitei ten draaiende te houden. De kos ten per student zijn enorm hoog, zelfs in ontwikkelde landen", al dus de hoogleraar. Ook Jos van Kemenade, demissio nair minister van onderwijs en wetenschappen, is van mening dat het anders moet. Om dit duidelijk te maken maakte hij een vergelijking met ons land, waar het MULO-diploma van vóór de oorlog een stuk sociale zekerheid inhield, terwijl die ze kerheid tegenwoordig, zelfs met een bul van de universiteit, op losse schroeven komt te staan. Van Kemenade zei in zijn openingsrede tot het congres het jammer te vinden dat ook na vij fentwintigjaar nog alleen over de universitaire internationale sa menwerking wordt gesproken. De oorzaak daarvan ligt volgens hem in de visie die de ontwik kelde landen vijfentwintig jaar geleden hadden over de taak van de universiteit in de ontwik kelingslanden. Volgens hem verliest die visie een aantal belangrijke dingen uit het oog. Onze kennis en technologie laat zich niet ongestraft overplan ten naar een andere maat schappelijke structuur. Boven dien draagt die overplanting lang niet altijd bij tot de vervulling van de belangrijkste behoeften van de mensen in de landen van de Derde Wereld. "Steeds duidelijker wordt het dat, juist in het belang van die landen zelf, de samenwerking en de hulp op het gebied van het onderwijs zich niet dient te beperken tot het niveau van de universiteiten, maar zich met name en in vele gevallen vooral dient uit te strek ken tot bijvoorbeeld hetrbasison- derwijs, het lager beroepson derwijs, het onderwijs voor ge handicapten en het primair vol- onderwijs". dat het wetenschappelijk onder wijs een onlosmakelijk deel is van het gehele onderwijs, zo zul len we de universitaire samen werking ,meer als een onderdeel van een veel bredere opvoedende en onderwijzende samenwerking moeten zien, aldus Van Keme nade. Universitaire samen werking moet een volledig on derdeel uitmaken van een totaal ontwikkelingsbeleid met het be trokken land of probleem. Dr. Errimerij, directeur van het In stituut voor Sociale Studièn in Den Haag, was van mening dat we niet met het soort organisatie als nu op de universiteiten wordt gehandhaafd kunnen doorgaan. "Toen de NUFFIC vijfentwintig jaar geleden werd opgericht, gin gen we van een veel kleiner aan tal studenten uit. Maar aangezien het aantal studenten in de ont wikkelingslanden evenredig groeit, moeten we het systeem veranderen". Emmerij opperde de stelling dat op een nieuw type universiteit de theorie veel meer met de praktijk moet worden gecombineerd dan tot nu toe het geval was. Boven dien is hij van mening dat het examensysteem moet verande ren. "Nu staat vooral in de ont wikkelingslanden. het diploma voorop. Met dat papiertje zou een nieuwe wereld opengaan. We moeten het diploma zelf meer in houd geven. Zodat niet het pa piertje het belangrijkst wordt, maar hetgeen de student aan kennis heeft JERUZALEM BEIROET /CAIRO (UPI, SP, AP, Reuter, AFP) - De Egyp tische president Anwar Sadat heeft een storm van protest ontketend met zijn aangekondigde reis naar Israël. Het bezoek van Sadat, die morgenavond om half acht aankomt in Israël, was voor zijn minister van buitenlandse zaken, Ismail Fachmi aanleiding om af te treden. De Egyptische minister van buitenlandse zaken Ismail Fachmi (rechts) heeft gisteren besloten af te treden (archieffoto). WASHINGTON (AP) - Het Ameri kaanse ministerie buiten- üok minister van staat, Moham med Riad die werd aangewezen als zijn opvolger, bood zijn ont slag aan. Sadat heeft nu Butros Ghali (minister zonder por tefeuille) benoemd tot minister van buitenlandse zaken. Syrië en Palestijnse groeperingen reageerden fel op Sadats plan de eerste Arabische leider te worden die sedert de vestiging van de joodse staat in 1948 Israël be zoekt. Syrië deed een beroep op "alle