Donkere wolken
boven de dokter
"Uiting van domheid te iachen om wat je niet begrijpt
Albanië legt mogelijke tijdbom onder speciale relatie met Peking
Pensioen
premie
'molensteen'
voor
honderden
huisartsen
DONDERDAG 18 AUGUSTUS 1977
PAGINA 15
De aanleiding tot het schrijven van
dit artikel is eigenlijk heel futiel en
persoonlijk. In de Haagse Post van
13 aug. las ik een artikel van Paul,
van Ingen met als titel: "Maria leeft
en woont in België." Daarin schrijft
hij dat een zekere Wim Timmer
mans ontmoette die "behoort tot
congregatie van de Redemptoris
ten, een sekte die vroeger tot doel
had het kerkelijk leven onder de la
gere volksklassen te bevorderen."
Over dat woord sekte wond ik mij
nogal op. 't Is volkomen belachelijk
om religieuze orden en congrega
ties binnen de katholieke kerk als
sekten te zien. De schrijver is naar
een niet erkend bedevaartsplaatsje
gereisd, Bohan, in de Vlaamse Ar
dennen om daar eens even een sap
pig verhaaltje over weg te geven.
Hij is, waar 't katholieke zaken be
treft, volkomen ondeskundig. Dat
is tot daaraantoe, maar hij maakt
die pelgrims belachelijk en dat is
hinderlijk, om niet te zeggen bele
digend voor altijd toch nog een zeer
groot aantal mensen'in dit land.
Het komt meer vqor in de zomer
maanden, dat er verhalen geschre
ven worden over pelgrimsoorden
zoals Fatima, Lourdes, Beauraing,
Lisieux. Bijna altijd op dezelfde
licht badinerende spottende, deni
grerende toon.
Het is ook wel een merkwaardig
verschijnsel, dat honderdduizen
den mensen elk jaar weer op weg
gaan naar die plaatsen. Het ver
schijnsel neemt eerder toe dan af.
Om dicht bij huis te blijven: op za
terdag 3 en zondag 4 sept. wordt er
een "jubileumvaart" georganiseerd
die zal 'vertrekken uit Noord wijk,
Leiden, Den Haag, Gouda en Rot
terdam naar Bannaux-Notre Dame,
in de Ardennen, b.g.v. het feit dat 25
jaar geleden vanuit Nootdorp een
groep van honderd pelgrims voor 't
eerst naar dit genade-oord ging. Op
zondag 4 sept. zal mgr Simonis in
concelebratie met alle aanwezige
priesters voorgaan in de eucharis:
tie. Het thema van de dag is: "De
mens leeft niet van brood alleen".
Is dit ook weer een gebeurtenis
voor een grappige reportage? Is 't
feit alleen dat zovele mensen op
bedevaart gaan belachelijk? Het
lijkt me dat je je met meer recht
vrolijk kunt maken over de hon
derdduizenden mensen die nu
weer, week in week uit de voetbal
stadions gaan overstromen. En wat
te denken van de onafzienbare
massa die zich verplicht voelt elk
jaar naar de Costa Brava te reizen
om zich daar in de zon te wentelen,
als een kip aan 't spit, en 's avonds
dijenkletsers te aanhoren van Hol
lands meest gevierde entertainers.
Het aantal alleen is dus niet door
slaggevend.
Het doel dan? Wat verwachten die
mensen? Wat verwachten die on-
telbaren die naar Mekka reizen in
de brandende hitte van Saoedie-
Arabië, of naar Fatima, of naar
Lourdes? Gaan ze erheen om van
van de Nederlanders, want die zijn
nu eenmaal ziekenfondspatiënt, zit
met de dreiging dat men straks de
volle (particuliere) mep moet beta
len.
Omvang
Gaat het nu werkelijk zo slecht met
de huisartsen, dat ze inderdaad hun
pensioengeld niet meer kunnen
opbrengen?
