Leidse Fles schilders
willen weer naar het
creatieve handwerk
weggeëbd
Emoties
over
honden-
spuitje
nog niet
Amfi wil beginnende
filmers „opvangen"
DEN HAAG (SP) - Op 22 ja-
nuari van dit jaar werden de
televisiekijkers van de
Sowjet-Unie verrijkt met in
formatie die de oude denk
beelden nieuw leven moest
inblazen en daarom enkele
weken later opnieuw werd
vertoond.
De documentaire, getiteld
„Handelaren in Zielen", be
gint met een treffend beeld:
een troep ratten kruipt uit
een riool en verspreidt zich
over de gehele wereld. Het
commentaar erbij: „Sme
rige ratten moeten vergif
tigd worden".
Het is geen documentaire over de
rattenbestrijding, slechts een film
over de emigratie van Russische
Joden naar Israel. De kijker ziet hoe
zij hun Sowjet-moederland de rug
toedraaien en op welke afschuwe
lijke wijze zij in het Westen ontvan
gen worden. Een vieze vette Jood
deelt ergens bankbiljetten uit aan
betogers, ter betaling van hun in
spanningen die het „Internationale
Zionisme" op gang heeft gebracht,
üp 17 maart gaf een zekere D. Ko»
retskv zijn visie op de film in het
blad Rabotsjaya Gazeta: „Onlangs
werd op onze beeldschermen de
film „Handelaren in Zielen" ge
toond, die grote belangstelling
wekte bij de kijkers. De film
schetste de verraderlijke methodes
en de trucs van de Zionistische
zielepakkers, die in strijd met de
elementaire normen van de moraal
misdaden begaan, vervalsingen
plegen, omkopen en anti-Sowjet-
geruchten verspreiden."
Kapitaal
Dit jaar werd nog een documen
taire - „Open en Geheime Zaken" -
getoond. Eerst aan de militairen
van het Rode Leger, vervolgens aan
het publiek. De film start in het
pikkedonker. Een stem zegt: „Zo
trachtte de jodin Fanva Kaplan
vijftig jaar geleden Lenin te ver
moorden". Het is het begin van
vijftig jaar Sowjet-geschiedenis in
beeld. Als Hitiers tanks op het witte
doek verschijnen, zegt de com
mentator: „Joods kapitaal hielp
Hitier aan de macht".
In juni van dit jaar schreef V. Ly-
senko in de Kgmmunist Tad-
jikstana: „De zionisten hebben op
zettelijk antisemitische gevoelens
bij andere volkeren aangewakkerd
om de Joodse bevolking angstig te
houden. Er zijn voorbeelden be
kend waarbij de zionisten zelf Jo
den-pogroms voorbereidden en
provoceerden, alleen maar om bij
Joden de haat in te prenten tege
nover niet-joden".
Professor Valery Yemelyanow, die
de economische wetenschap do
ceert, zei onlangs in een interview:
„Tachtig procent van de economie
van de niet-socialistische landen is
in handen van de zionistische kapi
talisten.- Vijfennegentig procent
van de massamedia in de kapitalis
tische wereld is onder controle van
de zionisten".
Refoesniks
Tegen dit soort artikelen en films
bond de nu 29-jarige Anatoly Sja-
ransky, voormalig lector in de
computer- en wiskunde, de strijd
aan. Hij was al verscheidene malen
gearresteerd, uit zijn werk ontsla
gen, opnieuw gevangen gezet en
opnieuw bedreigd door de Russi
sche geheime dienst, de KGB. Sja-
ranskv was in het befaamde „Han
delaren in Zielen" een van die rat
ten die het moederland verkopen.
Want hij behoorde al jaren tot die
twee- en tot drieduizend „re
foesniks" - Joden, die herhaaldelijk
een uitreisvisum voor Israel heb
ben aangevraagd, maar het niet
kregen, in strijd met de beloften
van de Sowjet-autoriteiter» inzake
hereniging van families en in strijd
met de door Moskou geteken
de slotakte van Helsinki.
