Rijkssteun bedrijven
bij stadsvernieuwing
Menten: eenzaam, grof onhandig
Politieambtenares als
misdadigster behandeld9'
VAN DER WIEL
BUITENOM
BINNENDOOR
\„Hij wil bewijzen dat hij niemand nodig heeft'
IN BEPERKT AANTAL GEMEENTEN
Ifokies'n bril van
van der Wiel
Weet u waarom?
ZATERDAG 22 OKTOBER 1977
BINNENLAND
AMSTERDAM (ANP) - "Een kind
dat op zijn tenen staat om iets te
pakken dat net iets te hoog is". Dit
was één van de karakteristieken
van Pieter Menten die de president
van de Bijzonder Strafkamer van
de rechtbank te Amsterdam giste
ren op de eenentwintigste en
laatste zittingsdag in het onderzoek
uit het psychiatrisch en psycholo
gisch rapport over Menten citeerde.
De samenstellers van het rapport
wijzen erop dat het niet mogelijk is
de geestestoestand van de man
toen te reconstrueren aan dienst
toestand nu. Hij is 36 jaar ouder ge
worden. Dit, en de oorlog met zijn
veie uitzonderlijke situaties, ma
ken het inzicht in zijn "zienswijze"
van destijds onmogelijk.
De "Menten van nu" is op de psy
chiater en de psycholoog overge
komen als: eenzaam, geïsoleerd,
depressief, rusteloos en geobse
deerd, snel gekwetst, schreeuwerig
en grof achter een gepolijst uiter
lijk, onhandig, krampachtig, staat
graag in de belangstelling maar
heeft een begrijpelijke reactie op de
hetze tegen hem, is innerlijk zeer
onvrij, moet bewijzen dat hij onaf
hankelijk is en niemand nodig
heeft.
Dubbelgangers?
Over de gelijkenis met Menten van
de "uniformfoto's" uit 1941 zijn de
getuigen-deskundigen op dit ge
bied het vrijdag niet eens gewor
den. Prof. dr. A de Froe, emeritus
hoogleraar in de antropologie, rap
porteerde na nadere studie, meteen
foto van Menten uit 1939 als verge-
lijkingstnateriaal. dat hij die iden-,
titeit nu nog waarschijnlijker acht
dan hij aanvankelijk had gesteld.
Hij zei geen mate van waar-"
schijnlijkheid te kunnen geven,
omdat ook de mogelijkheid van een
dubbelganger bestaat. "Die acht ik
echter niet erg waarschijnlijk in die
contreien". Menten zei dat hy zon
der moeite 12 dubbelgangers kan
produceren.
De getuige-deskundige a décharge,
de arts mevrouw Sickesz uit Was
senaar, bleef het oneens met de
stelling van prof. De Froe dat men
selijke botten breder kunnen wor
den met de ouderdom.
Officier van justitie mr. A.F.J.C.
Hab.ermehl sprak er zijn misnoegen
over uit dat mevrouw Sickesz pas
verscheen toen prof. De Froe was
weggegaan. "Ik heb op de een of
andere manier het gevoel dat zij een
confrontatie met hem uit de weg
gaat". De arts beriep zich op haar
drukke praktijk.
Menten
Er bestond in de Tweede wereld
oorlog wel een pistoolmitrailleur
met een tweepootje aan de loop. Dit
heeft de wapendeskundige C. van
Brakel van het gerechtelijk labora
torium te Rijswijk de rechtbank
schriftelijk gemeld. Hij heeft in zijn
literatuur een Tsjechisch wapen
ontdekt, dat aan deze beschrijving
van getuigen van de massa-execu
tie in Urycz voldoet en dat na de
bezetting van Tsjechoslowakye
veel gebruikt werd door de SS-
troepen.
Op verzoek van de verdediging
werd gehoord H. J. Niemeyer (46),
rechtskundig adviseur te Assen.
Hij heeft onder meer in Polen geui-
gen gehoord of ze Menten kenden,
dan wel iets van hem wisten. Hij is
alleen mensen tegen gekomen die
nooit van Menten hebben gehoord.
Toen de president een kort geleden
in Warschau opgenomen verkla
ring van een Poolde vrouw begon
voor te lezen, riep Menten: „Ik wil
die onzin niet aanhoren" en verliet
de rechtszaal. Even later kwam hij
weer binnen. Zijn raadsman gaf als
commentaar op deze „zoveelste
verklaring uit Warschau":
„Het is, zoals mijn cliënt zegt, in
derdaad tijd dat er een eind aan
deze zaak komt. Men probeert alles
om een wil aan de rechtbank te
Amsterdam op te leggen. Het is af
schuwelijk, het is een schande."
