Strindbergs 'De Vader'
maannemelijk melodrama
PAR ADI JSEI LAND
TMIFEIL
DINSDAG 27 SEPTEMBER 1977
VARIA
PAGINA 21
;o
Harlingen is een mooi gecon
serveerd oud stadjewaarover
burgemeester De Haantijdensde
Vesldijkwandeling na afloop van
de uitreiking van de Anton-
Wachter-prijs waarover ik u gis
teren al verteldeopmerkte: ,Zo'n
stadje heeft meer zorg nodig dan
de gemiddelde vrouw". Om er
achter te komen of hij inderdaad
met kennis van zaken kon spre
ken heb ik hem beleefd gevraagd
of hij met een gemiddelde vrouw
was getrouwd, maar toen bleek
dat hij meer had gesproken van
uit zijn kennis van het stadje
Harlingen.
Ik ben altijd wel gevoelig voor dat
soort historische wandelingen
lajigs geboortehuizen en pleister
plaatsen van beroemde lieden.
Eerst kwamen we langs de
Zuid-Oostersingel 35, de ouder
lijke woning van Simon Vestdijk,
vanwaar hij Anton Wachter in
Terug naar Ina Damman" zijn
bijna dagelijkse wandeling naar
de Rijks Hogere Burgerschool liet
maken. Weliswaar langs straten,
grachten, parken en havens met
gefingeerde namen in het even
zeer gefingeerde .fiahringen"
maar toch zo duidelijk beschre
ven dat het geen moeite kost ze te
traceren: dit is het huis, dit is de
muur, etcetera.
Hier liggen zijn honderdduizen
den voetstappen, denk ik dan,
weliswaar onzichtbaar en over
woekerd door miljoenen
voetstappen i>an anderen, maar
eens, misschien over vijfhonderd
jaar, zal er een footprinter
worden uitgevonden waarmee de
afdrukken van Simon Vestdijks
kinderschoentjes tussen die mil
joenen andere feilloos uitgevist
kunnen worden, en zelfs zicht
baar gemaakt, zodat onze naza
ten zijn spoor door het stadje dan
nog beter en nauwkeuriger kun-
volgen dan wij, die ons moe
ten behelpen met zijn aanwij-
zingen in de Anton-Wachter-n
Scheersalons
Het merkwaardige is, dat Vest
dijks geboortehuis in de Voor
straat 61a, het huis in Lanen 82,
waarin hij zijn kleuterjaren
doorbracht, en het huis aan de
Zuid-Ooster Singel waar hij als
jongen woonde, geen uiterlijke
kentekenen van hun beroemde
ex-bewoner dragen. Er is nu het
beeld van Anton Wachter.de stad
Harlingen heeft de tweejaarlijkse
Anton-Wachter-prijs ingesteld,
maar een drietal gevelstenen kon
er tot nu toe niet af. Hoe komt dat?
Bestaat er een haat-liefde-ver
houding tussen Harlingen ener
zijds en Vestdijk en zijn werken
anderzijds? Feit is dat Vestdijk,
de „kluizenaar van Doorn",na de
oorlog nooit meer in Harlingen is
teruggeweest. En natuurlijk wa
ren zijn beschrijvingen van Hae-
lingen, pardon Lahringen, en
haar inwoners niet altijd even
vleiend. De laatste zin in een on
gepubliceerd „apocrief roman
fragment" over Harlingen voor
Meneer Visser's hellevaart", dat
op de tentoonstelling Jeugd als
bouwstof in het werk van Vest
dijk" in het Hannemahuis in
Harlingen te zien valt, luidt al
dus:
,JLahringen telt zes kerken, geen
enkel bordeel, en zeven scheer
salons". Alleen goedgeschoren
Christenen zullen hierin een posi
tieve beschrijving van hun stad
E, G, of T?
Op die tentoonstelling, die tot
stand kwam met medewerking
van het Nederlands Letterkundig
Museum, staat ook een oude
schrijfmachine van Vestdijk, die
uit de verzameling van W.F.
Hermans komt. Ik heb een blaadje
uit mijn notitieboekje gescheurd,
het in de schrijfmachine ge
draaid,en heb er op getikt: „Dit is
de schrijfmachine van Simon
Vestdijk, betikt door Nico
Scheepmaker"Ik moest dat half
op de tast doen, omdat de letters
op de meeste toetsen er afgesleten
waren. Het lint bleek bovendien
uitgedroogd, zodat het getikte
nauwelijks te lezen valt. Ik zal dat
papiertje als een kleinood bewa
ren maar ik deed het eigenlijk om
een oude anekdote te controleren.
