Realisme nodig
bij wedloop om
debewapening
Diabeten:
vakantie
met horloge
in de hand
Geen angst voor CDA-minderheidskabinet
Even de
circel-
gang
door
breken...
DONDERDAG 8 SEPTEMBER 1977
Nu het akkoord over beperking van de bewapening binnenkort afloopt en
er geen nieuwe overeenkomst is gesloten, zijn Rusland en Amerika beide
hard bezig nieuwe strategische wapens te ontwikkelen voor de rest van de
jaren zeventig, aldus de waarschuwing van het Instituut voor Strategische
Studies in zijn jaarverslag over het militaire evenwicht.
Het verslag geeft ook cijfers over de
groei van de conventionele bewa
pening, voornamelijk in Oost-
Europa, over de wijze waarop lan
den van de Derde Wereld steeds
meer verfijnde wapens weten te
verkrijgen erv over de opkomst van
nieuwe wapenleveranciérs, zoals
Israël en Brazilië.
Het Instituut, met zijn onafhanke
lijke status en zijn reputatie van ob
jectiviteit, heeft altijd zijn waar
schuwingen omtrent de bewape
ningswedloop gecombineerd met
een realistische kijk op het gevaar,
dat een verstoring van het militaire
machtsevenwicht zou betekenen
voor de internationale veiligheid.
Door
Andrew Wilson
Vorige week kreeg het Instituut
een onverwachte bondgenoot. Op
een bijeenkomst in Duitsland deed
generaal Alexander Haig, de op
perbevelhebber van de NAVO, een
felle aanval op militairen en politici
die hebben opgeroepen tot een
drastische versterking van de
NAVO om een mogelijke Russi
sche verrassingsaanval te weers
taan.
Haig zei, dat er onder beroeps zowel
als niet-beroepsstrategen een nei
ging bestaat om vanuit een leun
stoel de problemen van het centrale
front van de NAVO te bekijken met
een te beperkte blik. Deze strate
gen, aldus Haig, plegen het gevaar
van een onverhoedse aanval te
overdrijven. Zij kunnen daarmee
de verdedigingsstrategie van de
NAVO als geheel uit haar even
wicht brengen.
De paniek met betrekking tot een
onverwachte aanval begon vorig
jaar meteen boek van de inmiddels
gepensioneerde Belgische generaal
Robert Close. Daarin schetste hij
een scenario voor een bliksemaan-
val waarbij de Russische strijd
krachten in Oost-Duitsland in 48
uur het Roergebied en twee derde
van de Duitse Bondsrepubliek
konden bezetten.
"Haviken"
Sinds de verschijning van dit boek
eisen Amerikaanse „haviken", on
der leiding van de gepensioneerde
generaal James Hollings worth,
veranderingen in de NAVO-
strategie.
De bijdragen van de leden-landen
moeten worden verhoogd, terwijl
de strijdkrachten dichter bij de
grens met Oost-Duitsland moeten
worden gelegerd. In sommige sec
toren zou het aantal tanks en vlieg
tuigen moeten worden verdubbeld.
Er bestaan evenwel ernstige be
zwaren tegen deze eisen van de ha
viken. En na de opmerkingen die
generaal Haig vorige week woens
dag woensdag heeft gemaakt, is het
van grote betekenis, dat aan deze
bezwaren veel publiciteit wordt
gegeven in de jongste aflevering
van het officiële orgaan van de-
NAVO.
De schrijver van het artikel is Les
Aspin, een Democratisch lid van de
Commissie voor de strijdkrachten
uit het Amerikaanse Huis van Af
gevaardigden, die vroeger op het
ministerie van defensie werkte als
deskundige op het gebied van de
wapensystemen.
Het eenvoudigste en misschien
minst belangrijke bezwaar is van
financiële aard. De „verbeterin
gen" van generaal Hollingworth
Generaal Haig
zouden, verdeeld over de komende
vijf jaar, bijna 125 miljard gulden
kosten, aldus de berekeninge-
n van Aspin.
Het tweede bezwaar is gecompli
ceerder. Het komt erop neer, dat de
haviken hun scenario voor een
•bliksemoorlog door de Sovjet-
Unie hebben gebaseerd op enkele
zeer misleidende cijfers ten aanzien
van de vergelijkbare sterkte van
Oost en West. Zij wekken bijvoor
beeld de voorstelling dat het
Warschau-pact 5300 tactische vlieg
tuigen zou bezitten tegen de NAVO
slechts 2960, terwijl de partijen vol
gens de vroegere Amerikaanse mi
nister van defensie James Schle-
singer allebei ongeveer driedui
zend gevechtsvliegtuigen bezitten,
die op korte termijn in Midden-
Europa kunnen worden ingezet.
