PvdA stelt 7-7-2 formule
toch ter
discussie
"Dossier-Kortenhorst niet zo erg belangrijk
PvdA volgt spoor terugof niet?
HBSEBBi
99
"Ministerie had
in "52 zelfde
gegevens als
nu bekend zijn
Voorraad wapens gevonden
ADVOCAAT MENTEN:
Maar Van Agt mag niet op justitie terug komen
DINSDAG 18 OKTOBER 1977
PAGINA 7
DEN HAAG (SP) - De onvoor
waardelijke weigering van de
familie Kortenhorst om de
Commissie Onderzoek inzake
Menten - de commissie Schöffer -
inzage te geven in het archief van
wylen mr. L. G. Kortenhorst blijft
een betreurenswaardige zaak, zo
vindt de commissie in een tweede
tussentijds rapport. Maar een on
overkomelijk probleem acht zij
het niet, gezien de grote hoeveel
heid materiaal die zij uit andere
bronnen bijeen heeft kunnen
brengen. De
schouwt de correspondentie over
deze kwestie als voorlopig afge
sloten.
De correspondentie tussen de
commissie en de zoon van de
oud-Kamervoorzitter loopt als
sinds begin maart dit jaar. Het
verzoek om inzage in de archie
ven, daterend van 1 maart, werd
op 7 maart afwijzend beantwoord
door de advocaat van Kor
tenhorst jr., mr. A. G. Maris. Vol
gens de jurist verzetten de regels
betreffende het beroepsgeheim
van de advocaat zich hiertegen.
üp 29 rhaart werd een gesprek ge
voerd tussen mr. Maris en twee
leden van de commissie, waarbij
men tot het inzicht kwam, dat de
bezwaren zouden vervallen als de
heer Menten toestemming gaf.
Menten gaf op 30 maart zijn toe
stemming, maar het duurde drie
maanden (28 juni; voordat een
nieuw afwijzend antwoord bij de
commissie-Schöffer bin
nenkwam, nu met het argument
dat zich in het dossier bevonden
van derden, die bezwaar zouden
kunnen hebben tegen
openbaarmaking ervan.
De commissie reageerde op deze
afwijzing eerst zeer kort op 5 juli
en later uitgebreid op 18 augus
tus. Intussen had op 10 augustus
op haar verzoek een gesprek
plaatsgevonden met mevrouw
Kortenkorst-Woltersom.
üp 15 augustus schreef de heer J.
Kortenhorst dat alle contacten
verder via hem zouden lopen, dat
mevrouw Kortenhorst afzag van
haar oorspronkelijk voornemen
de Commissie nogmaals te be
zoeken en dat mr. Maris niet lan
ger als raadsman optrad.
De commissie zegt in haar rapport,
het resultaat van de langdurige
correspondentie te betreuren:
onvoorwaardelijke weigering tot
inzage in het ad vocatendossier en
inzage in de financiële admini
stratie; niet door de voor de
commissie werkzame registerac
countant maar door een zelf
standige registeraccountant. "Dit
temeer daar anderen wel toegang
werd verleend, aanvankelijk
zonder enige voorwaarde te stel
len en na de afwijzing van het
verzoek der commissie onder
voorwaarden".
zegt, zich met de ar
gumenten van de heer J. Kor
tenhorst niet te kunnen vereni
gen. Maar er staan haar geen
middelen ten dienste om enige
andere houding aan te nemen
dan zich bij de situatie neer te
leggen.
Voor het onderzoek is speciaal de
weigering het advocatendossier
in te zien nadelig, ook al omdat de
dossiers der andere advocaten,
die zich destijds met de zaak-
Menten bezighielden (mr. Coe-
berg en mr. Kalbfleisch) inmid
dels vernietigd zijn. Vooral de
motieven van de verdediging
hadden duidelijker gedocumen
teerd te voorschijn kunnen ko
men, zo meent de commissie.
"Vandaar dat een gevoel van
teleurstelling bij de commissie
aanwezig is", aldus het tweede
tussentijdse rapport.
99
AMSTERDAM (ANP) - Toen het openbaar ministerie
in oktober 1952 besloot niet tot verdere vervolging van
Menten over te gaan beschikte het over getuigenver
klaringen tegen Menten in verband met de massa
executie-in Podhorodce.
Advocaat mr. L. van Heyningen heeft dit gisteren op de negentiende
zittingsdag in het proces tegen Pieter Menten verklaard. Hij zei zijn
wetenschap te hebben ontleend aan de stukken bij het voorlopig
rapport van de commissie-Schöffer.
