SADAT GAAT
MORGEN AL
NAAR ISRAEL
Na Sadats bezoek zal M.-Oosten anders zijn
Bescheiden rol voor de universiteiten in Derde Wereld
Jf
PROFESSOR TINBERGEN TIJDENS NUFFIC-CONGRES:
Egyptische minister Fachmi treedt af uit protest
VS boos op
Cuba over
actieve rol
in Afrika
V
VRIJDAG 18 NOVEMBER 1977
11
(Van één onzer verslaggevers)
DEN HAAG - Om de bestaande
armoede in de ontwikkelings
landen een halt toe te roepen
moet elke verspilling worden te
gengegaan. Een bescheiden rol is
daarbij voor de universiteiten
weggelegd. Prof. Tinbergen ver
klaarde dit gisteren bij de ope
ning van een congres over de rol
van de universiteit in de Derde
Wereld.
De Nederlandse stichting voor uni
versitaire samenwerking (NUF
FIC) die dit congres organiseert
vanwege haar vijfentwintigjarig
bestaan, heeft een groot aantal
vertegenwoordigers van landen
uit de Derde Wereld uitgenodigd
om tijdens dit congres de positie
Tinbergen was van mening dat elke
vorm van verspilling moet wor
den tegengegaan. "Te weinig le
den van een universitaire ge
meenschap zijn er zich van be
wust dat het van de bevolking
grote offers vergt om universitei
ten draaiende te houden. De kos
ten per student zijn enorm hoog,
zelfs in ontwikkelde landen", al
dus de hoogleraar.
Ook Jos van Kemenade, demissio
nair minister van onderwijs en
wetenschappen, is van mening
dat het anders moet. Om dit
duidelijk te maken maakte hij
een vergelijking met ons land,
waar het MULO-diploma van
vóór de oorlog een stuk sociale
zekerheid inhield, terwijl die ze
kerheid tegenwoordig, zelfs met
een bul van de universiteit, op
losse schroeven komt te staan.
Van Kemenade zei in zijn
openingsrede tot het congres het
jammer te vinden dat ook na vij
fentwintigjaar nog alleen over de
universitaire internationale sa
menwerking wordt gesproken.
De oorzaak daarvan ligt volgens
hem in de visie die de ontwik
kelde landen vijfentwintig jaar
geleden hadden over de taak van
de universiteit in de ontwik
kelingslanden.
Volgens hem verliest die visie een
aantal belangrijke dingen uit het
oog. Onze kennis en technologie
laat zich niet ongestraft overplan
ten naar een andere maat
schappelijke structuur. Boven
dien draagt die overplanting lang
niet altijd bij tot de vervulling van
de belangrijkste behoeften van
de mensen in de landen van de
Derde Wereld.
"Steeds duidelijker wordt het dat,
juist in het belang van die landen
zelf, de samenwerking en de hulp
op het gebied van het onderwijs
zich niet dient te beperken tot het
niveau van de universiteiten,
maar zich met name en in vele
gevallen vooral dient uit te strek
ken tot bijvoorbeeld hetrbasison-
derwijs, het lager beroepson
derwijs, het onderwijs voor ge
handicapten en het primair vol-
onderwijs".
dat het wetenschappelijk onder
wijs een onlosmakelijk deel is
van het gehele onderwijs, zo zul
len we de universitaire samen
werking ,meer als een onderdeel
van een veel bredere opvoedende
en onderwijzende samenwerking
moeten zien, aldus Van Keme
nade. Universitaire samen
werking moet een volledig on
derdeel uitmaken van een totaal
ontwikkelingsbeleid met het be
trokken land of probleem.
Dr. Errimerij, directeur van het In
stituut voor Sociale Studièn in
Den Haag, was van mening dat
we niet met het soort organisatie
als nu op de universiteiten wordt
gehandhaafd kunnen doorgaan.
"Toen de NUFFIC vijfentwintig
jaar geleden werd opgericht, gin
gen we van een veel kleiner aan
tal studenten uit. Maar aangezien
het aantal studenten in de ont
wikkelingslanden evenredig
groeit, moeten we het systeem
veranderen".