Front
Verder klagen sommige haviken
erover, dat de Amerikaanse batal
jons vijftig tot honderd kilometer
van het „front" afliggen. Maar de
gemiddelde divisie van de Sowje-
tUnie in de DDR ligt bijna 170 ki
lometer van de grens tussen de
twee Duitslanden.
Een correctie van deze cijfers is
geen ontkenning van het nume
rieke overwicht, dat de Russen ten
aanzien van de meeste wapens be
zitten. (Het rapport van het Insti
tuut voor Strategische Studies
wijst er bovendien op, dat de Rus
sen hun achterstand in kwaliteit
inhalen).
Maar een bliksemoorlog van 48 uur
is geen reële mogelijkheid. Het is
zeker geen risico dat groot genoeg
kan worden geacht om de tegen
maatregelen die de haviken beplei
ten te rechtvaardigen.
Een derde groot bezwaar is de on
vermijdelijke versnelling van de
bewapeningswedloop die zou
plaatsvinden als gevolg van deze
maatregelen, zoals het stationeren
van de troepen dichterbij de grens
met Oost-Duitsland. Troepenver
plaatsing en krachtige verhoging
van hun sterkte zouden zeker door
de landen van het Warschau-pact
worden nagevolgd. En het pro
bleem zou dan erger zijn geworden
dan voordien.
Als alternatief voor maatregelen
die een uiterst precaire situatie
kunnen veroorzaken, komt Aspin
met een voorstel, dat een precedent
had in het begin van de jaren vijftig
toen de omstandigheden er minder
gunstig voor waren.
Dit voorstel houdt in dat men bij de
besprekingen in Wenen over we
derzijdse en evenwichtige beper
king van de troepen in Midden Eu
ropa (MBFR), moet afstappen van
de steriele debatten over de sterkte
van de strijdkrachten en overgaan
tot een discussie over maatregelen
ter vergroting van de waarschu
wingstijd en ter verkleining van de
mogelijkheden van onverhoedse aa
De volgende maatregelen moeten
volgens Aspin speciaal onder ogen
worden gezien:
ER moeten internationale waar
nemers worden gestationeerd bij
de installaties van het Warschau
pact en de NAVO in Midden-
Europa.
BEPERKING van de omvang en
frequentie van manoeuvres op
grote schaal, die als dekmantel
kunnen dienen voor de voorberei
dingen tot een onverhoedse aanval.
BEPERKING van het aantal
troepen dat in Europa op elk ogenb
lik van de ene naar de andere plek
kan worden verplaatst, zoals de
Russische verplaatsing, eens per
jaar, van een miljoen man binnen
veertien dagen. (Dit zou namelijk
eveneens kunnen worden gebruikt
als een middel om een onverhoedse
aanval te verhullen).
Observer-dienst
In zijn functie als voorzitter van
de Stichting Beter Leven nam de
heer Johan Bodegraven (rechts)
begin deze week in Hotel
restaurant 't Kerckebosch te
Zeist een cheque in ontvangst
van f. 2.742.000.Dit verras
sende bedrag werd bijeenge
bracht door de lezers van een
groot aantal regionale dagbla
den, die gedurende ruim twin
tig weken enthousiast deelna
men aan de nationale puzzelak-
tie "Beter Leven". De cheque
werd overhandigd door de heer
drs. AAJ.W. Thyssen (links),
voorzitter van de Stichting Sa
menwerkende Dagbladen, die
de puzzelactie organiseerde
Het bedrag van f. 2.742.000,- zal
worden verdeeld over de vijf in
stellingen, die samen de stich
ting Beter Leven vormen. Deze
zijn: Het Nationaal Monument
St. Jan, The Little Philippines,
Focus, het Rheumafonds en de
BlindenbibliotheekMet het
overhandigde bedrag zullen
deze instellingen een specifiek,
belangrijk project'financieren.
Eén van de zes organisa
ties, die in de opbrengst
van de nieuwe puzzelac
tie "Buitenlandse vakan
ties voor gehandicapten"
delen - zaterdag a.s. ver
schijnt de eerste puzzel
pagina in deze krant - is
de Diabetes Vereniging
Nederland. Een onbe
grepen ziekte met onbe
grepen problemen, zoals
uit bijgaand artikel kan
blijken.