Arabieren de gevaren van een dergelijk bezoek onder ogen te zien en die gevaren te keren." El-Fatach, de grootste Palestijnse organisatie onder leiding van Jasser Arafat vroeg Sadat af te zien van de reis. "Het bezoek stelt het Palestijnse volk in een kriti sche positie tegenover de Zionis tische vijand". Maar de Egyptische president zei dat hij "niet een gelegenheid zal missen voor de verwerkelijking van een rechtvaardige vrede." In een regeringsverklaring werd ge zegd dat Sadat zal ijveren voor de Arabische eisen - de Israëlische terugtrekking uit de bezette ge bieden en het herstel van de Pa lestijnse rechten als hij zondag middag de 120 leden van dë Knesseth (het Israëlische par lement) ontmoet. De woordvoerder van het Witte Huis, Jody Powell begroette het bezoek van Sadat aan Israël met instemming maar hij zei dat er gevaren aan verbonden waren. ADVERTENTIE HUTSCHENREUTHER BLAU ZWIEBELMUSTER Het beroemde duitse kwaliteitsporselein Speciale prijsvraag met tijdelijk aantrekkelijk voordeel op koppen en schotels en dessertborden. Vraag inlichtingen bij uw speciaalzaak in porselein. Leiden. Fa H M Pierrot. Maarsmansteeg 14 Overige documentatie gratis op aanvraag bij de importeur: 't Hoolhoes b.v., Postbus 5501, 6202 XA Maastricht. HUTSCHENREUTHER "Wij doen alles wat de mogelijke risico's kan beperken." Premier Begin heeft gistermiddag met president Carter telefonisch het bezoek van Sadat besproken. Het Russische persbureau Tass zei in een eerste reactie dat de Egyp tische leider de protesten van de Arabische wereld negeert. Libië liet weten dat het de Egypti sche regering niet langer zal er kennen en een boycot zal uit vaardigen als preident Sadat Je ruzalem bezoekt. Het Volks congres noemde het bezoek "een misdaad tegen de hele Arabische natie." Zelfs Egypte's naaste bondgenoot, Soedan gaf geen re gelrechte steun aan het besluit van Sadat. In Egypte zelf werd Sadats ini tiatief gesteund door de liberale en socialistische partij, maar de linkse progressieve partij zei dat Egypte niets te verwachten had. Instemming kwam er ook van de kant van de vakbond. Dat liet in een communiqué weten het be zoek te beschouwen als een be langrijke stap op weg naar een rechtvaardige vrede. Ook de Egyptische kranten legden er de nadruk op dat het bezoek een po sitieve stap was naar hervatting van de Geneefse conferentie. Uitgelaten In Israël heerst een uitgelaten stemming en grote opwinding over de komst van het Egypti sche staatshoofd. Nadat zijn komst via de nieuwsuitzendin gen van de Israëlische staatsradio aangekondigd was, werden door tientallen burgers in het centrum van Jeruzalem midden op straat vreugdedansen uitgevoerd. De talrijke Israëlische fans van de bijzonder populaire echtgenote van Sadat, Jihan hopen dat zij haar gemaal naar Jeruzalem zal begeleiden. De Israëlische pre mier Begin heeft vanwege de komst van Sadat zijn staatsbe zoek aan Engeland uitgesteld. De Israëlische organisatoren van het bezoek van de Egyptische leider zijn volkomen overrom peld door zijn verrassend spoedige komst, aangezien Sadat eigenlijk niet, voor volgende week donderdag werd Verwacht. De verzekering van de veiligheid van het Egyptische gezelschap baart de grootste zorgen. De Is raëlische politie en veiligheids diensten zijn gemobiliseerd voor de operatie-Sadat. Door de Is raëlische en Egyptische veilig heidsagenten zal Engels als voer taal worden gebruikt. In Nabloes werden gisteren pamfletten te gen het bezoek van Sadat aan Is raël verspreid. Enkele uren nadat Sadats plannen bekend werden, is een bomaanslag gepleegd op de Egyptische ambassade in Damascus. Van officiële Syrische zijde werd gezegd dat er geen slachtoffers zijn gevallen en dat de schade gering is. Hulp De Israëli's zouden bij hun voorbe reidingen hulp krijgen van 60 Egyptenaren