Emmerij opperde de stelling dat op
een nieuw type universiteit de
theorie veel meer met de praktijk
moet worden gecombineerd dan
tot nu toe het geval was. Boven
dien is hij van mening dat het
examensysteem moet verande
ren. "Nu staat vooral in de ont
wikkelingslanden. het diploma
voorop. Met dat papiertje zou een
nieuwe wereld opengaan. We
moeten het diploma zelf meer in
houd geven. Zodat niet het pa
piertje het belangrijkst wordt,
maar hetgeen de student aan
kennis heeft
JERUZALEM BEIROET /CAIRO (UPI, SP, AP, Reuter, AFP) - De Egyp
tische president Anwar Sadat heeft een storm van protest ontketend
met zijn aangekondigde reis naar Israël. Het bezoek van Sadat, die
morgenavond om half acht aankomt in Israël, was voor zijn minister
van buitenlandse zaken, Ismail Fachmi aanleiding om af te treden.
De Egyptische minister van
buitenlandse zaken Ismail Fachmi
(rechts) heeft gisteren besloten af te
treden (archieffoto).
WASHINGTON (AP) - Het Ameri
kaanse ministerie
buiten-
üok minister van staat, Moham
med Riad die werd aangewezen
als zijn opvolger, bood zijn ont
slag aan. Sadat heeft nu Butros
Ghali (minister zonder por
tefeuille) benoemd tot minister
van buitenlandse zaken.
Syrië en Palestijnse groeperingen
reageerden fel op Sadats plan de
eerste Arabische leider te worden
die sedert de vestiging van de
joodse staat in 1948 Israël be
zoekt. Syrië deed een beroep op
"alle Arabieren de gevaren van
een dergelijk bezoek onder ogen
te zien en die gevaren te keren."
El-Fatach, de grootste Palestijnse
organisatie onder leiding van
Jasser Arafat vroeg Sadat af te
zien van de reis. "Het bezoek stelt
het Palestijnse volk in een kriti
sche positie tegenover de Zionis
tische vijand".
Maar de Egyptische president zei
dat hij "niet een gelegenheid zal
missen voor de verwerkelijking
van een rechtvaardige vrede." In
een regeringsverklaring werd ge
zegd dat Sadat zal ijveren voor de
Arabische eisen - de Israëlische
terugtrekking uit de bezette ge
bieden en het herstel van de Pa
lestijnse rechten als hij zondag
middag de 120 leden van dë
Knesseth (het Israëlische par
lement) ontmoet.
De woordvoerder van het Witte
Huis, Jody Powell begroette het
bezoek van Sadat aan Israël met
instemming maar hij zei dat er
gevaren aan verbonden waren.
ADVERTENTIE
HUTSCHENREUTHER
BLAU ZWIEBELMUSTER
Het beroemde duitse
kwaliteitsporselein
Speciale prijsvraag met tijdelijk
aantrekkelijk voordeel op koppen
en schotels en dessertborden.
Vraag inlichtingen bij uw
speciaalzaak in porselein.
Leiden. Fa H M Pierrot.
Maarsmansteeg 14
Overige documentatie gratis op
aanvraag bij de importeur:
't Hoolhoes b.v., Postbus 5501,
6202 XA Maastricht.
HUTSCHENREUTHER
"Wij doen alles wat de mogelijke
risico's kan beperken." Premier
Begin heeft gistermiddag met
president Carter telefonisch het
bezoek van Sadat besproken.
Het Russische persbureau Tass zei
in een eerste reactie dat de Egyp
tische leider de protesten van de
Arabische wereld negeert.
Libië liet weten dat het de Egypti
sche regering niet langer zal er
kennen en een boycot zal uit
vaardigen als preident Sadat Je
ruzalem bezoekt. Het Volks
congres noemde het bezoek "een
misdaad tegen de hele Arabische
natie." Zelfs Egypte's naaste
bondgenoot, Soedan gaf geen re
gelrechte steun aan het besluit
van Sadat.
