Nieuw
licht op
Oude
Testament
Jona (4)
^SBsnmm
ZATERDAG 23 JULI 1977
Ruzie tussen geleerden stagneert
werk rond sensationele vondst
ROME (UPI) - Onenigheid tussen twee Italiaanse
geleerden houdt het werk op dat sensationeel
bewijs zou kunnen leveren, dat enige figuren in
het oude testament werkelijk hebben bestaan en
niet slechts mythologische figuren zijn.
De opgraving van een deel van de 15.000 kleitabletten uit het oude Ebla (circa 300 jaar voor Christus). De
kleitafels bestaan o.m. uit brieven van legerleiders, zakenlieden en leerboeken voor schoolkinderen.
De twee geleerden kunnen het niet
eens worden over de manier
waarop 15.000 kleitafeltjes van
4.500 jaar oud moeten worden
ontcijferd, die opgegraven zijn in
het verdwenen koninkrijk Ebla
ten zuiden van Aleppo in Syrië.
De vondst wordt door archeologen
van dezelfde grootte genoemd als
de vondst van de Dode-Zeerollen
en de steen van Rosetta, die de
sleutel tot de Egyptische hiërog
lyfen verschafte.
De tafeltjes leveren het bewijs voor
het bestaan van een groot ko
ninkrijk dat men tot nu toe niet
kende en dat Mesopotamie en
Egypte naar de kroon stak en
waarvan het volk een taal sprak
die grote overeenkomst ver
toonde met het Hebreeuws en het
Foenicisch.
Met de ontcijfering van de eerste
tafeltjes is de waarschijnlijkheid
toegenomen, dat het volk van
Ebla de voorvaderen kunnen zijn
geweest van de Hebreeën, die la
ter in Palestina opdoken en de
enige god van het oude testament
aanbaden.
Enkele tafeltjes doen vermoeden
dat Eber, naar wie in Genesis
10:21 wordt verwezen als de
over-over-over-ovei-grootvader
van de Joodse aartsvader Abra
ham, omstreeks 2.300 voor Chris
tus koning van Ebla was.
Zondvloed
Andere tafeltjes verwijzen naar de
schepping, de zondvloed, steden
in de oudheid en koningen als
David en Saul.
De Italianen hebben dertien jaar
nodig gehad om alle tafeltjes te
vinden.
Leider van de expeditie was pro
fessor Paolo Matthiae, 37-jarige
archeoloog aan de universiteit
van Rome.
Maar de enige man die de tafeltjes
met hun wigvormige spijkers
chrift kan ontcijferen, is de 42-
jarige professor Giovanni Petti-
nato, eerste Assyrioloog en
meroloog van de universiteit v
Rome.
De twee professoren verschillen
van mening over de wijze waarop
te werk gegaan moet worden. Het
gevolg is dat Matthiae nog niet de
foto's heeft gegeven van de 1.600
tafeltjes die de expeditie vorig
jaar heeft bemachtigd.
In zijn woning in Rome, waar Pet-
tinato de foto's van kleitafeltjes
bestudeert die Matthiae hem wel
al gegeven heeft - ongeveer 500 -
zegt Pettinato: „Matthiae wil er
bevoegde internationale geleer
den bij halen om bij het werk te
helpen. Dat is de kar voor het
paard spannen. De sleutel is dat
woord „bevoegd". Elke geleerde
die erbij gehaald wordt, zal terug
naar school moeten en de nieuwe
taal leren die ik Paleo-
Canaanitisch noem. Het zou on
geveer vier jaar duren en ik zeg
dat ze naar mij moeten komen en
bij mij in Rome studeren"?*
Pettinato erkent daarnaast dat er
hedendaagse politieke overwe
gingen zijn omdat de plaats waar
Ebla ligt zich bevindt in een Ara
bisch land dat vijand van Israël is.
Pettinato: „Ik moet uitermate
voorzichtig zijn met verwijzingen
naar het oude testament, anders
word ik nog beschuldigd van zio
nisme".
Enkele leden van de Italiaanse ex
peditie hebben privé de vrees
uitgesproken dat Syrië het werk
zou kunnen stopzetten, als teveel
bewijs zou worden gevonden
voor vroeg-Hebreeuwse presen
tie ter plaatse.
Zulke aanwijzingen, zeggen zij,
zouden Israëlische Zeloten van
tegenwoordig op ideeën kunnen
brengen.
