,Geen harde lijn, maar verzoening'
RR!|
Oostenrijks geld
uit Holland
,WIJ ZUN ELKAARS GEGIJZELDEN'
Veel jonggehuwden
zijn in geldzorgen
VOORKEURBOEK
-JJJUIJIIIIIIUJ.'B
Gereformeerde Bond over omstreden delegatie naar Zuid-Afrika:
HERVORMDE BRIEF
AAN RUSLAND
WIERSINGA NAAR LEIDEN
PROEFSCHRIFT
(gü^(Q)^Xsdaraux betaalkaart 3S&.
ös IQOO,
m
li
'<0
postgiro en
rijkspostspaarbank
gtO
GiS bruna
Ibrmingscentrum dicht
na vondst giftig gas
Controle op
haringvangst
verscherpt
VRIJDAG 28 OKTOBER 1977
(Van onze redactie geestelijk leven).
De tegenstelling binnen dq Nederlandse Her
vormde Kerk over de benadering van het Zuidaf-
rikaanse vraagstuk wordt deze dagen duidelijk
zichtbaar in het besluit van de Gereformeerde
Bond (de rechtse groepering in deze kerk) om de
reis van een eigen delegatie naar Zuid-Afrika te
laten doorgaan, en in de afkeurende reacties
daarop van meer radicale kant.
Voor het hoofdbestuur van de Ge
reformeerde Bond waren bok de
recente ontwikkelingen in Zuid-
Afrika geen beslissende reden, het
bezoek af te zeggen. Begin deze
week is de vijf man sterke delegatie
naar het land van de apartheid ver
trokken.
Ze bestaat uit prof. dr. C. Graafland
(Gouda), sinds 1972 byzonder
hoogleraar aan de Utrechtse uni
versiteit vanwege de Geref. Bond,
ds. W. L. Tukker (Wassenaar), voor
zitter Van de Bond, ds. C. den Boer
(Wageningen), tweede voorzitter, ir-,
Jvan der Graaf (Huizen), secretaris
van de Bond en hoofdredacteur van
"De Waarheidsvriend", en ir. Jvan
der Waal (Ridderkerk), pen
ningmeester.
Voor haar vertrek kreeg de delega
tie uit Zuid-Afrika nog de toezeg
ging dat het in gemeenschappelijk
overleg vastgestelde programma
voor dit bezoek van drie weken on-'
gewijzigd doorgang zou kunnen
vinden. Al zou de praktijk wel eens
anders kunnen zijn, want in een
kleurlingenkerk in de Kaapprovin
cie is onder dominees een actie op
gang gekomen om de Nederlandse
delegatie niet te ontvangen. Ook
onder zwarte predikanten schijnt
ontevredenheid over deze reis te
bestaan, nu zoveel tegenstanders
van de apartheid niet meer mogen
spreken.
Geen visum
Het besluit van de Geref. Bond om
zelf naar Zuid-Afrika te gaan vindt
zijn oorzaak in het feit dat de
Zuidafrikaanse kwestie in de Ne
derlandse kerk verschillend wordt
benaderd en beoordeeld. Dat is
zonneklaar gebleken, toen de sy
node van de Hervormde Kerk dit
jaar een nota van het- synodebe-
stuur (moderamen) daarover be
sprak. Bij die gelegenheid lieten de
synodeleden behorend tot de Ge
ref. Bond weten, bezwaren te heb
ben tegen het in de nota uitgestip
pelde beleid.
De synode besloot een delegatie
naar Zuid-Afrika te sturen om ter
plaatse "het beleid van de Her
vormde Kerk" toe te lichten. Maar
in die -delegatie ontbrak de stem
van de tegenstemmende minder-'
heid. Een minderheid overigens,
"die", zo stelt een officiële verkla
ring van het hoofdbestuur van de
Geref. Bond vast, "een toch waar
lijk niet onbeduidend deel van de
kerk vertegenwoordigde".