Deze twee- tot drieduizend re
foesniks mogen elk half jaar op
nieuw van het staatsbureau voor
visa-uitgifte horen dat hun aan
vraag» is geweigerd. Om veilig
heids-redenen bij voorbeeld, om
dat zij zes, acht of tien jaar geleden
in een staatsinstelling hebben ge
werkt en sindsdien zijn ontslagen,
maar toch nog over veel te veel
staatsgeheimen beschikken. Om
redenen van familiehereniging bij
voorbeeld. En om nog veel meer
redenen, die of onbegrijpelijk zijn
of helemaal niet genoemd worden.
Natalya
Anatoly Sjaransky was al jaren
aclief in het dissidenten-milieu. Hij
kende Wladimir Boekowsky, hij
belichtte de toestanden in de psy
chiatrische inrichtingen, waar poli
tiek ondeugende mensen met natte
lakens (die later opdrogen) zodanig
worden ingepakt dat ze weten wat
pijn betekent. Hij was de man ook,
die tiéntallen petities onderte
kende, waarin de situatie van de
dissidenten en de Russische Joden
werd aangeklaagd. Toen president
Nixon Moskou bezocht, werd Sja
ransky voor alle zekerheid opge
pakt, omdat hij te veel buitenlandse
journalisten kende en te goed de si
tuatie van zo veel ontrechten.
Sjaransky was de man die onder
zocht hoe het met de Joden in de
verafgelegen streken van de Sow-
jet-Unie ging. Bij hem zocht zijn la
tere vrouw Natalya raad, toen haar
broer gevangen werd genomen
omdat hij een visum voor Israel had
aangevraagd.
Het was in die dagen, nu al vijf jaar
geleden, dat zij verliefd werd op
Anatoly. Maar toen zij wilden trou
wen, kregen ze te horen dat zij zes
maanden moestèn wachten op de
huwelijksvoltrekking - normaal is
een maand wachttijd. Toen beslo
ten ze voor een rabbijn te trouwen.
Opeens was Anatoly echter ver
dwenen, opnieuw gearresteerd.
Een dag voor de huwelijksvoltrek
king verscheen hij weer, hij
trouwde, om de volgende dag weer
in het niets te verdwijnen. Sinds
dien heeft Natalya - nu 26 jaar - hem
niet meer gezien.
Israel
Even later kreeg Natalya van de
KGB te horen dat zij direct naar Is
rael moest vertrekken en geen
moeilijkheden veroorzaken. Dan
zou haar man, die al sinds 1972 op
zijn uitreisvergunning wachtte,
haar na enkele weken mogen vol
gen.
Zij gehoorzaamde, zoals een goed
Sowjet-burgers betaamt, en ging in
11974 naar Israel. Maar Anatoly
mocht niet weg. De autoriteiten
vonden dat gezinshereniging hier
niet op zijn plaats was omdat de
twee niet volgens de Sowjet-wetten
in het huwelijk waren getreden.
In maart van dit jaar meldde het
regeringsblad Izwestia dat Sja
ransky een van de Joden was, die
voor de Amerikaanse inlichtingen
dienst CIA hadden gwerkt en zich
dus aan hoogverraad schuldig had
den gemaakt. Enkele dagen later
werd hij gearresteerd in een tele
fooncel. Op dat moment had hij net
het nieuws doorbelde dat de
Oekraiense arts Michail Stern
der opgaaf van redenen uit het c
centratiekamp was ontslagen.
Sindsdien heeft niemand meer iets
van Sjaransky gehoord. Zijn
moeder mag hem niet bezoeken.
Post krijgt hij niet en mag hij niet
versturen. Een advocaat die door
vrienden was aangezocht, wilde
slechts helpen als Sjarans
ky schuld zou bekennen.
