Internationale prijsver
gelijking: slag in de lucht
Huisvrouwen race-den door Europese winkels
naar de vliegtuigen
PAGINA 17
Levensmiddelen zijn in Neder
land zo duur nog niet. Dat is al
thans de conclusie van Albert
Heijn na de prijzen van een
twintigtal artikelen in verschil
lende Europese steden vergele
ken te hebben. De wijze waarop
deze prijsvergelijking tot stand
kwam is tamelijk ongewoon.
Nu eens geen inkopers, geen
professionele prijsvergelijkers,
huisvrouwen uit alle delen van
Nederland brachten het mate
riaal er voor bij elkaar.
Woensdagochtend bezochten
zij negen verschillende super
markten, van Kopenhagen tot
Athene, gewapend met een ge
lijkluidend boodschappenlijs
tje en met 50 gulden op zak. Hun
opdracht "Koop de op het lijs
tje staande artikelen. Neem niet
het duurste, niet het goedkoop
ste, maar iets er tussenin. Let op
de kwaliteit. Schenk tevens
aandacht aan de sfeer in de
winkel die u bezoekt, aan de in
richting en bediening".
Eén van de vrouwen die met
deze opdracht werd belast was
de Katwijkse mevrouw
Kraayenoord woensdag beter
bekend als "mevrouw Oslo".
Met haar ben ik die bewuste
woensdag mee uit winkelen ge
gaan.
De boodschappen die in Oslo
(en in de andere bezochte ste
den in Europa) gekocht moes
ten worden waren een selectie
uit de artikelen die de vrouwen
zich aanschaften toen ze 50 gul
den naar eigen verkiezing (in de
supermarkt) konden besteden.
"Het is dan ook een erg Hol
lands lijstje, gebaseerd op Ne
derlandse wensen en op het
aanwezige pakket in een Hol
landse winkel", een uitspraak,
waarmee AH marketing
manager Verhoeven kritiek op
de eenzijdige samenstelling van
de lijst voor wil zijn.
Met dit oer-Hollands lijstje op
pad naar Noorwegen. We ver
trokken dinsdagmiddag, want
naar Oslo ga je niet zo gemakke
lijk in één dag op en neer als je
ook nog boodschappen moet
doen. Mevrouw Kraayenoord
wat witjes om de neus, ik niet al
te stevig op m'n benen: onze
luchtdoop. Voor al degenen die
net als wij (tot voor kort althans)
nog nooit gevlogen hebben: het
valt best mee.
Twee uur later in Oslo, dankzij
het tijdsverschil, want op de te
rugreis zouden we er vier uur
over doen.
Oslo deed mevrouw Kraaye
noord aan België denken tij
dens onze bezichtiging van de
stad, iets wat we maar meteen
de eerste dag deden omdat de
winkels toch al gesloten waren
(in Noorwegen houdt vrijwel
iedereen al om 4 uur met wer
ken op. De werkweek duurt
daar 37 Va uur), en we er de vol
gende dag waarschijnlijk niet
meer aan toe zouden komen.
Eén winkel, waar noorse vesten
werden verkocht bleek nog
open te zijn. Vol verwachting
stapten we naar binnen: me
vrouw Kraayenoord stevende
meteen op de truien af, ze wilde
er eentje als souvenir voor haar
dochtertje van acht meenemen,
maar die vlieger ging niet op.
Noorse vesten, schitterend
mooi, maar verschrikkelijk
duur", was onze eensluidende
conclusie (100 gulden was zo'n
kin-
BETAALDE PRIJZEN (IN NEDERLANDS GELD)
BOODSCHAPPEN
erl. Gnekenl. Nederl.
Madrid Zurich
TOTAAL UITGEGEVEN
35.13 27.10
26.62 24.57
ANDERE VERGELEKEN
:uk Goudse of Edar
beetje het minste voor e
dermaatje).
Het was onze eerste confronta
tie met de prijzen in Noorwe
gen: voor een buitenlander is
Noorwegen duur, erg duur. Als
enige van de op pad gestuurde
huisvrouwen kwam de Kat
wijkse niet toe met de haar voor
de boodschappen toegemeten
50 gulden. Maar een Noorse
huisvrouw (of huisman, want
dat is in Noorwegen geen onbe
kend begrip) zal een aantal arti
kelen van de lijst die mevrouw
Kraayenoord had meegekregen
echter zelden of nooit kopen, en
dan zeker niet in de super
markt. Juist deze artikelen
voerden de kosten van het dagje
winkelen aanzienlijk op. Bij
voorbeeld: groente en fruit zijn
in Noorwegen zeldzaam. Voor
zover het gekocht wordt ge
beurt dat op de markt. Alleen
krol is er zo'n beetje het hele
jaar door, andere groenten zijn
maar kort tegen een betaalbare
prijs te krijgen. Dan slaan de
Noren er ook een heleboel van
in om het vervolgens te diep
vriezen. In de winkels tref je
dan ook tairijke kartonnen do
zen aan, bedoeld om diepvrie
sartikelen in te bewaren. Melk,
in Noorwegen erg goedkoop, is
niet alleen zo gewild vanwege
de lage prijs, maar ook voor de
verpakking.
