De open
is zeer
haard
-CEEEaKf-
I
haard met een openingsbreedte
vanaf 70 cm worden geïnstal
leerd. Open haarden zijn lever
baar tot een breedte van ongeveer
120 cm. Een doorkijkhaard of
vrijstaand model vraagt bij voor
keur om een kamer groter dan 70
m2. Niet alleen om technische
redenen, maar zo'n haard fun
geert anders gauw als sta-in-de-
weg. Hoe meer open zijden een
haard heeft, des te gevoeliger is
hij voor tocht- en windinvloeden.
Het minst gevoelig is dus een
fronthaard met uitsluitend een
opening aan de voorzijde Maar
om zicht op het vuur te hebben,
dient men de zithoek daar wel
recht voor te kunnen neerzetten.
En wanneer zo'n haard geplaatst
wordt in het midden van een
lange wand, is dat meestal niet-
het geval.
De hoek-open haard leent zich bij
uitstek voor plaatsing in die ver
trekken waar het kanaal in het
midden uitmondt (en niet ver
plaatst kan worden) en de zithoek
opzij ervan moet komen. Het
zelfde geldt voor de driezijdig
open haard. Deze beide typen
hoeven echter niét per se tegen
een lange wand te worden inge
bouwd; ze lenen zich ook uitste
kend voor plaatsing op de uiten
inwendige zijde van een L- of
Z-wand, mits er ter plaatse en op
de verdieping daarboven ruimte
is voor het op- en doortrekken
van een kanaal.
Bij de doorkijkhaard (frontopening
aan voor- en achterzijde) stelt de
plaatsing heel specifieke eisen.
Komt hij tussen twee gescheiden
vertrekken in, dan kan een ver
schil in temperatuur tussen beide
kamers valse trek tot gevolg heb
ben. Hetzelfde geldt als hij ge
plaatst wordt met de openingen
naar ramen en deuren (tocht-
sluis). Een zeer goede situering is
op de scheiding van woonkamer
en L-vormige hoek. vooral als in
die hoek een zitkuil is (zie teke
ning).
Ook de vrijstaande open haard
vraagt om een uitgekiende plaats.
Hoewel men zo'n haard vaak een
midden- of centrale haard noemt,
is het niet aan te raden hem pre
cies in het midden van het ver
trek te zetten. Ook hier is in of bij
eerr uitspringende hoek de beste
plaats. Houdt er bij dit type open
haarden met vrijhangende trek-
kap rekening mee dat het kanaal
op de verdieping moet worden
doorgetrokken tot boven het dak
meestal gebruikt men hiervoor
dubbelwandige roestvrijstalen
kanaalelementen, die voor het
oog met een omkasting kunnen
worden afgewerkt, of prefab ele
menten, van steenachtig mate
riaal, die aanmerkelijk goedko
per zijn maar meer wegen). Kan
de bestaande constructie dat dra
gen? Kunt u op de verdieping die
DONDERDAG 27 OKTOBER 1977
e laatste jaren beschouwen steeds meer mensen
e open haard als een noodzakelijk goed voor een
jmaakvolle en gezellige woonsfeer, nadat de tv
ijden lang als noodzakelijk kwaad het vaste
iddelpunt van het woongebeuren vormde,
e meeste fabrikanten leveren tegenwoordig
ant en klare inbouwunits, vergezeld van duide-
ijke inbouwvoorschriften. Een handige doe-
jiet-zelver durft er wel aan te beginnen, maar er
omt meer bij kijken dan het inbouwen alleen.
Velk model en welke maat open haard kiest
nen? Waarvan is die keuze afhankelijk? Vragen
lie beantwoord moeten en kunnen worden alvo-
ens men aan het karwei begint of er de vakman
'oor inschakelt.
Vanneer men een huis laat bouwen geeft de aan
eg van een open haard meestal geen problemen.
Moet worden uitgegaan van een bestaande situa
tie, dan is men veelal gedwongen concessies te
doen aan de afmetingen en het type van de haard
en/of aan de plaatsbepaling in de kamer. Het
enige type haard dat verder geen speciale bere
keningen of voorzieningen eist, is de voorzet-
haard voor aansluiting op een bestaande kachel
(die komt gewoon daar te staan waar vroeger de
kachel stond). Deze haardjes zijn ook in han
gende uitvoering verkrijgbaar. Voor alle andere
open haarden geldt: hoe groter de kamer, hoe
groter de afmetingen van het schoorsteenkanaal,
des te groter kan de open haard worden gekozen.
Bovendien geldt dat het kanaal groter moet zijn
naarmate de open haard meer open zijden heeft.
