Moslims in Nederland
wagen erkenning
Winkeliers voorstander
van asfaltering laatste
deel van de Breestraat
Heftige
reacties
rond kerk
als moskee
Zijl wijk start
activiteiten
Straks mond spoelen
op lagere scholen in
Leiden met fluoride?
Onderzoek pakhuizen Maredorp?
BARKEEPERVEROORDEELD
VRIJDAG 19 AUGUSTUS 1977
Van onze redactie
geestelijk leven)
Ons land telt op het ogenb
lik ongeveer 200.000 mos
lims. In West-Europa zijn
dat er bijna 6 miljoen, ofwel
1,75 procent van de bevol
king. Deze week zijn ze hun
jaarlijkse vastenmaand, de
Ramadan, ingegaan.
Moslims geloven, dat de profeet
Mohammed in deze vastenperiode
zijn eerste openbaring van de Ko
ran kreeg, het heilige boek van hun
godsdienst. Zij vasten omdat Allah
dit bevolen heeft. Door naleving
van dit gebod komt men Hem na
derbij.
De Ramadan is een van de vijf
grondslagen van de islam. De an
dere zijn: het geloof in Allah en zijn
profeet, zoals uitgedrukt in de Ko
ran, het vijfmaal daags verrichten
van de gebeden, het geven van aal
moezen en een pelgrimstocht naar
Mekka als dat financieel mogelijk
Rechten
De trek van buitenlandse werkne
mers naar deze streken heeft ons
land, vanouds een "christelijke na
tie" met religieus-humanistische
stromingen, er een godsdienst bij
bezorgd, de islam. Dat is nog lang
niet tot iedereen doorgedrongen,
en waar dat besef wel bestaat, is be
slist niet iedereen bereid daaruit de
konsekwenties te trekken en de
volgelingen van de profeet uit
Mekka de ruimte te geven. Werk
kunnen ze krijgen, hoewel een niet
gering aantal Nederlanders dat ook
maar zo-zo vindt bij zoveel werk
loosheid, maar om nou ook nog in
hun religieuze behoeften te voor
zien, dat is toch wel wat veel ge
vraagd. Wie de buitenlandse werk
nemers in dit opzicht tegemoet wil
komen, stuit niet zelden op weers
tanden.
"Er is nog weinig verdraagzaam
heid tegenover afwijkende gedrag
spatronen die samenhangen met
religie en cultuur", zegt een woord
voerder van de federatie van zes
tien plaatselijke moslim
organisaties in Nederland. "Poli
tieke rechten van enkelingen en
minderheidsgroepen worden er
kend, maar niet hun culturele en
religieuze rechten".
Aandrang
De moslims zelf proberen met
steeds groter aandrang gehoor voor
hun wensen te krijgen. De meesten
willen ook hier trouw blijven aan
hun religie. Zij houden zich strikt
aan de vastenvoorschriften van
deze maand, die lang niet eenvou
dig zijn. Volgens de heer A. van
Bommel, voorzitter van de feder
atie van moslim-organisaties,
neemt dat aantal nog toe, nu steeds
meer islamitische werknemers - nu
al 110.000 - hun gezin laten over
komen.
In 1974 werd een contactcommissie
"Moslims en christenen in Neder
land" opgericht. Die houdt zich
vooral bezig met vragen en verlan
gens van moslims en moslim
groepen op religieus gebied.
Zo hielp ze mee aan een wettelijke
regeling voor ritueel slachten en
aan een verbetering van faciliteiten
voor godsdienstonderwijs aan
moslim-kinderen.
Het vrijdagmiddag-gebed
in de oude,
grote moskee
van Koeala
Loempoer (Maleisië).
Een foto uit
het in 1975
bij Meulenhoff
Amsterdam verschenen
boek "Antwoord;
gestalten van
geloof in de
wereld van nu".
Volgend jaar wil deze
het probleem van de gebedsruim
ten aan de orde stellen. Naast de
moskee in Almelo heeft ons land
zo'n dertig provisorische gebouw
tjes en ruimten, waar moslims hun
godsdienst oefenen. Amsterdam
neeft grond voor een moskee be
schikbaar gesteld. De federatie van
moslim-organisaties meent, dat in
elke concentratie van 1000 of meer
moslims een islamitisch centrum
absoluut nodig is.