De verklaring van de 68-jarige Wil
helm Mühller uit de DDR werd
voorgelezen, omdat volgens de au
toriteiten daar zijn gezondheid de
reis naar Nederland om voor de
rechtbank te getuigen, niet toelaat.
Mühller zegt Menten wel gekend te
hebben en bij de executie in Pod-
herodce op of om 7 juli 1941, „het
was een zonnige zondag," te zyn
geweest. Menten was er in een
veldgrijs uniform met een
doodskop op zijn pet en gaf met een
pistoolmitrailleur Joodse mannen
aan de rand van het graf een nek
schot.
Op uitdrukkelijk verzoek van Men
ten verscheen de 70-jarige staats
raad mr. A. A. M. Struycken als ge
tuige. In 1951 beschikte hij als mi
nister van justitie afwijzend op het
Pools verzoek om uitlevering van
Menten. Dit deed hij omdat Menten
voor de Joodse beschuldigingen al
in Nederland was berecht.
De voortzetting van het proces is
als volgt vastgesteld: maandag 7
november requisitoir van de of
ficier van justitie; woensdag 16 no
vember pleidooi van de raadsman;
woensdag 30 november repliek,
dupliek en laatste woord van Men
ten; woensdag 14 december
van de bijzondere strafkamer.
Eten geweigerd
VUGHT (ANP) - Honderdtwin
tig dienstplichtigen van de Fre-
derikkazerne in Vught hebben
gistermiddag de warme mid
dagmaal geweigerd. Zij bleven
buiten de eetzaal en vertrokken
in demonstratieve optocht naar
de kazerne-commandant.
Hem overhandigden ze de uit
slag van een enquete van de
VVDM over de kwaliteit van het
voedsel. Daaruit bleek dat maar
vier van de 150 ondervraagden
tevreden waren over de maal
tijden. De VV DM heeft aange
kondigd nog meer van dit soort
acties te zullen voeren.
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT - Op het ministerie van Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening is een regeling in de maak, die voor
ziet in het geven van financiële injecties aan bedrijven in
stadsvernieuwingsgebieden.
Dit heeft drs. H. J. Viersen, direc
teur-generaal Volkshuisvesting
van het ministerie gisteren gezegd
in Dordreéht waar de Vereniging
van Kamers van Koophandel en
Fabrieken in Nederland een
thema-dag organiseerde onder het
motto „Bedrijfsleven en Stadsver
nieuwing".
Op het ogenblik bestaat er al een
regeling die bepaalde gemeenten
rijkssubsidie geeft voor de uitvoe
ring van stadsvernieuwwingsmaat-
I regelen. De minister van Volks
huisvesting én Ruimtelijke Orde
ning heeft indertijd zes gemeenten
aangewezen, waaronder Leiden,
die van deze maatregel zouden
kunnen profiteren. Deze maatregel
en de regeling die nu in de maak is,
zijn voorlopers op de Wet op de
Stadsvernieuwing waarvan het nog
wel enige tijd kan duren Voordat
deze in werking treedt. Ook de
steunmaatregelen voor het be
drijfsleven zullen weer in een be
perkt aantal gemeenten worden
toegepast. Omdat Leiden al onder
de steunregeling voor gemeenten
j valt, is het niet ondenkbaar dat
i Leiden ook onder de nieuwe wet zal
j vallen.
De heer Viersen zei dat de toepas-
sing ervan zich zal richten op het
midden- en kleinbedrijf. De steun
is noodzakelijk omdat stadsgebie
den na het vernieuwingsproces, al
tijd zullen zitten met minder inwo
ners, omdat er in veel gevallen te
veel winkels zijn.
De regeling zou moeten gelden
voor de volgende knelpunten:
op het inkomensverlies dat ont
staat doordat ten gevolge van
stadsvernieuwing een vermin
derde winstgevende bedrijvigheid
ontstaat.
op de hogere huisvestingskosten
die vaak het gevolg zijn van stads
vernieuwing.
op de verbouwingskosten van de
bedrijfspanden, wanneer er bij
voorbeeld om milieutechnische re
denen aanpassingen moeten
plaatsvinden.
O op verhuis en inrichtingskosten
bij een definitieve verplaatsing.
op steun bij een definitieve be
drijfsbeëindiging.
Goedkoper
Kernpunt van het betoog van Vier
sen was, dat stadsvernieuwing veel
goedkoper is, dan men vaak denkt.