Alvorens die vraag te kunnen bean
twoorden, moet eerst eens worden
berekend wat een huisarts ver
dient. Dat inkomen hangt sterk
samen met zijn praktijkomvang. Er
zijn artsen met 2000 patiënten,
maar er zijn er ook met 4000 en
soms nog wel meer. Minister Lub
bers gaat bij de honoreringsgronds
lag uit van een gemiddelde van 2600
patiënten. Hoeveel leveren die pa
tiënten op? Anderhalf jaar geleden
gold als goed gemiddelde een jaar
inkomen van 190.000 gulden (waar
van 60.000 praktijkkosten), maar
door de inflatie moet hierbij nu wel
zo'n twintig procent worden opge
teld. (Al zijn er overal uitzonderin
gen. In rayon Breda woont een
lichamelijke ziekten genezen te
worden dan zijn een paar beden
kingen misschien wel1 terecht. Be
kend is de tekst: Er is nog nooit ie
mand met één been naar Lourdes
gegaan en er met twee benen van
thuis gekomen. Maar het valt moei
lijk te ontkennen, dat er plekken op
aarde zijn waar iets bijzonders aan
de hand is. Dat hee(t met vele din
gen te móken o.a. met de stand van
de planeten. En wanneer iemand
die psycho-somatische problemen
heeft naar zo'n plaats toegaat, niet
als luxe toerist maar als zoeker, als
"bedelaar", dan kan de disharmo
nie waarin hij verkeert tot harmo
nie hersteld worden. En waarom
zou 't verkeerd zijn daar bovenna
tuurlijke krachten in te erkennen?.
Er is nog iets anders. Mén zou in die
oerdrang tot het pelgrimeren ook
wel het diep menselijke verlangen
kunnen zien, de hartstocht om eens
tot het Beloofde Land te komen,
het Jeruzalem van de joden, het
hemels Jeruzalem van de christe
huisarts met 5100 patiënten, die een
topinkomen van ruim drie ton
heeft),
Dat jaarinkomen van pakweg ruim
twee ton, krijgt de huisarts als volgt
binnen: via de honoraria van prak
tijkpatiënten 19,25 per consult
en 29,- per huisbezoek), en via
een Jaarabonnementsbedrag" dat
de ziekenfondsen uitkeren, onge
acht het aantal malen dat een fond
spatiënt een beroep op de arts doet.
Hoe is dat abonnementsbedrag van
het ziekenfondsbedrag samenge
steld? De heer J. de Vries, secreta
ris van de Nederlandse Unie van
Ziekenfondsen: „Afgelopen jaar
kreeg de huisarts per patiënt per
jaar 72,57 voor de eerste 1800, en
51,05 voor de overige patiënten.
Dat totaalbedrag van 72,57 valt in
drie delen uiteen: netto-
honorering, pensioenbijdrage en
onkosten. In guldens gerekend is
dat 43,18 voor netto-honorarium
(daarover bestaat geen verschil van
mening), 5,68 pensioen (waar
over wel onenigheid is, want de art
sen hebben de ziekenfondsen ge
vraagd dat tot 10,- te verhogen),
en 23,71 voor onkosten. Ook dit
nen. De mens heeft nergens een
blijvende woonplaats maar is altijd
"onderweg". Wie zoiets niet be
grijpt heeft nog niet het recht zich
daar vrolijk over te maken. Zoals ik
al eerder schreef: het is een uiting
van domheid te lachen om iets wat
je niet begrijpt.
Wel is er nog een andere kwestie die
helaas bijna niet meer los te denken
is van de pelgrimage. In al die be
kende bedevaartsplaatsen wordt
door "buitenstaanders" een schan
delijke en walgelijke commercie
bedreven. Tot die buitenstaanders
moeten dan ook gerekend worden
de bisschoppen en priesters die al
leen maar naar op financieel voor
deel uit zijn. Het is stuitend om te
zien hoe in Fatima talloze zeer arme
mensen te voet moe en gebroken en
toch alsmaar biddend en elkander
moed insprekend het centrale hei
ligdom naderen en hoe dan de
hoogwaardigheidsbekleders uit
hun zeer luxe paleizen komen om
laatste bedrag is onderwerp van
discussie. De artsen hebben aan
Economische Zaken toestemming
gevraagd dit op te trekken, maar
minister Lubbefs heeft het gewei
gerd vanwege de prijsbeschik-
king.
Kostbaar
Zien de ziekenfondsen de redelijk
heid niet in van de huisartsenklacht
over hun (te) duur'pensioen? Zie
kenfondssecretaris De Vries: „Wij
voelen er niets voor dat probleem
op te lossen. De huisartsen menen
zelf d'ikt ze zo'n kostbaar pensioen
moeten hebben, en dat is dus hun
zaak. Als wij aan hun pensioenei-
sen tegemoet zouden komen, kost
ons dat minstens 40 miljoen gul
den, wellicht nog meer. Bovendien
is pensioen een vorm van inkomen,
en wij zien geen aanleiding mee te
werken aan een verkapte vorm van
inkomensverhoging."