Als de melk op is, is de doos te
gebruiken voor het invriezen
van groenten. Plastic afsluit-
doppen hiervoor zijn overal
verkrijgbaar.
Groenten in blik worden in
Noorwegen wel verkocht, maar
door al dat diepvriezen en de
onbetaalbare prijzen van
(blik)groente in veel geringere
mate dan in Nederland. Een
klein blikje doperwten (410 g.)
kost bijvoorbeeld 4 gulden!
In het restaurant waar we dins
dagavond aten werd ook geen
groente geserveerd, tenzij op
uitdrukkelijk verzoek dan
kreeg je sla, vlees met saus en
aardappelen is daar een volle
dig menu. Vlees is trouwens
ook duur voor een Hollandse
portemonnee, vis is in verhou
ding goedkoper. Deze artikelen
kwamen echter niet op de lijst
voor. (Vlees niet omdat je daar
voor invoerrechten moet beta
len).
Wél op de lijst stond: appel
moes. Iets Hollandser dan
«ppelmoes is nauwelijks te be
denken. In Noorwegen is het
eigenlijk onbekend. Het artikel
dat we in plaats daarvan mee
namen, appel-marmelade, was
eerder een soort jam en razend
duur 3.50 voor een potje van
310 g., dat wil zeggen: ongeveer
driekwart van de inhoud van
een pot jam bij ons
.Een opvallend, door ons erg
gewaardeerd verschil met Ne
derland is, dat op de verpakking
van alle levensmiddelen de
voedingswaarde staat aangege
ven: de hoeveelheid calorieën,
vet,, koolhydraten en proteïne.
Het Noorse beleid is duidelijk
gericht op een evenwichtige en
gezonde samenstelling van het
menu. Geheel in overeenstem
ming hiermee zijn de opvallend
lage prijzen van melk, boter, si
naasappels en citroenen. Deze
artikelen worden van rege
ringswege gesubsidieerd: op
dat men gezond de lange winter
door kan komen en volgens
onze gastheer om de derde we
reld te steunen bij de verkoop
van zuidvruchten.
De Katwijkse mevrouw Kraayenoord: "bij c
doe je boodschappen".
s ga je winkelen, in Oslo
Artikelen die schadelijk zijn
voor de gezondheid worden,
geheel in overeenstemming
met dit beleid extra belast. Dit
geldt voor sigaretten en alcohol.
Bier en sigaretten zijn in de su
permarkt te krijgen. Ze zijn ech
ter onbetaalbaar (minstens drie
keer zo duur als in Nederland)
en niet te koop voor "kinderen"
beneden de 16 (sigaretten) of
beneden de 18 jaar (bier).
Voor sterkere dranken dan bier
moet een aparte wandeling
worden gemaakt naar de
staatsdrankenhandel. Hier
geen fraaie uitstallingen van
flessen, met druiven er omheen
gedrapeerd zoals wij dat ge
wend zijn, maar winkels zonder
kraak of smaak.
Van de buitenkant is niet te zien
mag niet eens te zien zijn dat er
binnen drank wordt verkocht.
De staats drankenhandel doet
eerder denken aan een bankge
bouw, maar dan zonder de stra
lend zonnige affiches, dan aan
een winkel.
De inrichting is uiterst sober.
Prijzen staan niet op de schap
pen aangegeven, er wordt op
geen enkele wijze reclame ge
maakt.
Eén ochtend, in feite twee uur,
is natuurlijk erg kort om een
goed inzicht te krijgen in wat er
zoal in een ander land aan le
vensmiddelen geboden wordt.
(De Apeldoornse mevrouw van
Rulo, die in Zürich sfeer moest
proeven, merkte na afloop van
de reis op dat er weinig te proe
ven was geweest: "we zijn door
de winkel gestoven"). Toch vie
len een aantal zaken op. Me
vrouw Kraayenoord: "Ze heb
ben hier een veel uitgebreidere
sortering dieet-artikelen, de
keus is bij ons nogal beperkt.
Het is natuurlijk wel duur alle
maal, maar de kwaliteit is erg
goed, alles ziet er goed verzorgd
uit. Maar wat ik hier mis is de
sfeer, de gezelligheid. Je gaat
hier niet voor je plezier winke
len. Bij ons ga je nog eens stad-
ten, hier doe je boodschappen".