Laten we de verschillende typen open haarden
eens even op een rijtje zetten:
foorhanghaard: wordt
vaak uitgevoerd met opbouwka-
n'aal met ommanteling en tegen
de wand aangebouwd zodat bre-
kerij en inbouw achterwege kun
nen blijven. Op of net onder de
verdieping wordt deze haard dan
meestal op het (bestaande) ka
naal aangesloten. Ook een ach
teraansluiting van de haard op-
het kanaal is mogelijk.
andinbouwhaarden:
-lierbij onderscheidt men drie ty
pen; a) een haard met opening
aan de voorzijde (fronthaard), b)
hoekhaarden (met open hoek
naar keuze links of rechts), c)
driezijdig open haarden,
joorkijkhaarden: worden meestal
ingebouwd in een speciaal voor
dit doel opgetrokken (gedeeltelij
ke) scheidingswand in een grote
kamer of tussen twee afzonderlij
ke vertrekken.
Vrijstaande open
haarden: bestaan uit een
vrijstaande stooktafel met daar
boven een vrijhangende trekkap.
)m te beginnen bekijken we de re
latie tussen- de grootte van een
vertrek en de daarbij passende
openingsbreedte van de haard
Over de afmetingen van het
schoorsteenkanaal leest u
verderop.
,V oorzethaard met daarboven een
ommanteld kanaal. Deze haard is
leverbaar tot een kamerhoogte van
280 cm en kan op de verdieping op
een bestaand kanaal worden aan
gesloten. Een dergelijke haard is al
tijd verhuisbaar. De prijs van het
afgeleverde model bedraagt f 2975
(.JDon Bar").
De hier volgende getallen zijn glo
baal. Houdt u voor een bepaald
merk haard bij voorkeur aan de
door de fabrikant hiervooi opge
geven verhoudingen.
In kamers van ongeveer 30-50 m2
kan men haarden plaatsen met
een openingsbreedte tussen 50 en
70 cm. Voor kleinere vertrekken
heeft een aantal fabrikanten
speciale kleine haardjes ontwor
pen, maar wij laten die hier ver
der buiten beschouwing. In grote
vertrekken (50-100 m2) kan een
Zo wordt van twee rookkanlen een gemaakt.
Fronthaard met zeer fraaie kolomschouw van kinderhoofdjes. (Ringlever). Het is tegenwoordig vrijwel altijd
gebruikelijk haarden op een plateau of gorndplaat te plaatsen,zodat men niet alleen een goed zicht op het vuur
heeft, doch bovendien voor een betere verbranding door extra zuurstoftoevoer (luctopening opzij of aan de
voorzijde van de haardkan zorgen.
hiervoor benodigde ruimte mis-
Een open haard moet goed trekken,
anders krijgt men rook en lucht
jes in de kamer. De afvoergass^n
moeten door het schoorsteen
kanaal volledig worden afge
voerd
Wat is trek eigenlijk? Omdat ver
warmde gassen (en ook warme
lucht) lichter zijn dan buitenlucht
van een latere temperatuur wor
den deze in de schoorsteen om-
hooggestuwd. In de praktijk
blijkt echter dat onder
bouwkundig gelijke omstan
digheden toch verschillen in trek
te constateren zijn. Het kan in
derdaad voorkomen dat in het
ene huis de open haar trekt als
een lier, terwijl twee huizen ver
der in een zelfde haard en een
zelfde schoorsteenkanaal een
goede trek ver te zoeken is. De
bebouwing in de omgeving kan
de oorzaak zijn. Bovendien kan
het voorkomen dat de schoor
steen die vandaag goed trekt, het
morgen opeens laat afweten. Bij
mist en windstilte bijvoorbeeld.
De trek in ronde kanalen is over het
algemeen beter dan in vierkante
(geen hoeken en dus minder
weerstand). Tenzij een kanaal erg
ruim is (ongeveer 40 cm) wat in
oude huizen het geval kan zijn;
bij die maat speelt de vorm
nauwelijks een rol.Ook mag een
kanaal geen lekken vertonen. Die
beïnvloeden de trek altijd nade
lig. En kunnen bovendien rook
en luchtjes op ongewenste plaat
sen in huis veroorzaken.
Een schoorsteen zal - afgezien dus
van externe omstandigheden die
men niet in de hand heeft - over
het algemeen goed trekken als
het kanaal recht omhoog gaat,
gladde wanden heeft en geen
lekken vertoont. Een schuin-
lopend gedeelte (sleep) zal niet
van invloed op de trek zijn als dit
geen te scherpe hoek maakt en
vloeiend verlo'opt. Het kanaal
moet zo mogelijk overal even
breed zijn. Scherpe of kantige
vernauwingen zijn uit de boze.