Plaatselijk contact tussen islamie
ten en christenen ontstaat in de re
gel pas dan, als er een gebedsruimte
moet komen. Een verzoek aan een
kerk om handreiking leidt onver
mijdelijk tot een discussie over de
vraag of je van een kerkgebouw wel
een moskee mag maken. Zo'n vraag
is voldoende om heftige emoties los
te maken, omdat vele christenen
samenwerking met aanhangers van
een godsdiens:* die Jezus Christus
niet als de enige Verlosser belijdt,
pertinent verwerpen.
Vorig jaar besloot een gerefor
meerde kerkeraad in Rotterdam
zijn kerkgebouw (aan het Putse-
plein) open te stellen voor
moslim-bijeenkomsten in de vas
tentijd. Op aandrang van een aantal
gemeenteleden ging de kerk
prompt op 14 september voor de
moslims weer dicht. Maar nu heb
ben de moslims gevraagd, het ge
bouw permanent voor hun gebe
dsdiensten (op vrijdagavond) te
imogen gebruiken. De gerefor
meerde ziekenhuispredikant Y.
Stienstra diende daartoe een voor
stel in. Dat kwam tegelijk met de
mededeling dat de remonstrantse
gemeente ter plaatse haar kerk niet
wilde verkopen ten behoeve van de
in Rotterdam wonende moslims.
:Een zevental gemeentevergaderin
gen resulteerde tenslotte in het
kerkeraadsbesluit de Putseplein-
kerk voor een proefperiode van
drie maanden uit te lenen aan de -
overwegend Turkse - islamieten.
De kerkeraad is van plan zich na
deze proefperiode met de gemeente
te beraden over de vraag wat er
verder moet gebeuren. Financieel
is hetsamen gebruiken van de kerk
niet onaantrekkelijk.
Het Nederlands Dagblad - het
nieuwsmedium voor de
vrijgemaakt-gereformeerden,
waarvan het kamerlid Jongeling
lange tijd hoofdredacteur is ge
weest - wist te melden, dat het op
die gemeentevergaderingen (druk
bezocht!) "zeer geëmotioneerd" is
toegegaan. Tegenstanders dreig
den hun kerkelijke bijdrage in te
trekken en met hun kerk te breken.
Een steeds grotere groep kerkgan
gers blijft thuis of gaat naar andere
diensten. De kerk, met 1000 zit
plaatsen, trekt zondagsmorgens
nog 350 a 400 mensen en 'S avonds
zijn er niet meer dan zestig.
Het blad "Waarheid en Eenheid",
waarin verontruste gereformeer
den hun bezwaren tegen de geest
der tijden ventileren, meent in een
commentaar, dat het geval
Rotterdam-Zuid niet op zichzelf
staat. "Er is onder invloed van de
Wereldraad van Kerken steeds
meer belangstelling ontstaan voor
een dialoog met de grote wereld
godsdiensten. In plaats van de kerk
open te stellen voor speciale evan
gelisatiediensten ten behoeve van
onze godsdienstbeleving maken
wij van de plaats waar de gemeente
des Heren samenkomt een moskee.
Ziehier waar de nieuwe theologie
toe kan leiden".
Zulke reacties komen niet alleen
uit rechts-orthodoxe kringen.
Overal waar de vraag "Kerk of
moskee?" actueel wordt, staan
voor- en tegenstanders fel argu
menterend tegenover elkaar. De
moslims in Nederland zullen, in het
algemeen gesproken, aangewezen
zijn op eigen voorzieningen. De re
latie tussen de beide godsdiensten
is niet van dien aard dat men kan
verwachten dat een verzoek tot
medegebruik van een kerk spon
taan positief wordt beantwoord. De
bezinning op die relatie en op de
christelijke houding tegenover de
godsdiensbeleving binnen andere
religies is op het grondvlak nauwe
lijks - en dan nog zeer incidenteel -
op gang gekomen.
In Nederland is godsdienstvrijheid.
De federatie van moslim
organisaties vindt, dat die dan ook
praktisch moet worden nageleefd.