Jarenlang zou de 'e' op Vestdijks
schrijfmachine geweigerd heb
ben, zodat hij alle 'e-tjes' in zijn
manuscripten met de pen moest
invullen.
Maar op een vel getikte kopij van
,JDe andere school" in een der vi
trines zag ik dat niet de 'e'.maar
de 'g' niet gepakt had en steeds
met inkt had moeten worden in
gevuld. Ik vroeg aan Vestdijks
weduwe,Mieke Vestdijk-Van der
Hoeven, of die anekdote nu de 'e'
of de 'g' betrof. Zij wist niet beter
of het was de 't' geweest, maar
voegde er meteen aan toe dat zij
niet al zijn schrijfmachines had
meegemaakt. Controle van de
aanwezige schrijfmachine en de
door mij getikte regels, leerde in
derdaad dat de 't' geheel ontbrak:
hij bleek van het armpje afgebro
ken te zijn. Geïmponeerd ging ik
mijns weegs. Een veel schrijvende
veelschrijver heeft mij nooit enig
ontzag ingeboezemd, maar een
veelschrijver die 4 procent van
zijn materiaal het alfabet) moet
missen dat moet toch wel een
groot man zijn geweest.
NICO SCHEEPMAKER
|NI5MEGEN - Toen de Zweed
lAugust Strindberg in 1887 zijn
a „Dé vader" schreef in de
jbuurt van het Bodenmeer, stonden
rschillende wissels verkeerd.
Onder de indruk van Bismarck, de
Duitse officieren, de goesting van
de Beiers, spanningen met zijn
vrouw Siri over opvoedingspro
blemen onder meer, maar ook over
door haar geconsulteerde
IZwitserse arts en kinderlijke ja-
lloezie ten aanzien van zijn con-
ent Ibsen schreef hij het drama
„De vader". Met de oogkleppen op
van zijn ingeboren wantrouwen dat
leen scherp en objectiverend zicht
lop de werkelijkheid moest ontbe-
De jammerklacht van een slach
toffer dat ongecontroleerde ge-
Ivoelens de vrije loop liet. „De va-
Ider" is zeker nu in zijn eenzijdig
heid een aan het belachelijke gren-
jzend melodrama.
Na de Haagse Comedie in 1962
jkwam Theater dit weekeinde met
een presentatie van dit stuk vol
twijfelachtige voorkeuren van de
schrijver van „Dodendans". Het is
hoogstens nog interessant als een
kijk op „het geval Strindberg". Het
programma doet een poging om
diepte te geven aan „De vader" met
een verhandeling over „vader-
recht" en „moederrecht" en de
ogenschijnlijke betekenis van het
werk om te draaien met een
„diepduiding", maar dat doet. on
danks al die veronderstelde dub
bele bodems, aan de simpele in
stelling van het drama zelf niets af.
De een week geleden aangetreden
Hedda Gabler had door Ibsens
nuanceringen boeiender antago
nisten dan de door de feeks Laura
belaagde ritmeester.
De vraag van het vaderschap is een
kleine eeuw later door verruimde
eer- en fatsoenscodes niet meer
zo'n dwingende en daardoor ver
schuift het accent van „De vader"
zich automatisch naar de machts
strijd tussen man en vrouw. Naar
folkloristische traditie het Scan
dinavische gezelschapsspel bij uit
nemendheid. De theaterman
Strindberg heeft zeker wel wat op
vallende middelen in huis (achter
grondgeluiden o.m.), maar regis
seur Ger Thijs slaagde in zijn
Strindbergpassie ditmaal niet bij
zijn scenische kwaliteiten dit te
eenzijdige familiekrakeel over de
streep der aannemelijkheid te
trekken. Dat ondanks een mooie
contrastkleding van Tom Schenk,
die licht en donker tegenover el
kaar zette. Bernard Droog leek
nogal moeite te hebben zich uit een
menselijke nuchterheid los te ma
ken. Elisabeth Andersen kon beter
overweg met de kille afstandelijk
heid, die pas ontdooit als zij weet te
triomferen. Het stuk wordt zater
dagavond 22 november opgevoerd
in de Leidse Sachouwburg.
Piet Ruivenkamp
Galerie De Poort, Herensteeg 11. Ten-
istelling "Leidse impressionisten en
het landschap". Geopend di. I
13-17.30 uur, do. ook v
i19-21L
LAK-foyer, Levendaal 150. Tentoon
stelling Bill Potter - tekeningen.
Geopend t/m 14 okt., ma. t/m vrij. van
19-17 uur.
