"Soldaat van Oranje" mikt
op het
T buitenland
Cadaveri Eccelenti:
Imponerend manifest
(Jbsession
De Palma dolt
met Hitchcock
Knappemaar wat brokkelige film van Paul Verhoeven
Films
deze week
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1977
FILM
PAGINA 27
"Obsession", regie: Brian de
Palma, hoofdrollen: Cliff
Robertson en Genevieve Bujold,
theater: Trianon, leeftijd: 16 jaar.
Het geeft toch wel te denken dat we
sommige, al wat oudere films pas te
zien krijgen als de betreffende re
gisseur of hoofdrolspeler pas later
internationaal doorbreekt. Martin
Scorsese is daarvan een fraai voor
beeld. Eerst moest zijn 'Taxidri-
ver" een grote tophit worden, voor
dat we zijn. van begin '70 daterende
film "Mean Streets" hier te zien
kregen. Hetzelfde geldt voor Brian
de Palma. Omdat "Carrie" inter
nationaal aansloeg, mogen we nu
ook "Obsession" bekijken, een film
die toen hij uitkwam blijkbaar niet
goed genoeg werd bevonden.
In de recensie van Carrie", die nog
geen maand geleden zijn Leidse
première beleefde, schreef ik dat er
niet zoveel te merken was van het
De Palma veel verweten imiteren
van de aloude "master of sus
pense". Alfred Hitchcock. Je zou
De Palma dat verwijt, na het zien
van "Obsession", oppervlakkig be
schouwd wel kunnen maken, maar
dat zou beslist niet terecht zijn.
Want net als hij in "Carrie" griezel
films als "The Excorcist" op de hak
nam, zo speelt hij in "Obsession"
met de effecten uit de vroege
Hitchcock-films. Het zwaar opge
legde acteren, de pompeuse mu
ziek en de quasi-diepzinnige dialo
gen, die oude Hitchcock's als "Re
becca" anno 1977 kenmerken.
"Carrie" ontnam hij op die manier
veel spanning, maar in "Obsession"
weet hij dat te vermijden. Lachen
om de dubbele bodems en grieze
len tijdens de enge scenes. De
Palma op z'n best. Maar hij had dan
ook wel de hulp van gerenom
meerde krachten als Bernard Her
rmann voor de muziek en Paul
Schrader (net als Herrmann be
trokken bij "Taxidriver") voor het
scenario Cliff Robertson en Ge-
riviève Bujold maken in hun rollen
van Michael en Sandra het werk
bekwaam af.
Francesco Rossi houdt machthebbers spiegel voor
Een golf van verontwaardiging in politiek Italië begeleidde het verschijnen van Francesco
Rossi's tiende en meest recente film "Cadaveri Eqcelenti". Dat was minder het geval bij de
première van Alan J. Pakula's voorlaatste werk "The Paralax View", die geruisloos in
Amerika en Europa in de bioscoop verscheen en al even geruisloos na een betrekkelijk
korte vertoningstijd weer verdween. Twee films, die meer dan zijdelings met elkaar te
vergelijken zijn.
BARTJUNGMAN
Gevoed door eenzelfde thema, in
principe hetzelfde beogend. Wat bij
Rossi eigenlijk voor al zijn films
geldt, lijkt na "The Paralax View"
en zyn laatste "All the presidents
men" ook voortaan met Pakula in
verband te moeten worden ge
bracht: een diep geworteld wan
trouwen tegen het selecte gezel
schap dat het in de wereld voor het
zeggen heeft. En dat dan geconc
retiseerd vanuit de visie dat macht
altijd hand in hand gaat met cor
ruptie. Rossi lijkt daar nog meer
door geobsedeerd dan Pakula, gaat
in zijn wantrouwen ook verder en
dat verklaart vermoedelijk ook de
grotere mate van onrust die zijn
laatste film veroorzaakt.
In "The Paralax View" (In Leiden
alleen in Camera's nachtvoorstel
ling te zien geweest) is het een jonge
linkse journalist van een klein re
gionaal dagblad die op het spoor
komt van de praktijken van een
multi-national die zich gesteund
door huurmoordenaars ontdoet
van politieke lastposten. De
journalist vindt aanvankelijk geen
gehoor bij zijn hoofdredacteur die
hem een al te grote fantasie verwijt
en later ook niet bij FBI en CIA die
weigeren verband te leggen tussen
een serie duidelijk samenhangende
gebeurtenissen en die, als dat ver
band aantoonbaar wordt, het wes
pennest opbergen in de doofpot.