Voorzitter Van Bommel: "Wij zijn
bekend om onze materieel-sociale
voorzieningen. Geestelijk-sociale
voorzieningen zouden ons niet
misstaan".
Vrije dagen
Daarmee doelt hij ook op het recht
van moslims op twee vrije dagen
per jaar, namelijk aan het eind van
de vastenmaand en op het offer
feest. Deze feesten, die in de islami
tische landen soms dagen voortdu
ren, gaan hier vrijwel onopgemerkt
aan de herenigde moslim-gezinnen
voorbij.
Ter gelegenheid van de nu begon
nen Ramadan heeft de federatie het
bedrijfsleven opnieuw gevraagd,
dit recht breder te honoreren.
"Van al het bidden voor de
eenheid van de kerken begin ik genoeg te krijgen Het is onwaarachtig als
we niet echt worstelen om de eenheid ook tot stand te laten komen".
Dr. H. M. de Lange liet zich dat deze week in de Raad van Kerken ontval
len, toen daar een ontwerp-tekst voor de week van gebed voor de eenheid
der kerken (in januari volgend jaar) ter goedkeuring was voorgelegd. Hij is
afgevaardigde in deze raad voor de Remonstrantse Broederschap. De
Lange zou eerder voor boetedoening voelen, omdat wel voortdurend over
eenheid wordt gesproken, maar er niet naar wórdt gehandeld.
Ondanks deze kritiek werd de tekst, die in brochurevorm zal verschijnen
en aan' gemeenten en parochies zal worden aangeboden, aanvaard. De
redenering daarbij was: er mag dan veel van waar zijn, toch is het over
trokken te zeggen dat er helemaal niets gebeurt. Er is zeker een groeiende
samenwerking hier en daar, ook al gaat die velen kennelijk niet snel
genoeg.
Vindingrijk
In de Raad van Kerken, die in Amersfoort bijeen was, bracht ds. F.
Mooi, secretaris van de hervormde provinciale kerkvergadering van Gro
ningen, verslag uit van zijn bezoek aan Oost-Duitsland. De delegatie voor
dit tegenbezoek (enkele jaren geleden kwam een Oostduitse groep naar
ons land) bestond uit vyf personen.
Ds. Mooi vertelde, dat de officiële kerkelijke lijn in Oost-Duitsland deze is:
je als christen kritisch opstellen niet naast, maar in de samenleving. Daar
mee maken de kerken het zich niet gemakkelijk, want.de staat vindt
snciale en zeker politieke betrokkenheid vanuit het geloof maar een ver
dachte zaak. De delegatie heeft kunnen waarnemen, dat de kerk met ware
vindingrijkheid en grote tact deze opstelling probeert waar te maken. Dat
Ëeldt dan met name voor de grote Evangelische Kerk.
>e RK Kerk maakt slechts 8 procent van de bevolking uit. Het aantal
roepingen binnen deze kerk neemt sterk af en ook veel priesters vertrek
ken, niet zelden in verband met celibaatskwesties.
Volgens de Amerikaanse jezuiet Raymond C. Helmick, die vijfjaar heeft
gewerkt zowel onder rooms-katholieken als onder protestanten in Noor-
Ierland, is de belangrijkste factor achter het geweld in dit land de machts
structuur in het rk kerkelijke leven en vooral de macht en controle die de
geestelijkheid over de leken uitoefent.
In een artikel in het Engelse maandblad "The Month" zegt hij, dat de
protestanten werkelijk bang zijn voor overheersing door "Rome". Voor
beelden ervan zien zij nog dagelijks in het Ierland van nu. Helmick wijst
erop, dat onder de Ierse rooms-katholieken inderdaad nog machtsstructu
ren bestaan die elders in de rk kerk allang verworpen zijn en overigens
niets met het geloof als zodanig te maken hebben. In de katholieke wijk
van Belfast is de clericale overheersing volgens Helmick, nog veel erger
dan de protestanten denken.
Die angst voor Rome ziet hij als de werkelijke oprzaak waardoor de
Noord-Ierse protestanten niet democratisch kunnen denken, terwijl de
democratie juist het sterkste punt van het protestantisme is.
