Nederlandse preek in
Indonesië onbruikbaar
Vreugde der wet?
43S3EÜQB3SB-
DS. LAMPING TERUG VAN ZENDINGSREIS
KERKDIENSTEN
ZATERDAG 8 OKTOBER 1977
LEIDEN - Tót de bagage van dominee Lamping voor zijn
rondreis door Indonesië behoorden ook een paar preken.
Hij wilde op alles voorbereid zijn. Maar ze zijn niet uit de
koffer geweest, om de eenvoudige reden dat hem niet ge
vraagd is te preken. En gelukkig maar, want ze waren in diè
situatie volstrekt onbruikbaar.
De begrippen die men hanteert, en
de hele denktrant zijn zo anders,
dat je als gast, met je westerse ge-
dachtenconstructies, de preekstoel
maar beter kunt mijden. Een wes
ters theoloog, die de Indonesische
kerk gaat helpen, moet wel grondig
acclimatiseren. Niet voor niets
wordt er al gesproken over een „In
donesische theologie". Wat heb je
aan een westerse theologie als je,
om maar iets te noemen, de chris
telijke ethiek op bepaalde punten
zo anders beleeft dan men in het
welvarende Westen pleegt te doen?
Wel is ds_ Lamping elke zondag
naar de kerk gegaan. De kerken zijn
er vol. In een kerk in Djakarta zaten
in drie diensten zo'n 4200 mensen.
Als kritische Westeuropeaan, met
overal zijn vraagjes bij, vielen hem
een paar dingen op, zoals het „ge
makkelijke bidden" en het ontbre
ken van elke praktische toepassing
in de preek. „Naar onze maatstaf
bar en boos".
Mazzelen
Wat ds. Lamping, die zijn reis
maakte als voorzitter van de her
vormde Raad voor de Zendig, deze
vijf weken heel duidelijk heeft
waargenomen is, dat Indonesië
een typisch ontwikkelingsland is.
En dat zal het voorlopig wel
blijven.
is van deze maatschappij, ontkomt
zij daar evenmin aan.
„Dat had ik natuurlijk niet ver
wacht. In het begin erger je je daar
aan, maar later dringt het tot je
door, dat het moeilijk anders kan.
Als een jong predikant 70 gulden
per maand verdient en hij, moet
voor een kilo rijst al 1 gulden beta
len, dan kar» hij van dat salaris
niet leven. Een kerkelijke topfunc
tionaris heeft een inkomen van f
300 in de maand. Dat lijkt heel wat
meer, maar het leven in de grote
stad is dan ook een stuk duurder.
Wie voor een gast een, naar onze
begrippen, heel bescheiden ex
traatje in huis haalt, moet dat zich
zelf maanden ontzeggen. Alleen
door te mazzelen kunnen ze hun si
tuatie nog eén beetje verbeteren. Je
hebt als rijke Europeaan gewoon
niet het lef, daar iets van te zeggen.
En zo zit de hele samenleving in el
kaar. Wie voor arts wil gaan stude
ren, is pas zeker van zijn inschrij
ving als hij de administrateur een
cadeau toeschuift, hetzij in natura
of in contanten. De hoogleraar die
een tentamen afneemt, verwacht
hetzelfde. Met het gevolg dat de af
gestudeerde een grote schuld heeft,
terwijl hij als beginnend arts toch
maar f 160 per maand verdient, veel
te weinig om van te leven en ook.
nog zijn schuld af te lossen. De
enige mogelijkheid voor hem om
daar uit te komen is een particuliere
kliniek, naast zijn gewone werk in
het ziekenhuis.
Ds. Lamping
Kerk heeft het er erg moeilijk
Ik zeg niet, dat in de Indonesische-
samenleving ethische vragen taboe
zijn, maar de belangrijkste is wel,
waar ongeveer de grens ligt tussen
Lwat nog wel en wat niet meer kan.
"Er zijn tekenen die erop wijzen dat
het de regering ernst is met haar
strijd tegen de corruptie. Elke dag
kun je er op de voorpagina's over
lezen. Het zal wel een lange weg
zijn".
Ontgoocheld
Er bestaat onder ons een ideaal
beeld van de jonge kerken overzee.
Ds. Lamping had dat ook, al be
schikt hij als voorzitter van de
Raad voor de Zending over meer
feitelijke gegevens dan het ge
middelde kerklid.
Wat dat betreft is hij er „ontgooc
held" vandaan gekomen. In een
toespraak tijdens een kerkdienst
heeft hij de Indonesische christe
nen vooral gewaarschuwd voor ui-
.terlijke godsdienstigheid en al te
vlotte compromisseri in het dage
lijks leven, want daar prikt de jeugd
genadeloos doorheen, en zal de
kerk dan nog de jongeren kunnen
vasthouden.
