ontdekt
Commercie heeft hengelsport
1
1
Amerikaanse
profeet met
miljoenen
dollars in
oerwoud
verdwenen
„BIJ ZEEP DENKT
NIEMAND AAN GIF
FRED VELTMAN
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1977
Rosalyn Carter
tournee-spreekster
In kleine groepjes zijn ze 's nachts vertrokken: Ze deden dat op geheim bevel van de eerwaarde
bijna duizend mensen van alle leeftijden gingen Jim Jones, 45 jaar, een nieuwe „profeet van God",
van Amerika's Westkust per bus, met de auto of die voorspelt dat de macht in Amerika wordt
per vliegtuig die bijna tienduizend kilometer
lange weg naar een klooster in het oerwoud van
de vroegere Engelse kolonie Guyana.
Toen vorige week bleek dat Jones
zelf ook was geemigreerd treurden
duizenden gelovigen in de kustste
den van Los Angeles tot Vancouver
over het verlies van hun leider - om
nog maar te zwijgen over dat van
het geld van hun kerk, een bedrag
van wel twee miljoen dollar.
Door
Charles Foley
Er ging ook een schok door de be
tere kringen van Californie en met
name door de politici, bankiers en
zakenlieden, die naar de gunst van
Jones hadden gedongen, zijn goede
werken hadden geprezen en profijt
hadden getrokken van zijn enorme
politieke invloed.
De knappe, maar wat pafferige Jo
nes, die twaalf jaar geleden van een
afgelegen zendingspost uit het
Midden-Westen kwam, is geen pre
diker voor de oerwouden maar een
belangrijke plaatselijke figuur:
voorzitter van een jury van onder
zoek in San Francisco en president
van de Huisvestingscommissie en
hij heeft assistenten, die ook best
betaald openbare functies bekle
den.
Jerry Brown, gouverneur van Cali
fornie, de burgemeesters van Los
Angeles en San Francisco, politie
commissarissen en procureurs
generaal kwamen naar de bijeen
komsten in zijn tempel. Vice-
president Walter Mondale nodigde
hem uit voor een gesprek onder
vier ogen in zijn gecharterde straal
vliegtuig Rosalynn Carter, de „first
lady", trad naast Jones als spreeks
ter in een verkiezingstoernee voor
een hal vol juichende bewonder-
Het hoofdkwartier van Jones aan
de Gearv Street in San Francisco is
potdicht op slot. Zijn „volkstem
pels" in Los Angeles en Redwood
City zijn te koop. Datzelfde geldt
voordejeugdverzorgingscentra, de
flatbloks en de huizen, die aan de
kerk zijn toevertrouwd door de
mensen, die zijn meegegaan op-
de uittocht.
Herrijzenis
overgenomen door een fascist en dat er daarna
een massaslachting door atoombommen zal vol
gen.
betekende een houten roeispaan
gehanteerd door een gespierde vol
geling. Er stonden verpleegsters by
bm de verwondingen te behande
len.
Een aantal mensen van de staf van
het hoofdkwartier durft nu te pra
ten over de zaken van de kerk en ik
heb ook gesproken met een hand
jevol deserteurs dat is teruggeko
men uit Guyana. Uit hun verhalen
valt op te maken dat de man, die
hun leven beheerste, weinig ge
meen heeft met de sympathieke
Jones die met de elite aanzat aan de
banketten van het stadsbestuur.
Achter zijn tempeldeuren be
weerde Jones, die blank is, tegen
over een voor het grootste deel
zwarte gemeente dat hij een sa
mensmelting was van een weder-
opgestane en een „wedergeboren
Lenin". Hij beweerde dat hij lijders
aan kanker en verlamden had ge
nezen en mensen uit de dood had
laten herrijzen - zichzelf inbegre
pen.
Tijdens een dramatische bijeen
komst leek het alsof hij door een
sluipschutter was neergeschoten.