Telegram
De generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken, die deze
week in Hoogeveen haar reeks zittingen is begonnen, heeft de CDA-fractie
in een tweede kamer een telegram gestuurd waarin zij haar waardering uit
voor de standvastigheid van de fractie inzake de abortus.
Bij de opening van de nieuwe cursus van de Gereformeerde Sociale
Academie "De Vijverberg" te Ede deelde de voorzitter van het bestuur, ir.
J. Van der Graaf, mee, dat er nu meer dan 600 studenten staan ingeschre
ven. Van hen volgen er 428 de dagopleiding. De academie telt meer dan 70
medewerkers.
De voorbereidingen voor de jaarlijkse interkerkelijke geldwervingsac
tie "Kerkbalans" (van 9 tot 21 januari) zijn al begonnen. Het motto van de
actie is ditmaal "Uw inzet waard". Per 1 september is het voor "Kerkba
lans 78" ontworpen materiaal beschikbaar voor bestelling.
Beroepingswerk: Hervormde Kerk - beroepen te Emmen K. Venema
Ridderkerk, te Rotterdam-Delfshaven G. van den End Papendrecht, te
Strijen H. Binnekamp Maarssen, te Kamerik I. Kok Zoetermeer; bedankt
voor Putten G.H. van Kooten Delft; aangenomen de benoeming tot geeste
lijk verzorger van het psychiatrisch ziekenhuis Veldwijk Ermelo T.E. v.d.
Burg (studentenpredikant) Zeist. Chr. Geref. Kerken: beroepen te Rijns-
burg W. de Joode Gorinchem.
LEIDEN - De plannen voor de verbetering van de walkan
ten langs de marktenroute (Botermarkt, Vismarkt, Aal
markt, Boommarkt) en de aanleg van nieuwe rioleringen
zal voor de verkeersafwikkeling grote consequenties heb
ben. De plannen, waarover u gisteren uitvoerig in deze
krant hebt kunnen lezen, vormden gistermiddag onder
werp van bespreking in de evaluatiecommissie voor de
Breestraat onder voorzitterschap van wethouder Waal.
In die vergadering toonde de heer
Barendregt van Gemeentewerken
zich een duidelijk voorstander van
tijdelijke asfaltering van het ge
deelte van de Breestraat tussen
Koombrugsteeg en het Gangetje.
Volgens de heer Barendregt is as
faltering de beste oplossing om een
einde te maken aan het zeer onge
lijke wegdek, dat is ontstaan na de
aanleg van een nieuwe riolering.
„Het asfalt geeft een betere druk-
verdeling, en bovendien kunnen
eventuele kuiltjes gemakkelijker
worden verholpen, dan met een
LEIDEN - De Stichting voor
Buurt en Clubhuiswerk „De Zijl-
wijk" start de komende weken
weer met een aantal activiteiten. Za
start vanavond in de gymzaal aan
het Valkenpad jazzgymnastiek. Dat
•is van zeven tot acht alleen voor
dames en van acht tot negen uur
voor dames en heren. Donderdag
25 augustus begint het volleybal en
badminton om zeven uur Buurt- de
sportzaal Broekplein. Zaterdag 3
september worden de zaalvoetbal
lers weer verwacht van 9 tot 11 uur
(voor junioren) en van 11 tot 12 uur
(voor senioren). Ook de volksdans
groep gaat weer beginnen. Inlich
tingen op tel. 141873 of 133762.
stenen wegdek", aldus de heer Ba
rendregt. Hij vreesde dat wanneer
de stenen gehandhaafd" blijven en
er een herbestrating zal plaatsvin
den er opnieuw kuilen in dat deel
van de Breestraat zullen ontstaan
omdat de inklinking van de grond
nog niet is voltooid. Een tweede ar
gument voor asfaltering is dat ge
durende de afsluiting van een deel
van de marktenroute het bus en
vrachtverkeer in twee richtingen
over dat deel van de Breestraat
komt te rij den. Het asfalt zou de tril
lingen van dit zware verkeer tot een
minimum kunnen beperken.