„De kerken hebben het erg moei
lijk. Ook al door de gewéldige af
standen staan ze voor veel hogere
kosten. Om een synodevergadering
in West-Irian, het voormalige
Nieuw-Guinea, bij te wonen, moest
een afgevaardigde naar deze regio-
riale- synode een afstand afleggen,
van Amsterdam naar Sicilië. De
comijTiinicatieproblemen maken de
organisatie en de bestuurbaarheid
'van de kerk ontzaglijk moeilijk".
Kerkdienst in West-Irian. De mensen zitten op de grond. Niet één man Kan hulpverlening, zoals door de
leidt de dienst; voor elk onderdeel - lezen, spreken, bidden, voorzingen Raad voor de Zending, dan nog
en teksten opzeggen - is er een ander. (Foto Guul Sinke) wel doelmatig zijn?
Ds. Lamping: „Je moet ervoor wa
ken dat de ontvangende kerk niet
afhankelijk wordt en dat je hulp
niet in een bodemloze put terecht
komt. Aan kerkbouw en salarissen
betalen wij niet mee. Wel aan ka
dervorming, om de eigen mensen
in staat te stellen hun eigen organi
saties op te zetten. Als wij een
ziekenhuiseconoom sturen, ge
beurt dat wel onder de voorwaarde
dat hij een ander voor dit werk kan
opleiden, en dus zelf na verloop van
tijd overbodig wordt".
Vorig jaar waren 26 Nederlanders
namens de Raad voor de Zending
in Indonesië werkzaam. Theolo
gen, artsen, verpleegkundigen,
landbouwdeskundigen, antropo
logen en een maatschappelijk wer
ker. Bij elk bezoek hebben ds.
Lamping en de zendingssecretaris
ds. Bons, die hem op deze reis ver
gezelde, met de plaatselijke kerk
uitvoerig gesproken over het finan
ciële en personele beleid en de
projecten die met steun van de Ne
derlandse kerk tot ontwikkeling
zijn gekomen.
Ambon
Het pakket gegevens en indrukken
waarmee zij zijn teruggekomen
dient ook ter advisering van de Ne
derlandse protestantse interkerke
lijke coördinatiecommissie voor
ontwikkelingsprojecten, die nog
onlangs de Molukse kerk financieel
hielp om klamboes te kopen voor
de politieke gevangenen op het ei
land Boeroe.
Ds. Lamping had een te bezet prog
ramma om toeristische attracties te
bezoeken. In zijn reisschema zat
ook Ambon. Zijn verslag daarvan
houdt hij met opzet beperkt.
"Men verlangt daar een meer Am
bonees gekleurd bestuur. Maar po
litieke onrust wordt niet als een ge
schikt middel gezien om dat te be-,
reiken. Dat kan de kansen om de
samenleving te amboniseren alleen
maar verknoeien. Hulp van buiten
is welkom, maar dan wel via de of
ficiële ontwikkelingspot, van rege
ring tot regering. Het Zuidmolukse
conflict komt Ambon bar ongele
gen".
De kerk van Ambon stelt elk jaar
een team van vijf predikanten be
schikbaar voor de politieke ge
vangenen in Boeroe. Ds. Lamping
heeft niet de indruk dat de kwestie
van de politieke gevangenen in In
donesië de kerk daar erg aan
spreekt. Het zijn communisten en
sympathisanten die gevangen zit-
Djakarta, een miljoenenstad. Java is "beangstigend vol".
ten, en de Indonesische samenle
ving heeft nog altijd een traumati
sche angst voor hun politieke be
doelingen. Een moeilijkheid is ook
dat deze mensen in hun vroegere
woonplaats niet meer worden
geaccepteerd.
Een gebied dat meer eigen bestuur
zou willen, is West-Irian. Voor de
Papua's zijn de Indonesiërs de "be-,
zettende macht", al spant Djakarta
zich wel in voor de ontwikkeling
van dit gebiedsdeel.
Wie het voor het eerst hoort zegt: wat
gek! Als hij wat minder loslippig
is kan hij in elk geval niet nalaten
te denken: dat is vreemd, dat be
grijp ik niet.
De naam van het feest, dat de joden
over heel de wereld in deze week
vierden, klinkt ons raar in de
oren: "Vreugde der Wet" of zoals
zij het zelf noemen: "Simchat
Thora":
Het woordje "wet" roept bij velen de
gedachte op van dwang, en aan
dwang hebben zij een hekel. Bij
wet denken velen aan een opge
legde orde, aan een beknotting
van eigen vrijheid. Daarom heb
ben velen de neiging de wet te
ontduiken, als het niet anders kan
dan onderwerpen zij zich eraan.
