Koning Petaio heeft
een stok gekregen...
'Legali
satie
voor
name
stap...'
Tindemans
Koko Petaio heeft de eerste
stappen al ondernomen. Na
mens zigeunerorganisaties
uit Nederland, Belgie, Frank
rijk, Italië, Engeland en Zwit
serland stuurde hij een paar
dagen geleden een brief aan
premier Tindemans van Bel
gie. Met het dringende ver
zoek de zigeunerfamilies Pe-
trebos en Modest in Antwer
pen en Brussel de Belgische
nationaliteit toe te kennen.
„De la'atste weken ging het",
vertelt Koko vol wrok. „maar
jarenlang zijn die families om
de 24 uur opgepakt, gepest en
als gekken van Brussel naar
Antwerpen, en omgekeerd,
gestuurd. Ze kregen nauw
elijks slaap. En die families
leven al vijftig jaar in-
Belgie!"
De 35-jarige Koko Petaio
schetst dan het beeld, dat hij
graag voor zich en zigeuners
overal zou zien. „We willen bij
elkaar zijn, niet assimileren,
wel integreren. Van hoge
rhand mag niet worden ge
zegd, de zoon daar, de vader
daar, de broers weer ergens
anders. Een eigen terrein,
waarop we huizen kunnen
bouwen, de kinderen op
school, wij werken. Dat zeg ik
al een paar jaar, maar we
krijgen de kans niet.
Niemand van ons niet, in geen
enkel land".
Spreekt Petaio met bouwen en
werken nu over zijn familie
op het terrein aan de Rode
Kruisstraat of over de zi
geuners in het alge
meen?!,,Echt, ik spreek voor
velen. Veel zigeuners willen
dat. Maar het wantrouwe-
n is zo groot".
Honderd jaar
De familie Petaio - al meer dan
honderd jaar in Nederland en
in het bezit van een Neder
lands paspoort - voert na ja
renlange omzwervingen een
gevecht met de gemeente
Amsterdam over een ves
tigingsplaats. Amsterdam
voelde niets voor de huidige
plaats aan de Rode Kruis
straat en ook niet voor een
plekje in Buiksloterdijk.
Maar GS van Noord-Holland
verklaarden het besluit van
de gemeente, dat de Petaio's
gencentra moest gaan wonen,
nietig. De gemeente tekende
weer beroep aan bij de Raad
van State en nu is het wachten
op een uitspraak. Wachten,
dat zeker nog een jaar gaat-
duren.
„Maar ik begrijp het wel. Am
sterdam heeft bouwplannen
in Buiksloterdijk. Wij zitten
daar in de weg. Dus ga ik een
kort geding aanspannen,
waarin ik eis, dat de gemeente
Amsterdam in de tijd, die de
Raad van State nodig heeft
voor ee*i uitspraak, zich ont
houdt van bouwactiviteiten
op dat plekje. Als ik praat
over Amsterdam dan bedoel
ik niet eens zo zeer de bur
gemeester. De ambtenaren
maken hier de dienst uit, een
machtig lichaam. AZ, Alger
mene Zaken, daarmee moe
ten wij strijd voeren. Ik heb
burgemeester Polak in een
lang gesprek uitgelegd, wat er
de laatste jaren is gebeurd, op
w^ke manier wij moeten
vechten met de ambtenaren
van Algemene Zaken. Maar
hij bleef bij het besluit van
Samkalden en tekende be
roep aan bij de Raad vart
State".
Acties
Op dat moment valt Paul van
Eeuwijk in.
Hy vecht aan de zijde van de
zigeuners; ontmoette Koko
bij de rellen op de
Nieuwmarkt en is sedertdien
te vinden in de buurt van de
zigeunerkoning.
„Ik zal je maar een voorbeeld
noemen over de houding van
Algemene Zaken. De rege
ring had dus bepaald, dat de
500 zigeuners in ons land deze
week drie dagen de tijd had
den, om zich aan te melden.