De synodale delegatie moest van
haar reis afzien omdat de Zuidaf
rikaanse regering haar geen visum
gaf. Dat was de algemene secretaris
van de Hervormde Kerk, dr. Albert
van den Heuvel, al meer overko-
"Schande"
Dat de hervormde synode daarover
teleurgesteld, ja ontstemd was, laat
zich begrijpen, pie ontstemdheid
zal nog zijn verhevigd door het feit
dat de delegatie van de Geref. Bond
geen moeilijkheden op haar weg
vond. De Zuidafrikaanse autoritei
ten zyn blijkbaar goed op de hoogte
van de kerkelijke verhoudingen in
ons land.
Wat zou de Geref. Bond in de gege
ven situatie doen? Uit solidariteit
Ds. W. L. Tukker te Wassenaar
maakt deel uit van een vijf man
sterke delegatie van de Gerefor
meerde Bond in de Hervormde
Kerk die deze week voor een be
zoek van drie weken in Zuid-
Afrika is aangekomen. Hij is voor
zitter van de Bond.
met de synode zijn reis annuleren?
Of vasthouden aan zijn eigen ver
antwoordelijkheid in deze zaak?
Een verantwoordelijkheid die ve
len hem betwisten, omdat de Bond
ten hoogste een kwart van de kerk
uitmaakt en binnen zijn eigen
doelstelling moet blijven, en die is
nog altijd: "de verbreiding en ver
dediging van de waarheid in de
Hervormde Kerk". Zelfstandig op
treden van de delen in politieke za
ken als Zuid-Afrika geeft alleen
maar verwarring en verzwakt het
getuigenis van de kerk als geheel.
Zo zeggen deze critici.
Een aantal hervormde regio's (clas
ses) - Goes, Groningen, Heeren
veen en Oostbrabant - deed een be
roep op de Bond, de solidariteit met
de kerk niet te breken en van de
voorgenomen reis af te zien. Ook
plaatselijke kerkeradèn,
def Bolsward, lieten zich in die
geest uit. En sommige kerkbode-
schrijvers grepen de ontstane situa
tie gretig astn om de Bond er in niet
mis te verstane bewoordingen van
langs te geven. "Een schande",
schreef er een. En een ander:
"Zoiets mag de kerk niet dulden".
Keuze
Het hoofdbestuur van de Bond'zegt
in de verklaring bij zijn besluit om
het bezoek toch te laten doorgaan,
dat het deze kritiek niet naast zich
heeft neergelegd. Maar nu de syn'or
dale delegatie,.waarin dus de stem
van de minderheid ontbrak,, geen
toestemming kreeg om Zuidr
Afrika binnen te komen, moet men
niet opeens de Bond oproepen tot
solidariteit met de meerderheid,
die in feite een "harde lijn" wil vol
gen. Waar, zo vraagt Ijet hoofdbe
stuur, was haar solidariteit met de
minderheid, die slechts de "weg
der verzoening" een kerkelijk ver
antwoorde keuze vond. "Men kan
de Weigering van een visum betreu
ren, hoewel de eenzijdige en radi
cale opstelling van met name dr.
Van den Heuvel er niet om. heeft
gelogen".
De Geref. Bond heeft vaak moèite
met het optreden van de secreta
ris-generaal. Men vindt dat hij zijn
persoonlijke opvattingen in de uit
oefening van zijn functie te sterk
laat gelden en dat zijn beïnvloeding
de polarisatie in de kerk ver
scherpt. Dat ds. G. Spilt (Ede),
voorzitter van de hervormde sy
node en lid van de Geref. Bond,
deel zou uitmaken van de synodale
.delegatie naar Zuid-Afrika, gaf het
hoofdbestuur kennelijk geen. af
doende garantie dat het min
derheidsstandpunt duidelijk zou
doorkomen in het gesprek met de
Zuidafrikanen. Binnen de Geref.
Bond zelf bestaat dus over Zuid-
Afrika evenmin eenstemmigheid.
Ds. Spilt zit in elk geval niet op de
lyn van de minderheid.
kerk hier en in Zuid-Afrika open
moet blijven. Zijn delegatie is er
niet heengegaan om een bepaalde,
in dit geval Zuidafrikaanse politiek
te dekken. "Al beseffen wij wel, dat
de zaak van kerk en politiek in
Zuid-Afrika nauw verweven ligt,
wij gaan op bezoek bij de kérken,
en vroegen en krijgen ook de gele
genheid om met blank en zwart in
contact te komen, ook met de be
strijders van het Zuidafrikaanse
apartheidsbeleid".