Wethouder Waal deelde gistermid
dag mee dat ook de Breestraat-
winkeliers voorstanders zijn van
asfaltering. Tegenstandster bleek
gistermiddag het PvdA-raadslid
mevrouw Koning. Zij wees erop dat
asfalt in strijd is met het "be
schermd stadsgezicht", waartoe de
binnenstad zal worden uitgeroe
pen. Bovendien vreesde zij dat de
asfaltlaag zou uitnodigen tot sneller
rijden.
CDA'er Bleijie deed de suggestie
om te bekijken of de NZH-bussen
niet tijdelijk in één richting over de
Hooigracht geleid zouden kunnen
worden, om de Breestraat te ontlas
ten. Reactie van wethouder Waal:
"Ik moet in alle standen ontraden
om de bus uit de binnenstad te ha
len, omdat de ervaring leert dat het
aantal passagiers dan snel terug
loopt". De verkeersdeskundige van
de gemeente E. v.d. Pol wees er bo
vendien op dat stoppen van bussen
op de Hooigracht grote verkeers
problemen geeft. "We willen de ci-
tyring zoveel mogelijk vrijwaren
van opstoppingen Anders komen
we er helemaal niet meer uit".
Behalve asfaltering is er voor het
gedeelte van de Breestraat tussen
Koombrugsteeg en Gangetje ook
een wegindeling gemaakt wanneer
daar verkeer in twee richtingen
moet gaan rijden. Er is rekening
gehouden met twee rijstroken van
elk 3.75 meter. Daarvan is 2.75 voor
het autoverkeer en 1 meter voor de
fietsers. Het aantal parkeerplaatsen
aan de noordkant zal terugge
schroefd moeten worden tot negen.
Die nog resterende ruimte zal in de
ochtenduren tevens moeten dienen
als laad- en losmimte voor de be
voorrading van de winkels.
In de commissie werd de suggestie
gedaan deze plaatsen te reserveren
voer invaliden, omdat de plaatsen
op het Stadhuisplein tijdens een
deel van de werkzaamheden niet
bereikbaar zullen zijn. Bovendien
werd er gepleit voor een extra zebra
ter hoogte van het Stadhuis. De ver
tegenwoordiger van de winkeliers,
de heer Bekema merkte op dat de
gemeentelijke plannen zeer ingrij
pend zijn voor de verkeerssituatie
in de binnenstad. Hjj verwees
daarbij naar een door de Kamer van
Koophandel gemaakte telling.
LEIDEN - Vanaf kwart over zeven kan er weer geschaatst worden in de
Ton Menken Ijshal aan de Vondellaan. De betonnen vloer is de afgelopen
dagen weer van een nieuwe ijslaag voorzien.
In de zomermaanden werden in de hal diverse evenementen gehouden met
wisselende publieke belangstellingDe rommelmarkt werd een succes met
9800 bezoekers. Daartegenover stond de mislukking van de sportbeurs met
niet minder dan 1250 belangstelelnden.Een grote trekker ivas ook de Rodeo
USA met 9600 terwijl de Aqua Flora de kroon spande met 61.422 bezoekers.
Leidenaar Ton Menken opent op 1 oktober een ijsbaan in Dordrecht.
LEIDEN - Als de gemeenteraad
akkoord gaat gebint de afdeling
Gezondheidsvoorlichting van de
GG en GD volgend jaar op alle
Leidse basisscholen een projekt,
waarbij de leerlingen eens per week
de kans krijgen de mond met fluo
ride te spoelen. Precies zoals dat op
initiatief van de Hengelose school-
tandarts Van Forreest in die plaats
ook gebeurt, wil de GG en GD op
deze manier een alternatief in voe
ren voor de op verzet gestuitte fluo
ridering van het drinkwater, waar
bij het uitgesloten is dat de gebrui
ker zelf beslist of hy tandbederf wil
tegengaan door gebruik van fluori-
Het voorstel van de Leidse GG en
GD houdt in dat zo mogelijk eens
per week door een aantal moeders
dat zich daar voor beschikbaar
heeft gesteld, de klassen langs
wordt gegaan met bekertjes water
met fluoride. Gedurende een mi
nuut kunnen de kinderen daar hun
mond mee spelen en de inhoud
vervolgens in het bekertje terug-
spugen.
