uropese expositie
over de benauwde,
olie jaren twintig
éw
li
"PARADIJSEILAND"
ff
i BL') V)
a CJfyo
WOENSDAG 24 AUGUSTUS 1977
BERLIJN - Een jaarinkomen van
221 biljoen en nog wat Duitse
marken betekende in 1923 geen
rijkdom. Mannen en vrouwen
van Duitsen bloede, die aan de
wedergeboorte van het germa-
nendom wilden meewerken,
werden per advertentie uitgeno
digd een foto, haarmonster en le
vensbeschrijving naar een be
paald postbusnummer te sturen.
Op het Berlijnse vliegveld Tempel
hof had de jonge Werner von
Braun grote belangstelling voor
proeven met raketten, die daar
werden genomen. Max Schme-
ling bokste zich naar het wereld
kampioenschap. Dit zijn een paar
willekeurige grepen uit het Ber
lijnse nieuws van de jaren twintig
uit de verbijsterende periode die
nu het onderwerp is van een grote
expositie in West-Berlijn.
Tan tijd tot tijd neemt de Raad van
Europa, waar 19 landen in verte
genwoordigd zijn, een kunstten
toonstelling onder zijn auspiciën.
Aan deze nieuwe, Berlijnse zijn er
14 voorafgegaan die een periode
uit het verleden in het licht stel
den en een periode-stijl: "Manië
risme (Amsterdam), Rococo
(München), Neo-Classicisme
(Londen). Nu gaat het over "Ten
denties van de jaren twintig". Dat
is een recent verleden: voor
sommigen de tijd van hun jeugd.
En de titel "Tendenties" zegt al,
dat dit verleden niet onder het
hoedje van één stijl te vangen
.De schiettent"een uit 1931 da
terend schilderij van Pyke Koch,
dat te zien is op de grote Europese
expositie in Berlijn.
Alleen al voor de tentoonstelling
moet men naar drie gebouwen en
aan één volle dag heeft men na
uwelijks genoeg, terwijl er op
museumgebied nog zoveel méér
te beleven valt. Wie er een her
fstvakantie aan wil besteden,
doet er dan ook goed aan, niet
minder dan een week uit te trek
ken.
Tijdgeest
Dat wil niet zeggen, dat alle artis
tieke verrichtingen van toen aan
de orde zijn. De veeldelige expo
sitie bepaalt zich tot kunst,
waarin een "houding in de tijd"
wordt waargenomen. Berlijn is
als expositieplaats gekozen, om
dat destijds de hoofdstad van de
Weimarse republiek de Europese
kookpot bij uitstek was. Voor
West-Berlijn van nu is dat een
prijzige eer. Alleen al de exposi
ties (verzekeringswaarde 250 mil
joen) kosten 3.4 miljoen harde
Duitse marken, waarvan er 2.8
ten laste komen van het "land"
Berlijn zelf - dat overigens van
mtreegelden en catalogusver-
:oop 1.3 miljoen terug verwacht.
tot 16 oktober durende exposi-
ie valt voorts samen met de Ber-
iner Festwochen, een festival dat
'an 1 september tot 8 oktober
luurt, met toneel, cabaret, Film
ïn nog veel meer uit de jaren
twintig: Majakowski en Stra-
winsky, Mehring, Schwitters,
Brecht, etc.
Vlucht
De "houdingen in de tijd" variëren
van een door de Eeerste Werel
doorlog ongebroken vertrouwen
in een prachtige toekomst (het
Constructivisme, de ontwerpen
voor volkswoningbouw en func
tionele steden tot een radicaal
anarchisme (Dada, deels ook
Surrealisme). Er is tijdskritiek en
vlucht uit de realiteit of défaitis
me.
Een monter optimisme is uitge
stald in de Nationalgalerie - het
door Mes van der Rohe ontwor
pen museumgebouw dat op de
parterre van een flexibel exposi
tiesysteem is voorzien. Daar ziet
men hoe de beeldende kunst
"omgeving" en vormgeving
wilde worden. Parallel daaraan
loopt het verhaal, dat in foto's, te
keningen en zo meer is opgehan
gen in de Akademie der Künste.
Het gaat over de nieuwe taken
van de bouwkunst, zakelijke en
fantastische plannen en verwer
kelijkingen. In beide expositie-
delen komt de Nederlandse bij
drage naar behoren tot zijn recht.
In dezelfde Akademie wordt het
meest omvattende beeld tot dus
ver gegeven van de nog steeds
nawerkende Dada-beweging.
Nooit tevoren is daarbij zo uit
voerig belicht, wat op dit gebied
in Oosteuropese landen is ge
beurd. Het blijft natuurlijk be
helpen, want die landen zijn niet
vertegenwoordigd in de Raad
van Europa en ze lopen met hun
Dada-verleden niet te koop.