Toch hebben de huisartsen aange
kondigd dat ze, als er eind van deze
maand geen akkoord is, fondspa
tiënten het particuliere tarief in re
kening gaan brengen.
die stakkers welkom te heten. In al
die plaatsen is er ook een zeer le
vendige en lukratieve handel in
kaarsen. Een probaat middel om de
pelgrims hun laatste centen afhan
dig te maken.
Om nog even op die "sekte" terug te
komen: de redemptoristen vormen
een authentieke congregatie bin
nen de katholieke kerk. Hier in 't
land stelt hun aantal niet veel meer
voor, maar Holland is de wereld
niet. In Brazilië b.v. doen zij nog
uitstekend werk.
Ze zijn daar druk in de weer om niet
alleen kerkelijk maar ook het maat
schappelijk leven onder de lagere
volksklassen te bevorderen. Ze
staan dus, zoals wij dat zeggen, aan
de goede kant. 't Is waar: ze hebben
ook een heiligdom, St-Gerardus in
Wittem. Van de opbrengst daar van
offerblokken en kaarsen hebben
ze een seminarie-complex kunnen
bouwen in Nijmegen, kosten: 1 mil
joen maar dat was in plm. 1930 en
dus lang geleden.
Secretaris De Vries: „De soep
wordt nooit zo heet gegeten, als ze
wordt opgediend. Er zit een bepa
ling in de ziekenfondswet volgens
welke bij een geschil de minister
een half jaar de tijd krijgt om een
oplossing te vinden. Intussen moe
ten de artsen gewoon op de oude
voet doorgaan. Dan moet er nog een
wederzijdse standpuntbepaling
komen, en ach, voor je het weet, is
het dan maart-april volgend jaar."
Intussen hebben de ziekenfondsen
wel een tussen-oplossing voorge
steld. Nu krijgen de huisartsen voor
elke 1800 patiënten 5,68 als pens
ioenbijdrage, maar voor grote(re)
praktijken is die pensioenbijdrage
boven de 1800 patiënten „slechts"
2,09 per hoofd.
Secretaris De Vries: „Wij hebben
voorgesteld de pensioenbijdrage
aanzienlijk te verhogen, maar tot
een praktijk-omvang van 1800 pa
tiënten. Met andere woorden: art
sen met grotere praktijken krijgen
dan boven die 1800-grens geen ho
gere bijdrage. Dat plafondaanbod
van ons is afgewezen. Terwijl het
ons juist een aardige bijdrage leek
in het streven naar kleinere prak
tijken".
Kwart
De huisartsen, bij monde van
LHV-secretaris Van Spanje: „We
hebben de afgelopen jaren al jiub-
bel moeten matigen bij de inko-
mensvergroting. Aan de ene kant
omdat het netto-honorarium even
weinig werd verhoogd als dat van
hoge ambtenaren. Anderzijds om
dat de onkostenvergoeding
tweemaal onderhevig was aan een
prijsbeschikking van minister
Lubbers."
Ook voor de huisartsen-onderling
lijkt er nog conflictstof aanwezig
over de wijze waarop het pensioen
probleem dient te worden opgelost.
Immers, een arts die 65 is, en zijn
praktijk neerlegt, krijgt via de
nieuwe regeling een uitkering van
hooguit een kwart van z'n laatst
verdiende salaris. Een arts die ge
woon blijft doorwerken, ook na z'n
65ste jaar, krijgt weliswaar geen
uitkering, maar heeft wel verdiens
ten via zijn particuliere en zieken
fondspatiënten, en hoeft boven
dien geen pensioenpremie meer te
betalen.
Er zijn dan ook voorbeelden be
kend van oudere artsen, die ge
woon doorwerken, vooral als ze een
grote praktijk hebben. Want voor
hen is zo'n pensioenuitkering van
25 procent, gebaseerd op een ge
middelde (en dus geen grote) prak
tijkomvang, niet interessant.