Maanden lang zijn de KGB-agenten
- precies als destijds in het geval
van Michail Stern - bezig om een
zaak tegen hem te construeren. Zij
reizen tot in de verste streken van
de Sowjet-Unie om getuigen te on
dervragen. Negentig procent van
die „getuigen" heeft Sjaransky
nooit gezien. Maar hun wordt ge
vraagd: „Hoe heeft Sjaransky de
ontspanningspolitiek met de VS
kunnen saboteren?" En: „Hoe kon
hij destijds senator Jackson zo ver
krijgen dat deze zijn anti-Sowjeta-
mendement indiende op de handel
tussen Amerika en Rusland?"
Als Sjaransky wegens spionage en
hoogverraad wordt veroordeeld,
wacht hem de doodstraf of levens
lang verblijf in een concentra
tiekamp. Maar misschien wordt hij
krankzinnig verklaard en in een
van Ruslands fameuze psychiatri
sche inrichtingen opgesloten. Want
een aantal „getuigen" werd ge
Mevrouw Sjaransky, braaf naar Israël gegaan. Maar haar man volgde niet
vraagd: „Was Sjaransky misschien
buiten zinnen, toen hij zijn hoog
verraad pleegde?"
Angst
Zijn vrouw, met wie hij slechts een
dag echt getrouwd was, gaat nu van
land tot land om hulp te vragen. Ter
gelegenheid van de toetsingscon
ferentie van Helsinki, die momen
teel in de Joegoslavische hoofdstad
Belgrado wordt gehouden. Want zij
is bang dat na Helsinki de Sowjet-
autoriteiten meer dan ooit hun-
gang kunnen gaan.
Haar angst wordt gedeeld door
duizenden andere Joden in de
Sowjet-Unie: door de meer dan
186.000 mensen die een visum voor
Israel hebben aangevraagd, maar
dat niet hebben gekregen; door de
tientallen gestraften, die nu in con
centratiekampen zitten en Deze
week in hongerstaking zijn gegaan;
door verscheidene groepen Joden,
die in diverse steden van de Sow
jet-Unie eveneens in hongerstaking
zijn gegaan; door de
een paar dagen geleden een petitie
durfden aan te bieden en sindsdien
of onder huisarrest staan of wegens
„straatschenderij" zijn veroor
deeld.
De Joden van de Sowjet-Unie, die
nog steeds iets durven te zeggen,
zijn niet meer anti-Sowjet-las-
teraars, zoals vroeger, maar gewone
misdadigers geworden. Deze week
werd opnieuw een van hen gearre
steerd. Volgens Andrej Sacharow
werd de jonge Alexander Podrabi-
nek uit zijn auto gesleept en zal hij
binnenkort wegens „misdaden" te
recht staan. Want ook deze 23-jarige
ambulance-chauffeur had mate
riaal over het misbruik van psy
chiatrische inrichtingen het land
uitgesmokkeld.
Gangsters
Op 6 maart schreef een Russische
krant dat „de zionistische gangs
ters in de Verenigde Staten van
wapens worden voorzien door in
structeurs van de Israëlische
veiligheidsdienst, die samenwer
ken met de Joodse sectie van de
FBI,,. Dezelfde bizarre argumenten
worden in de zaak-Sjaransky ge
bruikt.
Steeds vaker, vertelt mevrouw Sja
ransky, krijgen de „zionisten" de
schuld van alles wat er slecht en
verkeerd is in de Sowjet-Unie.
Steeds vaker ook vergissen de
kranten en de televisie en de autori
teiten zich en zijn het de „Joden"
die schuldig zijn. Vanwege hun
godsdienst, die altijd al verfoeilijk
racisme predikte. Vanwege hun
zionisme, dat nu zelfs door de Ver
enigde Naties een vorm van ra
cisme werd genoemd.
Daarom konden de politieagenten,
die onlangs bij het monument van
Baby Yar een groep Joden ar
resteerden en afranselden, onge
straft en met een rustig gemoed
zéggen: „Wij zullen het werk van
Hitier afmaken; te velen van jullie
hebben hem overleefd".