Hij werd onder het bloed wegge
dragen, maar kwam direct daarop
breed glimlachend terugwandelen
in een schoon, vlekkeloos over
hemd. De menigte raakte buiten-
Daarna kwamen zijn profetieën. Jo
nes had visioenen van rassenoorlo-
gen, waarin zwarten de gasovens
werden ingedreven en de Westerse
wereld werd vernietigd in een
atoomstrijd. Alleen blinde gehoor
zaamheid zou zijn volgelingen
kunnen redden. Er was geld nodig
om een nieuw beloofd land op te
bouwen aan de Caribische kust van
Zuid-Amerika. Wie niets gaf zou
ten onder gaan.
De lidmaten werden gedwongen
elkaar te beschuldigen op „zuiver
ingszittingen", die tot aan het och
tendgloren duurden. Zondaars
moesten zich verantwoorden voor
de „raad van opvoeding" - en dat
Linda Mertle, een meisje van zes
tien, vertelde dat ze tien dagen niet
kon zitten nadat ze zo was getuch
tigd - maar ze zag nog wel kans om
het rituele „dank u, vader" te sta
melen.
Haar ouders vertelden me dat ze
van Jones een smartegeld van een
miljoen dollar eisen voor de ver
wondingen die hun dochter heeft
opgelopen. Ze proberen ook hun
eigendommen terug te krijgen, die
aan de tempel zijn gegeven.
De leden, die over het algemeen
arm en vaak oud waren gaven tus
sen een kwart en de helft van hun
inkomen aan de schatkist van de
kerk. Heel wat gaven hun juwelen,
bont, tafelzilver en zelfs hun huizen
en hun levensverzekering.
„Keizer Jones"
Als ze van die wereldse goederen
waren verlost hokten ze samen in
sjofele communes waar ze hun
cheques van de sociale bijstand in
wisselden voor een dollar zakgeld
per week. De een ging rond met een
bedelnap, de ander verkocht op de
straathoeken foto's van Jones.
Anderen werkten zestien uur per
dag in een bakkerij of ze maakten
dekens en spreien om voor het
goede doel te verkopen. Als er be
langrijke personen op bezoek
kwamen in de tempels dan werd
dat een bekwame opvoering: lid
maten van de kerk werden voorge
steld als al geredde drugverslaaf
den of misdadigers.
De gemeentes werden gebruikt om
de basis te leggen voor de politieke
macht van Jones. Zij stemden als
een blok, gingen deur-aan-deur,
deelden pamfletten uit, kwamen
massaal naar openbare vergaderin
gen en tekenden duizenden brie
ven om zijn kandidaten te stellen.
Als het er in een verkiezing om
ging, dan steunden ze de kandida
ten die wel zo verstandig waren niet
de hulp te weigeren van de man, die
„Keizer Jones" werd genoemd.
Drie jaar geleden vloog Jones naar
Guyana op verkenningstocht. Dan
Philips, een van de vertrouwens
mannen in het vliegtuig, vertelde
dat iedereen 30.000 dollar contant
bij zich had en dat Jones een che
que van 350.000 dollar deponeerde
bij Barclays Bank in Georgetown.
„De eerwaarde koos Guyana omdat
de zwarten daar Engelssprekende
christenen zijn die konden worden
bekeerd. Hij legde de hand op dui
zenden hectaren oerwoud om daar
„Jonestown" te bouwen en hij be
groef er geld", zo zegt Philips.
Meer geld
Van deze hamstervoorraad kwam
niets terecht bij de mannen, vrou
wen en kinderen, die nu van zon
sopgang tot zonsondergang wer
ken om het land te ontginnen voor
de oogst. De paar, die zijn terugge
komen, zeggen dat de „zuiverin
gszittingen" nog strenger zijn ge
worden. Lijntrekkers werd het
hoofd kaalgeschoren of ze kregen
geen eten.
Op een lijst van „vermiste perso
nen" zijn de namen te verwachten
van tientallen jonge zondaars, die
zijn ondergebracht in tempelhui
zen. Radio-uitzendingen uit Jones
town op de korte golf melden, dat
zij kans krijgen op een nieuw begin
in een wereld die vrij is van de geva
ren van de grote stad
In de flat van een assistent op Nob
Hill in San Francisco luisterde ik
naar zo'n krakende radiobood
schap. Een deel ervan leek in code.