De meest ordelievenden zijn mis
schien in staat de wet hoog te ach
ten, maar voor bijna iedereen is
de verbinding van het woord wet
met vreugde onzinnig.
Als wij iets onzinnig noemen, dan
zegt die uitspraak meestal even
veel over onszelf als over de zaak
waarover wij ons uitsprekenals
ik iets onzinnig noem, dan erken
ik dat de zin mij ontgaat, dat
zoiets in mijn denkwereldje niet
past. Misschien is mijn denk
wereldje wel erg klein.
Soms is het goed op de wortels van
de woorden te lettenuit die'wor-
tels zijn ze gegroeid. Ons woordje
"wet" is gegroeid uit het woord
"weten". Het betekent oorspron
kelijk: datgene watje nodig moet
weteij., een minimum aan kennis
datje nodig hebt om niet hals over
kop te verongelukken
Zo leert moeder aan haar kleuter:
niet van de stoep afwachten op
mamma voor wij oversteken. En
vader leert aan een zoontje, hoe
hij een mes kan vasthouden zon
der zich meteen te snijden. Op die
manier hebben wij allen als kind
geleerd wat wij moesten weten,
kort samengevat: de wet en om
dat wij ons aan die levenbe-
schermende aanwijzigingen
houden zijn wij nog niet vermor
zeld door een autobus en zitten al
onze vingers nog aan onze twee
handen.
Voor Israël heeft het woordje
"thora" zo'n betekenis: levenbe-
schermende aanwijzing. En
daarom vieren zij het feest:
vreugde der wet; wij zouden niet
kunnen bestaan, als de Eeuwige
niet gesproken had.
Er zijn méér gevaren dan het
grommende monster van een
vrachtauto, of het scherpe lemmet
van een mes. Daarom kunnen
sommige joden het niet laten rond
te dansen met de heilige boekrol,
die de woorden van de Almach
tige voor zijn mensen bewaart.
Al klinkt het eerst vreemd in onze
oren, misschien is het voor ons
vandaag toch niet zo gek ons af te
vragen: is er geen reden voor ons
om blij te zijn als God een woord
voor ons heeft?
Voor mij mogende vraagtekens
achter de titel wel weg.
J.M. VLIJM
Minderheid
Indonesië is een islamitisch land,
80 procent leeft bij de Koran, 10
procent belijdt de christelijke
godsdienst.
Ds. Lamping: "Contacten tussen
beide religies zijn er niet. Ze be
staan gewoon naast elkaar. Op
overgangen van de ene naar de an
dere godsdienst moet je je niet ver
kijken. In Indonesië, waar vrijheid
van godsdienst is, wordt iedereen
geatht totr een monotheïstische
godsdienst té behoren. En de islam
en het christendom zijn dat.
Er zijn plaatsen waar het econo
misch, maatschappélijk en politiek
gewoon van belang is, christen te
zijn. Zoals andere plaatsen een uit
gesproken islamitisch stempel
hebben. In wat men dan écht in zijn
hart is, zou de oude adat nog wel
eens kunnen doorwerken.
De minderheidspositie van de
christenen betekent niet, dat de re
gering geen rekening met ze houdt.
De Indonesische Raad van Kerken
is een uiterst belangrijk orgaan
voor rechtstreeks overleg".
Uitersten
Java is overbevolkt. "Beangstigend
vol", zegt ds. Lamping. West-Irian,
is leeg. De plaatsen liggen langs de
kust.
In Djakarta was het smoorheet.
Maar in het centrale bergland van
Irian heerste een puur Hollandse'
herfst m^t regen en mist, zodat je 's
nachts onder drie dekens moest
kruipen.
Zo is dit enorme eilandenrijk, met
zijn schat aan culturen en zijn wan
kele gang naar een eigen identiteit,
vol van bizarre tegenstellingen.
Een naar getal onaanzienlijke kerk
moet daarin staande 2ien te blijven.
Ds. Lamping heeft dan ook alle be
wondering voor de jonge predikan
ten die onder moeilijke omstan
digheden met wegcijfering van ei
gen belangen het vormingswerk ter
hand nemen.
Zending is assistentie geworden.
De Nederlandse kerk wil die
.blijven verlenen zolang de over
zeese kerk erom vraagt.
S. J. DE GROOT
LEIDERDORP - Deze week is in de oude Dorpskerk van Leiderdorp
die al een aantal jaren geleden werd gerestaureerd, het zeventiende-
eeuwse meubilair geplaatst. Daarmee heeft de kerk ook een andere op
stelling van stoelen gekregen, die nu zowel in de lengte als in de breedte
staan, met de aan een pilaar bevestigde kansel als centraal punt.