Een rustige kunst-tentoonstelling
hangt in de Orangerie van het
Charlottenburg-kasteel. Maar
juist die opmerkelijke presenta
tie van Surrealisme en "Nieuwe
zakelijkheid" in de schilderkunst
bij elkaar, is op een boeiende ma
nier discutabel. Onder de schil
derijen zijn zeer belangrijke wer
ken van o.a. De Chirico en Picas
so. Ook Nederlanders als Pyke
Koch en Dick Ket treft men er
De genoemde musea zijn dagelijks
van 10 tot 19 uur geopend. Een
speciale autobus, beginpunt
Hardenbergplatz bij het station
Zoo onderhoudt een halfuurs-
dienst naar de drie expositie
plaatsen. In de eerste oplage van
de drie kilo wegende catalogus is
50 ton papier verwerkt. Dit
boekwerk van 1260 pagina's met
bijna 1400 illustraties kost DM 36
exclusief porto. Het kan ook bij
de boekhandel Dietrich Reimer,
Unter den Eichen 57, 1000 Berlin
45 worden besteld. Men kan er
wekenlang zoet mee zijn.
Dolf Welling
Fascisme, door Martin Kitchen.
Uitgeverij Het Wereldvenster,
Baarn, 24.50
Kijk op dieren, door Hugh B. Cott.
Uitgeverij Het Wereldvenster.
49.50
De laatste kolonie, door Arie van
der Lugt. Uitgeverij West-
Friesland, Hoorn, 19.50
Eenzame reis, door Leni Saris. Uit
geverij West-Friesland, 15.90
De avonturen van Sinjoto en Soe-
parmi, door M. H. Neggers-v.d.
Vaar. Uitgeverij West-Friesland.
14.90
De tovenaar in de boom, door
Lloyd Alexander. Uitgeverij
West-Friesland, 15.90
Nico Scheepmaker
is met vakantie
'ralerie Pulchri Studio, Kempenaers-
aat, Oegstgeest. Tentoonstelling Wim
ettenhausen - etsen. Rob van Essen -
hilderijen en pastels. Geopend dag.
an 10-16 uur (zo. gesloten) t.m. 8 sept.
alerie De Oude Rijn, Oude Rijn 40.
omertentoonstelling. Geopend van 25
ag. tot 21 sept., woe. t/m zat. van 12-17
ur, do. van 19-21 uur.
Galerie JA, Sportfondsenbad, Wassena-
r. Tentoonstelling Jetske van der Brug-
;en - keramische kleinplastiekjes, Wikie
Tadros-Buter - houtsnijwerk en Peter
Peereboom - schilderijen. Geopend
i 10-17
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28). 'Wefkd. 10 uur vöorm.-5.uur
i. zondag 1-5 uur nam.
Hortus Botanicus. Tentoonstelling
"Dier en Kleur". Geopend ma. t/m zdt.
van 10-16.30 uur. zo. van 12.30-15.30 uur
lot 18 sen»
Galerie Denise Stephan, Bakkersteeg
18. tel. 132319. Tentoonstelling Wil
Tweehuysen - aguarellen en gouaches.
Geopend za. en zo. van 14-18 uur, over
ige dagen na tel. afspraak, tot 15 sept.
(gesloten van 15 juli—15 aug.).
Museum voor Volkenkunde, Steens
traat 1. Tentoonstelling „Taal en teken
binnen Chinese muren". Geopend ma
Galerie-bibliotheek, Luifelbaan 1, Was-
Tentoonstelling Frans Buitinga - pente
keningen, schilderijen en kollages,
Henk Erkeléns - keramiek. Geopend van
6 aug. tot 1 sept., openingstijden van de
bibliotheek.
Sparrenrode 4, tel. 143085. Mien Rijns
burger houdt open huis van eigen werk,
o.a. schilderijen, beelden en glasmozai-,
ken. Van 8 t/m 31 aug., na tel. afspraak.
Galerie Kerkdam,'Lange Kerkdam 113,
Wassenaar. - Tentoonstelling Willv
Boomsa-Hollander - olieverfschilderijen
en Peter Groeneveld - keramiek. Ge
opend woe. t/m za. van 10-16 uur, di. van
14-20 uur, t/m 27 aug.
leiuvd
24 augustus 1977
- In den laatsten tijd heeft een
tuinier met goed gevolg in een
der kolenmijnen in Vorsigwerk
(Opper-Silezië) het kweeken
van champignons ter hand ge
nomen en wel op eene diepte van
126 meter. In verlaten gaan
derijen brengt hij op den vloer
eene 4 duim dikke laag ge
stampt verrot hout aan, daarop
eene laag verrotten paarden-
mest van dezelfde dikte en ver
volgens eene laag droge tuin
aarde van 6 duim dik. Bij eene
gemiddelde temperatuur van 8
gr. Reaumier groeien de pad
destoelen voorspoedigIn fijn
heid van smaak moeten zij zelfs
die uit de vrije natuur overtref
fen.