Nu zit er een aantal zigeuners
in hechtenis. We belden AZ
op met de vraag hoe dat nu
moest met deze mensen, op
welke wijze zij zich moesten
aanmelden. Het antwoord
was even eenvoudig als ont
hutsend: Het is niet nodig, dat
deze mensen zich aanmelden.
Ze zitten vast, daarmee is de
kous af. Het gaat notabene om
mensen, van wie nog moet
worden bewezen, ödat zij iets
hebben begaan. Gelukkig
hebben we via een advocaat
toch nog weten te bewerk
stelligen dat ze zich konden
aanmelden".
Muziek
Koko Petaio lacht. „We hebben
acties gevoerd. Speelse ac
ties. De politie komt met
schijnwerpers en diepladers
om zigeuners te deporteren,
wij komen met muziek. Ik
ben geen man van harde ac
ties, van geweld. Hoewel ik
niet bang ben voor geweld.
Ook zigeuners hebben maar
een leven, dat moet je goed
besteden. Maar nu er die ver
standige stap is genomen, de
gelegenheid is geboden om
zich aan te melden en moge-
lyk te laten legaliseren, nu
heb ik de stok waarop ik ja
renlang heb gewacht. De stok
om andere regeringen mee op
te porren.
Erste por
Die brief aan Tindemans was de
eerste por. Wat Nederland'
kan, kunnen andere landen
ook. Eerst de Benelux, dan
Duitsland en Frankrijk. Na
tuurlijk gaan we geen acties
voeren in Duitsland. Daar
worden in de zeer naaste toe
komst zelfs de konijnen afge
schoten. Nee, daar moeten we
maar geen grappen uithalen.
En Frankrijk is niet zoveel be
ter. Daar zijn bij de grens ook
n het zigeuners
volk met stokken op hun tes
tikels geslagen, uitgekleed en
met een stempel doorge
stuurd naar Belgie. Het gaat
slecht overal, economisch
slecht en dat betekent, ik zei
het al, vaak een ongemerkt
afglijden naar fascistische
k toestanden".
In maart van dit jaar deelde
Joop Glimmerveen van de
Nederlandse Volksunie in
Lelystad huis aan huis een
pamflet uit, waarin onder
meer stond: Wordt u het vol
gende slachtoffer van ste
lende en plunderende zi
geuners?
Dit naar aanleiding van de
komst van de familie Roma
nov in Lelystad. Het besluit
van landdrost Han Lammers
deze uit Duitsland geschopte
familie van tachtig
model-onderdak en andere
voorzieningen te verstrekken
in Lelystad, lijkt tot succes te
leiden. Er zijn geen klachten,
een deel van de Romanov-
mannen heeft inmiddels
werk gevonden.
Papier
In de caravan gaat Koko Petaio
verder: „We zullen nu eerst
wachten op een antwoord van
Tindemans. Eventueel voe
ren we actie. Iedereen kan
smakelijk lachen om de ko
ning der zigeuners, maat bin
nen de korste keren kan ik
duizenden cara
vans in Brussel hebben.
Uiteindelijk zal in de Raad van
Europa de oplossing moeten
komen. Nederland zal daar
politieke druk moeten uit
oefenen, vooraan moeten
staan. Al jarenlang staat het
zigeunerprobleem op de
agenda, maar iedereen loopt
er met een grote boog om
heen. Het is toch te gek. Ik wil
wel zeggen, dat we ook actie
plannen hebben als het in de
Raad niet tot besluiten komt.
Er zal toch een lijn moeten
worden gevolgd in Europa"
Het ideaal van Koko is een pa
pier, waarmee de zigeuners
tenminste vrij kunnen reizen.
Nu Nederland legalisatie
overweegt, zou dat kunnen
inhouden dat de ongeveer 500
zigeuners, die zich hebben
aangemeld tezijnertijd over
een document kunnen be
schikken.