Galerie Kerkdam, Lange Kerkdam 113,
Wassenaar Tentoonstelling Thy s Mauve
olieverfschilderyen. Geopend van 3 tot
25 sept woe. t m za. van 10-16 uur. di.
ivan 14-20 uur.
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28). Wefkd 10 uur voorm.-5.uur
nam. zondag 1-5 uur nam.
Galerie JA, Sportfondsenbad, Wassena
ar. Tentoonstelling Hugo Licbe - gewas
sen tekeningen, gouaches, Andries Fre-
denks - zwart-wit illustraties, Jan Bern-
hard Meinen - diverse technieken en
Kees de Kruvff - kleinplastieken in
brons. Geopend van 8 tot 25 sept., do. t/m
zo. van 10-17 uur, woe. van 20-22 uur.
De Lakenhal, Oude Singel 28-32. Ten
toonstelling Herman Gordijn - schilderi
jen. Geopend van 9 sept. t/m 23 okt., dag.
van 10-17 uur, zo. van 13-17 uur (3 okt0
van 10-12 uur).
Galerie Kenosis. Oude Vest 53 Tentoon
stelling Vine Snoek - schilderijen en ke
ramiek. Geopend di t/m do van 12-16
uur, 's avonds van 19-21 uur, brede 15
okt
Museum voor Volkenkunde, Steens
traat 1. Tentoonstelling „Taal en teken
binnen Chinese muren". Geopend, ma
t/m za van 10—17 uur, zon-en feestdagen
van 13-17 uur. tot 15 februari. 1978.
Galerie Van der Vlist, Botermarkt 3.
Tentoonstelling Peter Siccema - schil
derijen en Martijn Vergouw - tekenin
gen. Van 3 tot 30 september. Geopend di.
1 10-17 i
do.1
bronsplastieken, Jose Calsina - tekenin
gen en etsen. Geopend tot 16 nov., vr.,
zat. en zo., van 14-18 uur (andere dagen
na tel. afspraak).
Galerie De üude Rijn. Oude Rijn 40.
Tentoonstelling Paul Schro-Biltgen -
olieverfschilderijen. Geopend tot 26
okt., woe. t/m zat. van 12-17 uur, do ook
van 19-21 uur.
Academiegebouw, Rapenburg 73. Ten
toonstelling Bruno J. de Klerk - schilde
rijen en tekeningen. Geopend van 26
sept. tot 14 okt dag. van 9-18 uur en 19-
22 uur (zat. en zo. gesloten).
Galerie-Bibliotheek, Luifelbaan 1, Was
senaar. Tentoonstelling J. G. M. Delf-
gaauw - Rietpentekeningen. Geopend
van 3 tot 29 sept., openingstijden van de
bibliotheek.
Pulchri Studio, Passage 10, Oegstgeest.
Tentoonstelling Nel Beekman - grafiek.
Geopend dagelijks Van 10-16 uur (zo. ge
sloten), t/m 29 sept.'.
■IÖUWÖ
21 september 1977
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
- Een der voornaamste maga
zijnen van goud- en zilverwer
ken te Rotterdam is het slach
toffer geworden van eene be
hendige oplichtster. Een meisje
van ongeveer 20 jaren was in
het magazijn bericht komen
brengen, dat zekere familie in
de Jonker Fransstraat ver
langde. dat men haar eenige
trouwringen en gouden dames-
kettingen zoude zenden, maar
het moest tusschen 6 en 7 uren.
Een bediende van het magazijn
werd op het bepaalde uur naar
het bovenhuis gezonden met een
pakje met vier gouden trouw
ringen en zestien gouden da
meskettingen ter waarde van
f1100. Toen hij aan het perceel
kwam, werd hem dadelijk
geopend door het meisje, dat
aan het magazijn was geweest.
Zij verzocht hem even te wach
ten totdat de familie een keus
had gedaan. Even later kwam
een dametje naar beneden, in
een mantel gehuld en met een
hoed op, dat den bediende in het
reeds donkere portaal voorbij
schoof. Om kort te gaan: het
bleek achteraf hetzelfde meisje
te zijn, dat zich snel had aange-
Vijftig jaar geleden:
- In Goya, in het Noorden van
Argentinië, is de galerij van een
bioscoop ingestort terwijl de
voorstelling aan den gang was.
Zeventig personen, voor het
meerendeel vrouwen en kinde
ren, zijn bij deze ramp om het
leven gekomen.