Het probleem dat op gevorderde
leeftijd zo'n grote praktijk-omvang
moeilijk te runnen is, wordt opge
lost door het aantrekken van een
jongere assistent. Voor de assistent
hoeft nog geen pensioenpremie be
taald te worden (hij is niet zelfstan
dig), hij is blij dat er een baan voor
hem is (en dus is de honorering niet
optimaal), terwijl sommige univer
siteiten de oudere arts-werkgever
een soort premie uitbetalen, omdat
hij een jongere arts „de kans geeft"
praktijkervaring op te doen. De as
sistent brengt meer op dan hij kost.
Goodwill
Het overnemen van een eigen prak
tijk valt helemaal niet mee. De arts
die z'n praktijk verkoopt, mag
Door
Piet Wesseling
daarvoor „goodwill" vragen, en die
goodwill bedraagt volgens de Ko
ninklijke Maatschappij van de Ge
neeskunst gemiddeld 90 procent
van het bruto-jaarinkomen van de
arts die er mee ophoudt, plus een
bedrag voor de aankoop van het
praktijkhuis.
Uit een onderzoek onder 229 artsen,
uitgevoerd door de arts A. I. M. Bar-i
telds, en de sociologen J. P. Dop
heide en J. van der Zee, blijkt dat
het daarbij om bedragen gaat die
meestal variëren van 148.000 tot
375.000 gulden. Opmerkelijkste
conclusie: drie op elke tien artsen
die hun praktijk verkopen vragen
zelfs meer dan 100 procent aan
goodwill,1 al dan niet versluierd
door een extra-hoge aankoopsom
voor de dokterswoning.
Het drietal, over deze markante
vorm van beroeps-ethiek: „De on
derzoekingen strekten zich slechts
uit over een periode van 13 maan
den. De goodwill gedraagt zich vol
ledig volgens de wetten van vraag
en aanbod.
Een waarheid als een koe? Ja, na
tuurlijk. Een verkopende huisarts
is ook maar een mens, en hij zou
zichzelf onnodig benadelen, als hij
genoegen nam met minder dan
„wat de gek er voor geeft".
Ook hier komt de pensioenproble-
matiek weer om de hoek kijken.
Want door die hoge goodwill-som
zitten jonge artsen zo krap, dat het
advies wordt geleverd om de eerste
twee beginjaren niet alleen een le
ning af te sluiten voor de aankoop
van praktijk en dokterswoning,
maar ook om de betaling van de
eerste twee jaren aan pensioen
premie maar gelijk te laten „meefi-
Blauwdruk
Natuurlijk ziet ook de Landelijke
Huisartsen Vereniging dat som
bere wolken zich samenpakken
boven de vertrouwensman van elke
Nederlandse familie. Er is een
blauwdruk opgesteld waarin wordt
gestreefd naar een kleinere praktijk
(2000 patiënten als gemiddelde met
een uitloop tot 2600 als maximum),
en een eenvoudiger vestigingsbe
leid. Maar minder patiënten bete
kent ook dat de arts z'n hogere on
kosten en pensioenpremie (vol
gend jaar waarschijnlijk 34 mille)
over minder hoofden weer in strijd
is met het streven -van dit kabinet
om inflatie en kostenstijgingen zo
veel mogelijk te beperken?
Zo op het oog ziet het ernaar uit, dat
er slechts twee wegen openstaan.
De regering neemt alle huisartsen
in overheidsdienst tegen een vast
salaris, waarmee een eerste stap is
gezet naar een nationale gezond
heidsdienstvolgens Engels model-
met alle bureaucratische nadelen
van dien.
Of de artsen geven hun aanko
mende collega's een kans, en ver
kleinen vrijwillig hun praktijk: het
overschot aah artsen neemt af, per
patiënt is er meer tijd beschikbaar
(kwaliteitsverbetering), en er hoe
ven minder door tijdgebrek inge
geven doorverwijzingen naar spe
cialisten plaats te vinden. Maar
daardoor moet de huisarts tegelij
kertijd genoegen nemen met een
inkomensverlaging.
Voor het stellen van een dermate
ingrijpende diagnose zal het nodig
zijn dat de huisartsen eerst de stet
hoscoop op zichzelf richten. Want
tussen vrijwillig en verplicht mati
gen is het uiterst moeilijk kiezen.
Nieuwste grap onder medische
studenten, bijna klaar met hun
huisartsenopleiding: „Ik ben straks
werkloos - jij ook?"