„Er zijn een aantal mogelijk
heden. Een statenlozen-
paspoort waaraan een ver
blijfsvergunning van bij
voorbeeld een jaar is vast
gekoppeld en eventueel een
werkvergunning, of een
vreemdelingenpaspoort of
een politieke status; een a-
asiel of b-asiel. Wij willen
graag wat stabielere papieren
voor de mensen, met een sta-
tenlozenpas moeten ze straks
voor alle landen, waar ze naar
toe willen, weer een visum
aanvragen. Ze hebben dan
een papier, staan geregi
streerd, kunnen legaal rijbe
wijzen krijgen, auto's op hun
eigen naam laten zetten, ze
ker. Maar als ze willen reizen,
en dat doen zigeuners nu
eenmaal veel, begint het ge
donder weer, zeker buiten de
Benelux".
Haken en ogen
Koko spreekt over de moeilijk
heden met het reizen, maar
voorlopig liggen ook binnen
onze grenzen nog wat haken
en ogen: Waar moeten de zi
geuners, die zich hebben aan
gemeld, straks komen te staan0
De grote man is er kort over:
„De gemeenten moeten met
de billen bloot. Zeker na 1 ja
nuari als de overheid samen
met GS in elke provincie uit
maakt waar en hoe. Vonhoff
heeft als burgemeester een
mooi voorbeeld gegeven. Het
rijk betaalt, hij zal de ruimte
creeren. Maar ey zullen an
dere burgemeesters zijn die
niet zo blymoedig reagereh.
Nu hebben de gemeenten r\og
het recht te bepalen of iij zi
geuners binnen de poort wi^
len hebben of niet. Straks
wordt dat anders. Ik vind ook
dat meneer Van der Louw
met zijn mooie snor maar
eens uit z'n donkere kamer
moet komen. Even laten zien
tot welke partij hij behoort en
wat zijn visie op dit leven is.
Socialist zijn schept verplich
tingen.
„Zeker nu hij in het comité van
aanbeveling zit", zegt Paul
van Eeuwijk.
(Op 4 juni werd de stichting
ROM geboren. In de doelstel
lingen onder meer: belangen
behartigen van de Europese
zigeuners in materiele en
ZATERDAG 8 QKTOBER 1977
AMSTERDAM Het donker
hangt al een tijd. tussen de ca
ravans, als Koko Petaio zich
verontschuldigt: „Je hoort
het, ze hebben me nodig".
Voor de wagen van de koning
vonkt een hoogopgelopen ge
sprek in het Romi, taal der zi
geuners, alle kanten op.
De kris-kras-conversatie dooft
voor heel even, als Koko
praat, daarna begint het
teugelloos stemmenspel op
nieuw. De Franse zigeuner
familie in wrakke automo
bielen, aangekomen op het
tèrrein aan de Amsterdamse
Rode Kruisstraat, waarde Pe-
talos zitten vastgepind,
weet niet wat ze moet doen.
's Middagy was de groep in Al-
mere geweest, vers uit Frank
rijk. Om zich te laten in
schrijven, want dat kon de af
gelopen dinsdag, woensdag
en donderdag.
Inschrijven met uitzicht op een
voorlopig, maar gelegaliseerd
verblijf.
Maar in de Flevopolder stuitten
ze op een andere familie, de
laatste maanden ook van hot
naar her geschopt en van me
ning, dat er op haar erbarme
lijke terreintje geen plaats
Grote onenigheid, die uiteinde
lijk uitmondde in een vertrek
van de Franse familie naar
Amsterdam. En daar stonden
ze nu in het schijnsel van de
koplampen. Te laat om zich
nog in Amsterdam te laten in
schrijven. De vreemdelin
genpolitie was al naar huis, de
kansen leken verkeken.
Maar Koko Petaio, de actieve
regelaar had bij onze aan
komst 's middags al luid door
een telefmon gesproken, die
naast zijn caravan in de
openlucht stond.
„Ik had het al geregeld", zegt hij
later lachend, als het rumoer
wat is verstomd. „We hebben
afdrukken gemaakt van aan
meldingsformulieren. Straks
gaan we naar de politie, laten
uur en datum er opzetten,
plus handtekeningen voor
ontvangst. Dan zitten we ge
dekt, dan kan niemand grap
jes met ons uithalen. Dan is
ook die Franse familie binnen
de termijn, die de overheid
heeft uitgedacht, aangemeld.