Het gaat de Bond om een
diepgaand, eerlijk en openhartig
beraad, zo verzekert het hoofdbe
stuur. Waar nodig-en het is nodig-
zal het gesprek kritisch zijn. De
delegatie staat echter ook open
voor kritische vragen van de anaere
kant, gezien allerlei ontwikkelin
gen in kerk en samenleving.
De harde lijn, die de Wereldraad
van Kerken en in zy n spoor de Raad
van Kerken in Nederland en, zij het
iets gematigder, een meerderheid
binnen de Hervormde Kerk voor
staan, wijst de Bond af als strijdig
met het evangelie. Hij wenst de weg
van de verzoening te gaan. Alleen
dan mag men hopen, dat de con
structieve krachten in Zuid-Afrika
geholpen kunnen worden en een
consultatie van alle bevol
kingsgroepen kan worden gesti
muleerd.
Afgrond
Diepgaand
Het besluit van de Zuidafrikaanse
regering om een groot aantal or
ganisaties, die aansturen op ingrij
pende veranderingen in de Zuidaf
rikaanse samenleving, het zwijgen
op te leggen, doet de GB-delegatie
de ernst van de situatie des te meer
beseffen, zegt het hoofdbestuur.
"Naarmate de toestand moeilijker
wordt - het land balanceert op de
rand van de afgrond - en de Zuidaf
rikaanse regering meer radicali
seert, zal het coptact met de kerken
daar des te nodiger zijn. Al Was het
maar om ze te herinneren aan hun
profetische roeping tegenover staat
en samenleving".
Hoe scherp de tegenstelling ook is,
naar het verslag van de omstreden
reis zal iedereen benieuwd zijn.
De leiding van de Hervormde Kerk heeft ter gelegenheid van de zes
tigste gedenkdag van de Russische oktober-revolutie in een brief aan de
Russische regeringsleider Brezjnjew gevraagd of het niet mogelijk zou
zijn ter viering van die gebeurtenis op grote schaal amnestie te verlenen
aan hen die op politieke en culturele gronden gevangen worden gehouden.
De ondertekenaars, ds. G. Spilt, praeses, en dr. A. H. van den Heuvel,
scriba van de synode, zeggen in hun brief dat ze bewondering hebben voor
de vooruitgang van de Sovjet-Unie en dankbaar zijn voor die daden die de
vrede in Europa helpen bewaren, maar dat ze aan de andere kant zeer
verwonderd en zelfs bevreesd zijn over de manier waarop ethnische, cul
turele en religieuze minderheden belemmerd worden om te leven volgens
hun geweten en aard.
Met name noemen ze degenen die verzocht hebben de mensenrechten in
de Sovjet-Unie toe te passen, zoals neergelegd in het manifest van Hel
sinki, de joden die verlof vragen Rusland teverlaten en die nu onder, grote
druk hun plannen moeten laten varen, en de christenen van alle kerken,
die in botsing komen met een beleid, dat het uiting geven aan hun geloof
beperkt tot uitsluitend het bijwonen van de eredienst.
In Gent, waar hij als voorzitter
van de rk vredesbeweging Pax
Christi een toespraak hield over
de bewapeningswedloop, heeft
kardinaal Alfrink gisteravond
meer aandacht gevraagd voor de
beweegredenen van het geweld en
terrorisme.
Gewelddaden als gijzelingen en
kapingen moeten, aldus de kar
dinaal, met kracht worden ver
oordeeld. Terrorisme zal in natio
naal en internationaal verband
met alle verantwoorde middelen
moeten worden bestreden.
Daarbij zal alles in het werk moe
ten worden gesteld om te voorko
men dat geweld leidt tot tegenge
weld. Deze 'spiraal van geweld'
zien desperado's echter niet zel
den als hun enige kans om de be
langstelling voor hun denkbeel
den van de wereldopinie te
krijgen.
De kardinaal vroeg met name het
hoger onderwijs, jonge mensen
duidelijk te maken, in welk een
wereld zij leven en welke toe
komst zij tegemoetgaan als oor
logsgeweld en geweld van ter
rorisme niet worden beteugeld.