Maar duidelijk was de stem van Jo
nes te horen, die zijn staf waar
schuwde tegen „samenzweerders"
en dringend vroeg om het zenden
van nog meer geld.
Observer-dienst
Centrum in Utrecht heeft 70.000
kaarten met werking gevaarlijke stoffen
In Utrecht zit het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), te vinden op het
terrein van het Academisch Ziekenhuis. Op 70.000 kaarten staat daar de samenstelling van
produkten (medicijnen, bestrijdingsmiddelen voor de landbouw, huishoudmiddelen),
waarin gif zit, wat de werking van dat gif is en wat het tegengif is voor iemand die het
binnenkrijgt. Artsen die bij vergiftigde patiënten worden geroepen, kunnen bij het NVIC
vragen wat ze moeten doen. Voor hen (dus niet voor particulieren) is het centrum dag en
nacht bereikbaar.
Het hoort officieel bij het Rijks
instituut voor de Volksgezond
heid. In de laboratoria van dit
instituut kan het NVIC proeven
laten doen om de werking van
een bepaald gif of tegengif te
onderzoeken. En het kan in de
intensive care afdeling van het
ziekenhuis ernstig vergiftigde
patiënten op laten nemen. De
mensen van het NVIC worden
•daar geconfronteerd met de
uitwerking van hun advieze-
n in de praktijk.
Vorig jaar kreeg het NVIC ruim
10.000 vragen van artsen over
vergiftigingsgevallen. Daarvan
gingen er bijna 2800 over kinde
ren, die van een huishoudmid-
del hadden gedronken en gege
ten.
Dat is verbijsterend: 2800 keer
moeilijkheden met zoiets ge
woons als een huishoudmiddel.
Je vraagt je onwillekeurig af
wie er gek is: de huisvrouw, die
dat spul koopt of de fabrikant,
die het maakt. En waar is het
eind, want er komen steeds
sterker werkende middelen.
Daarover spraken we met prof.
dr. A. N. P. van Heyst, directeur
van het NVIC.
Van rattengif weet je dat het
link is, maar dat heet dan ook
„gif'. Bij een „totaalreiniger" of
bij zeeppoeder voor de afwas
machine denkt niemand aan
gif-
Je hoort wel eens waarschu
wingen natuurlijk. „Houd het
uit de buurt van kinderen",
staat er op het etiket. Maar
denkt u daarbij aan kinderen
die voor hun hele verdere leven
in feite invalide worden? Aan
kinderen, die elke veertien da
gen naar het ziekenhuis moeten
om, onder narcose, hun slok
darm te laten oprekken? Die bij
wijze van spreken gaan kokhal
zen van elke erwt die ze slik
ken? Aan de doodsangst die
ouders elke keer weer om het
hart slaat?
Prof. dr. A. N. P. van Heyst van
het Nationaal Vergiftigingen
Informatiecentrum wel. Hij is
een van de weinigen die dag-
in-dag-uit met zijn neus op een
boze werkelijkheid worden ge
drukt.
„Fabrikanten worden een bee
tje boos, als ik zeg dat schoon
maakmiddelen voor het huis
houden de laatste jaren steeds
krachtiger en dus ook riskanter
worden. Maar ik zie ze hier in
het ziekenhuis zelf. die kinde
ren die toen ze zo klein waren
dat ze naar alles grepen, een
keer de fles bleekwater pakten
en ervan dronken...."
Verschrikkelijk
„Ik vind het verschrikkelijk wat
er met die kinderen gebeurt. Ze
lopen een slokdarmverbran
ding op. Als dat geneest, dan
komt er een litteken en litte
kenweefsel trekt samen. Dat
doet het altijd. Het gevolg daar
van is dat de slokdarm verna
uwt, en dat er bijna niets meer
door kan. Dan moet die slok
darm opgerekt worden. Stelt u
zich even voor wat dat betekent.
Elke keer onder narcose.. Elke
keer het risico, dat die slokdarm
doorgeprikt wordt, want dat
kan ook nog gebeuren..."
Denk niet dat er misschien een
kind is in heel Nederland dat
zoiets overkomt.