In Egypte zelf werd Sadats ini
tiatief gesteund door de liberale
en socialistische partij, maar de
linkse progressieve partij zei dat
Egypte niets te verwachten had.
Instemming kwam er ook van de
kant van de vakbond. Dat liet in
een communiqué weten het be
zoek te beschouwen als een be
langrijke stap op weg naar een
rechtvaardige vrede. Ook de
Egyptische kranten legden er de
nadruk op dat het bezoek een po
sitieve stap was naar hervatting
van de Geneefse conferentie.
Uitgelaten
In Israël heerst een uitgelaten
stemming en grote opwinding
over de komst van het Egypti
sche staatshoofd. Nadat zijn
komst via de nieuwsuitzendin
gen van de Israëlische staatsradio
aangekondigd was, werden door
tientallen burgers in het centrum
van Jeruzalem midden op straat
vreugdedansen uitgevoerd. De
talrijke Israëlische fans van de
bijzonder populaire echtgenote
van Sadat, Jihan hopen dat zij
haar gemaal naar Jeruzalem zal
begeleiden. De Israëlische pre
mier Begin heeft vanwege de
komst van Sadat zijn staatsbe
zoek aan Engeland uitgesteld.
De Israëlische organisatoren van
het bezoek van de Egyptische
leider zijn volkomen overrom
peld door zijn verrassend
spoedige komst, aangezien Sadat
eigenlijk niet, voor volgende
week donderdag werd Verwacht.
De verzekering van de veiligheid
van het Egyptische gezelschap
baart de grootste zorgen. De Is
raëlische politie en veiligheids
diensten zijn gemobiliseerd voor
de operatie-Sadat. Door de Is
raëlische en Egyptische veilig
heidsagenten zal Engels als voer
taal worden gebruikt. In Nabloes
werden gisteren pamfletten te
gen het bezoek van Sadat aan Is
raël verspreid. Enkele uren nadat
Sadats plannen bekend werden,
is een bomaanslag gepleegd op
de Egyptische ambassade in
Damascus. Van officiële Syrische
zijde werd gezegd dat er geen
slachtoffers zijn gevallen en dat
de schade gering is.
Hulp
De Israëli's zouden bij hun voorbe
reidingen hulp krijgen van 60
Egyptenaren onder leiding van
de directeur, het bureau van Sa
dat, die met een speciaal toestel
vanuit Cairo naar Tel Aviv zou
den worden overgevlogen en
Een verheugde Israëlische premier Begin (midden) vertelt aan de Ame
rikaanse senator James Quillen (links) en de voorzitter van het Huis van
Afgevaardigden James Wright dat de Egyptische president Sadat morgen
naar Israël komt.
Egyptische vlaggen evenals President Sadat zal morgenavond,
exemplaren met de muzieknoten twee uur na het einde van de sab-
van het Egyptische volkslied bath, de joodse rustdag, op het
zouden meenemen. Ben Goerion-vliegveld bij Tel
Aviv aankomen, waar hij tijdens
een grootscheepse plechtigheid
met volledige militaire eer en 21
saluutschoten door premier Be
gin zal worden ontvangen. De
rode loper is gereinigd en reeds
door de wasserij op het vliegveld
terugbezorgd.
Na het spelen van de Egyptische en
Israëlische volksliederen en in
spectie van de erewacht zullen
Sadat en Begin waarschijnlijk
per helikopter naar Jeruzalem
reizen waar zij in de zwarte ge
pantserde Cadillac zullen over
stappen, waarmee Kissinger zich
op zijn diplomatieke reizen langs
de hoofdsteden van het Mid
den-Oosten verplaatste. Die Ca
dillac moet dan wel tijdig door
een transporttoestel van de Ame
rikaanse luchtmacht uit de Ver
enigde Staten worden aange
voerd.