De bakersprookjes rond de diabetes blijken even onuit
roeibaar" als het woord "suikerziekte", dat volkomen ten
onrechte voor die kwaal wordt gehanteerd. Ook de diabeet,
die op vakantie wil, lijdt onder het onbegrip voor zijn ziek
te, want het lijkt nogal overdreven als hij zo Pietje-precies is
over zijn dieet en zo'n ophef maakt, als het reisschema eens
een tikje uit de hand loopt. Toch kan het uitstel van een half
uur bij een maaltijd al betekenen, dat een ogenschijnlijk
sterke en gezonde man op slag buiten bewustzijn raakt
De chronische ziekte diabetes
mellitus, waarvoor 300.000 Ne
derlanders worden behandeld
en naar schatting eenzelfde aan
tal de dokter nog niet heeft be
reikt, was duizend jaar voor
Christus al bekend en tot vijftig
jaar geleden dodelijk. De ziekte
ontstaat niet door suiker, maar
door een storing in de stofwisse
ling. Nog steeds is wijdverbreid
het misverstand, dat het wel
over gaat als je maar geen suiker
eet, en in 't ergste geval is er de
insuline en een dieet en dan kan
je er oud mee worden. Slechts
weinigen vermoeden, op welke
vulkaan de diabeet leeft, als hij
maar even buiten zijn strakke
tijdschema en strikte voedings
gewoonte treedt. Zoals bijvoor
beeld in een (buitenlandse) va
kantie heel gemakkelijk kan
gebeuren.
Twaalf jaar geleden begon de
Diabetes Vereniging Nederland
schuchter met groepsreisjes net
over de grens. "Twee, drie rei
zen hooguit per jaar, tegen veel
te hoge pensionprijzen en de
middelen ontbreken ons om te
suppleren," zegt de heer J.W.
Hendriks, die als chef de bureau
van de vereniging onder meer
met vakantiereizen te maken
heeft en als diabeet alle pro
blemen kent. Zelfs terwijl wij
praten houdt hij één oog op de
klok om op tijd zijn tussenmaal-
tijd te kunnen nuttigen.
"Daarom zijn we zo verschrik
kelijk blij met die puzzelactie,
want nu kunnen we mensen,
die vastgelopen zijn om als
mens te leven, de kans geven
zich even aan die cirkelgang
van die chronische ziekte te
onttrekken. Dat geldt ook voor
echtgenote of echtgenoot. Even
kunnen wij dan die sleur van
het altijd-oppassen overnemen.
Neem een doodgewone dag
tocht, waarvoor een ander zo
maar instapt. Wij moeten tus-
senmaaltijden meenemen, lun
ches naar twintig verschillende
diëten, om vijf uur precies moe
ten we terug zijn voor de
insuline-injectie op de kamer.
Dan doemen de schrikbeelden
voor je op van een lekke band,
een oponthoud door een onge
luk, een wegomleiding we
t 2500 rollen volkorenbi-
Ook de kinderen kunnen zichzelf bekwaam een injectie geven.
scuits mee om tenminste nog
iets te kunnen opvangen.'Tot
dusver is één hotel, in Sauer-
land, in staat gebleken om op de
problemen van deze gasten in te
spelen, ook al kan men er alleen
het
te
recht als er geen andere hotel-
•gasten zijn. Adelboden, Mal-
lorca en Engeland staan op het
programma. In feite is zo'n reis
één doorlopende strijd om de
bloedsuikerbalans in het li
chaam in evenwicht te houden.
De reisleider moet niet alleen al
les van de bezienswaardighe
den weten, maar ook een gron
dig inzicht hebben als zich een
te laag of een te hoog bloedsui
kergehalte zou voordoen.
Als belangenvereniging van pa
tiënten krijgt de Diabetes Ver
eniging Ne'derland nergens
subsidie en toch wil men zoveel
mogelijk patiënten door een
vakantie even buiten de kring
loop van hun al te strakke le
venspatroon halen. "Voor hen
is een reis altijd twintig procent
duurder en dat nog wel buiten
het seizoen," zegt de heer Hend
riks "Als de diabeet als een
normaal mens geldt, laat hij dan
ook de normale prijs betalen.
Wij halen de top op de prijzen er
af en voor mensen, die het niet
kunnen betalen maar op medis
che indicatie op vakantie gaan,
willen we ook een fonds vor
men. De puzzelactie geeft ook
daarvoor eindelijk de kans."