Zal Belgrado hen kunnen helpen?
Of hoopt het Westen Natalya Sja
ransky niet te horen, opdat
niemand onnodig wordt verontrust?
Tips voor deze rubriek kunt U elke
morgen tot 10.00 uur aan mij kwijt, tel.
071-144941, toestel 38. U mag ook
schrijven.
In het dierenasyl aan de Be
sjeslaan heeft gisteren een
gesprek plaats gevonden
tussen het asielbestuur en de
twee Leidenaars van der Wal
en Ruiter.
Drie schilders, de Sassenheimers Piet Verhoeve en Nic. Koelewijn en Noord-
wijker Jaap van Doorn doen verwoede pogingen om onder leiding van ini
tiatiefnemer Loek Guldemond uit Wassenaar in een grote schuur aan de Rijns-
burgerweg in Oegstgeest een eigen inzicht te geven aan de vervaardiging van
Delfts Blauw aardewerk.
De drie, die een (kunst)acade-
mische opleiding achter de
rug hebben, werkten tot voor
kort bij een aardewerkfabriek
waar de produkten hoofdza
kelijk machinaal tot stand
kwamen. Het echte schilder-
handwerk kwam daar niet of
nauwelijks meer aan te pas.
In „De Leidse Fles", zoals dit
nieuwe aardewerkfabriekje is
gedoopt, wil men het hand
werk volledig in ere herstel
len. Verhoeve, Koelev/ijn en
Van Doorn hebben ook als
amateur-schilder hun sporen
al verdiend en al diverse ex
posities gehouden.
De Leidse Fles zal zich in de be
ginperiode voornamelijk be
zig houden met de vervaardi
ging van (erg commercieel)
„stukwerk". Om alvast een
financieel gezond onder-
grondje te hebben Later, zo
stellen de vier zich voor, kan
er dan wat meer worden
geëxperimenteerd.
En dat is ook wat de drie
schilders willen. Niet alleen
volgens een vast stramien
borden, tegels en kruiken met
een penseel bewerken, maar
ook een stukje eigen creativi
teit daaraan toevoegen.
„We hebben er alle drie meer
dan twintig jaar in een grote
aardewerkfabriek opzitten",
zegt Koelewijn, „dan raak je
op je werk uitgekeken, vooral
als er steeds meer machinaal
wordt gewerkt.
Hier in deze schuur willen we
dingen vervaardigen, niet al
leen omdat er geld in het
laadje moet komen, maar ook
omdat we ons zelf een beetje
in wat er geproduceerd
wordt, willen kunnen terug
vinden".
Momenteel bevindt De Leidse
Fles zich nog in een periode
van de markt aftasten. Er
worden hoofdzakelijk tegel
tableaus vervaardigd. De te
gels komen uit Engeland. Als
schilderonderwerp gebrui
ken de drie hoofdzakelijk
klassieke onderwerpen. Nic.
Koelewijn is nu bijvoorbeeld
bezig aan de Molen van
Ruysdael.
Het beschilderen van de tegels
gebeurt niet uit de losse pols.
Om een zo natuurgetrouwe
kopie te krijgen wordt van het
schilderij een even grote foto
gemaakt waarover een door
zichtig vel papier komt.
Op het vel worden met prikken
de contouren van de voor
stelling vastgelegd vervol
gens gaat men er overheen'
met houtskool waardoor op
het tableau in het ruw de
voorstelling in zicht komt.
Dan is het een kwestie van
„invullen".
Volgens directeur Loek Gul
demond zit er duidelijk een
gat in de Delfts Blauw-markt
omdat Nederlands bekendste
fabriek, De Porceleyne Fles
in Delft, „weliswaar kwaliteit
levert maar qua prijs aan de
'erg hoge kant zit".