Riskant
Sadat zal zijn bezoek aan de Israëli
sche hoofdstad zondag beginnen
met een gebed in de beroemde Al
Akaa-moskee in de oude stad van
Jeruzalem, hetgeen gezien de
gemengde gevoelens van de Pa
lestijnse Arabieren op de bezette
westelijke Jordaanoever uit
veiligheidsoogpunt als een bij
zonder riskante, onderneming
wordt beschouwd.
Begin wil hem dan voorstellen ge-
zamelijk een bezoek te brengen
aan Yad Vashem, het monument
en museum ter nagedachtenis
aan de zes miljoen in de tweede
wereldoorlog omgekomen
joodse Zondagmiddag zal de
Egyptische president zijn his
torische toespraak in de Knes
seth houden, waarna hij meteen
door premier Begin van repliek
zal worden gediend.
Begin rekent op een uitnodiging
van Sadat om op zijn beurt voor
een tegenbezoek naar Cairo te
komen en voor het Egyptische
parlement te spreken. Begin wil
dan meteen van de gelegenheid
gebruik maken om de piramides
te bezichtigen waar;
deren hebben meegebouwd.
landse zaken heeft gisteren ver
klaard redenen te hebben om aan
te nemen dat Cubaanse strijdk
rachten een "actieve rol spelen"
in de gevechten in Ethiopië.
Een rapport van de inlichtingen
dienst heeft uitgewezen dat er
zich op het ogenblik ruim 23.000
Cubanen in Afrika bevinden, van
wie slechts 4000 geen militaire
rang bezitten. Het grootste aantal
Cubanen bevindt zich in Angola,
de rest is over 13 landen ver
spreid. Tot voor kort behoorde
daar ook Somalië bij, maar woede
over Cubaanse deelname aan de
strijd in Ethiopië heeft de rege
ring daar er toe doen besluiten de
Cubanen uit te wijzen.
Woordvoerder van het ministerie,
Hodding Carter, zei dat de Ver
enigde Staten deze ontwikkeling
niet lichtvaardig opneemt. De
Cubaanse interventie in Afrika
"zal zijn weerslag hebben op het
tempo en zelfs op de mogelijk
heid van het normaliseren van de
betrekkingen (tussen Cuba en de
VS)", aldus Carter. "Wij zijn van
mening dat de aanwezigheid van
grote aantallen Cubanen in
Afrika uiteindelijk tot een insta
biele situatie zal leiden".
In het voorjaar van 1976 bevonden
zich ongeveer 15.000 Cubanen in
Angola. De regering van Fidel
Castro beloofde toen dat hij de
Cubaanse militaire aanwezigheid
in de voormalige Portugese ko
lonie zou verminderen. Het intel
ligentierapport heeft evenwel
aangetoond dat Cuba zijn aanwe
zigheid daarentegen heeft opge
voerd.
JERUZALEM (SP) - Terwijl pre
sident Sadat in Damascus ru
zie maakte met zijn Syrische
collega Assad, zond de Egypti
sche vice-president Hoesni
Moebarak een boodschap aan
Israëls premier Begin. Presi
dent Sadat - aldus de bood
schap - wil zo snel mogelijk
naar Jeruzalem komen. Wan
neer schikt het U om de presi
dent te ontvangen? Hoe laat is
de sabbath-viering bij u afge
lopen? Want de president wil
uiteraard rekening houden met
de religieuze gevoelens van uw
volk.
Het lijkt op het eerste gezicht een
gebruikelijke voorbereiding
van een officieel bezoek aan de
staat Israël. Een plichtpleging
die welhaast natuurlijk is.
Maar het gebaar heeft in wer
kelijkheid een gigantische
draagwijdte. Want voor het
eerst is het Israël-taboe in de
Arabische wereld definitief
doorbroken. Wat er ook verder
in de toekomst gebeurt, zelfs als
er oorlog komt, is de staat Israël
nu voorgoed, althans wat
Egypte betreft, een voldongen
en zelfs geaccepteerd hoewel
geen geliefd feit.