Polen vorderde in 1950 de uitlevering van Menten in verband met de
executie te Urycz, augustus 1941, en de diefstal van de bezittingen
van de Lembergse professor Ostrowosky, die om het leven kwam bij
de zogenaamde professorenmoord. Het Poolse verzoek werd afge-
In 1952 kwam Polen op de zaak terug omdat het vond dat Menten in
Nederland alleen voor een deel van zijn misdaden was berecht en
niet voor de oorlogsmisdaden die in het uitleveringsverzoek van
1950 waren genoemd. Het Nederlands antwoord was nogmaals af
wijzend. Uit Polen kwam tenslotte in 1953 een formeel protest.
Het standpunt van mr. van Heyningen nu is dat Menten indertijd is
vrijgesproken van de tenlastelegging dat hij in Duitse dienst was
geweest en dat de seponering in 1952 geschiedde op grond van de
zelfde gegevens als waarover de officier van justitie nu beschikt.
Rechtbankpresident mr. J. A. Schroder zei, dat hij telefonisch con
tact heeft gehad met mr. Struijcken. Die deelde hem mede, dat hij
volstrekt niet zou weten wat hij zou moeten komen verklaren.
Hoewel de president zei, dat het niet-relevant is om mr. Struijcken te
horen stond Menten erop, dat hij toch wordt gehoord. Dit zal nu
vrijdag gebeuren.
DEN HAAG (SP/ANP) - De PvdA-fractie heeft de beide
informateurs laten weten dat zij de 7-7-2-formule niet zal
blokkeren. Maar de fractie vindt wel dat de 8-7-1-formuIe
onderwerp van het overleg moet blijven als alternatief.
Mocht voor de eerste formule worden gekozen dan stellen
de progressieven één voorwaarde: Van Agt mag niet op
nieuw minister van justitie worden.
Dit is het punt waarop het gevecht "7r'
over de zetelverdeling in het
nieuwe kabinet zich de komende
dagen zal toespitsen.
SCHAESBERG (ANP) - De rijks
politie van de groep Schaesberg
heeft één van de grootste voorra
den illegale vuurwapens van de
laatste tijd in beslag genomen. In
totaal zeventien wapens, waaron
der dertien tot bruikbare revol
vers omgebouwde alarmpistolen,
een jachtgeweer, twee pistolen en
een flobertgeweer, werden in be
slag genomen. Enkele wapens wa
ren op het moment van de inbe
slagname geladen. Verder trof de
politie bij de wapenbezitters wat
heroine en speed aan plus goede
ren die van diefstal afkomstig zijn.
Dit is gisteravond op een pers
conferentie door de rijkspolitie
van Schaesberg meegedeeld.
De wapens waren kennelijk be
stemd voor de handel en volgens
de politie niet voor terroristische
acties. De politie heeft vijf ar
restaties verricht.
BEEMSTER - Langs de afgezette
mistige Purmerenderweg geeft een
man aanwijzingen bij het uit de
sloot takelen van één der twee
vrachtwagens die gistermorgen in
de Beemster betrokken waren bij
een ongeluk dat in dichte mist aan
een 30-jarige vrouw en haar 5-jarig
'dochtertje het leven kostte. De wa
gen van de vrouw werd vermorzeld
en raakte in brand, nadat een ach
terop komende vrachtwagen het
voertuig op een bijnb. stilstaande,
wagen reed, die daarbij in het wa
ter belandde.
Persoonlijk is Van Agt wel bereid
om afstand te doen van justitie en
genoegen te nemen met Bin
nenlandse Zaken. Maar de CDA-
fractie houdt vooralsnog vast aan
zijn terugkeer op het ministerie
van justitie.
Vooral de PvdA heeft bijzonder
veel moeite met een zeven-zeven-
twee verdeling van de ministersze
tels. Een verdeling waarbij de so
cialisten één minister meer dan het
CDA krijgen doet volgens Van
Thijn meer recht aan de ver
kiezingsuitslag.
AMSTERDAM (SP) - "Vergade
ringen waar een 500 a 600 afge
vaardigden aanwezig zyn dra-
i gen te weinig een beraadsla
gend karakter".
Al in de jaren '30 schreef dr. W.A.
Bonger dit in zijn onlangs op
nieuw uitgegeven boekje
"Problemen der democratie".
Bonger beklaagde zich over de
kwaliteit van de congressen
van de SDAP. Deze ideoloog
van de socialistische beweging
drong er daarom op aan het
aantal deelnemers aan de con
gressen te verminderen.
Aan het driedaagse congres vo
rige week van de Partij van de
Arbeid, de partij waarin de
SDAP na de tweede wereld
oorlog is opgegaan) namen
tweemaal zoveel afbevaardig-
den deel als Bonger in 1934 al te
veel vond.
Met man en macht dagenlang in
massa's papier grasduinen is
een soort PvdA-folklore ge
worden. Zoals het luide toejui
chen van de grote leider -
luider, naarmate de geboekte
verkiezingegsoverwinnimg
groter is, een onberedeneerde
behoefte is om het gemoed de
vrije loop te laten.