Althans, in vergelijking met De
Leidse Fles. Wat betreft de
tableaus zou het bescheiden
fabriekje aan de Rijnsburge-
rweg zelfs voor een zesde van
de prijs kunnen werken die er
in Delft moet worden neerge
teld.
Kostprijs
„Bij de concurrentie betaalt
men voor de naam, terwijl bij
ons alleen de kostprijs wordt
berekend", zegt Guldemond,
die wat zakenrelaties in Ame
rika wil aanboren om ook
daar een afzetgebied van zijn
produkten te krijgen.
Emotioneel
De twee beschuldigen asielbe
heerder Tiele ervan (zie rub
riek van gisteren) dat deze
zonder hun medeweten de
Leidse dierenarts Roest toe
stemming heeft gegeven een
herdershond een "in-
slaapspuitje,' te geven.
Tiele: "Het is een vrij emotio
neel verlopen gesprek ge
worden, althans van de zijde
van de heren van der Wal en
Ruiter. Ik heb zo rustig mo
gelijk mijn standpunt nog
eens weergegeven. Ik ben er
nog steeds van overtuigd dat
ik volkomen juist heb ge
handeld. Naar aanleiding
van het krante-artikel van
gisteren heb ik al heel wat
telefoontjes gehad van
buurtbewoners die, als het er
op aankomt, voor mij willen
getuigen".
Handtekeningen
Ook de tegenpartij heeft giste
ren na het gesprek niet stil
gezeten. Ruiter heeft gister
avond 76 handtekeningen
opgehaald van buurtbewo
ners die onderschrijven dat
de herdershond zich in de af
gelopen weken niet agressief
heeft gedragen en dat het
daarom onjuist was dat de
dierenarts Roest op grond
van "agressief gedrag" de
herdershond een dodelijk in-
slaapspuitje heeft toege
diend.
De Leidse Fles" in bedrijf. De schilders willen af van hetfabriekswerk
AMfiim
AMFI '66, de amateur-filmclub voor de Bol
lenstreek, gaat proberen pure filmamateurs,
die nog nimmer in groepsverband hun licht
hebben opgestoken over wat met de film
camera zoal mogelijk is, wat elementaire ken
nis bij te brengen.
Daartoe zal op dinsdag 18 oktober eerst een in-
stuif-avond worden gehouden waar amateurs
zich kunnen aanmelden. Van die aanmelders
zal dan een club worden gevormd, die de naam
AMFIBI gaat dragen, een soort schaduwvere-
niging in de reeds bestaande filmclub.
Het grote verschil is: de ene groep amateur-ci
neasten heeft zich in de afgelopen jaren al
"professioneel" in het filmen verdiept en de
andere groep staat nog onder aan de ladder.
Om dat verschil enigszins goed te maken en pure
amateurs niet gelijk af te schrikken is een soort
overbruggingscursus in het leven geroepen
die in principe maar een jaar gaat duren.
Daarna bestaat de mogelijkheid voor AM-
FIBI-leden de overstap te doen naar het "grote
werk".
Tim Hobby, bestuurslid van AMFI '66: "Bij de
meeste beginnelingen bestaat drempelvrees
orri zich aan te melden bij een club met louter
"zwarejongens". Daarom geven we ze de kans
er een beetje in te komen.
De sfeer staat daarbij voorop. Die moet gezellig
blijven. Als er bijvoorbeeld films worden be
sproken blijft de kritiek mild, in tegenstelling
tot onze AMFI-clubavond waar op werk van de
leden gepeperde kritiek wordt geleverd".
AMFI '66 gokt er op dat er onder die nieuwko
mers na een jaar toch wat de stap zullen doen
naar het grotere werk. Dat is hard nodig want
de gelederen van de filmclub voor de bol
lenstreek zijn de laatste jaren sterk uitgedund.
De instuif-avond voor amateurfilmers wordt ge
houden in het gebouw Salvatori in Lisse.
Vanaf acht uur kunnen liefhebbers er terecht.