Zeer terecht merkte ex-minister
van buitenlandse zaken Abba
Eban op dat de joden in de hele
Arabische wereld altijd alleen
maar een voetnoot vormden,
een minderheid die vaak goed
en soms slecht behandeld werd.
Maar ze waren voor het Arabi
sche bewustzijn van volstrekt
geen belang: een bijkomstig
heid, een beschermd of getole
reerd groepje mensen met wie
niemand veel rekening hoefde
te houden, omdat het Midden-
Oosten in het Arabische be
wustzijn nu eenmaal Arabisch
en Islamitisch was. Afwij
kingen op die regel konden
slechts in een ondergeschikte
positie geduld worden, maar
nooit in een nevengeschikte po
sitie.
Het verschijnsel Israël was dan
ook niet alleen aanvaardbaar
omdat het met behulp van de
westerse koloniale machten
ontstaan was, of omdat het het
tragische Palestijnse vluch
telingenvraagstuk had ge
creëerd, maar veel meer omdat
er in het Arabische en Islamiti
sche Midden-Oosten een staat
werd gesticht die niet Arabisch
en niet Islamitisch was.
Barrière
Sadat heeft met zijn dramatische
gebaar om naar Jeruzalem te
gaan deze psychologische bar
rière van de Arabieren door
broken. Vandaar, dat de Ara
bische wereld zo volkomen van
haar stuk is gebracht. Vandaar
ook dat na dertig jaar afwij
zing van Israël Sadat nu zon
vreselijke haast heeft om naar
dat vervloekte land te komen
Het is zo'n onderneming voor
hem. dat hij de duik in het ijs
koude water snel achter de rug
wil hebben. Israëls top-politici
lijken deze revolutionaire
doorbraak wel degelijk te be
grijpen. Minister van buiten
landse zaken Dajan werkt met
een kleine groep koortsachtig
aan een aantal ideeën die Sa
dat voorgelegd zullen worden.
Want het is volstrekt duidelijk
dat president Sadat zijn poli
tieke voortbestaan en wellicht
zijn leven i?i handen heeft ge
legd van premier Begin.
Kortom het uur der waarheid is
aangebroken. De procedure-
moeilijkheden rondom de con
ferentie van Genève, die elk be
gin van een vredesoplossing
dreigden te verstikken nadat
Syrië en de PLO het Ameri
kaans-Israëlische "werkdocu-
meiit" hadden afgewezen, zijn
nu in één klap door de Egypti
sche president van tafel ge
veegd. Begin en Dayan móéten
wel met iets zeer tastbaars over
de brug komen, als zij er ten
minste prijs op stellen om pre
sident Sadat te redden.
Concessies
Zoals alleen de reactionaire
communistenjager Nixon in
staat was om een nieuwe
China-politiek te beginnen, zo
lijkt het er steeds meer op da t de
harde, onverzoenlijke, doc
trinaire nationalist Begin in
staat is om met Egypte zaken te
doen. Toen de Arbeiderspartij
aan de macht was, hield Begin
alles tegen met zijn emotionele
en nationalistische dramatiek.
Maar nu Begin zelf aan de
macht is, heeft hij geen last
meer een BeginDaarom zeiden
overtuigde anti-Begin socialis
ten hier grijnzend hoe gelukkig
ze nu zijn met de huidige Li-
koed-regering
Met alle verbijstering dat voor het
eerst in de wereldgeschiedenis
een staatshoofd een officieel be
zoek brengt aan een staat
waarmee hij in oorlog is en die
niet eens als staat wordt er
kend, is er in Israël ook de angst
dat het alsnog mis zal lopen.
Men is zich er hier heel goed van
bewust dat Sadat op het randje
van de afgrond zweeft. De Is
raëlische televisie maakte ze
nuwachtig melding van het feit
dat de Egyptische minister van
defensie Gamassy Sadat met
opgewacht had, toen hij uit Sy
rië terugkeerde.