Daaruit blijkt dat wanneer de plan
nen tegelijk worden uitgevoerd,
vierhonderd parkeerplaatsen niet
te gebruiken zijn.
Of de plannen in één keer zullen
worden uitgevoerd of in fasen zal
door de Leidse raad beslist moeten
worden. De evaluatiecommissie zal
in de vergadering van 6 september
een definitief standpunt innemen.
LEIDEN - Er zijn plannen om een
ambtelijke werkgroep in te stellen
die de pakhuissituatie in een deel
van Maredorp heel nauwkeurig
gaat onderzoeken. Dan zal men na
ast de aspecten van ruimtelijke or
dening ook aan de economische
aspecten meer aandacht besteden.
Het college van B en W moet zich
nog over deze plannen uitspreken.
Dat deelde gisteravond drs. M. W.
Hoek mee tijdens een vergadering
van de projectgroep „Opslagruim
ten Binnenstad" van de Adviesraad
voor de Binnenstad. Ter sprake
kwam de „pakhuisnota" van het
gemeentelijk bureau sociografie.
De samensteller van de nota drs.
Hoek onderschreef voor een deel
de bezwaren die vanuit de project
groep werden geformuleerd tegen
de onnauwkeurigheid van be
paalde gegevens. Hij schatte de
marge bij dit soort nota's op zo'n
tien procent. Zo zijn in de nota al
leen de afzonderlijke panden voor
stalling of opslag opgenomen. Was
er in die ruimte tevens een kantoor
aanwezig, dan werd dit pand als
bedrijfsruimte aangemerkt. Een
uitzondering vormden die panden
waar slechts een klein kantoortje
en een grote opslagruimte aanwe
zig was.
LEIDEN - Een 19-jarige barkeeper J,aar, Tijdens een ruzie loste
uit Leiden is door de Haagse recht
bank wegens een poging tot zware
mishandeling veroordeeld tot
twaalf maanden gevangenisstraf
waarvan drie maanden voorwaar
delijk met een proeftijd van twee
dachte op 5 juni uit een pistool en
kele schoten op zyn tegenstanders,
die in zijn onder- en bovenlichaam
en bij het schouderblad werd ge
troffen. De verwondingen waren
niet levensgevaarlijk.
„Met de keuze voor het mondspoe-
len", licht GGD-directrice mevr.
Zwart tie, „geven we niet aan dat
het gebruik van fluoride gevaarlijk
is. Dat is het zeker niet. Maar de
mogelijkheid tot terugspugen,
wordt ongetwijfeld door tegen
standers van waterfluoridering als
sympathieker ervaren. Het is ook
niet zo dat iedereen verplicht is. We
proberen alleen dagenen die dat
wel willen via de scholen de kans te
geven. Daarmee hopen we uit
eraard ook de aandacht te vestigen
op zaken als regelmatig tanden
poetsen, regelmatig bezoek aan de
tandarts e.d.".
De kosten van het project zouden
voor de helft door de gemeente
moeten worden betaald (in '78
8000) en voor de andere helft door
het ziekenfonds, het inmiddels
heeft besloten gedurende de ko
mende twee jaar geld voor dit doel
beschikbaar te stellen. Zoals be
kend is het verstrekken van fluori
detabletjes in het ziekenfondspak
ket opgenomen.
In Nederland is de ervaring met
deze methode van bestrijding van
tandbederf nog te gering, om in
zicht te krijgen in het resultaat. In
het buitenland echter wordt de
methode al veel langer toegepast,
en met succes.
Het spoelen met fluoride heeft iets
minder resultaat dan het slikken
van tabletjes, maar is daarentegen
een goedkopere oplossing. De
raadscommissie gezondheidszorg
is gisteravond akkoord gegaan met
een voorstel om bij de begrotings
behandeling voor volgend jaar te
pleiten voor het beschikbaar stel
len van de benodigde achtduizend
gulden.
HOCKEY: De Nederlandse Hoc-
keyjeugd zal tussen 15 en 18 sep
tember in het Engelse Folkestone
de Europese titel verdedigen. Het
team is in een groep ingedeeld met
Engeland, Schotland en de
Sowjet-Unie.