Een schoorsteenpot op het dak
met een kleinere diameter dan
het kanaal, zal ongetwijfeld voor
trekklachten zorgen. Wanneer
een vernauwing in een kanaal
niet te vermijden is, dient deze
volgens het fiessenhalspnncipe
te worden uitgevoerd, dus heel
geleidelijk en zonder hoeken te
S I f
Heel eenvoudige doch smaakvolle
vrijstaande haard met vrijhan
gende trekkap waarin zich tevens
het rookkanaal bevindt. De
stookplaats is van beton. Onder de
vuurkorf bevindt zich een uitneem-
bare asemmer. (Oldenstijn).
verlopen. Dit kan zich bijvoor
beeld voordoen als men een be
staand kanaal gedeeltelijk af
breekt (omdat men de aanslui
ting voor de haard op een andere
plaats wenst) en moet aansluiten
op een bestaand gedeelte. Vraag
bij een dergelijke ingrijpende
verbouwing altijd eerst advies
aan een vakman. Een buil is gauw
gevallen en daarvoor is de aan
schaf van een open haard meestal
toch te kostbaar. Hoewel, in de
open haard zelf (de inbouwunit)
zit 't 'm meestal niet, die heeft
men al vanaf een paar honderd
gulden. De schouw daaromheen
gaat meestal aanmerkelijk meer
in de papieren lopen, rpaar als u
een handige doe-het-zelver bent
hebt u die kosten weer gemakke
lijk in de hand.
Driezijdig open haard van kera
misch materiaal (Bellfires). Bij
veel van dit soort haarden kan
men stalen vonkengordijnen of
zijwanden van hittebestendig
glas bestellen, wat bij deze nogal
windgevoelige typen handig is.
Haardbreedte
in cm
50, 60, 70, 85, 98, 120
schoorsteenlengte
doorsnede in cm
3m 18x18, 18x18, 20x20, 25x25,
30x30, 40x40
6m 16x16, 16x16, 20x20, 25x25,
25x25, 35x35
9m 14x14, 16x16, 18x18, 25x25,
25x25, 30x30.
Uit deze cijfers blijkt onder meer
dat hoe langer een kanaal des te
kleiner kan de doorsnee zijn. Dit
betekent dat op een vrij klein ka
naal best een grote haard kan
worden aangesloten, mits er een
mogelijkheid is het bestaande
kanaal te verlengen. Het is niet
mogelijk in het kader van dit ar
tikel alle (technische) aspecten
rond de open haard uitvoerig te
bespreken. Wanneer u trek krijgt
in een open haard, kan de vak
man en de open haarden-fab
rikant u van uitgebreide docu
mentatie op dit gebied voorzien.
Ook zijn er een aantal boekjes te
koop waarin de materie uitvoer
iger aan de orde wordt gesteld.
Daarin treft u bijvoorbeeld ook
specifieke verbouwtips aan, zoals
de volgende: (overgenomen uit
het Praktisch Open Haarden-
boek, Thea Wamelink, uitg.
Luitingh Promotions bv.. Laren).
Elke open haarden-fabrikant heeft
- afgestemd op de openings-
breeaten en typen van zijn haar
den - tabellen waarop de verhou
ding tussen de oppervlakte van
de kamer en de openingsbreedte
van de haarden staat aangegeven.
Ook de verhoudingen tussen de
lengte en doorsnede van het
schoorsteenkanaal en de
openingsbreedten zijn in tabellen
opgegeven. Globaal kunt u zich
aan de volgende getallen houden:
Twee kanalen com
bineren. De ouderwetse
suite met schuifdeuren en aan
weerszijden daarvan een schuin-
geplaatste schoorsteenmantel,
heeft afgedaan. De in deze huizen
destijds toegepaste kanalen zijn
over het algemeen aan de krappe
kant. Wil men een van beide
schoorsteenmantels of slechts
een kanaal handhaven, dan past
hierop vrijwel uitsluitend een
type driehoekhaard dat speciaal
voor deze suitesituatie werd ont
worpen. Een grotere haard kan
men realiseren door beide kana
len af te breken en een geheel
nieuw en royaler kanaal op te
trekken. Of door beide bestaande
kanalen door een heel slimme
constructie met elkaar te com
bineren (de niet gewenste
schoorsteenmantels kunnen
worden weggebroken). Een
vakman kan voor het samenb-
U kunt ook een haard compleet met een uit prefab elementen opgebouwde
schouw kopen, als bouwpakket of kant en klaar gemonteerd. De hier afge
beelde fronthaard heeft een schouw van natuursteenelementen en komt als
bouwpakket totaal op f 5062. Wel een vrij kostbare geschiedenis maar zo'n
haard, is ook in een ommezien geplaatst. De schouwbouwer f inclusief mon
tage is de prijs f 5896) doet het in een dag, ook als nog een kanaal moet
worden opgetrokken. En de kamer kan geheel intact blijven tijdens het
karwei. (Artischouw).
rengen van beide kanalen (deze
worden tot net onder het plafond
weggebroken) een broekstuk
maken dat in een uitloop uit
mondt (zie tekening). De capaci
teit van de gecombineerde kana
len is uiteraard groter. Aangezien
de kans op valse trek bij een der
gelijke constructie bijzonder
groot is, is er beslist een vakman
nodig om een en ander te realise-