„Het alternatief van stadsvernieu
wing is een gestage uittocht van
bewoners en bedrijven uit de ste
den, naar de rand van de grote agg
lomeraties en naar de kernen van
het platteland. Dat alternatief
vraagt enorme investeringen", al
dus Viersen. Daarbij noemde hij de
kosten voor nieuwe wegen, verbe
tering van het openbaar vervoer,
uitbreiding van een aantal voorzie
ningen op medisch, sociaal, cul
tureel en educatief gebied en
nieuwe werkgelegenheid om de
verhouding tussen wonen en wer
ken niet al te onevenwichtig te
doen zijn".
Professor Bak', directeur van het
Centraal Instituut voor het Midden-
en Kleinbedrijf had nogal wat kri
tiek op de stedelijke plannenma
kers. „In doelstellingennota's vindt
men een toenemend ongeloof in de
noodzakelijkehid van de krachten
die de binnenstad aanzien hebben
gegeven en een toenemend geloof
in eigen ideologie" zei Bak die ver
der vond dat sommigen er op uit
waren van de binnenstad "een
speeltuin te maken". Volgens hem
zou het bedrijfsleven een andere
overlegstructuur met de overheid
moeten eisen zodat "er een geza
menlijk overleg over de uitgezette
koers kon plaatsvinden".
99
V.d. Wiel garandeert me een modisch r
zorgvuldig uitgekozen in de internationale mode
centra. Dan weet je dat je er opvallend beter uit
ziet. Daarom kies ik v.d. Wiel. Al jaren'
Nieuwe Rijn 62, Leiden. Tel: 071-124108
AMSTERDAM (ANP) - "Willen wij Duitse Berufsverbote hier vorm
voorkomen, dat praktijken als de krijgen, dan moeten we er ons
vanaf het begin tegen verzetten",.
Dit zei de advocaat mr. W. van Be-
nnekom gisteren tijdens het kort
geding bij het ambtenarengerecht
in AMsterdam, dat tegen de hoofd
commissaris van politie in de
hoofdstad was aangespannen door
de politieambtenares E.G.M.
Scholten-Van Twisk. Van Benne-
kom eiste van de rechter, mr. W.C.
van Zwieten, nietigverklaring van
het besluit tot overplaatsing van
zijn cliënte.
De hoofdcommissaris, van wie
geen vertegenwoordiger op de zit
ting aanwezig was, had Scholten
overgeplaatst, omdat zij bevriend is
met de duitser Axel Achterath.
Deze zou "bepaalde sympathieën
hebben, die wijzen in de richting
van de Baader-Meinhof groep", zo
zou hoofdcommissaris Snaders
volgens Van Bennekom tegen zijn
cliënte hebben gezegd. Sanders
you deze informatie van de Duitse
justitie hebben gekregen. Scholten
werd "in haar Amsterdam, belang"
overgeplaatst, omdat zij in haar
oude functie toegang had tot gege
vens van het antecedentenregister
van de politie.
Volgens mr. Van Bennekom werd
de aandacht van de BVD op zijn
cliënte gevestigd, toen zij op 6
augustus op een bijeenkomst in
Amsterdam kennis maakte met mr.
P.H. Bakker-Schut, verdediger van
verscheidene RAF-leden. In de
daarop volgende weken benaderde
de BVD collega's van Scholten met
het verzoek om inlichtingen over
haar.
"Mijn cliënte werd behandeld als
een potentiële misdadigster" aldus
mr. Van bennekom, "maar haar
werd niet uitgelegd welk gevaar zij
zou kunnen opleveren."
Hij laakte in zijn pleidooi het ge
mak waarmee volgens hem de poli
tie zich laat leiden door informatie
van de Duitse justitie. In deze zaak
is volgens de advocaat sprake van
'een politiek gegeïnspireerde hek-
senjagerij'. De rechter doet dinsdag
uitspraak, (slot).
Terreur (1) Ergernis
De foto in de krant van donder
dag met die 16 koppen erop,
moet,'in elk geval de feministen
onder ons enige deugd hebben
gedaan. Het is niet louter poli
tiek jan hagel van het mannelijk
geslacht dat staat afgebeeld;
precies de helft behoort tot de
categorie mien hagel. Verde
lende rechtvaardigheid, ook
tijdens de waarschijnlijk groot
ste klopjacht uit de politionele
geschiedenis.
Baader en zijn kornuiten zyn
dood. De Nederlandse rechts
geleerde Bakker Schut, op de
eerste rij en achter vele mic
rofoons gezeten, verklaart dat
er voor hem geen onzekerheid
over bestaat: het drietal is ver
moord. Zijn Westduitse col
lega's zijn heel wat voorzich
tiger.