Aan de menswetenschappen die in
driekwart eeuw zo'n hoge vlucht
hebben genomen, verzocht hij, te
verklaren waarom jonge mensen
van vandaag in het vaarwater van
het terrorisme zijn terechtgeko
men. Tot hun eigen schade en tot
schade van de mensengemeen
schap. Ook vroeg hij deze weten
schappen, wegen aan te wijzen
waarlangs de mensheid van deze
Beyers Naudé
In een telegram aan dr. C. F.
Beyers Naudé, directeur van het
Chr. Instituut van Zuidelijk Afrika,
betuigt de leiding van de Her
vormde Kerk hem en zijn vrouw
haar "grote medeleven". Dr. Beyers
Naudé werd door de Zuidaf
rikaanse regering voor vijfjaar van
zijn bewegings- en uitingsvrijheid
beroofd. "Wy voelen ons", aldus de
voorzitter van de synode, ds. G.
Spilt, en dr. R. J. Mooi, secretaris
voor algemene zaken, met u en uw
arbeid verbonden in een christelijk
streven naar gerechtigheid, dat
scheidsmuren slecht en tot alle of
fers bereid is.
Tien met de Nederlandse Raad van
Kerken verbonden kerken protes
teren in een telegram aan premier
Vorster van Zuid-Afrika krachtig
tegen de "met alle vormen van de
mocratie strijdige" maatregelen die
de regering heeft genomen ten op
zichte van het Chr. Instituut en an
dere organisaties die dé bewust
wording van de zwarte bevolking
nastreven. De Nederlandse kerken
(gereformeerd, hervormd, luthers,
oud-katholiek, rooms-katholiek,
doopsgezind, remonstrants, evan
gelische broeders, quakers en pro
testantenbond) achten deze weg
uitzichtloos. Ze hopen, dat de rege
ring uit respect voor de menselijke
waardigheid haar maatregelen on
middellijk zal intrekken om een
chaos van onverzoenlijkheid te
voorkomen.
verschrikking kan worden be
vrijd.
'Misschien klinkt het naief, maar
mij bekruipt de gedachte, dat deze
jonge mensen in hun jeugd, door
welke oorzaken dan ook, gefru
streerd zijn geraakt en nu een
compensatie vinden in een
idealisme dat ik niet zou willen
ontkennen, maar dat naar midde
len grijpt die in een geordende
samenleving niet aanvaardbaar
zijn en die door de tegenkrachten
Kardinaal Alfrink vond wel, dat
de grote aandacht van de publieke
opinie voor deze vormen van ge
weld in scherpe tegenstelling
staat tot de overwegend passieve
houding tegenover de bewape
ningswedloop en het dreigende
oorlogsgeweld. Hij herinnerde
eraan, dat het Vatikaan het af
schrikkingssysteem kenmerkt als
chantage en als een ontaarding
van de vrede. 'In feite zijn wij el-
kaars gegijzelden en staan wij el
kaar naar het leven'.
Ds. Herman Wiersinga, studentenpredikant in Amsterdam, heeft gts-
tern het beroep dat de Gereformeerde Kerk van Leiden op hem had
uitgebracht, aangenomen. Hij wordt de opvolger van dr. J. M. Vlijm.
Beroepingswerk: Hervormde Kerk - bedankt voor Veenendaal I. Kok
Zoetermeer. Geref. Kerken Vrijgemaakt Buiten Verband: aangenomen
de benoeming tot luchtmachtpredikant te Den Haag S. A
van der Veer Wapenveld. Chr. Geref. Kerken: aangenomen naar
Haamstede kandidaat B. Oosterbroek Apeldoorn; bedankt voor Drieber
gen G. Bouw Scheveningen. Doopsgezinde Gemeenten: aangenomen
naar Giethoorn mevrouw E. van der Zee Haarlemmermeer.
ADVERTENTIE
//^nrFTi/z-NN service des postchèque
9234567 TH G LUCASSEN
08 STATIONSSTRAAT 33 LOOWOUDE 9999
5£D
in nedefland garantie lol 200 gulden n
leginm^ie dmv giropas svd
WAGENINGEN (SP) - Eén op de
drie jonggehuwden verkeert in een
financiële crisis. Deze echtparen
hebben een gering inkomen, zijn
gedwongen getrouwd, hebben een
ongewenst kind, hebben weinig of
geen spaargeld of kopen op afbeta
ling.