onder leiding van de directeur, het bureau van Sa dat, die met een speciaal toestel vanuit Cairo naar Tel Aviv zou den worden overgevlogen en Een verheugde Israëlische premier Begin (midden) vertelt aan de Ame rikaanse senator James Quillen (links) en de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden James Wright dat de Egyptische president Sadat morgen naar Israël komt. Egyptische vlaggen evenals President Sadat zal morgenavond, exemplaren met de muzieknoten twee uur na het einde van de sab- van het Egyptische volkslied bath, de joodse rustdag, op het zouden meenemen. Ben Goerion-vliegveld bij Tel Aviv aankomen, waar hij tijdens een grootscheepse plechtigheid met volledige militaire eer en 21 saluutschoten door premier Be gin zal worden ontvangen. De rode loper is gereinigd en reeds door de wasserij op het vliegveld terugbezorgd. Na het spelen van de Egyptische en Israëlische volksliederen en in spectie van de erewacht zullen Sadat en Begin waarschijnlijk per helikopter naar Jeruzalem reizen waar zij in de zwarte ge pantserde Cadillac zullen over stappen, waarmee Kissinger zich op zijn diplomatieke reizen langs de hoofdsteden van het Mid den-Oosten verplaatste. Die Ca dillac moet dan wel tijdig door een transporttoestel van de Ame rikaanse luchtmacht uit de Ver enigde Staten worden aange voerd. Riskant Sadat zal zijn bezoek aan de Israëli sche hoofdstad zondag beginnen met een gebed in de beroemde Al Akaa-moskee in de oude stad van Jeruzalem, hetgeen gezien de gemengde gevoelens van de Pa lestijnse Arabieren op de bezette westelijke Jordaanoever uit veiligheidsoogpunt als een bij zonder riskante, onderneming wordt beschouwd. Begin wil hem dan voorstellen ge- zamelijk een bezoek te brengen aan Yad Vashem, het monument en museum ter nagedachtenis aan de zes miljoen in de tweede wereldoorlog omgekomen joodse Zondagmiddag zal de Egyptische president zijn his torische toespraak in de Knes seth houden, waarna hij meteen door premier Begin van repliek zal worden gediend. Begin rekent op een uitnodiging van Sadat om op zijn beurt voor een tegenbezoek naar Cairo te komen en voor het Egyptische parlement te spreken. Begin wil dan meteen van de gelegenheid gebruik maken om de piramides te bezichtigen waar; deren hebben meegebouwd. landse zaken heeft gisteren ver klaard redenen te hebben om aan te nemen dat Cubaanse strijdk rachten een "actieve rol spelen" in de gevechten in Ethiopië. Een rapport van de inlichtingen dienst heeft uitgewezen dat er zich op het ogenblik ruim 23.000 Cubanen in Afrika bevinden, van wie slechts 4000 geen militaire rang bezitten. Het grootste aantal Cubanen bevindt zich in Angola, de rest is over 13 landen ver spreid. Tot voor kort behoorde daar ook Somalië bij, maar woede over Cubaanse deelname aan de strijd in Ethiopië heeft de rege ring daar er toe doen besluiten de Cubanen uit te wijzen. Woordvoerder van het ministerie, Hodding Carter, zei dat de Ver enigde Staten deze ontwikkeling niet lichtvaardig opneemt. De Cubaanse interventie in Afrika "zal zijn weerslag hebben op het tempo en zelfs op de mogelijk heid van het normaliseren van de betrekkingen (tussen Cuba en de VS)", aldus Carter. "Wij zijn van mening dat de aanwezigheid van grote aantallen Cubanen in Afrika uiteindelijk tot een insta biele situatie zal leiden". In het voorjaar van 1976 bevonden zich ongeveer 15.000 Cubanen in Angola. De regering van Fidel Castro beloofde toen dat hij de Cubaanse militaire aanwezigheid in de voormalige Portugese ko lonie zou verminderen. Het intel ligentierapport heeft evenwel aangetoond dat Cuba zijn aanwe zigheid daarentegen heeft opge voerd. JERUZALEM (SP) - Terwijl pre sident Sadat in Damascus ru zie maakte met zijn Syrische collega Assad, zond de Egypti sche vice-president Hoesni Moebarak een boodschap