Het verkiezingsprogramme
Voorwaarts werd destijds op
een PvdA-congres besproken
aan de hand van een 430 pa
gina's dik boek. Enkele hon
derden stemmingen werden in
2,5 dag samengeperst.
En zo is het ook gegaan met het
congres over het nieuwe begin
selprogramma. Het congres
boek was wat dunner, 230 pa
gina's, maar er moesten toch
1648 wijzigingsvoorstellen on
der de hamer door.
In het voetspoor van Bonger kan
men concluderen, dat zulke
congressen niets meer met par
tijdemocratie te maken heb
ben. Zij leveren een onsamen-
Fractieleider Van Thijn, partijvoorzitter len i
PvdA-congres.
i den Heuvel en Den Uyl op het vorige week gehouden
hangende, eindeloze verlang
lijst op. De speelruimte voor
regeerders en volksvertegen
woordigers die "de basis" juist
aan banden wil leggen wordt er
door vergroot. Als men teveel
wil regelen, regelt men niets. Of
zou mevrouw Van den Heuvel
de partijvoorzitter gewoon ge
lijk hebben. Zij liet weten: "Het
meest essentiële van het
nieuwe beginselprogramma is
dat het vastlegt, dat de tijden
zijn veranderd". Men moet in
elk geval maar niet teveel ge
wicht hechten aan sommige
wat vreemde beslissingen van
het congres: Al kan men van
enkele wel zeggen, dat zij dui
den op een poging van de de
mocratische socialisten het
spoor terug te volgen nu zij de
macht ruiken. Zij neigen ertoe
weer die zaken centraal te stel
len, die zij eerder in de geschie
denis hebben laten schieten
met de gedachte dat zij in ruil
voor enkele beginselen eerder
regeringsmacht zouden ver-
Daarnaast kan men sommige be
sluiten ook zien als uitingen
- van onmacht der democra-
tisch-socialisten, die ook niet
goed weten wat zij aanmoeten
met door henzelf sterk naar vo
ren gehaalde problemen als af
vlakkende economische groei,
uitputting van natuurlijke
grondstoffen, vervuiling van
het milieu, bedreiging van de
mensheid door spreiding van
kernwapens en vergroting van
de kloof tussen rijke en arme
landen.
Het spoor terug loopt loopt langs
tenminste drie bakens. Zonder
echte aanleiding sprak het
congres zich in beginsel uit
voor de staatsvorm met een ge
kozen staatshoofd. Een repu
bliek dus. Geheel in de lijn van
de gekozen commissaris van de
koningin en de gekozen bur
gemeester, die de PvdA al eer
der ingevoerd wilde zien.
Democratisch socialisten vinden
een constitutionele monarchie
zoals Nederland heeft onder
het huis van Oranje eigenlijk
uit de tijd. Maar omdat konin
gin Juliana zo goed bevalt,
heeft men er nooit een punt van
gemaakt. Trouwens negen van
de tien Nederlanders zijn voor
handhaving van het konings
huis. Dit ter discussie stellen is
nooit aantrekkelijk geweest.
Waarom dit nu wel is gebeurd
is een raadsel. Het partijbe
stuur zit dan ook flink in de
maag met het congresbesluit.
In de jaren '30 zwoer de toenma
lige SDAP zijn republikeinse
gezindheid officieel af. Par
tijbonzen toonden in het
openbaar hun aanhankelijk
heid aan het huis van Oranje.
Mede daardoor werden de so
cialisten in 1939 rijp geacht
voor het dragen van regerings-
verantwoordelij kheid
Als de hernieuwde opleving van
republikeinse gezindheid be
stendig is, zou dat weieens
kunnen leiden tot een nieuw
isolement van de PvdA. Dan
zou precies het tegenoverge
stelde gebeuren van 40 jaar ge
leden: de PvdA zou uit de rege
ring gedrukt worden. Uit een
verklaring van partijvoorzitter
mevrouw Van den Heuvel mag
men opmaken, dat deze zaak:
monarchie of republiek, ac
tueel kan worden na het aftre
den van Koningin Juliana.
Opmerkelijk is nog dat dit een
van de programmapunten van
Nieuw Links in 1966 was.
Ook met haar opvattingen over
hét produktiestelsel is de PvdA
terug van weggeweest. In het
beginselprgramma van 1947
stond nog datde voornaamste
produktiemiddelen op de ge
bieden van industrie, bankwe
zen en tranport zijn gesociali
seerd in een economisch bestel
zonder klassetegenstellingen."
In het programma van 1959 staat
alleen nog: De eigendom der
produktiemiddelen en de be
schikkingsmacht daarover
moet ondergeschikt zijn aan
het welzijn der gemeenschap.
Socialisatie werd niet langer
persé noodzakelijk gevonden.