De fraaie eiken preekstoel, in Gouderak gerestaureerd, komt uit het
Noordhollandse Opmeer, waar de kerk buiten gebruik werd gesteld. Het
bijbehorende doophek staat er niet omheen, maar is aan weerszijden van
de preekstoel tussen de pilaren geplaatst. Ook de oude luifelbank, even
eens gerestaureerd, staat weer onder het hoge raam in de achtergevel.-
Morgen kan ieder het resultaat van de nu voltooide restauratie zien. In
afwijking van wat in het kerkblad staat vermeld, gaat niet ds. Geursen
maar ds. Knorth in de morgendient voor. Zij hebben hun beurt geruild
om ds. Knorth, die de predikant van de Dorpskerk is, de gelegenheid te
geven als eerste de "nieuwe" kartsel te gebruiken. Ds. Geursen was
bereid, de twee morgendiensten in de Scheppingskerk van.hem over te
Koster Soek vroeg ons, speciaal te vermelden dat met ingang van mor
gen de hoofdingang van de kerk (aan de Hoofdstraat) weer wordt ge
bruikt.
In de Scheppingskerk te Leiderdorp wordt morgenmiddag om 5 uur
een jongerendienst gehouden onder het thema "Wie zegt wat goed is?",
waarin ds. Xj. Doesburg voorgaat en lcoor en combo "Rising Hope" uit
Hazerswoude medewerking verlenen.
Vanavond om 7 uur verleent de jongerengroep The Lord' Folks mede
werking aan een eucharistieviering in de kerk aan de Herensingel in Lei
den over het thema "Dankbaarheid".
De afdeling Leiden van de Rk Vrouwenbeweging (onderafdeling van
het NKV) viert mórgen, méde ter gelegenheid yan het 30-jarig bestaan, de
jaarlijkse "Maria-moeder-ochtend" met een mis om half 9 in het An-
tonius-clubhuis (Mare); een ontbijt,,een dia-vertoning over een "genade-^
oord van Maria", zang en muziek. De muziekgroep "The Combo Kings"
verleent medewerking.
De kerken, geloofsgemeenschappen en bijbelorganisaties die zijn aan
gesloten bij de Raad voor contact en overleg betreffende de Bijbel houden
volgepde week voor het eerst een "Bijbelweek voor geheel Nederland".
Het doel is, de betekenis van de bijbel in allerlei verbanden aan de orde te
.stellen, met als motto: "De bijbel een boek om te vieren". Overal worden
bijeenkomsten gehouden en alle publiciteitsmedia (krant, radio en tv)
doen mee. De pastores is gevraagd, de diensten van morgen op deze
actieweek af te stemmen.
Hervormde Kerk: beroepen te Alblasserdam E. K. Teygeler Katwijk
aan den Rijn; bedankt voor Zwijndrecht G. van Hoogstraten Pijnacker,
voor Kinderdijk H. Smit IJsselmuiden, voor Lemmer A.'Bakker Dalfsen,
voor Sleeuwijk C. van Dorp Aartswoud, voor Terhijede. (ZH) W. Oosterwal
Zevenhuizen (Gr.); aangenomen de benoeming tot geestelijk verzorger
van "Bornoord" te Beetsterzwaag L. Oost Alphen aan den Rijn - Zwam-
merdam (Hooge Burch).
LEIDEN-Herv. Gem.: Hoogl.kerk 10ds
Oost te Leiderdorp, 11.45 oec. studen-
tendienst; Marekerk 10 ds De Jong, 5 ds
Blenk Woubrugge; Maranathakerk 10 ds
v Achterberg en ds Koolstra, avond
maal; Bethlehemkerk Driftstraat 10 ds
Steenstra, opendeurdienst, mmv Revi
val Singers; Vredeskerk 10 dr Lamping;
Merenwijk 10 pastor Van Well; Waalse
kerk 10.30 ds Ribs; Acad. Ziekenhuis 10
dsBrederveld; Diac.huis 10.30ds De Vos
Katwijk; jeugdkapel G. Herder O. Vest
10.30 hr Faas; Petrakerk Sur.straat 10.30
hr Steenbergen, dienst voor doven; psy
chiatrisch ziekenhuis Endegeest 9 prot.
dienst, 10 rk dienst. Geref. Kerk:
Zuiderkerk 10 en 5 ds Sijtsma; Pe
trakerk 10 en 5 ds Hortensius; Oude Vest
10 ds Heemskerk O.geest, 5 ds Koolstra;
Mar.kerk 10 ds Koolstra en ds v Achter
berg, 5 ds Heemskerk; Bevr.kerk 9 en 5
ds Bovenberg; Groenh. 10 ds Flinterman
Den Haag. In alle diensten avondmaal.