aan Israëls premier Begin. Presi dent Sadat - aldus de bood schap - wil zo snel mogelijk naar Jeruzalem komen. Wan neer schikt het U om de presi dent te ontvangen? Hoe laat is de sabbath-viering bij u afge lopen? Want de president wil uiteraard rekening houden met de religieuze gevoelens van uw volk. Het lijkt op het eerste gezicht een gebruikelijke voorbereiding van een officieel bezoek aan de staat Israël. Een plichtpleging die welhaast natuurlijk is. Maar het gebaar heeft in wer kelijkheid een gigantische draagwijdte. Want voor het eerst is het Israël-taboe in de Arabische wereld definitief doorbroken. Wat er ook verder in de toekomst gebeurt, zelfs als er oorlog komt, is de staat Israël nu voorgoed, althans wat Egypte betreft, een voldongen en zelfs geaccepteerd hoewel geen geliefd feit. Zeer terecht merkte ex-minister van buitenlandse zaken Abba Eban op dat de joden in de hele Arabische wereld altijd alleen maar een voetnoot vormden, een minderheid die vaak goed en soms slecht behandeld werd. Maar ze waren voor het Arabi sche bewustzijn van volstrekt geen belang: een bijkomstig heid, een beschermd of getole reerd groepje mensen met wie niemand veel rekening hoefde te houden, omdat het Midden- Oosten in het Arabische be wustzijn nu eenmaal Arabisch en Islamitisch was. Afwij kingen op die regel konden slechts in een ondergeschikte positie geduld worden, maar nooit in een nevengeschikte po sitie. Het verschijnsel Israël was dan ook niet alleen aanvaardbaar omdat het met behulp van de westerse koloniale machten ontstaan was, of omdat het het tragische Palestijnse vluch telingenvraagstuk had ge creëerd, maar veel meer omdat er in het Arabische en Islamiti sche Midden-Oosten een staat werd gesticht die niet Arabisch en niet Islamitisch was. Barrière Sadat heeft met zijn dramatische gebaar om naar Jeruzalem te gaan deze psychologische bar rière van de Arabieren door broken. Vandaar, dat de Ara bische wereld zo volkomen van haar stuk is gebracht. Vandaar ook dat na dertig jaar afwij zing van Israël Sadat nu zon vreselijke haast heeft om naar dat vervloekte land te komen Het is zo'n onderneming voor hem. dat hij de duik in het ijs koude water snel achter de rug wil hebben. Israëls top-politici lijken deze revolutionaire doorbraak wel degelijk te be grijpen. Minister van buiten landse zaken Dajan werkt met een kleine groep koortsachtig aan een aantal ideeën die Sa dat voorgelegd zullen worden. Want het is volstrekt duidelijk dat president Sadat zijn poli tieke voortbestaan en wellicht zijn leven i?i handen heeft ge legd van premier Begin. Kortom het uur der waarheid is aangebroken. De procedure- moeilijkheden rondom de con ferentie van Genève, die elk be gin van een vredesoplossing dreigden te verstikken nadat Syrië en de PLO het Ameri kaans-Israëlische "werkdocu- meiit" hadden afgewezen, zijn nu in één klap door de Egypti sche president van tafel ge veegd. Begin en Dayan móéten wel met iets zeer tastbaars over de brug komen, als zij er ten minste prijs op stellen om pre sident Sadat te redden. Concessies Zoals alleen de reactionaire communistenjager Nixon in staat was om een nieuwe China-politiek te beginnen, zo lijkt het er steeds meer op da t de harde, onverzoenlijke, doc trinaire nationalist Begin in staat is om met Egypte zaken te doen. Toen de Arbeiderspartij aan de macht was, hield Begin alles tegen met zijn emotionele en nationalistische dramatiek. Maar nu Begin zelf aan de macht is, heeft hij geen last meer een BeginDaarom zeiden overtuigde anti-Begin socialis ten hier grijnzend hoe gelukkig ze nu zijn met de huidige Li- koed-regering Met alle verbijstering dat voor het eerst in de wereldgeschiedenis een staatshoofd een officieel be zoek brengt aan een staat waarmee hij in oorlog is en die niet eens als staat