Nog even, en Nederland heeft er
een nieuwe probleemgroep bij: de
jonge huisarts, die niet aan een
baan kan komen, omdat er geen
praktijk te vinden is. En wie zich
toch wil vestigen, moet er een
flinke som geld en een forse dosis
geduld en doorzettingskracht voor
over hebben, zoals uit de hierboven
aangehaalde praktijkgevallen
(bron: het artsenblad „Medis
ch Contact") blijkt.
door
Theo de Jong
Als de huidige massale belangstel
ling voor het vak doorzet, zit Neder
land al over driejaar met een over
schot-van minstens 1500 en moge
lijk zelfs 2000 huisartsen, aldus de
officiële cijfers van de Landelijke
Huisartsen Vereniging. Niettegen
staande het feit dat er tegelijkertijd
een massale en „zorgwekkende"
uittocht uit de huisartsensector op
gang is gekomen.
Want de afgelopen vier jaar hingen
bijna 800 huisartsen hun witte ge
steven jas voorgoed aan de kap
stok: 350 door het zogeheten na
tuurlijk verloop, maar minstens 450
medici, die zeggen zich „voortij
dig" terug te trekken - een tendens,
die in versnelde mate verder gaat.
Van die groep „voortijdige" prak-
tijkverlaters koos slechts 16 pro
cent voor specialisering. De rest,
ook in toenemende mate, koos de
betrekkelijke zorgeloosheid van de
overheidsbetrekking of het be
drijfsleven, waarbij een voorkeur
wordt geconstateerd voor een ad
ministratieve baan, zoals verzeke-
ringsdeskundige.
Onderzoek
Aan de ene kant dus een (te) groot
aanbod van jonge huisartsen in spe,
aan de andere kant een leegloop
van ervaren krachten.
De huisarts heeft het moeilijk, dat
is duidelijk, maar wat zijn de oorza
ken?
Speelt het nog niet lang geleden in
gevoerde en verplicht - gestelde
huisartsen-pensioen een rol, met de
daaraan gekoppelde forse jaarpre
mie van 30.200?
Is het de politiek van het eerste (en
straks ook het tweede) kabinet-Den
Uyl irt het streven naar afroming
van top-inkomens?
Is het de door formateur Den Uyl
aangekondigde wet Algemene
volksverzekering ziektekosten,
waardoor het verschil tussen zie
kenfondspatiënten en de (fina
ncieel interessante) particuliere pa
tiënt moet verdwijnen?
Komt het door de houding van mi
nister Lubbers (economische za
ken) die de huisartsen in korte tijd
tweemaal* een gevraagde prijsver
hoging voor huisbezoek en prak
tijkconsult weigerde, zich daarbij
beroepend op de prijsbeschikking?
Of zijn het de zeer lange werkwe
ken, waarbij 60 a 70 uur, veelal op
arbeidsonaangename tijden, geen
uitzondering is?
De Landelijke Huisartsen Vereni
ging de organisatie die 95 procent
van alle circa vijfduizend praktize-
rende huisartsen in ons land omvat
is ook benieuwd naar de oorzaak
van die uittocht.
Het Nederlandse Huisartsen Insti
tuut (NHI) heeft dan ook op ver
zoek van de vereniging een groots"
opgezet onderzoek gehouden, dat
nog niet is afgesloten. Over enkele
maanden kan een tussentijds rap
port worden verwacht.
Verplicht
De verwachting lijkt gewettigd dat
het uiterst dure pensioensysteem
hoog zal scoren bij de irritatie
factoren.
De Rotterdamse huisarts F. A. van
Spanje, secretaris van de .Lande
lijke Huisartsen Vereniging:
„Deelname aan ae pensioenrege
ling is wettelijk verplicht. Toen we
in 1973 begonnen was de jaarpre
mie 19.600 gulden. Maar de inflatie
gaat door, en nu zitten we op 30 mil
le. Dat soort bedragen is moeilijk
op te brengen. Zo moeilijk, dat vele
honderden artsen daar problemen
mee hebben. Regelmatig krijgen
we de klachten binnen - soms bij
tientallen tegelijk. Er wordt dan het
verzoek gedaan of ze mogen „pie
pen", en minder premie betalen.
Maar dan bouw je ook minder
pensioen-aanspraak op".