Vijftig jaar geleden:
- De tegenstellingen in het Rus
sische communisme duren on
verminderd voort, volgens be
richten uit de randstaten in die
mate, dat de burgerkrijg feite
lijk voor de deur staat. Hoe dan
ook, de oppositiepartij roert
zich geducht. Volgens een be
richt uit Riga aan de Engelsche
bladen hebben in de stad Toela,
ten Zuiden van Moskoueen cen
trum der Russische metaalin
dustrie ernstige onlusten plaats
gehad. De arbeiders waren na
een eisch tot loonsverhooging in
staking gegaan, hetgeen ge
paard ging met de gebruikelijke
straatbetoogingen. Dezer dagen
trok een groote groep arbeiders
er wederom op uit. Schreeu
wend: "Wij willen brood!" en
"Weg met de sovjets" manifes
teerden zij in de straten der
stad. Plotseling kreeg de gewa
pende macht order aan deze be
tooging een einde te maken. Zij
opende het vuur op de manifes
tanten, van wie er vijftien wer
den gedood en 22 gewond.
Grote Vaart
Abel Tasman 23 te Zeebrugge
Abida 22 te Petite Couronne
Acila 22 580 zw Ascension nr Durban
Acteon 22 250 ono Kuria Muria nr Port
Vitoria
Algorab 22 te Vitoria
Amstelland 22 v Hamburg nr Rio de Ja-
Amstelmeer 22 180 nnw Madeira nr Key
West
Antilla Cape pass 22 Cabo Antonio nr La
Salina
Area 22 1900 ozo Fiji eil nr Port Kembla
Atlantic Crown 23 te Southampton
Broere Emerald 22 te Duinkerken
Bussum 2 v Pan. Kan. nr Japan
Capisteria 22 200 zo Muscat nr Al Khafji
Coral Isis 22 100 w Drytortugas nr Hous-
Crania 22 600 ozo Bermuda nr Stanlow
Diogenes 22 v Hamburg nr Amsterdam
Dallia 22 t.a. rede Portland Cardon
Docklift 2 22 325 ono San Luis nr Belem
Dordrecht 22 200 z IJsland nr Port Chur
chill
EEMSBORG PASS 22 Holtenau nr
Zaandam
Flevoland 22 300 wnw Cap Blanc nr Am
sterdam
Fulgur 22 295 zzw Abidjan nr Dakar
Gaasterdijk 23 v Rotterdam nr Hamburg
Getafix 22 290 w Walvisbaai nr Gibraltar
Heelsum 22 1300 no Barbados nr El
Guamache
Hercules 22 990 no Paramaribo nr Rot
terdam
Kennemerland 22 900 nno Belem nr Am
sterdam
Khasiella 23 te Pto Miranda
Kieldrecht 22 250 nw Fernando Noronha
nr Rio de Janeiro
Kylix 22140 nno Paramaribo nr Curacao
Maasbracht 22 340 no Maputo nr Ras Ta-
Maasbree 22 25 z Port Elizabeth nr Perz.
Golf
Maasrix 23 380 ono Mogadiscio nr Pto
Mytilus 22 145 ozo Madeira nr Lymebay
Neder Ebro 22 v Hamburg nr Bremen-
Neder Rhone 23 v Marseille nr Livorno
Neder Waal 23 te Damman verw.
Neptunus 22 340 zo Kp Race nr Rotter
dam
Palamedes 22 v Port of Spain nr New
Orleans
Pericles 23 te Georgetown
Rudolph Peterson 22 250 ozo Colombo
nr San Clemente
Salland 23 te Salvador
Scherpendrecht 22 850 zzo St. Johns nr
Spaarnekerk 22 280 w Walvisbaai nr
Kaapstad
Thameshaven 23 te Santos
Tjonger 23 te Kingston verw.
Walcheren 22 t.a. rede Port Cartier
Willemskerk 22 rede Suez
Wonosobo 22 1060 zw San Francisco nr
Manzanillo.
Kleine vaart
Albert V pass 22 Beachy Head nr Cher-
Madrija.
Mam Lloyd 22 te Tegal
Mercurius 19 v Amsterdam nr Point a Corrie Broere pass 23 Kp Gtis Nez i
Petitre
Meta 22 150 o Socotra nr Quessant
PANDA EN DE SPORTMEESTER
42-138 - Professor Putter was ijverig aan het werk gegaan om zijn
bionische vinding te herstellen. En Panda hielp zijn neef om weer op
krachten te komen, door hem elke ochtend de krant voor te lezen. Maar
deze morgen stiet hij daarbij op een berichtje dat hem verbaasde.