Rossi gaat zoals gezegd verder. As
socieert corruptie niet alleen met
rechts, maar ook met links en stelt
het een niet rooskleuriger voor dan
het ander. Voor hem is elke macht
hebber, uit wat voor kamp ook,
verdacht.
Politie-inspecteur Kogas (Lino
Ventura) krijgt van zijn commissa
ris de opdracht de moord te onder
zoeken op een bejaarde rechter,
heeft zijn werk nog maar net opge
vat, of een tweede en derde moord
volgen, wederom met als doelwit
een tweetal rechters. Rogas supe
rieuren denken aan een maniak,
Rogas zelf echter trekt de logische
conclusie van de vendetta, een
wraakactie van een veroordeelde.
Hij stort zich op dossiers en komt
tot de ontdekking dat de drie slach
toffers, samen met nog twee andere
rechters betrokken zijn geweest bij
een drietal zaken, waarbij, zo bleek
later, onschuldigen tot gevangenis
straf werden veroordeeld.
Hij zoekt de drie inmiddels vrijge
laten veroordeelden op. Met twee
van hen lukt dat en zij lijken zich te
kunnen vrijpleiten, maar de derde
blijkt spoorloos. Inmiddels valt een
vierde, hoewel tevoren door Rogas
gewaarschuwd, slachtoffer. Voor
de commissaris aanleiding om de
inspecteur van zijn taak te onthef
fen, omdat het "een politieke zaak"
lijkt, en het onderzoek in handen te
geven van de veiligheidsdienst.
Rogas zet zijn speurtocht evenwel
alleen voort, bezoekt de vijfde rech
ter, die later ook wordt omge
bracht.
Inmiddels is het regeringson-
derzoek in volle gang, met af
luisterpraktijken en alles wat
daarbij hoort. Een onderzoek dat
zich echter alleen richt tegen de
PCI, de Italiaanse communistische
partij en waarbij hun regerings
partner, de christen-democraten,
buiten schot blijft. Als een zesde en
vervolgens zevende moord wordt
gepleegd op Rogas en de leider van
de PCI, heeft "de macht" zijn of
ficiële verklaring al klaar. Rogas
zou eerst de PCI-leider en daarna
zichzelf hebben neergeschoten. De
communisten, die weten dat de
christen-democraten hen met die
uitleg een hak zetten, kiezen even
wel uit lijfsbehoud en angst voor de
gevolgen van de rel voor de doof
pot.
Rossi heeft een meer dan impone
rende film gemaakt, waarin zijn
Opname uit „Cadaveri Eccellenti"
opvattingen sterker dan ooit vorm bare, politiek-vreemde Ventura, aantal meer dan acceptabele
krijgen. Razend knap van dramati- voor wie eigenlijk hetzelfde geldt rianten, lijkt onuitputtelijk,
sche structuur, prachtig van fotog- als voor Rossi zelf. Verandert
rafie, met een sterke hoofdrol- Rossi's thema nooit, Ventura
speler, de zwijgzame, onvermoei- schijning ook
i
„Soldaat van Oranje"; regie Paul Verhoeven; hoofdrollen: Rutger
Hauer, Jeroen Krabbé, Belinda Meuldijk e.v.a.; Lido 1; 16 jaar.
Wie omstreeks die tijd op of om het
Leidse Rapenburg rondhing kan
ervan meepraten. Enkele dagen
was het stuk rond het Academiege
bouw en de Kaiserstraat omgeto
verd in Leiden anno '40-'45. Af en
toen ging het er zeer studentikoos
aan toe, een andere keer was er een
grimmige oorlogsstemming. Chaos
werd afgewisseld door doodse
stilte. En voor de bewoners zelf was
het soms zeer onprettig om bij hun
woning te komen.
Het resultaat van dit alles ging gis
teren in première onder de titel
„Soldaat van Oranje", Hoofdper
soon is Erik Hazelhoff zelf (in de
film overigens omgedoopt in Erik
Lanshof). En voor degenen die het
verhaal nu nog niet kennen even in
het kort: Erik studeert in Leiden en
maakt in zijn groentijd kennis met
enkele kornuiten. Het lieve leventje
begint na de ontgroening, wanneer
de studie wordt afgewisseld met
feestjes en tennispartijtjes. De be
kende landerigheid van vlak voor
de oorlog. Er is wel dreiging, maar
het besef, dat de oorlog ook tot het
kleine Nederland kan doorzetten,
dringt nog nauwelijks door.