In het nieuw programma heet het
nu dat de basisindustrieën "in
gemeenschapsbezit" gebracht
moeten worden. Een eigen
tijdse vertaling voor socialisa
tie....
t Ook de opstelling van de socialis
ten tegenover de krijgsmacht is
vanouds een toetssteen ge
weest. Dertig jaar geleden be
leed de PvdA dit beginsel: Een
Nederlandse gewapende
macht is nodig, die doelmatig
en in democratische geest
functioneert". In 1959 werd
zonder omwegen erkend dat
versterking van de NAVO no
dig was en dat Nederland daar
een "doelmatige en verant
woorde bedrage" aan diende te
leveren.
Nu heeft het PvdA-congres deze
tekst de wereld ingezon
den: "Een op bewapening ge
richte industrie dient geleide
lijk te worden omgeschakeld in
een industrie voor vreedzame
doeleinden". Geen wonder dat
de PvdA daarnaast ook mikt op
"de uiteindelijke ontbinding
van militaire machtsblokken
als AVO en Warschau-pact.
Zulke teksten doen nog wel
denken aan het "gebroken ge
weertje" van voor de tweede
wereldoorlog.
Wie deze drie klassieke toetsste
nen voor socialisme bekijkt,
komt licht tot de slotsom dat de
PvdA de klok zo'n 40 jaar heeft
teruggezet. Toch lijkt die con
clusie niet helemaal terecht. In
het nieuwe programma zijn za
ken aan de orde waar de oude
socialisten geen weet van heb
ben: beperking van de econo
mische groei, tegengaan van
milieuvervuiling, waken over
de uitputting van grondstoffen,
honger en ellende in de derde
wereld.
In ruil voor die tegemoetkoming ei
sen de socialisten enkele "zware"
ministersposten op, zo blijkt uit een
brief die Van Thijn gisteravond aan
de informateurs heeft gestuurd.
"Wij gaan er vanuit dat de aardver
schuivingen die bij de verkiezingen
zijn opgetreden hun vertaling die
nen te vinden in de samenstelling
van het kabinet. Waar deze niet tot
uitdrukking kunnen worden ge
bracht in de getalsverhoudingen,
ligt het voor de hand compensatie
te zoeken in de portefeuilleverde
ling", meent hij. "Het lijkt ons dan
niet onredelijk dat een partij die ge
talsmatig de meeste veren moet la
ten daarbij een zekere voor
keursbehandeling krijgt".
De voornaamste eis van de PvdA is
dat het CDA afstand doet van justi
tie. D'66 steunt deze eis van de
PvdA, zo blijkt uit Terlouws brief
aan de informateurs. Het CDA stelt
zich nog altijd op het standpunt dat
het justitie alleen wil afstaan als het
er onderwijs voor terugkrijgt.
Sta-in-de-weg
In elk geval willen de progressie
ven dat Van Agt niet meer terug
komt op justitie. De CDA-voorman
is in progressieve ogen een
sta-in-de-weg bij de totstandko
ming van een nieuwe abortuswet.
Ook zou hij, zo wordt in PvdA-
kringen gevreesd, rich wel eens te
weer kunnen stellen tegen allerlei
"maatschappijhervormingen".
Behalve justitie eist de PvdA ook
een "versterking in de sociaal-eco
nomische driehoek". In het voor
stel van Verdam en Vrolijk krijgt de
PvdA alleen financiën, terwijl so
ciale zaken en economische zaken
naar het CDA gaan.
Overbedeeld
Het CDA is meer tevreden dan de
PvdA met het voorstel van de twee
informateurs. Het neemt hun
grootste grief - een overwicht van
de PvdA in het nieuwe kabinet -
weg. Toch had het CDA liever een
7-7-verdeling van de minis
tersposten gehad. D'66 is met twee
zetels in het kabinet overbedeeld,
zo meent men in CDA-kringen.
Niettemin zijn de christen-democ
raten bereid - zo staat in Van Agts
brief aan Verdam en Vrolijk - "op
basis van deze compromisformule
(7-7-2) aan een oplossing mee te
werken". In ruil voor deze "aan
zienlijke tegemoetkoming" eist het
CDA ontwikkelingssamenwerking
op. Ook hebben de christen-de
mocraten een oogje op Volkshuis
vesting.
D'66 is evenmin helemaal ingeno
men met de toedeling van Volks
gezondheid en Milieu en Technolo
gie en Wetenschapsbeleid. Terlouw
wil daarover nog eens met PvdA en
CDA van gedachten wisselen.
ATLETIEK - De Ethiopiër Kebede
Balca heeft gisteren in Griekenland
de klassieke marathon, zoals die in
490 voor Christus door Pheidip-
pides voor het eerst werd afgelegd,
gewonnen. Balca legde de 42 kilo
meter en 197 meter af in 2 uur 14
minuten en 40.8 sec.