De Mirt 10 hr v. d. Velden; Mierennest 10
hr Venema; Merenwijk 10 pastor v. Well;
Petrakerk Sur.str. 10.30 hr Steenbergen,
dienst voor doven. Dolerende Noodge-
meente Groot Leiden (Pieterskerkstraat
1): 9 dr. Spelstra Woubrugge, 5 dr. Zee-
gers A.dam. Geref. Kerk Vrijg. (Heren
gracht 70): 10 en 5 ds Gootjes. Chr. Geref.
Kerk (Steenschuur 9): 10 en 5 ds Wubs
Noordscheschut. Geref. Gem. (N. Rijn):
10 en 4.30 ds Boogaard. Geref. Gem. in
Ned. (Bethl.kerk Driftstraat): 11.30 en
5.30. Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerk-
gracht): 10.15 ds Happee. Remonstr.
Doopsgez. Gem. (Pieterskerkstraat 1):
10.30 ds Kuipers. Baptistengemeente (O.
Rijn 3): 10 ds v. Mameren. Evang. Chris
tengemeenschap (Middelstegracht 3): 10
hr. Dikkes. Zendingswerk Midder-
nachtsroep (Zoeterw.singel 21): 5 nam.
hr. v. d. Keur. Evangeliecentrum Zijl
singel 2: zondf 9 en di. 8 hr. Zylstra. Pink
stergemeente (O. Rijn 3): 3 evang.
Scheffers. Leger des Heils (Hooigracht):
10 en 7.30. Nieuw Apost. Kerk (H.
Rijndijk 24): 9.30 en 4 wp. 8 Christian
Science (Steenschuur 6): 10.30. Kerk van
J. Chr. v. d. Heiligen der L. Dagen
(Steenschuur 6): 10.15. Oud Kath. Kerk
(Zoeterw.singel): 10. Vrij Kath. Kerk
(Vreewijkstraat): 10.30. Rooms-Kath.
kerken: Merenwyk zat. 7, zond. 10;
Haagweg zt. 7^ond. 9, 10.45, 12 en 6.30;
Steenschuur fat. 10 en 7, zond. 8.30, 10,
11.30, 6 en 7; Lammenschansweg zat. 7,
zond. 9,10.30,12 en 6; zat. 7, zond. 9.30 en
11.30; Boshuizerlaan zat. 7, zond. 9.30 en
11; Herensingel zat. 7, zond. 8.30, 9.30 en
11.
ABBENES - Herv. Gem.: 9.30 ds D,en
Harder.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem.: 10
ds Wolthaus, avondmaal, 7 ds Nicolai.
Geref. Kerk: 10 ds. v. Harmeien, 6.30 ds 't
Hart. Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 7 ds
De Graaf Utrecht. R.K. Kerk: zat. 7,
zond. 7.30 en 10.30.-
ALPHEN AAN DEN RIJN - Heiv.
Gem.: Adventk. 10 ds Bogers, 6.30 ds
Samsom R.dam; Kruisk. 10 ds Hane-
maayer; Opst.kerk 10 ds Stelwagen
Boskoop, 6.30 ds Hanemaayer; Nabij 10.
jeugdkapel; G.H. Kerk 9 dr. v. Santen;
De Bron 10.30 dr v. Santen 6.30 ds v. d.
Ree; Ashram-college 9.30 ds Hoogen-
dyk; Oudsh.weg 10 ds Oort; Sionsk. 9.30
ds Verploeg, 6.30 ds Stelwagen Bos
koop. Geref. Kerk: Mar.kerk lo ds 't
Hart, 6.30 ds Vree; Salv.kerk 10 ds Vree,
6.30 ds v Harmeien; G.H.kerk 10.30 en
6.30 ds De Ruiter; In Salv.- en G. H.kerk
avondmaal. De Bron 9 ds Oost, 10 ds v. d.
Ree, 6.30 ds v. d. Ree. Geref. K. Vrijg
8.45 diensC 6.30 ds Borgdorff. Geref.
Kerk Vrijg. Buiten V.: 9.30 en 4.30 kand.
Sayer Zoetermeer. Chr. Geref. Kerk: 9.30
en 4.30 ds De Jong Driebergen. Oud Ge
ref. Gemeente: 9.30 en 4, do. 13 okt. 7.15
ds v. Rooyen. Baptistengemeente: 10 en
6.30 ds Koekkoek; Noord (Sportlaan) 10
ds Agtereek. Volle Evang. Gem. (school
Preludeweg): 10 hr. De Jong. Leger des
Reils: 10 en 6.30 uur. Remonstr. Kring:
10 ds Blaauw, Leiden. Moluks Prot.
Kerk: 6 nam. ds Tomasoa, avondmaal.