Je begrijpt, ik moet nu met
die mensen naar het bureau".
Crisis
Koko Petaio, Royal Gypsy of
the world, had ons al verteld
dat hij blij was met de beslis
sing van de regering om via
aanmelding tot een mogelijke
legalisatie te komen. „Voorwl
in deze tijd een voorname
stap".
„We leven in de crisisjaren, met
bijna 250.000 werklozen. Er is
eerder zo'n tijd geweest, voor
de oorlog, de tijd dat het fas
cisme macht kreeg. Dat heeft
geleid tot een oorlog, waarin
miljoenen zigeuners zijn
•vermoord. Je hoeft maar om
'je heen te kijken om te weten
wat er nu weer in Duitsland
aan de hand is. Ik wil niet zeg
gen, dat zoiets ook hier zal
komen, maar wanneer de
economische toestand ach
teruit loopt begint iedereen,
misschien onbewust, aan zijn
eigen tuintje, werk en geld te
denken. De buitenljnders.
moeten dan maar weg. God
zijdank zitten we in een goeie
socialistische staat. Ik hoop
dat Den Uyl niet te veel door
de knieen gaat voor de
CDA'ers. We hebben slechte
ervaringen met de katholie
ken door de eeuwen heen. Al
voor de oorlog hadden de ka
tholieken een soort regi
stratiekamer opgezet, dos
siers laten aanleggen voor
homofielen, woonwagenbe
woners, a-socialen! Je weet
wel, dat soort mensen. 'Ook
nu zijn er gevaarlijke ontwik
kelingen, /de centrale com
puterregistratie in Heerlen,
ook zoiets. Ik heb de minis
ters van Binnenlandse Zaken
en Justitie aangeklaagd. Pa
pieren waarop staat neger,
Chinees, zigeuner; dat- mag
niet. We worden er als ras uit
gelicht, gediscrimineerd. Ik
ben Petaio, dat is Jansen. An
ders moet het niet zijn. Van
Doorn is een enorme vooruit
gang vergeleken bij Klompe.
Hij heeft iets teveel uit zijn
jeugd meegenomen, dat ge
tuigende. Toen ik destijds be
gon over die mogelijkheid
van aanmelding en registra
tie, zei hij aldoor: dat kan niet.
Maar ik heb doorgedramd,
twee jaar lang. Upteindelijk
met acties, voor het kantoor
van de Verenigde Neder
landse Gemeenten, voor Jus
titie en ga maar door. Het is
deze week toch maar afge
komen en die Nederlandse
stap is een voorbeéld voor-
andere landen.
Het is jammer, dat wy nog weer
moeten zorgen voor een
standplaats, dat wij ons moe
ten aanmelden. Een volk, dat
in de oorlog zo is uitgemoord,
heeft recht op een humani
taire behandeling. Dat bete
kent, dat de regering had
moeten zorgen voor die regi
stratie. Maar goed, we zijn
verder gekomen. En nu-
ga ik in Europa rondkijken".
Door Thom Olink
Links en rechts: Momen
topnamen van Koko Pet aio's ja-,
renlange strijd tegen de autori
teiten
immateriële 2in, kweken van
een tolerant klimaat, streven
naar gelijkberechting, enz. In
het bestuur ook Paul van
Eeuwijk en Koko Petaio. In
het comité van aanbeveling
onder andere de Rotterdamse
hoofdinspecteur van politie
Bouwe Kalma, de Am
sterdamse bioloogschrijver
Dick Hillenius, Han Lam
mers, Bram van der Spek,
Wim Polak en zijn collega
Andre van der Louw.)
Bijlever
Koko heeft Han Lammers, toen
hij nog in Amsterdam rond
waarde regelmatig aan de
paal genageld. Nu zit hij in-
het comité?
De koning lacht de caravan vol:
„Ja, de tijden zijn veranderd.
Een mens kan bijleren, an
ders gaan zien. Han Lammers
heeft bijgeleerd. Met de Ro
manovs heeft hij goed gehan
deld, prima".