Ik behoor bepaald niet tot de
mensen die Bakker Schut gis
pen, omdat hij er voor zijn cliënt
Folkerts optimaal de juridische
boter probeert uit te braden.
Daarvoor is de man ingehuurd
en wie dat een advokaat kwalijk
neemt, neemt het tevens de
rechtsstaat kwalijk. Waar ik wél
bezwaar tegen maak, is de ty
pisch vaderlandse
ringsdrang,
Utrechtse jurist blijk geeft. Het
is te hoop lopen om het te hoop
lopen. Ik kan mij niet voorstel
len dat Bakker Schut over meer
informatie beschikt dan zijn
geestverwante Westduitse con
fraters. Maar waarom zegt hij
dan zulke domme dingen? Bij
velen onzer begint het geloof,
waar de verklarende rede het
laat afweten. Pastoors en domi-
nee's hebben er zelfs hun be
roep van gemaakt en dat mag,
want het is hun métier. Ik ont
zeg een jurist dat recht niet,
maar het komt pas aan de orde,
wanneer informatiebronnen al
dan niet met opzet verdrogen,
als overheden de waarheid af
schermen. Een man die na nog
geen twee keer vier-en-twintig
uur met zulke grote stelligheid
dingen beweert als Bakker
Schut, moet erg stevig in de
schoenen staan. Anders is het
een demagoog of een naïeve
ling. De vraag is, wat van de
twee erger is.
Terreur (2)
Het merkwaardige is dat infor
matie over het hoogste prik
keldraad kan springen door de
dikste muren kan dringen. De
geschiedenis van de concentra
tiekampen biedt voldoende il
lustratiemateriaal voor de stel
ling dat informatie op haar weg
over een extra dimensie be
schikt. Mensen in afzondering
als doelgroep van die informa
tie leggen vaak een ongeloof
lijke vindingrijkheid aan de
dag. Afgelopen zaterdag bons
den Baader c.s. al geestdriftig
op hun celdeuren, daarbij uit
roepend "we komen vrij, we
komen vrij". Dat de boel daar in
Stuttgart toen niet onderste bo
ven is gehouden en als een
broekzak is geledigd, is al meer
met ontsteltenis uitgeroepen.
Misschien hadden dan de ont
slagbrieven aan de gevangenis
directeur gericht, ongeschre
ven kunnen blijven. Dan waren
er minuscule transistorra
diootjes, electrische bedradin
gen en revolvers ontdekt, want
ik mag toch aannemen dat een
hedendaagse gevangenis van
gründlich-Duitse makelij er
rechttoe/rechtaan uitziet en niet
vol nissen en geheime luiken
zit, als ware het een paleis van
de Borgia's.
Toch zou, ook bij tijdig ontdek
ken van bovenvermelde
snuisterijen, evenmin het grote
nieuws uit Somalië op zich
hebben laten wachten. Al was
het maar een treiterige cipier
geweest met een statement in
de geest van "jongens, we hou
den jullie toch nog maar een
poosje".
Er is een theorietje dat zegt dat
het stel zichzelf heeft doorge
trokken om daarmee ook aan
gene zijde van de dood nog een
formidabele macht van terreur,
angst en onveiligheid te zijn. Ik
vraag- me dat in gemoede af.
Voorlopig zoek ik de oorzaken
psychisch wat dichter bij huis.
In een onvermijdelijk jarenlang
afstompingsproces van isole
ment en gewenning, is daar in
eens dat stel heroïsche kin
dergijzelaars en pilotendoders.
Hoop dus, korte hoop wel
iswaar. Want terwijl drie laf
bekken in de Lufthansa ont
zield door het bagageluik floe
pen en de vierde schijtebroek
(die een heenkomen op het
toilet had gezocht) kermend
wordt afgevoerd, verdwijnt in
Stuttgart de hoop door de tra
lies, de blauwe lucht van een
stralende herfstdag tegemoet.
En een electriciteitsdraad kan
lang zyn, levenslang duurt al
tijd nog langer.
In mijn serie "ergernissen" be
hoort de kanttekening van deze
week eigenlijk niet helemaal
thuis. Het betreft meer stil ver-
driet om culinaire pretenties die
zo vaak niet worden waarge
maakt. Natuurlijk kan niet elke
bistro of restauranthoeve in de
hoogste der culinaire hemelen
vertoeven. Het zou trouwens
voor de betrekkelijk kleine
kaste lekkerbekken, waartoe ik
mij gaarne rangschik, niet goed
zijn. Denk eens aan dat zittend
bestaan, waarmee lekker eten
gepaard gaat„ de buik, de cho
lesterolspiegel. Daarom maar
niet immer naar de verrukkin
gen op het Haagse Voorhout
(korte zijde) of de zaligheden in
Ouderkerk aan de Amstel, maar
ook eens de regionale nering in
haar moeizame strijd om het
bestaan gesteund.