Moluks Evang. Kerk: 11 ds Sitanala.
R.K. kerken: Bon. kerk zat. 7, zond. 8.30,
10 en 11.30; Piuskerk zat. 7, zond. 9,10.30
en 11.45; De Bron zat, 6.30, zond. 9 en
11.30.
BENTHUIZEN - Herv. Gem.: 9.30 hr.
Henzen Leiderdorp, 6 ds v Abma
Poortvliet. Geref. Gem.: 9.30 leesdienst,
7 ds Boogaard, Leiden wo. 12 okt. 7.30 ds
v Haaren Amersfoort.
BODEGRAVEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 10 ds Richter, 6.30 ds Droogers;
Salv. kerk 10 ds De Vreugd, 6.30 ds De
Vreugd, jeugddienst; Bethl. kerk 10 ds
Droogers, 6.30 ds Richter. Geref. Kerk:
10 en 6.30 hr Tenyenhuis, Alphen.
BOSKOOP - Herv. Gem.: 9.30 ds De
Leeuw, Maarn, 5 jeugddienst in Geref.
kerk, ds Veldkamp, Den Haag; De Stek
9.30 ds Omta. Geref. Kerk: 9.30 ds Dijk
stra, 5 zie herv. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en
4.30 kand. Oosterbroek. Geref. Gem.:
9.30 en 6. opwekkingsgemeente (Con
cordia): 9.30. Verv. v. Gelovigen (Nieuw-
straat): 9.30 en 5. R.K. kerken: kerk zat. 7,
zond. 8.45 10 en 11.30; Ontmoeting zat.
5.30, zond. 10.30.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem.: 9.30 en
6.30 ds Geertsema avondmaal. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds Versluys avondmaal.
R.K. Kerk: Anker zat. 7, zond. 8.45 en
11.15; Bernardus zond. 10; dorp zat. 7,
zond. 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gem.: 10 ds v.
Bruggen, 7 ds Rothfusz. Geref. Kerk 10
mevr. Leitner Nieuw-Vennep, 5 hr. v. d.
Werff Voorhout. Chr. Geref. Kerk: 10
leesdienst, 5 ds v. Mulligen Utrecht. R.K.
kerk: Mart.kerk zat. 7, zond. 8.30, 10,
11.30 en 12.45; Jozefkerk zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30.
HOOGAMDE - Herv. Gem.: dr. v. Vliet,
avondmaal. R.K. kerk: zat. 7, zond. 10.
DE KAAG - Herv. Gem.: 10 ds Carstens.
R.K. kerk: zat. 7, zond. 8 en 10.
Katwijk aan den rijn - Herv.
Gem.: Dorpskerk 10 ds Teygeler, 6 ds
Vink; Ontm.kerk 10 ds Heijmans 't
Harde, 6.30 ds Carstens De Kaag. Geref.
Kerk: 9.30 ds Vrolijk, 5 ds v. d. Horst.
r.K. kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Henu Gem.: N.
Kerk 10 ds Catsburg, 6 ds Teygeler; O.
Ichthus 10 ds Bouman sr., 5 ds Hovius;
Pniëlk. 9.30 ds Vroegindewey, 6 ds.
Boer; Gr. v. Pr.sch. 10 ds Vink; Overduin
2 ds Baas. Geref. Kerk: Vr. kerk 10 ds v.
Halsema, 5 ds Vrolijk; Tr. kerk 10 ds v. d.
Horst, 5 ds v Halsema. Geref. Kerk
Vrijg.: 10.15 ds Hoff, 3.30 ds Zomer. Ge
ref. Kerk Vrijg. Buiten V.: 8.45 ds v. d.
Berg, 7 ds Roukema. Chr. Geref. Kerk:
10 en 5 leesdienst. Geref. Gem.: 10 en 5.
Volle Evang. Gem. (Voorstraat 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: 10.30 hr Stroo, 7 ds Swierts. Geref.
Kerk: 9 en 7 ds Swierts, nam. gez. dienst.
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk: Dorpskerk 10 ds Knorth 3 ds Bo
venberg Leiden, dienst met geestel. ge
handicapten; Hoofdstraatkerk 10 ds
Doesburg, 6.30 ds Geursen;
Scheppingskerk 9 en 10.30 ds Geursen, 5
ds Doesburg, jongerendienst. Bap-1
tistengemeente: 10 br. De Vries, 5 br.
Lourens, zat. 7, bidstond. R.K. kerk: zat.
7, zond. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN - Herv. Gem.: 9.30 ds De
Vree. Geref. Kerk: 9.30 ds Los, 7 mr.
Reugebrink, Leiderdorp. R.K. kerk: zat.