Dan blijkt het toch ernst te worden.
En de studievrienden vinden het
eigenlijk wel spannend. „Oorlogje
spelen" hoort nu eenmaal bij de
bravour van jonge mensen.
Maar na enkele mislukte pogingen
om via roeibootjes en watervlieg
tuigjes naar Engeland te komen
blijkt de gruwelijke waarheid: hier
staat geen oudejaarsstudent tegen
over hen, maar een grimmige
vijand, die niets en niemand ont
ziet.
Een van hen komt voor het
vuurpeloton, een ander wordt ge
dwongen met de Duitsers mee te
werken. Uiteindelijk komen Erik
en zijn vriend Guus (Jeroen
Krabbé) in Engeland bij de konin
gin terecht. Ze worden al snel weer
teruggestuurd naar Nederland om
enkele politici op te halen. Een mis
sie die mislukt.
Erik ontsnapt niettemin naar En
geland en komt in de vliegerij te
recht. Guus schiet een verrader
dood en komt in een concentra
tiekamp aan zijn einde.
Wanneer de oorlog eindelijk
voorbij is, keert Erik met koningin
Wilhelmina terug naar Nederland.
Als haar adjudant. Bij een bezoek
aan zijn kast (studentenkamer)
ontmoet hij daar zijn enig overge
bleven vriend. De rest is omgeko
men. Een voor Nederlandse be
grippen knappe film, die op de in
ternationale markt niet zou mis
staan.
Een kijk op de gebeurtenissen door
het oog van mensen die de oorlog of
nauwelijks bewust hebben mee
gemaakt. De onbezorgde bravour
van de jonge verzetslieden krijgt
een zwaar accent. Terecht, geloof
ik. Het is goed voor te stellen, datje
zonder ooit een oorlog te hebben
meegemaakt, je niet van de gevaren
bewust bent.
Er is perfectionistisch te werk ge
gaan. Vooral de kleinere rollen
(Andrea Domburg als koningin
Wilhelmina en Peter Faber als de
ongecompliceerde Hollandse jon
gen, die ook bij de koningin terecht
komt) zijn van grote klasse. Ook
Rijk de Gooyer als de afschuwe
lijke SD-man speelt zijn rol uitste
kend.
Maar bezwaar van de film is, dat het
begin, de kennismakingstijd teveel
is uitgesponnen, terwijl het eigen
lijke verzetswerk wat brokkelig
uitkomt. Het is net of de makers in
het begin alle tijd hebben genomen
om overal over uit te weiden en
daarna alles moesten afraffelen.
Van bombardementen op Duits
land, een executie in een con
centratiekamp, valt de toeschou
wer ineens in de bevrijding. Je zit
dan wel even met je ogen te knippe
ren bij het zien van al die dansende
en blije mensen.
Knap is vooral het begin van „Sol
daat van Oranje". Opnamen van de
aankomst van Wilhelmina van het
Polygoon-journaal, afgewisseld
met de gespeelde Wilhelmina (ook
in zwart-wit).
En zelfs het geluid loopt bijna
synchroon. Nog tien Nederlandse
speelfilms en ook dat is eindelijk
perfect!
ANNEMIEK RUYGROK
Niet alleen in werkelijkheid waren de belevenissen van
Erik Hazelhoff Roelfzema in 1940-1945 een groot avontuur,
ook voor de verfilmers van zijn boek werd het dat.
Immers toen regisseur Paul Verhoeven en producent Rob
Houwer vorig jaar om deze tijd aan de opnamen begonnen
(er was toen al zo'n 18 maanden voorbereidend werk in
gaan zitten) stonden ze voor een karwei, waar nog niemand
in Nederland aan was begonnen. Talloze figuranten moes
ten worden opgetrommeld, kijkend en opdringend publiek
moest bij de buitenopnamen in toom worden gehouden en
de kosten zouden weer eens ver boven de middelmaat uit
gaan.
De aankomst van koningin Wilhelmina (Andrea Domburg) met haar adjudant (Rutger Hauer).
Blijvers
ten leidt, weten wij het ook niet
LUXOR - "The Excorcist II,
The Heretic", mager aftreksel
van de eerste Excorcist-film.
Linda Blair weer als het bezeten
meisje, Louise Fletcher als haar
psychiater en Richard Burton
als de priester.
LIDO 3 - "Turks Fruit".
Terug in Leiden
CAMERA - "Jaws", de film met
de haai.
LIDO 2 - "A fistfull of dollars"
met Clint Eastwood. Een film
van Sergio Leone.