Een citaat uit het Nederlands
Tijdschrift voor de Genees
kunst: „In de periode van
1970-1974 werden 150 slok
darmverbrandingen bij kinde
ren bij het NVIC gemeld. Er
overleden twee kinderen; een
kind na het drinken van een
ontroester, en het andere na het
drinken van soldeerwater. Het
grootste aantal meldingen over
slokdarmverbrandingen had
betrekking op produkten op
basis van natronloog (30), o.a.
gootsteenontstoppers en melk-
bussenreinigers. Verder op
vaatwasmacninemiddelen en
textielmiddelen (19) en alles-
reinigers (eveneens 19)".
Ontstoppers
„Gootsteen ontstoppers, dat is
pure ellende", licht prof. Van
Heyst toe. „In een gootsteen
ontstopper zit zuiver natron
loog. Nou, je kunt je niets
agressievers voorstellen. Het
zijn korreltjes die een beetje op
kandijsuiker lijken. Je moet ze
in de gootsteen doen, en er ko
kend water op gieten. Net als
moeder wegloopt om dat ko
kende water te pakken, komt er
een kind dat die korreltjes in-
zijn mond stopt".
Slokdarmverbrandingen wor
den veroorzaakt door huis
houdmiddelen met etsende
stoffen. Er is nog een andere ca
tegorie, met produkten op basis
van petroleum. Teakolie bij
voorbeeld. Ook niet zo leuk als
kinderen daarvan drinken of
het elkaar met een spuitbus in
de mond sproeien. Toch ge
beurt het.
Spaans benauwd
Van Heyst: ,,U weet wel wat er
gebeurt als olie op het water te
recht komt. Dan zie je zo'n laag
op het wateroppervlak drijven.
Zoiets gebeurt bij een mens
ook. De teakolie komt terecht
op de vochtige slijmvliezen van
luchtwegen en longen. Je krijgt
dan een „chemische longont
steking". Je hoest misschien
wat minder fors dan bij een
apenoot waarin je je verslikt,
maar je krijgt het er toch wel
Spaans benauwd van. De pa
tient moet in het ziekenhuis
worden opgenomen. Er kan nog
een bacteriele longontsteking
overheen komen. Enfin, het kan
heel lang duren, voordatje er
af bent...".
Verbannen
Betekent dat dat prof. Van
Heyst alle huishoudmiddelen
wil verbannen?
„Nee, nee", zegt hij, „dat is al
lerminst mijn bedoeling. Ik
vind ook dat de huisvrouw een
eigen verantwoordelijkheid
heeft bij het gebruik van al die
dingen. Maar ik vind wel dat er
een bepaalde trend aan de gang
is, waar ik voor moet waar
schuwen. Vroeger had je boen
was om de meubels te poetsen
en groene zeep om te schrob
ben. Daar zijn allemaal andere
dingen voor in de plaats geko
men, dingen die gemakkelijker
in het gebruik zijn".
„Alles moet vlugger, om de
huisvrouw uit haar sleur te ha
len, om haar geemancipeerd
te maken. Met dat streven ben
ik het eens, maar je moetje goed
realiseren dat dat schoonmaak
spul steeds gevaarlijker wordt,
Vroeger had je bleekwater met
vijf procent chloor, daarna
kwam er een chloormiddel met
tien procent, en onlangs kregen
we hier de samenstelling van
een reinigingsmiddel met vijf
tien procent. Chloorbleekloog
heette dat. Niet voor de huis
vrouw, maar voor grootver
bruikers, maar wie zegt mij dat
Bijsturen
„Hoever moet je nu zo'n ont
wikkeling door laten gaan?"
vraagt hij zich af. „We proberen
het een beetje bij te sturen door
gesprekken met fabrikanten. Ik
moet er in ieder geval voor zor
gen, dat ik een goede relatie met
ze houdt. Ze geven ons de sa
menstelling van al hun produk
ten op, maar dat gebeurt op ba
sis van vrijwilligheid. Dat moe
ten we natuurlijk vast zien te
houden. Het mooiste is natuur
lijk als wij met ze kunnen pra
ten voor ze met een nieuw pro-
dukt komen".