Tot deze conclusie komt ir. H. J. R.
Stein uit Aalst die op 2 november
aan de Wageningse landbouw
hogeschool promoveert. Zijn
proefschrift baseerde hij op een
onderzoek naar de financiële situa
tie van 93 pasgetrouwde stellen
(maximaal 3 jaar) in Ede. Deze
groep is volgens hem represen
tatief.
Volgens ir. Stein doen financiële
moeilijkheden zich eerder voor
naarmate de partners niet samen
overleggen over wat ze zullen ko
pen. Bij 46 paren was er geen
sprake van overleg. De aanschaf
van eten en kleding is meestal een
vrouwenzaak, terwijl de man "de
geldzaken regelt", aldus ir. Stein.
Hy vindt dat er in het onderwijs zo
snel mogelijk iets aan consumen
tenopvoeding moet worden gedaan
om financiële moeilijkheden te
voorkomen. Juist nu commerciële
instellingen, zoals banken en
schuldsaneringsbureau's, de jong
gehuwden hebben ontdekt, wordt
het hoog tijd dat niet-commerciële
instanties algemeen bekend en
toegankelijk worden.
Gaat u naar de besneeuwde bergen
en dalen van Oostenrijk? Laat uw vakantie
dan met bederven door te weinig geld
op zak. Neem wat betaalkaarten van de
postgiro mee.
Elk Oostennjks postkantoor geeft u
er 1000 Schilling per kaart voor, op ver
toon van uw giropas. Men kan u
bovendien naar uw
paspoort vragen.
Schön' Urlaub!
Contant vreemd geld in meer dan 30 landen.
Boeken-Tijdsdiriften-Papeterie
LEIDEN: Bruna Maarsmansteeg 10,
NOORDWIJK AAN ZEE: v. d. Staak, Hoofstraat 3A.
GELEEN (SP) - Een vier jaar oud
vormingscentrum in Geleen moet
van de Limburgse inspecteur voor
de volksgezondheid volgende
week vrijdag sluiten. Het
spaanplaat in het gebouw bevat een
te hoge concentratie van het giftige
formaldehyde-gas. Bij een tem
peratuur van 20 graden veroorzaakt
dit hoofdpijn en tranende ogen.
De toegestane concentratie is 0.03
milligram per kubieke meter, maar
DEN HAAG (ANP) - De controle
op de naleving van het haring
vangstverbod in de Noordzee
wordt intensiever, zowel aan de wal
als op zee. Dit heeft het ministerie
van Landbouw en Visserij gister-
SIJBEKARSPEL-Bij een ernstig auto-ongeluk in de mist is gisteren een man om het leven gekomen, terwijl een middag meegedeeld. Tot de con-
vrouw en twee kinderen ernstig werden gewond. Bij het ongeluk in het Noordhollandse Sijbekarspel waren drie troleverscherping heeft het minis-
vrachtwagensen twee personenauto's betrokken. Een vrachtwagen kantelde,een ander raakte van de weg, terwijl terie besloten in overlég met het
de twee personenauto's werden vernield. openbaar ministerie.
in het vormingscentrum zyn door
het rijksinstituut voor de volks
gezondheid hoeveelheden van 0.25
tot 0.86 milligram per kubieke me
ter gemeten.
Het bestuur van het vormingscen
trum noemt het onbegrijpelijk dat
het ministerie van onderwys niet
de verantwoordelijkheid op zich
wil nemen voor het op grote schaal
toepassen van ondeugdelijk
bouwmateriaal. Ook vormingscen
tra in andere plaatsen, waaronder
Amersfoort, Hilversum en Haar
lem, zijn op grond van dezelfde
klachten gesloten.
In negen centra is nog een onder
zoek aan de gang.
HAARLEM (SP) - De Haarlemse
rechtbank heeft deze week een
28-jarige winkelierster uit die stad
veroordeeld tot vijfhonderd gulden
boete of twintig dagen gevangenis
straf.
De vrouw had, als medewerkster
van Release, een vijftienjarig
meisje, dat volgens de kinderrech
ter in een tehuis moest worden op
genomen, voor de justitie verbor
gen.