Nog zenuwachtiger werd het, toen
eerst Ismail Fachmi aftrad als
minister van buitenlandse za
ken; de man die door zijn
mede-Arabieren gehaat werd
omdat hij als Egyptenaar zo
hooghartig neerkeek op de an
dere Arabieren, maar die tege
lijkertijd keer op keer de eisen
stelde dat één van de voor
waarden voor een vrede met Is
raël inkrimping of afschaffing
van de joodse emigratie naar
Israël moest zijn. De zelfde
Fachmi, wapenbroeder van
Sadat tegen alles wat Russisch
was, voelde er nu niets meer
voor om zich in het nieuwste
avontuur van Sadat te storten.
En zijn opvolger, Mohammed
Riad, legde enkele uren na zijn
benoeming alweer zijn functie
neer, omdat ook hij Sadats reis
naar Jeruzalem te riskant
vond.
Het is wellicht symbolisch voor
Sadats huidige eenzaamheid
dat hij alleen nog maar een
Kopt kon vinden, een Egypti
sche christen, om minister van
buitenlandse zaken te worden:
Butros Ghali, getrouwd met een
joodse vrouw, kleinzoon en
naamgenoot van de enige kop-
tische premier die Egypte ooit
rijk was. Hij moet nu naar een
land vertegenwoordigen
waarin de islamisering hand
over hand toeneemt.
Maar wie Butros Ghali kent, telg
uit een familie van zeer rijke
grootgrondbezitters wier lan
derijen Nasser in beslag wer
den genomen, is minder ver
baasd over zijn benoeming.
Precies een jaar geleden zei hij
mij dat Egypte definitief een
eind moest maken aan de oor
log met Israël. Niet omdat Is
raël acceptabeler was gewor
den, maar omdat Egypte drin
gender zorgen had dan de oor
log tegen Israël. Egypte zou aan
zijn problemen van overbevol
king en povere economische
mogelijkheden te gronde gaan,
als het verder de nadruk zou
leggen op de strijd tegen Israël.
Het probleem Israël zou zich
zelf door de tijd oplossen. Israël
zou geleidelijk door zijn gebrek
de Arabische
ondergaan. De na
tuurlijke groei van de Arabi
sche bevolking in Israël en de
relatieve afname van de joodse
bevolking zouden er voor zor
gen dat Israël uiteindelijk van
zelf in de Arabische wereld
geïntegreerd werd.
Het is een toekomstbeeld dat Sa
dat zich geleidelijk aan eigen
heeft gemaakt, omdat hij door
de catastrofale omstandighe
den van Egypte er toe gedwon
gen was. Vandaar de sprong in
het water, de alles-ofniets-
politiek.
Als president Anwar el-Sadat
niet voor morgen doorzijn leger
wordt afgezet en als hij heel
huids in Jeruzalem aankomt
om daar - zoals de Egyptische
media meldden - "het Offerfeest
te vieren temidden van het Pa
lestijnse volk in de Aksa-mos-
kee" - zal hij het risico lopen om
door woedende Palestijnen
vermoord te worden. Zoals ko
ning Abdalla, de grootvader
van koning Hoessein van Jor
danië voor de Aksa-moskee
vermoord werd.
Egyptische en Israëlische veilig
heidsagenten zullen in
broederlijke samenwerking
Sadat tegen de Palestijnse
woede beschermen. De Egypti
sche president zal toegejuicht
worden door de Israëliërs. En in
de Knesseth zal hij een redevoe
ring houden ten gunste van de
Palestijnen. Een rede, die de Is
raëliërs allerminst prettig zul
len vinden.
De bizarre tegenstrijdigheden
hopen zich op. Israëlische poli
tie noemen Sadat eenstemmig
"een moedig man".Een van hen
sprak zelfs over Sadat als "de
grootste staatsman van deze
eeuw". Zullen zij na afloop van
Sadats bezoek hetzelfde zeg
gen?
Niemand die dit weet of durft te
voorspellen. Maar één ding is
zeker: na Sadats bezoek aan Je
ruzalem zal het Midden-Oosten
definitief anders zijn.
MICHAEL STEIN