De heer Van Heyst heeft ook
nog wel andere wensen:
een uniforme waarschuwing
op flessen en bussen, „en niet
de een met piepkleine lettertjes
op de rand van de fles, terwijl
een ander er veel eerlijker
voor uitkomt";
geen veiligheidssluitingen
waarvan het effect verloren gaat
(„soms kunnen kinderen hem
nog makkelijker open krijgen
dan moeder, en in het andere
geval lukt het moeder ook niet
en zet ze verder gewoon een-
kurk op de fles".
Wijzigingen
Mocht dat allemaal gebeuren,
dan blijft er nog werk genoeg
voor het NVIC. Maandelijks
komen er alleen al 100 tot 150
wijzigingen binnen voor be
staande produkten, waar ineens
een ander stofje in wordt ge
stopt.
„Onlangs hadden we weer iets
nieuws met een chloorprodukt,
dat wat minder vloeibaar was
gemaakt, zodat het langer kan
inwerken op het oppervlak
waarop het wordt aangebracht.
Daar zit dus nieuw spul in. Voor
ons is dan de vraag; wat doet dat
nu weer", aldus Van Heyst.
„Meestal is er niets aan de
hand, maar soms stuiten we in
eens op zo'n agressieve, bij
tende stof, waarvan we niet pre
cies weten wat hy doet. Daar
moeten we dan natuurlijk wel
achter zien te komen".
onder het koren. Er zyn bekkens
panners bij waarop zo'n spanning
staat, dat de bek van een snoek,
werkelijk uit elkaar gerukt wordt.
De kaak wordt op een ernstige
wijze beschadigd. En of dat alle
rsaai nog niet erg genoeg is zitten er
aan de uiteinden van de bekspan-
ners ook nog vaak scherpe punten.
Bekspanner
Gelukkig zijn er ook bekspanners
in de handel die minder kwaad
kunnen. Ze sperren de bek niet al te
ver open en in plaats van de punten
zitten er op de uiteinden balletjes
die geen verwondingen veroorza
ken. Vaak kan bij het onthaken van
een snoek of snoekbaars worden
volstaan met een even goedkoop
als simpel attribuut: een lucifers
doosje. Tenslotte nog een advies-
voor u hengelspulletjes aanschaft:
ga daarvoor naar de erkende henge
lsportwinkelier en informeer eerst
eens links of rechts bij visvrienden
hoe hun ervaringen zyn met be
paalde materialen. Het kan u veel
geld besparen.
Lage Rijndijk 36-40
Lekten, te*. 12Z333
HET AANGEWEZEN
ADRES VOOR AL
UW HENGELSPORT
De hengelsport in Nederland is populair. Erg populair
zelfs. Het aantal sportvissers, dat min of meer geregeld
een hengeltje uitgooit heeft het miljoen inmiddels al
ruimschoots overschreden. Zo'n groot aantal betekent
dat ook de commercie steeds meer belangstelling begint
te vertonen voor deze consumentengroep.
Omdat in de praktijk bleek dat een
grote groep sportvissers nogal eens
bereid is om een paar guldens (en
soms ook veel meer) in zijn henge-
luitrusting te steken, is er langza
merhand een industrie ontstaan die
de hengelaar steeds opnieuw be
stookt met zijn „fantastische vin
dingen". In ons land zijn er al di
verse importeurs en produktiebe-
drijven die zich geheel of voor een
groot deel hebben toegelegd op het
voldoen aan de wensen van de hen
gelaars.
Catalogi
De sportvisser wordt via steeds
kleuriger en dikker catalogi uitge
nodigd om zich het één en ander
aan te schaffen. Nu zal ik de laatste
linj
wat met de sportvisserij te
maKen hebben. Er wordt in de teks
ten soms de indruk gevestigd, datje
als sportvissers geen dag meer kunt
leven als je niet dat of dit in je bezit
hebt. Eenmaal aangeschaft blijkt A
dat zo'n „aanprijzertje" kan worden fancy-bedrag van rond de twintig
ingedeeld in de categorie prullaria, |mden-
In dit artikel wilde ik de aandacht ^en g°ede raad
vestigen op een aantal van die - in pers houd uw geld
mijn ogen - waardeloze artikelen.