"Moet je horen"! riep hij. "Joris is bezig om een Voorronde voor de
Olympische Spelen te organiseren! Iedereen mag meedoen aan alle
takken van sport, staat hier. Dat zal hem heel wat geld kosten
Waar haalt hij dat vandaan"?
Op datzelfde moment vond er in de stad een bespreking plaats in het
reclamebureau Stappen, Kwelden en Verkwik. De heer Verkwik had
juist hetzelfde ochtendblad gelezen en zijn assistent ontboden.
"Inhaken, Hups, Jongen"! riep hij. "Er zit een lekkere portie p.r. in
zo'n sport-toestand. Zoek die Goedbloed op en huur alle reclame
ruimte die hij te bieden heeft. Ik wil daar onze reclameborden zien.
Gooi er maar wat geld tegenaan, Hups, jongen"!
M
n
I
n
n
n
I
TOMATENMELK
4 dl. melk
2 dl. tomatensap
selderijzout
4 Ijsblokjes paprika
poeder
Mix alle ingrediënten
tot een smakelijke
drank. Serveer hem met
een ijsblokje en be
strooid met paprika
poeder in een hoog glas.
II
II
II
II
II
II
II
II
II
u,0'.
2740
BBH HIBZ.BOCOP
$ertefwscty4P maak/AI
LBEFT /Al t/£E£>E
De avonturen van Jommeke
Ja, dat verkeerd gevat z/t 6/nnen.
Wat is er, IYVeen, een kie-
/emand del Ven /n twee stuk
kopYffj? ^en ffekapt. -
TCmet gevolgen
wt
CAMERA:
"De rechter en de linkerhand van de
duivel", dag. 7 en 9.15 uur, za. en woe.
2.30, 7 en 9.15 uur, zo. 2, 4.15, 7 en 9.15
Nachtvoorstelling: "The day of the Lo
cust", vr. en za. 11.30 uur. 16 jaar.
LIDO 1: "Live and let die", dag. 2.30,7 en
9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. ^jaar.
LIDO II: "The sound of music", dag. 2.30
en 8 uur. AL.
LIDO III: 'Turks Fruit", dag. 7 en 9.15
uur, ma., di., do. en vr. ook 2.30 uur. 16
Kindermatinee: "Tom en Jerrv festival".
2.30 e
1.45 t
AL.
STUDIO: "The future world", dag. 2.30,
7 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur. 12 jaar.
TRIANON: "Een brug te ver", dag. 2 en 8
REX: "Ilsa de wolvin van de SS", dag. 7
en 9.15 uur. 16 jaar.
Kindermatinee: "Peter en de vliegende
autobus", za. en woe. 2.30 uur. AL.
Nachtvoorstelling: "Gejodel onder Tiro-
ler rokjes", vr. en za. 11.30 uur. 16 jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
uur tot woensdag 13.00 yur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis:
Middagbezoekuur: 13.45-14.30 uur.
Avondbezoekuur 18^0-19.30 uur. Kirf-
derafdeling dagelijks van 14.00-19 00uur
alleen voor ouders zondag 14.00-15.00
uur voor overige familieleden Kinderen
beneden 14 jaar hebben geen toegang op
de kinderafdeling.
Sint Elizabeth-ziekenhuis:
3e KLASSE: Volwassenen dagelyks van
14 00-14 45 uur en van 1830-19 30 uur
Kraamafdcling: dag van 11 15-12 00 uur
(alleen voor echtgenoot) van 15 00-16.00
uur en van 18 30-19 30 uur Laatste kwar
tier van nuddag- en avondbezoek ba*
byshow.
Kinderafdeling: dag. van 15.00-11
2e KLASSE: Volwassenen dagelijks
11 \$-\1 80 uur en van 14 00-14 45 uu
vpn 18 30-19.30 uur.
Academisch-Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Pike dag.
14 15-15.00 uur.
18 30-19.30 uur.
Voor de prematurenafdeling gelden dt
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag t/m vhjdag:
Bezoek aait ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten dooi-
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden K\ndêrkliniek:
Dagelijks:
15 00-15.45 uur.
18.30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
14 15-15.00 uur.
18.30-19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uiir; 3e klas 13.30-
14 15 en 18.30-19.30 uur; Kraamafdehng
13.30-14.15 uur alleen voor echtgenoten
'19-20 uur; Kinderafdeling 15-15.30 uui
alleen, voor ouders 18-18.30 i
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunner
dag en nacht worden gemeld bij het in
forhiatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000). r