Het vorige week gesloten abortus-
akkoord is door niemand met groot
enthousiasme ontvangen. De aard
van het onderwerp leent zich er niet
zo voor, maar ook de aard van de
bereikte overeenstemming is zo
danig dat twijfel over de betekenis
ervan in brede kring aanwezig is. Er
wordt een uiteenlopende uitleg aan
gegeven en dat schept onzekerheid
over de vraag waar politici en kie-
Door Hans Kombrink
lid Tweede Kamer
voor PvdA
zers precies aan toe zijn. De rege
ringssamenwerking tussen PvdA
en CDA kan kennelijk niet zonder
soms wankel aandoende compro
missen tot stand komen. Dat is een
politieke realiteit wanneer twee
minderheden weinig alternatieven
hebben en beide zo goed mogelijk
de eigen opvattingen 'overeind
trachten te houden. Wie zich ergert
over de lange duur van de formatie
vraagt in feite al snel om een 'hand
jeplak' spelen van de onderhande
lende partijen. Dat zou net zo min
de geloofwaardigheid van de poli
tiek bevorderen als de "loopgrave
noorlog" tot nu toe.
De wijze waarop langzamerhand
een tweede kabinet-Den Uyl wordt
geboren brengt echter ook grote
gevaren met zich mee. Door vaag
heden in het akkoord zal er perma
nent een flinke lading dynamiet
onder het kabinet liggen. En het
gebrek aan enthousiasme bij zowel
CDA als PvdA kan ontaarden in
een soort moedeloosheid in de aan
pak van problemen. Er is juist be
hoefte aan nieuw elan. Dat zal met
name zijn eisen stellen aan de pers
onele samenstelling van het nieuwe
kabinet.
Zover zijn we echter nog niet. Het
sluiten van een volledig akkoord
zal nog heel wat problemen met
zich meebrengen. Ik sluit een voor
de derde keer vastlopen van Den
Uyl (zij het nu samen met Veringa)
niet uit. Het CDA zal wellicht het
achterwege blijven van een over
winning inzake VAD en abortus
waarop het uit was willen com
penseren. PvdA heeft geen ruimte
aan die neiging toe te geven. In haar
politieke opstelling spelen zaken
als defensie, kernenergie, volks
huisvesting en democratisering
een grote rol. En van lof over het tot
nu toe bereikte resultaat was op de
PvdA-partijraad zaterdag jl. be
paald geen sprake.
Er is ook geen reden angstig te
worden bij de gedachte dat er een
CDA-minderheidskabinet zou
kunnen worden gevormd. Ik ben
ervan overtuigd dat de vrees daar
voor bij het CDA als het er echt op
aan komt groot genoeg is. Er wacht
het kabinet een zware taak en het is
geen pretje die alleen te moeten
uitvoeren. Bovendien is een
CDA-minderheidskabinet alleen
mogelijk op basis van steun van de
WD. Een minderheid in het CDA
kan en moet dat blokkeren omdat
anders binnen korte tijd een koers
zal worden gevaren die ze niet wil.
Het tot nu toe bereikte akkoord zou
weer op de helling moeten worden
gezet. De strijd binnen het CDA zou
dan pas echt losbranden.
Het moeilijkst kan het worden bij
de getalsverdeling. Er zal heel wat
water door de Rijn lopen voordat
het CDA ja heeft gezegd tegen 8 ka
binetszetels voor PvdA, 7 voor het
CDA en één voor D'66 en toch zal
het er van moeten komen. PvdA
kan niet op basis van minder aan
een kabinet deelnemen. De verkie
zingsuitslag rechtvaardigt de ge
talsverhouding. De verhoudingen
in de Kamer (waar het CDA met de
WD kan remmen en tegenwerken)
en de vaagheden in het akkoord
maken haar nodig. Het is een mis
verstand te menen dat D'66 bij de
PvdA opgeteld kan worden. D'66
zal sterker dan bij de onderhande
lingen tot nu toe het geval was een
tussenkoers gaan varen. D'66 zou
bij een 7-7-1 verhouding een door
slaggevende machtspositie ver
krijgen die geen recht doet aan de
uitslag van 25 mei jl. en die boven
dien lang niet altijd voor de PvdA
gunstig zal uitwerken.
Het conflict rond de getalsverhou
ding is niet op te lossen met formu
leringen. Het zal uitgevochten moe
ten worden. De afloop ervan is van
groot belang.
■i.