7, zond. J7.30 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gem.: grote kerk 10 ds
Brokerhof Voorhout; Pauluskerk 10 ds
De Gelder, 7 ds Goverts N.-Vennep. Ge
ref. Kerk 10 ds De Wit, 5 ds v Hall Zand-
voort. Geref. Kerk Vryg.: 10.15 en 4.30
ds. Simpelaar. Geref. Kerk Vrijg. Buiten
V.: 10.45 ds Schuurman, 5 dienst. Chr
Geref. Kerk: 10 en 4.30 ds v. Dijken. Ge
ref. Gem.: 10 en 4 ds Hakkenberg. Mar"'
rienburcht: maand. 8 ds Gravendeel,
evangelisatiedienst. Oud Geref. Gem.:
9.30 en 3 leesdienst, 13 okt. 7.30 ds v. d.
Poel. R.K. Kerken: Agatha zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30; Poelhuys zat. 7, zond. 9
en 11.30; Mariakerk zat. 7, zond, 8.30, 10
en 11.30; Engelbew. zat. 7, zond. 7.30',
9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gem.: 9.30 ds
Bronsgeest, 6.30 ds Bronsgeest Haarlem.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 dr Vlijm Lei-:
den. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds
Hamstra, beroepen pred. te Alphen. R.K.
kerk: zat. 7, zond. 7.30 9 en 10.45.
NIEUWVEEN - Herv. Gem.: 9.30 hr.
Kattenberg Voorschoten, 6.30 ds Brons-
geest Nieuwkoop. Geref. Kerk: 9.30 ds
Schouten Baambrugge, 7 kand. Esser.
R.K. kerk: zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Herv. Gem.: 9.3Ö ds
Goverts, 7 ds Den Harder. Geref. Kerk:
9.30 en 4.30 ds Wijngaarden. Chr. Geref.
K'erk: 9.30 en 3 ds Van Mulligen Veenen-
daal. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gem.: 9.30 ds. Ar-
keraats Katwijk aan Zee, 7 ds Sghrijver
Woerden. Geref. Kerk (Woerdense Ver
laat): 10 en 7 ds Nooteboom. R.K. kerk:
zat. 7.30, zond. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gem.: Voorstr.
10.15 dr. Jansen, 7 dr Jansen, zangdienst;
Hoofdstr. 10 ds Henkei Den Haag, De
Rank 10 hr Buitelaar Rotterdam, 3.30 ds
Droogers Bodegraven, 5.30 ds Mio 9 ds
Elgersma; v. d. Bergh-st. 11 ds Rebel.
Ned. Prot. Bond: 10.30 ds Zwartendijk
Den Haag. R.K. kerken: Binnen zat. 7,
zond. 8,10 en 11.30; Zee zat. 7, zond. 9,11
en 7; aula Boerenburg 11.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Gem.:
10 ds Elgersma; De Zilk 10 ds Kalkman.
R.K. kerk: Jozefkerk zat. 7, zond. 8,10 en
11.30; Viktorkerk zat. 7, zond. 8, 9.30, 11
en 6.
OEGSTGEEST - Herv. Gem.: Gr. kerk
10.30 ds Sasse; Pauluskerk 10 ds Ter
Linden; gem. centr. 10.30 ds v. d. Poel
Den Haag; gem.centr. 10.30 jeugdkerk,
hr. Robbers; Van Wyckerslooth 4.30 ds
Bouma Noordwijk. Gem.centrum 7 ds
Vegter. Geref. Kerk: 10 ds Vegter, zie
verder herv. Geref. Kerk Vryg.: 8.45 ds
Simpelaar, 4.30 leesdienst. Geref. Kerk
Vrijg. Buiten V.: geen opgave. R.K. kerk:
Will.kerk zat. 7, zond. 9, 10.30 en 12;
Bon.kapel zat. 6.30, zond. 9 en 11. Volle-
Evangeliegem. (gem.centr.): 4 hr. v. d.
Brugge.
OUD-ADE - R.K. kerk: zat. 7, zond. 8.30
en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem.: 9.30 ds Lalleman. Geref.
Kerk: 9.30 en 6.30 ds Helderman Bad
hoevedorp. R.K. kerk: zat. 7, zond. 8.15,
9.45 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN - R.K. ker
ken: P. Banden zat. 7, zond. 8, 9.30,11 en
12.15; M. Presentatie zat. 7, zond. 8, 9.30
en 11.
RIJNSATERWOUDE-Herv.Gem.: 9.30
en 7 ds De Kruyf. Chr. Geref. Kerk: 9.30
dienst, 2.15 ds Bouw.