Volgens de huisartsen-
pensioenregeling bouwt men voor
elke betaalde jaarpremie (nu dus 30
mille) slechts duizend gulden aan
uitkering bij de pensioengerech
tigde leeftijd op. Kortom - een arts
die 25 jaar z'n premie heeft gestort,
krijgt in guldens van vandaag bij
z'n 65ste slechts 25 mille pens
ioen per jaar.
LHV-secretaris Van Spanje: „Dat
komt onder meer door de „back-
service" - wij betalen ook mee voor
de oudere artsen, die op het mo
ment van invoering van het huis
artsenpensioen al (bijna) aan hun
uitkering toe waren. Dat schept
vanzelfsprekend problemen, al is
toentertijd de pensioenregeling
met meerderheid van stemmen
aangenomen".
Dwangbevelen
Hoe scherp het pensioenprobleem
voor de huisartsen zich toespitst,
blijkt ook uit cijfers van de heer S.
van Randen, voorzitter van de
Stichting Pensioenfonds voor
Huisartsen: „Wat betreft de wanbe
talingen, zijn er nu al een vijftiental
dwangbevelen aan de betrokken
deelnemers getekend."
Over een oplossing zegt de heer
Van Randen: „Ik ben blij dat de
Landelijke Huisartsen Vereniging
als beroepsorganisatie deze pro
blematiek onderkent, en bij de on
derhandelingen over honorarium
vaststelling ter sprake brengt - daar
hoort deze problematiek te worden
behandeld."
Wie mocht denken dat de huisart
sen hun pittige premie voor een
welvaartsvast pensioen dus „ge
woon" op hun honorarium mogen
leggen, waardoor de klant betaalt,
vergist zich. Met name de Vereni
ging van Nederlandse Ziekenfond
sen heeft hierover met de Lande
lijke Huisartsen Vereniging een
diepgaand conflict. De kwestie
wordt zo hard gespeeld, dat de zie
kenfondsen die pensioenprijsver
hoging regelrecht van de hand
hebben gewezen.
'En de huisartsen, uitgaand van de
geldigheid van hun eis, hebben
aangekondigd dat ze per 31 augus
tus geen ziekenfondsvergoedingen
meer accepteren.
Met andere woorden: 70 procent
Tirana - Op de Albanese stranden
liggen Chinese technici en Alba
nese arbeiders naast elkaar in de
zon. In Tirana vervoeren
Mercedes-limousines Chinese di
plomaten. Maar ondanks dit uiter
lijk vreedzame naast elkaar bestaan
heeft Albanië een mogelijke tijd
bom gelegd onder de langdurige
,-,speciale relatie" met Peking.
Door
Vicky Elliot
Sinds hij in 1961 ruzie maakte met
Chroesjtsjov, heeft de leider van de
Albanese communistische partij
Enver Hoxha, op China gesteund,
waarbij ideologische broederschap
hand in hand ging met de indus
triële hulp die Albanië zo dringend
nodig heeft.
De enorme staalfabriek bij Elbasan
en de petrochemische industrie
van Ballsh zijn nog niet voltooid.
Als de Chinese technici vertrekken,
wordt het twijfelachtig of dat nog
zal gebeuren. Het verhinderde Al
banië niet om, verontrust door de
gematigder lijn van de nieuwe Cni--
nese leiders, een aanval te onder
nemen op zijn bondgenoot in een
lange beschouwing in het partij
blad Zeri I Popullit van 7 juli. Zon
der China met name te noemen
verwierp het de „theorie van de drie
werelden", 't eerst geformuleerd
door de Chinezen. Albanië houdt
vol dat de purë marxistisch-
leninistische leer zegt dat dé wezen
lijke strijd gaat tussen werkelijk
socialistische staten en de rest
van de wereld.
Vastbesloten de grote mate waarin
Albanië op zichzelf kan staan te on
derstrepen, wuiven de Albanezen
met wie ik heb gesproken elke ver
wijzing naar de Chinese hulp weg.
De stortvloed aan propaganda
waarmee zij door borden in elke
straat worden bestookt, hamert on
afgebroken op het thema van ver
dediging en naar binnen gericht
heid. „Wij leven, werken en strijden
als in een belegerde staat" is het
eindeloos herhaalde refrein. Zoals
Hoxha duidelijk maakte tijdens het
zevende partijcongres van vorig'
jaar, is Albanië er op voorbereid dat
het helemaal op zichzelf moet
staan. Als je rondrijdt op het platte-'
land, zie je overal soldaten in don
kergroene uniformen. Militaire
training maakt deel uit tfan het on
derwijs. De kleine schuilplaatsen
die je overal ziet, herinneren de be
volking voortdurend aan de
„waakzaamheid" die ze 24 uur per
dag in acht moeten nemen.