- In Yokohama, Japan, heeft
een razzia onder communisten
plaats gehad. Veertig schepen
werden doorzocht en eenige
honderden personen, onder wie
een aantal Russen, werden
gearresteerd. Ook in Korea zijn
scherpe maatregelen tegen de
communisten genomen.
KLEINE VAART
Cornelis Broere 26 v Rotterdam nr
Havre
Daniel pass 26 Humber nr Seaham
Dutch Faith 25 te Amsterdam
Dutch Glory pass 26 Corsica nr Pc
Dutch Master 25 v Rotterdar
Mare Bonum 24 te Rotterdar
Mare Silentum 24 v Rotterdai
ir Shell-
s 24 Falls nr Pooie
GROTE VAART
Acmaea 24 v Shellhaven nr Stcnlow
Acteon 24 v Bahrain nr Townsville
Amersfoort 24 v Genua nr Marseille
Amstelburcht 26 250 n Djibouti r
istoteles 23 v Baltirr
Diogenes 23 v Guayaquil nr Callao
Dione 24 500 ozo Colombo nr Mena al
Ahmadi
Dordrecht 24 rede Gdansk
Eemsborg 24 v Delfzijl nr Mantyluoto
Esso Europoort 24 150 no Durban nr
Wilhelmshafen
Freetown 24 v Middlesborough nr
Apapa
Hollandia 24 te Port of Spain
Idefix 24 70 no Dubai nr Bilbao
Kellatia 24 te Singapore voor orders
Maasbree 24 25 no Grande Comore nr
Durban
Macoma 24 60 o Port Elizabeth nr Le
Havre
Mam Lloyd 24 v Colombo nr Suez
Mercunus 23 v Richmond nr Bremen
Moordrecht 24 te Paranagua
Neder Elbe 24 rede Port Said
Nedl'oyd Dejima 24 te Hamburg
Nedlloyd Delft 24 170 w Penm nr Port
Kelang
Nedlloyd Houtman 25 v Rotterdam
Nedlloyd Fukuoka 24 rede Cotonou
Nedlloyd Karakorum 24 v Khor-
Nedlloyd Kingston 26 ten anker Co
lombo
Nedllyd Kyoto 24 v Port Said nr Jeddah
Nedlloyd Loire 24 v Palembang nr Be-
Nedlloyd Marne 24 300 nnw Chagos nr
Mahe
Nedlloyd Merwe 24 te Rotterdam
Nedlloyd van Diemen 24 te Manila
Neptunus 26 te Curagao
Pericles 23 v Bremen nr Antwerpen
Rijn borg 23 v Lu beek nr Halmstad
Scherpendrecht 24 v Nordenham nr
Port Kamsar
Straat Fremantle 24 v Belawan nr Port
Straat Futami 25 te Hongkong
Straat Johore 25 te Hongkong.
Straat Luanda 24 300 w Djakarta nr Sin
gapore
Straat Luzon 24 v Bombay nr Colombo
Straat Nagasaki 24 v Takoradi nr Lagos
Thameshaven 26 290 n Madeira nr Ant-
23 v Rotterdai
Trident Rotterdam 24 te Maracaib
Wonosobo 24 te Ilo
Zaankerk 24 180 o Aden nr Suez
PANDA EN DE SPORTMEESTER
71-138 Joris was er in geslaagd, uit het Sportpaleis te komen zonder
ontdekt te worden, en nu haastte hij zich het winkeltje binnen waar
men weddenschappen boekte.
"Ik kom even afrekenen," sprak hij. "Ik had ingezet op de jonge Pam,
die een op honderd staat. Welnu - hij is winnaar van de Voorronde
"Een ogenblikje," zei de bediende "Ik heb juist het Stadion aan de
telefoon, om de uitslag officieel te horen."
M-maar ik heb persoonlijk de winnaar binnen zien komen, en hem
de eerste prijs gegeven!" riep Joris verblekend uit. "Dat is toch of
ficieel genoeg?! Waarom nu toch dat getreuzel?!
De ander legde rustig de hoorn weer op de haak, en glimlachte
"U moet even wachten," sprak hij. "Er is een klacht over de winnaar
Pam binnengekomenHij wordt er van beschuldigd dat hij een pep
middeltje heeft gebruikt."