Maar jeempie!
Vele paardehoofd stellen aan de
muur maken nog geen sauzen.
En een deftig pratende, het ver
schil tussen "kunnen" en "ken
nen" redelijk onder de fraaie
knie hebbende gastvrouw is
aardig, als dat maar niet bete
kent dat de tong half bevroren
ter tafel komt. En wat ook niet
hoeft, is dat de paté du chef bij
wijze van garnering aan het oog
onttrokken wordt door een
hoeveelheid conserven-ooft, als
lag de hele jaarproduktie van
Delmonte op je bordje. Het
hoeft trouwens helemaal niet
als de tenslotte ontblote pate
naar leverkaas blijkt te smaken.
Intiem heten veel van die bi
stro's en boerderijen te wezen.
Vandaar die paardehoofdstel-
len en blaasbalgen. Laatst had
den wij ons tegen beter weten
in, toch eens laten verleiden en
ziet, na afloop produceerde een
echte computer de rekening.
Het genuttigde was in
blauwpaarse cijfers geregi
streerd. Er stonden codecijfers
naast en beneden aan het papier
was er dan weer een verklaring
van al die cijfers. Het leek een
beetje op «en dagafschrift van
een bank. Daar staat ook altijd
een macht te lezen en te verkla
ren op. Achter "9" stond bij
voorbeeld "Buit lik.", twee cij
fers waren ingeruimd voor
"bier" en achter "6" stond
"P.S.V.", hetgeen mij raadsel
achtig voorkwam, want we za
ten een stuk van Eindhoven. Na
een geduldige exegese van de
rekening door een vriendelijke
ober, mocht ik om geheel in stijl
te blijven, het pamflet en de
computer-uitdraai daarop met
een wettige betaalcheque hono-
Bij mij thuis geen paarde-
hoofdstellen aan de muur. Le
verkaas at ik toch al nooit.
Formatie
Dit is waarschijnlijk de op één
na laatste keer dat ik over de
kabinetsformatie schrijf. In elk
geval hoop ik het innig. Op deze
vrijdagmiddag aan mijn
schrijfbureau gezeten, realiseer
ik me dat zeventien uur aan één
stuk vergaderen de prestaties
van paalzitters op recordjacht
treffend naderen. De vijf heren
(3+2, een heel aanvaardbare
formule) hebben intussen in de
gezamenlijkheid het record
"verdekt opstellen" in elk geval
buitengemeen scherp gesteld.
Scherper kan bijna niet.
Ik moet bekennen dat ik op het
onderwerp ongeveer ben leeg-
geschreven. Zelfs Van Agt heeft
in de uitputtingsslag zo lang
zamerhand niet veel meer te
viezen. De heren van het
journaal die avond aan avond
de patience met de gemerkte
kaarten moeten leggen, zakken
steeds meer onderuit in die
stoel voor de wand met de dikke
folianten. Sommigen zeggen
dat die wand met boeken ge
woon nep is en datje zo'n gevel
geleerdheid per meter kunt ko
pen. En wat dan nog? Hadden
ze daarvoor bloempotten moe
ten zetten?-Lichtenveldt met
Van Thijn, Van der Ploeg met
Van Agt. Denk maar niet dat
éen clivia daarvan gaat bloeien.
Bettine
Bettine Vriesekoop mag tafel
tennissen met de jongens. Dat
meidengedoe is aardig, maar
voor het echte ballenwerk moet
je toch wel bij de boys wezen.
Een overwinning voor de ge
lijkberechtiging van man en
vrouw behoef je er geenszins in
te zien. Voor Bettine is een grote
uitzondering gemaakt. Zij dient
zich dat wel terdege te realise
ren. Een meneer die voor de
competitie-indeling zorgde, is
intussen al afgetreden. Waar
moet het heen. Voor je het weet
staat Cor Coster bij het dames
voetbal talent te scouten voor
Ajax. Hij heeft er al vier van een
zesling op het oog.
Maar met Bettine en de ten-
nistafel zit het anders. Het is
niet toevallig dat het spel uit
China komt. De synthese tus
sen het mannelijke yin en het
vrouwelijke yang; het krach
tige, dynamische ping en het
sierlijke, betoverende pong.
Ping pong dus.
HAN MULDER