wordt er kend, is er in Israël ook de angst dat het alsnog mis zal lopen. Men is zich er hier heel goed van bewust dat Sadat op het randje van de afgrond zweeft. De Is raëlische televisie maakte ze nuwachtig melding van het feit dat de Egyptische minister van defensie Gamassy Sadat met opgewacht had, toen hij uit Sy rië terugkeerde. Nog zenuwachtiger werd het, toen eerst Ismail Fachmi aftrad als minister van buitenlandse za ken; de man die door zijn mede-Arabieren gehaat werd omdat hij als Egyptenaar zo hooghartig neerkeek op de an dere Arabieren, maar die tege lijkertijd keer op keer de eisen stelde dat één van de voor waarden voor een vrede met Is raël inkrimping of afschaffing van de joodse emigratie naar Israël moest zijn. De zelfde Fachmi, wapenbroeder van Sadat tegen alles wat Russisch was, voelde er nu niets meer voor om zich in het nieuwste avontuur van Sadat te storten. En zijn opvolger, Mohammed Riad, legde enkele uren na zijn benoeming alweer zijn functie neer, omdat ook hij Sadats reis naar Jeruzalem te riskant vond. Het is wellicht symbolisch voor Sadats huidige eenzaamheid dat hij alleen nog maar een Kopt kon vinden, een Egypti sche christen, om minister van buitenlandse zaken te worden: Butros Ghali, getrouwd met een joodse vrouw, kleinzoon en naamgenoot van de enige kop- tische premier die Egypte ooit rijk was. Hij moet nu naar een land vertegenwoordigen waarin de islamisering hand over hand toeneemt. Maar wie Butros Ghali kent, telg uit een familie van zeer rijke grootgrondbezitters wier lan derijen Nasser in beslag wer den genomen, is minder ver baasd over zijn benoeming. Precies een jaar geleden zei hij mij dat Egypte definitief een eind moest maken aan de oor log met Israël. Niet omdat Is raël acceptabeler was gewor den, maar omdat Egypte drin gender zorgen had dan de oor log tegen Israël. Egypte zou aan zijn problemen van overbevol king en povere economische mogelijkheden te gronde gaan, als het verder de nadruk zou leggen op de strijd tegen Israël. Het probleem Israël zou zich zelf door de tijd oplossen. Israël zou geleidelijk door zijn gebrek de Arabische ondergaan. De na tuurlijke groei van de Arabi sche bevolking in Israël en de relatieve afname van de joodse bevolking zouden er voor zor gen dat Israël uiteindelijk van zelf in de Arabische wereld geïntegreerd werd. Het is een toekomstbeeld dat Sa dat zich geleidelijk aan eigen heeft gemaakt, omdat hij door de catastrofale omstandighe den van Egypte er toe gedwon gen was. Vandaar de sprong in het water, de alles-ofniets- politiek. Als president Anwar el-Sadat niet voor morgen doorzijn leger wordt afgezet en als hij heel huids in Jeruzalem aankomt om daar - zoals de Egyptische media meldden - "het Offerfeest te vieren temidden van het Pa lestijnse volk in de Aksa-mos- kee" - zal hij het risico lopen om door woedende Palestijnen vermoord te worden. Zoals ko ning Abdalla, de grootvader van koning Hoessein van Jor danië voor de Aksa-moskee vermoord werd. Egyptische en Israëlische veilig heidsagenten zullen in broederlijke samenwerking Sadat tegen de Palestijnse woede beschermen. De Egypti sche president zal toegejuicht worden door de Israëliërs. En in de Knesseth zal hij een redevoe ring houden ten gunste van de Palestijnen. Een rede, die de Is raëliërs allerminst prettig zul len vinden. De bizarre tegenstrijdigheden hopen zich op. Israëlische poli tie noemen Sadat eenstemmig "een moedig man".Een van hen sprak zelfs over Sadat als "de grootste staatsman van deze eeuw". Zullen zij na afloop van Sadats bezoek hetzelfde zeg gen? Niemand die dit weet of durft te voorspellen. Maar één ding is zeker: na Sadats bezoek aan Je ruzalem zal het Midden-Oosten definitief anders zijn. MICHAEL STEIN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1977 | | pagina 9