Goede films in
Amsterdam
Kindermatinee
CAMERA - "Dik Trom knapt
het op".
LIDO 3 - "Donald Duck goes
West".
REX - "Piraten van het "Pascual Duarte", van Ricardo
Schateiland". Franco, Tuschinski 2, Am
sterdam.
"On the waterfront", van Elia
"Maz-HffilmQ Kazan met Marlon Brando,
Leidsepleintheater, Am-
~7~~~ 7.,, 7,7 ~,7 sterdam.
CAMERA - Herz aus Glas "Drie vrouwen", van Robert Al-
een film van Werner Herzorg. tman met sheiley Duval, Sissy
REX - Het porno-instituut Spacek en Janice Rul6i city 2>
Amsterdam.
REX HAAGSE BIOSCOPEN
APOLLO 1 - "On the water-
"Sex-route in Bangkok", en als front", dag. 2.30, 7 en 9.30 uur,
die nietjangs massage-institu-zo. ook 4.45 uur, 12 jaar.
APOLLO 2 - "Meisjes inter-
naa(k)t", dag. 2,7.30 en 9.45 uur,
zo. ook 4.15 uur, 15 jaar.
ASTA - "Oog om oog, tand om
tand", dag. 2.30,7.15 en 9.30 uur,
zo. 1.30, 4, 7.15 en 9.30 uur, 16
jaar.
BIJOU - "Islands in the
stream dag. 2,7.30 en 9.45 uur,
zo. ook 4.15 uur, 12 jaar.
CALYPSO - "Black sunday",
dag. 2 en 8 uur, 16 jaar.
CAMERA - "The Excorcist II,
The Heretic", dag. 2,6.45 en 9.15
uur, zo. 1.30, 4, 6.45 en 9.15 uur,
CINEAC - "The Thomas crown
affair", dag. 1.30,4,7 en 9.30 uur,
zat., zo. en woe. 7 en 9.30 uur, 12
jaar.
CORSO - "Soldaat van Oranje",
dag. 2, 5.45 en 9 uur, 16 jaar.
DU MIDI - "Turks Fruit", dag.
8.15 uur, vrij. en zat. 7 en 9.30
uur, zo. 4, 7 en 9.30 uur, 16 jaar.
EURO - "Once upon a time in
the West", dag. 1.45 en 7.45 uur,
zat., zo. en woe. 3.45 en 7.45 uur,
12 jaar.
METROPOLE 1 - "Verdwenen
in de Bermuda Driehoek", dag.
2,6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,4,6.45
en 9.30 uur, 12 jaar.
METROPOLE 2 - "Slap Shot",
dag. 2, 6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,
4, 6.45 en 9.30 uur, 16 jaar.
METROPOLE 3 - "The Eorcist
II, The Heretic", dag. 2, 6.45 en
9.30 uur, zo. 1.15, 4, 6.45 en 9.30
uur, 16 jaar.
METROPOLE 4 - "New York,
New York", dag. 2, 6.45 en 9.30
uur, al.
METROPOLE 5 - "Madame
Claude", dag. 2.15. 6.45 en 9.15
uur, zo. 1.30, 4, 6.45 en 9.15 uur,
16 jaar.
ODEON 1 - "Een brug te ver",
dag. 1.30 en 8 uur, 16 jaar.
ODEON 2 - "La giffle", dag. 2,
6.45 en 9.15 uur, zo. ook 4.30 uur,
ODEON 4 - "De opdracht", dag.
2.15, 7.15 en 9.45 uur, zo. ook
4.45 uur, 16 jaar.
OLYMPIA - "To hell and
back", dag. 2 en 8 uur, 12 jaar.
PASSAGE - "Soldaat van
Oranje", dag. 2,5.45 en 9 uur, 16
jaar.
ROYAL '70 - "De nichten van
Charly", do., zat. en zo. 2, 7 en
9.30 uur. vrij. 2 en 6.45 uur. ma.
2.15 en 8 uur, di. en woe. 2.15
uur, 16 jaar.
ROYAL - "The way of the dra
gon", do t/m zo. 2, 7 en 9.30 uur,
ma t/m woe. 2.15 en 8 uur, zat. en
zo. ook 4.30 uur, 16 jaar.
STUDIO 2000 - "Cria Cuervos"
dag. 7 en 9.30 uur, do., vrij. en
ma. ook 2 uur, 16 jaar.
DE UITKIJK - "Marcia
triomfale", dag. 2, 7 en 9.30 uur,
16 jaar.