Eén daarvan speelt in op de wens
veel jonge sportvissers
beschikking te hebben over
werphengel met molen. Nu is een
goede werphengel met een rede
lijke molen nog altijd een flinke
uitgave, want je komt dan meestal
terecht in de bedragen die de hon
derd gulden wel gepasseerd zijn.
De handel weet dat niet iedere
potentiële ko-
i uw zak. Want
wat u koopt is werkelijk direct rijp
voor de vuilniszak. Het hengeltje is
de meestal gemaakt van massief glas
vezel en veel te zwaar in het ge
bruik. Het molentje rammelt aan
alle kanten en blijkt bij de demon
tage niet meer dan wat blikken ra
dertjes te bevatten. Om met de
ANWB te spreken: een duidelijke
miskoop van de maand.
te beweren dat zo'n catalo- jeugdige hengelaar bereid
gus alleen maar nutteloze spullen
bevat. Er staan noodzakelijke hen-
gelattributen in als hengels, lijnen,
pennen, haken, schepnetten en
dergelijke. Maar omdat men de om
zet steeds verder wil vergroten zie
je in die boeken en folders steeds
meer attributen, die slechts zijde-
Bazar-spul
bedrag op de toonbank te leggen en
brengt daarom een complete hen-
gelset in de handel. Meestal verpakt
doorzichtige plastic foud
raai. Een werphengel,
een spoel met nylon en
nog een dobbertje en ee
ken. Alles bij elkaar
molen,
vaak ook
i paar ha-
Een kwaad in de sportvisserij dat moeilijk is uit te bannen: het stalen
leefnet. Een betere titel zou „sterfnet" zijn, want de scherpe ijzeren
delen werken als een rasp.
Zijn er jonge hengelaars bij die
werphengel willen
aanschaffen, laten ze dan hun geld
in hun zak houden totdat ze een be
ter merkartikel kunnen aanschaf
fen. Dat heeft bovendien het voor
deel dat er van hengel en molen
reserve-onderdelen in de handel
zijn. Bij dat bazar-spul is dat zelden
of nooit het geval.
Een hengel-attribuut dat tot mijn
grote ergernis ook nog altijd in de
verkoop wordt gebracht is het sta
len leefnet. De naam leefnet 1
genlijk een volledig verkeerde be
naming, want sterfnet zou een veel
betere betiteling zijn. De scherpe
stalen randen van zo'n net werken
als een soort rasp en ontschubben
de vissen die in het net worden ge
stopt. En het beschadigen van een
vissenhuid betekent een sterk ver
hoogd risico voor infecties.
Ook de plastic en nylon leefnetten
die in de handel zijn, zijn niet hele
maal ongevaarlijk. Door de slappe
hoepels die erin zitten krijgen de
vissen meestal onvoldoende bewe
gingsruimte. Het beste is natuurlijk
om helemaal geen leefnet te ge
bruiken en gevangen vissen te fo
tograferen en daarna direct terug-te
zetten. Op zo'n manier heeft u een
tastbaar bewijs van de vangst in
handen en blijft de vis er bovendien
gezond bij.
Mocht u toch een leefnet willen ge
bruiken, koop dan in elk geval een
groot net, liefst met metalen ringen.
Ze zyn duurder dan de netten met
nylon of plastic ringen, maar u
helpt mee de visstand te bescher
men. Nog eén waarschuwing: ge
bruik nooit een net wanneer u vist
langs een oever met houten of ste
nen beschoeiing. Wanneer boten
passeren worden de netten keer op
keer tegen de oevers gekwakt met
het gevolg dat de vissen meer dood
dan levend zijn na een visdag.
Dan zie je sinds jaar en dag in de
hengelsportwinkels de bekkens
panners liggen. Ze worden ge
bruikt om de bek van een gevangen
snoek open te duwen, zodat de
haak kan worden verwijderd. Ook
bij dit hengelattribuut is er veel kaf