VIS-RAGOUT
Snijd 600 g visfilet
(schelvis of kabeljauw)
in grote dobbelstenen,
besprenkel deze met
troensap en laat ze zo
min. staan. Schil ruir
kg aardappelen (geen
stukkokers) en snijd ze
eveneens in grote dob
belstenen. Snipper 50 g
ontbijtspek en 1 uitje
Fruit spek- en uisnip
pers in 2 eetl olie licht
goudgeel en roer er dan
eetl tomatenpuree
door, 1 theel basilicum,
2 theel paprikapoeder,
snufje nootmus
kaat, en zout en peper
naar smaak. Giet er 2 dl
heet water bij, roer door
voeg de aardappel
blokjes toe. Leg
deksel op de pan en laat
1 min. sudderen. Roer
niet meer in. Voeg
de visblokjes toe
laat het geheel pruttelen
tot aardappel en vis j
WINA BORN
A£/\I<XC>, JE HEÊT V TUSSEM WA/MUE?, JE -HESr AL do
'A kAAP' $E(BJEA> MAAC WK ^BSTUUCLP, -JE
VUUR. £jE/7AAfcP- A BE/JT" irEPOK i/evjESTEAD vAoJ
V&tPUCHT BPIÊI/&M SCHRgvEAi
FRED BASSET
De avonturen van Jommeke
\//ewe/ /omperik, wat nu
Zc/zo fiat papmanneke is
A/er aan boordFn d/'e
zwarte snerthond, die
aar/gek/eeddepa/jas.h/J
was't d/'e weer met de
worst aan de haai ging.'
/k houd u in de gaten, Jommeke. /A
heb nude kans m/j te wreken. Tuvee-
maai overwon h/j m '/j. kei fortuin
van gravin Groen vijver kaapte hu
voor m 'n neus weg en dan de schat
van zeerover bonderwater. M- y
fiu ze/k zegevieren.'
CAMERA. "Jaws", dag. 7 en 9.30 uur 1'.
Kindermatinee: "Dik Trom knapt he
Nachtvoorstelling: "Herz aus Glas," vr.
LUXOR: "The Exorcist II, The Heretic,"
dag. 2.30,7 en 9.15 uur, zo. 2.15,4.30. 7 en
STUDIO: "Cadaveri Eccellenti," dag
2.30, 7 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. 16
LIDO I "Soldaat van Oranje," dag. 2.30
uur. 16 jaar
LIDO II: "Fist full of dollars." dag. 2.30,7
15 uur. zo ook 4 45 uur 16 jaar.
LIDO III "Turks Fruit," dag. 7 en 9.15
16 jaar.
ermatinee "Donald Duck goes
Ongevallend ïenst
ziekenhuizen Leiden
Ongevalleiidienst elke.dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 1300
uur tot woensdag 13 00 yur (Diacones-
rijdag 13 00 uur tot za-
abeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconrssenhuis:
Middagbe/oekuur 13 45-14 30 uur.
Avond bezoek uur 18.^0-19 30 uur Kin
derafdeling dagelijks van 14.00-19.00 uur
alleen voor ouders zondag 14 00-15 00
uur voor overige familieleden Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
kinderafdeling
ook Sint Elizabeth-ziekenhuh
REX: "Sex-rc
behalve za. i
.ok 4 30 uur
3e KLASSE: Vu
14.00-14 45 uur
Kraamafdr ling
ssenen dngelyks van
•an 1830-19 30 uur
g van 11 15-12.00 uur
..htgenoot) van 15 00-16 00
van 18 30-19 30 uur Laatste kwar-
in middag- en avondbezoek ba.
Kinderafdeling: dag van 15 00-1
2e KLASSE: Volwassenen dagelijks
11 15-12 60 uur en van 14 00-14 45 uu
vgn 18 30-19 30 uur
Kraamafdellng: dag van 11 15-12.OOuur
(alleen voor echtgenoot) van 15 00-16 00
uur en van 18 30-19,30 uur. Babyshow
laatste kwartier van middag- en avond-
Academisch-Ziekenhuis
Voor alle palienten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag:
14 15-15 00 uur.
18 30 19.30 uur.
Voor de prematurenafdehng gelden dt
volgende bezoekuren (alleen voor ou
Bezoek aan ernsuge patiënten
Wryineer voor ernstige patiënten dooi-
lopcnd bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden K\ndêrklimek:
Dagelijks
Bezoektijden kinder Afdeling:
Elke dag:
14 15-15.00 uur.
18.-30-19 00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11 30. 13.30
14.15 en 18.30-19 30 uur; 3e klas 13 30-
14 15 en 18.30-19Ü0 uur, Kraamafdeling
13 30-14 15 uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur. Kinderafdeling 15-15 30 uur
alleen voor ouders 18-18.30 uur.
18 30-18 -f5 uur
Zaterdag en zondag
14.45 15.00 uur.
jel.uidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag én nacht worden gemeld bij het in-
förtnatiecentrum Geluidshinder Schio
hol (020*175000)