RIJNSBURG-Herv. Gem.: gr.kerk 9.30
ds v. Hunnik Rhoon, 5 ds v. Niel; Bethel-
kerk 9.30 ds v Niel, 5 drs Kattenberg
Voorschoten. Geref. Kerk: Petrakerk
9.30 en 5 ds Damsma; Immanuelkerk 9,
10.30 en 5 ds Huisman; Mar.kerk 9.30 en
5 dr. v. Oeveren. Avondmaal. Geref.
Kerk Vrijg.: 10 en 5.15 ds Zomer. Chr.
Geref. Kerk: geen opgave ontvangen.
Evang. Christengemeente (aula mavo):
10 R.K. gemeenschap (aula
tuinb.school): zat. 1, zond. 10.30.
RIJPWETERING - R.K. kerk: zat. 7,
zond, 7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. Gem.: 9 ds Roth
fusz Hillegom, 10.30 hr. Goedhart
Nieuwkoop, 6.30 ds Overgaauw Val
kenburg. Geref. Kerk: 10 ds v. Santen, 5
ds Van Hall Zandvoort. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 5 ds Rebel. R.K. kerk: zat. 7,
zond. 8, 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gem.; 9.30 en 6.30 ds
Lindenburg. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds
Bezemer, avondmaal. R.K. kerk: Lan-
geraar zat. 7, zond. 8, 9.30, 11 en 12.15;
dorp 9 en 12.
VALKENBURG - Herv. Gem.: 10 ds
Overgaauw, 6.30 cfs Batelaan Voorscho-
9.30 leesdienst, 5 ds Hoff.
VOORHOUT - Herv. Gem.: 10 hr Hoffe-
naar. R.K. kerk: zat. 7, zond. 9, 10.30 en
11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 10 ds Wagenvoorde Leiden; aula
NH 9.30 ds Meijering; clubgebouw Mo
lenlaan 10 jongerendienst. Geref. Kerk:
8.30, 10.30 ds De Zeeuw avondmaal 8.30
ds De Zwart avondmaal, 5 ds De Zeeuw;
aula NH 9.30 ds'Meijering. Geref. Kerk
Vrijg.: 10 en 4 ds Houwen, Spakenburg.
R.K. Kerken. M. Godskerk zat. 7zond. 8,
10 en 11.30; Laurentius zat. 7, zond. 8.30,
10.30 en 12; aula NH 11.
WADDINXVEEN - Herv. Gem.: Brug-
kerk 9.30 ds Van 't Veld Ede, 6.30 ds Ver
boom; Hoeksteen 9.30 ds v. d. Heuvel,
6.30 ds Van 't Veld; Bethelkerk 9.30 ds
Verboom, 5 ds v. d. Heuvel; Im
manuelkerk 10 en 5 ds Hulst. Geref..
Kerk: Kruiskerk 10 ds Modderaar, 5 ds v.
d. Berg; Ontmoetingskerk 10 ds v d
Berg, 5 ds Modderaar. Oud Geref. Gem.:
10 en 6.30. Chr. Afgesch. Gem.: 9.30 en 5
ds Verloop. Volle Evang. Gem. (Lin-
degaarde 17a): 9.30 hr v. d. Heijden. R.K.
kerk: Ontm.kerk zat. 7, zond. 8.45,11.45
en 7; Viktorkerk zat. 7, zond. 10.
WARMOND - Herv. Gem.: 10 en 5 ds
Den Tonkelaar. R.K. kerk: zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR - Herv. Gem.: 8.30 ds
Tukker, 10.15 ds Van Leusden Leids-
chendam, 4.30 ds Tukker, 7 ds Wiersma
(om 10.15 en 7 avondmaal); Kievietkerk
10 ds Wiersma avondmaal; Messiask. 10
ds v. Zanten, avondmaal. Geref. Kerk: 10
en 5 ds v. d. Meulen; Zuid 10 en 5 ds v. d.
Kamp. Ned. Prot. Bond: 10.30 ds Jon
kers Den Haag.
WOUBRUGGE - Herv. Gem.: 9.80 ds
Blenk, 6.30 ds Lefeber. Geref. Kerk: 9.30
en 6.30 kand. Korf. R.K. Kerk; zat. 7,
zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem.: 9.30 ds
Lefeber te Alphen. Geref. Kerk: 9.30 en 7
dr. Wind, Leiden. R.K. kerk: zat. 7, zond.
9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gem.: 10 ds
Schoch, R.K. kerken: Janskerkzat. 7.30,
zond. 9.30; Chr. D. kerk zat. 7, zond. 8.30
en 10; Meerburg Rijndijk zat. 7, zond. 10
12 en 6.
ZWAMMERDAM - Herv. Gem.: 10 en
6.30 ds Mostert. Geref. Kerk: 10 ds v d
Heiden, 6.30 ds Mooy Gouda.