Is het nu zo. dat het grote, li
chaam, het West-Europees
Zigeuner Comité, dat ook de
brief naar Tindemans ver
stuurde, plannen maakt, ac
ties voorbereidt, lijnen uitzet?
Deze keer krullen slechts zijn
lippen: „Kyk, de plannen
worden hier gemaakt in Am
sterdam. Om preciezer te zijn
aan de Rode Kruisstraat, in
deze caravan. Je kunt zeggen,
dat zoiets niet democratisch
is. Maar ik geloof, dat wij het
overzicht, de macht en de er
varing hebben om de taktiek
te bepalen. Nee, het zenuw
centrum van dat West-Euro
pees Zigeuner Comité
moet je hier zoeken".
Beoordeling
Keren we even terug naar de
Hollandse toekomst. Koko
wacht de rest van de zin niet
af: „We willen inspraak over
de toekomstige vestigings
plaatsen, in elk geval geen
ghetto's. De familie's moeten
apart kunnen staan. We hoe»-
ven geen aparte school en
geen aparte kerk. We willen
de kans te leren lezen en
schrijven en later moge.'lijk
scholing voor een baan. We
eisen niet veel bijzonders. Je
kunt nu toch nauwelijks een
zigeuner kwalijk nemen als
hij van de weg raakt? Wie
geen baan heeft, geen geld,
moet wel eens stelen. Dat was
toch zo in de oorlog? Bij iede
reen. Toen het eten hier en
daar op was probeerden de
mensen toch ook andere dan
de gangbare manieren om
wat in de pot te krijgen. De
diepe oorzaken van alle el
lende liggen in de beoorde
lingen van.de zigeuners. We
Willen niet naar de Stel-
lenweg, omdat de mensen
daar geen zin hebben naar ca
ravans te kijken. Het uitzicht
vanuit hun raam mag niet
worden bezoedeld. Driekwart
van de mensen is daar amb
tenaar, de vooroordelen lig
gen huizenhoog opgestapeld.
En voordat daar verandering
in komt! Hier bij de Rode
Kruisstraat, tussen de arbei
ders zijn we geaccepteerd.
En dan, luider: „In januari heeft
hoofdinspecteur Schreur van
de kinderpolitie gezegd, dat
sedert de komst van zi
geuners naar het kamp aan de
Basisweg het aantal diefstal
len snel was opgelopen. Een
enquete onder alle poli
tiekorpsen in de regio Am
sterdam, die kort daarna werd
gehouden, ontkrachtte deze
beschuldiging helemaal.
Maar de publieke opinie was
alweer een ietsje verscho-
Hoop
De hoop bij Koko Petaio en zijn
volk op internationale verbe
tering van de situatie wordt
gevoed door de stap, die Ne
derland nu heeft ondemo-
„Met het opnemen van 450 zi
geuners, gevoegd bij de '901)0
families, die Zweden destijds
heeft opgenomen en ver
zorgd, samen met gunstige
maatregelen in Noorwegen
en Denemarken, moet het in
de Raad van Europa te doen
zijn om landen als Frankrijk
en West-Duitsland te overtui
gen. Dat zijn de die-hards.
Willen ze niet, dan komen er
harde acties. Geen geweld,
maar een hoop last. De op
richting van dat West-Euro-
pese Zigeuner Comité in het
afgelopen weekeinde bete
kent, &dat krachten worden
samengesmeed. Het water
staat ons tot aan de lippen.
Maar ik kan weer vooruit. Als
ik vroeger in het buitenland
klaagde, was het antwoord al-
tyd: Jij hebt een Nederlands
paspoort, wat doet je eigen
land dan? Nu heb ik die lange
stok; ik kan zeggen: Neder
land heeft wat gedaan".
Als we in het schijnsel langs die
enelpomp op het terrein lo
pen - nachts feesten hier de
ratten" - laat Koko een vers
telegram zien. Han Lammers
verbiedt de zigeuners verder
in de buurt van Almere te
staan.
„Terecht", zegt Koko, „ze gin
gen daar kapot. Echt kapot".