"Buitenlandse radio- en televisieuit
zendingen worden systematisch
gestoord. Als enige concessie
wordt'soms een voetbalwedstrijd
„doorgelaten".
Gladstrijken
Voor een zo. geïsoleerd land spre
ken de Albanezen verbazend goed
vreemde talen. Mijn gidsen spra
ken smetteloos Frans. Hun ver
trouwdheid met Engelse geschie
denis of Franse literatuur was in
drukwekkend. Ze vroegen me of ik
■wist waar het socialistische motto
„allen voor een, een voor allen"
.vandaan kwam. Ik waagde een
gokje in de richting van Marx, maar
ze vertelden me gnuivend dat het
uit „De Drie Musketiers" komt.
Als er al buitenlands nieuws in de
kranten staat, dan dient dat slechts
ter illustratie van de onbuigzame
stalinistische partijideologie. Als je
over stakingen in het Westen ver
telt, kijken de Albanezen je glazig
aan. Stakingen komen in hun land
niet voor omdat arbeidsgeschillen
•onmiddellijk gladgestreken wor
den door „partijdiscipline en dis
die ik sprak, toonden
een treffend gebrek aan belangstel
ling voor de buitenwereld. Ze wil
len liever praten over de waarden
van het Albanese socialisme. In het
openbaar zijn ze erg ingetogen en in
hotels en restéurants praten ze met
zachte stem. Het was een vreemde
ervaring om naar een voetbalweds
trijd te gaan met een zwijgende
menigte op de tribunes waaruit
hoogstens een gemurmel opstijgt
op de spannendste wedstrijdmo
menten.
Op de met bomen omgeven boule
vards in de steden mengen een paar
Poolse Fiats zich tussen de bussen
en vrachtwagens van Tsjechische
makelij. Een onofficiële verkeersa
gent blaast voortdurend op een
fluit, maar kennelijk slechts om
botsingen tussen voetgangers te
voorkomen.
Volgens de officiële cijfers is het
verschil in inkomens zodanig te
ruggebracht dat het hoogste salaris
slechts zestig procent hoger is dan
het laagste, met een basislgon van
600 lecks, volgens de officiële wis
selkoers 225 gulden. De huren zijn
laag - meestal zoiets van vijf pro
cent van het inkomen - voedsel is
in verhouding duur.
De „modale" werknemer gaat ge
woonlijk eerst sparen voor een pak
van zelfgeweven stof, wat hem een
maandsalaris kost. En vervolgens
voor een fiets van Chinese makelij:
het Albanese privé-vervoermiddel.
Marinebasis
Hoe ver zal Hoxh& durven gaan in
het verbreken van de laatste ban
den met jijn enige „begunstiger".
Het stoïcijnse karakter van zijn
volk laat hém de vrije teugel om zijn
isolationistische politiek door te
zetten. Eén serie zuiveringen op re
geringsniveau heeft twee jaar gele
den de binnenlandse politieke toe
stand gestabiliseerd. Er zijn geen
openlijke tekenen van ontevreden
heid over het regime, behalve wat.
nostalgische gevoelens bij oudere
mensen die hun westerse opleiding
nog niet vergeten zijn.
Het is nog onduidelijk of de laatste
ideologische uitdaging zal leiden
tot een definitieve breuk met Chi
na. Speculaties dat Hoxha mogelijk
zal trachten de banden met de
Sowjet-Unie te vernieuwen, lijken
vergezocht, gezien de intense en
bittere propaganda tegen Chroests-
jov en zijn opvolgers.
Niettemin hebben Oost en West een
oogje op de natuurlijke haven van
Vlora als mogelijke marinehaven.
De Chinese hulp is langzamerhand
verminderd en het schijnt dat
Hoxha heeft gewaarschuwd dat
Albanië een verandering in bond
genootschappen niet schuwt als de
Chinezen hem niet op de waarde
schatten die hij vindt dat hem toe
komt.
Observer-dienst