Woensdag 6 uur. Iedereen is te
rug, de boodschappen zijn uit
gestald, de prijzen kunnen
worden vergeleken. De ver
schillen zijn groot. De meneer
van Albert Heijn, die zijn in
Amsterdam aangeschafte arti
kelen eveneens heeft uitge
stald. is duidelijk het goed
koopste uit geweest. Mevrouw
Kraayenoord heeft ongeveer
drie keer zo veel moeten betalen
voor vergelijkbare spulletjes.
Maar, een dergelijke vergelij
king heeft natuurlijk geen en
kele wetenschappelijke waar
de.
Dat wordt dan ook wel bewezen
door de ervaringen in Noorwe
gen. De aankopen zijn gedaan,
zoals al eerder gezegd, op basis
van een puur Hollands levens
patroon, uitgaande van Hol
landse artikelen. Niet alleen de
verlangde artikelen zijn puur
Hollands, ook op de lijst aange
geven hoeveelheden zijn Ne
derlandse standaardmaten. Dat
betekent, dat een heleboel arti
kelen in Nederland bij een be
paald gewicht of een bepaalde
hoeveelheid het voordeligst
zijn. Dit hoeft voor andere lan
den niet op te gaan.
Bepaalde verlangde artikelen
zijn in het buitenland niet
gangbaar, bijv. de doperwten in
Noorwegen.
En dan speelt het kooppatroon
in het betrokken land natuur
lijk nog z'n woordje mee. Wordt
er wel zoveel in supermarkten
gekocht? In Noorwegen bleek
men bijvoorbeeld voor be
paalde artikelen (groente)
veelal naar de markt te gaan. In
hoeverre zijn de bezochte win
kels ook werkelijk vergelijk
baar, qua prijs en qua kwaliteit?
Deze zwakke punten in de
steekproef werden door de or
ganisators, Albert Heijn en de
KLM, onderkend.
Een vergelijking is natuurlijk
niet eerlijk, als geen rekening
wordt gehouden met het in een
bepaald land te besteden inko
men. In Noorwegen kan ie
mand, ongeacht zijn leeftijd, die
geen enkele ervaring bezit en
geen voortgezette opleiding
heeft, een aanvangssalaris heb
ben van ongeveer 18.000 gulden
per jaar. Dit is veel meer dan een
18-jarige in Nederland verdient,
onder diezelfde voorwaarden.
Prijsverschillen worden, als je
de lonen er bij trekt, wat begrij
pelijker. Daarom heeft Albert
Heijn in de prijsbeschouwingen
ook het gemiddelde inkomen
van een arbeider in de industrie
in het bezochte land er bij be
trokken en uitgerekend hoe
lang die arbeider voor de aange
schafte artikelen moet werken.
Wederom komt Nederland niet
ongunstig uit de bus, (de lage
plaatsing van Griekenland en
Spanje is opvallend!) maar al
weer is de nodige kritiek op de
cijfers mogelijk.
Nogmaals: het is een puur Hol
lands pakket, met een zelfde
bedrag te besteden zullen de
"modale" arbeiders uit de ver
schillende landen waarschijn
lijk andere, in hun land meer
gangbare artikelen aanschaf-
Verder is er geen rekening ge
houden met de in elk land ver
schillende invloed van belas
tingen en andere kosten dan le
vensmiddelen. Noorwegen
werkt bijvoorbeeld met een
progressiever belastingsysteem
dan Nederland. De laagstbe
taalden moeten ongeveer even
veel afstaan als in Nederland, de
hoogstbetaalden meer (tot 90 a
95 pet. van het inkomen). De
mogelijkheden om bepaalde
zaken voor de belastingen af te
trekken zijn groter. Huisvesting
is, waarschijnlijk zelfs absoluut
(vergeleken met de daarvoor in
Nederland betaalde bedragen)
goedkoper. En wat je in Noor
wegen heel sterk hebt, waar bij
een dergelijke berekening geen
rekening mee wordt gehouden,
dat de gezinnen er kleiner zijn
dan hier en dat ook zo'n 80 pet.
van de vrouwen werkt: er zijn
goede opvangmogelijkheden
voor de kinderen en bovendien
liggen de lonen voor vrouwen
hoger dan in Nederland.
Er zijn dus nogal wat vraagte
kens te zetten achter de uit
komsten van Albert Heijn. Wat
is dan de waarde van een derge
lijk onderzoek? Grif wordt toe
gegeven dat die waarde eigen
lijk niets voorstelt. En waarom
de KLM en AH dan toch zoiets
op touw zetten?
"Het is het begin van een
7-weekse samenwerking tussen
beide organisaties, en iets als dit
is natuurlijk erg grappig van
wege het promotionele aspect
ervan (vrij vertaald: om AH en
KLM op te stoten in de vaart der
volkeren)".
"En heren, bovendien wilden
we eens aantonen dat we dames
op tijd in Amsterdam terug
kunnen brengen".