Alle tafeltjes bevinden zich in het
museum van Aleppo en tot dus
ver lijkt het erop dat Ebla om
streeks 2250 voor Christus door
eén van de grote Akkad-
koningen, Naram-Sin of Sargon
de Grote, te vuur en te zwaard
werd verwoest.
Ebla
Een intiem medewerker van Petti
nato zegt: „Hel is dwaas om te
veronderstellen daf de Syriërs
heibel zouden maken als er meer
onthullingen kwamen over de
afkomst van de tafeltjes. In feite
zei een Syriër tegen mij dat de
vernietiging van Ebla bewijst dat
de Arabieren de Joden kunnen
verslaan als ze maar willen".
Matthiae verklaarde in een apart
vraaggesprek dat hij de tafeltjes
niet kan lezen en dat de Syriërs
alle medewerking hebben gege-
Maar, zei hij, „Pettinato helt meer
naar de oud-testamentische ver
wijzingen over dan ik".
Pettinato zegt dat hij geen gesprek
met Matthiae over de tafeltjes
heeft gehad sinds ruim een half
jaar.
„De revolutionaire en explosieve
aard van de tafeltjes van Ebla be
tekent uiteraard dat we veel his
torische feiten zullen moeten op
helderen en de geografie van het
antieke Midden-Oosten her
schrijven", aldus Pettinato.
sensationeel" omschreven vondst In vorige lezingen en rapporten
heeft hu gezegd de titel „nchte-
ren" tegen te zijn gekomen. „Wat
doet denken aan de beroemde
Richteren in het oude testa
ment".
Het koninkrijk Ebla, aldus Pettina
to, strekte zich uit tot Sinai en
omvatte geheel Palestina, Liba
non en Syrië zoals we ze nu ken
nen en raakte aan Cyprus in het
westen en Mesopotamië in het
oosten. De tafeltjes verwijzen
naar antieke steden als Gaza, Me-
giddo (Armageddon), Melkize-
dek, Sodom en Gomorra, waar
mee Ebla handel dreef.
„Veel van deze namen komen in
dezelfde vorm voor in het oude
testament zodat er een zekere
band tussen de beschaving van
Ebla en die van het oude testa
ment moet zijn", aldus Pettinato.
tafeltjes hebben het ook over Uru-
salima (Jeruzalem) en dat bete
kent de oudst bekende verwij
zing naar de stad.
De doorbraak in de vertaling kwam
met de ontdekking van 's werelds
oudst bekende woordenboek,
een tafeltje dat 1000 woorden be
vat van de bekende dode Sumeri-
sche taal, omgezet in de onbe
kende taal van Ebla.
Matthiae zegt voorzichtig: „Er zijn
verwijzingen naar een
zondvloed- en scheppingsmythe.
Wat dit betekent is dat de legen
den bestonden lang voordat het
oude testament werd geschre
ven. Maar dat wil natuurlijk niet
meteen zeggen dat ze waar zijn.
Het is denkbaar dat zich in dat
gebied een grote, rampzalige
overstroming heeft voorgedaan".
Sodom
Over de verwijzingen naar Bijbelse
steden zegt Matthiae: „Wij weten
niet zeker dat dit het Sodom en
Gomorra waren die volgens de
bijbel verwoest werden of dat de
Davids en de Sauls die we tegen
komen, die van het oude testa
ment zijn, aangezien veel namen
veel keren herhaald worden".
Het verder arbeiden aan de tafeltjes
zou veel raadselen kunnen ont
sluieren.
Pettinato zegt: „Op het ogenblik
lijkt het op lezen van elke vijftig
ste bladzijde van een boek en pro
beren te begrijpen wat zich
afspeelt".
Jahweh slingerde een orkaan
over het water. Een geweldige
storm brak los en de boot
dreigde te breken!"
De humor ligt er dik op! Het is
wel lachwekkend dat de
kleine Jona aan de God van
hemel en aarde wil ontsnap
pen!
De dood komt naderbij. De vei
lige vlucht die Jona zocht
biedt geen veiligheid. Het
stugge gelijk van de vrome te
gen de boosdoener is geen ge
lijk! Wat hij koestert brengt
hem naar de dood!
Wat koestert Jona dan? Jona, de
knecht van God (symbool van
de weerspannige gelovige!)
wil niet meedoen met Gods
liefde voor de mensen, met
Gods „gemene gratie" voor de
wereld. Jona wil als profeet
alleen profijt voor hemzelf.
Jona, de feestelingdie vrolijk
wil zijn met enkele vrienden
(Lukas 15,29), maar niet met
de verloren broeder!
Het vrome loeder!
Het kwade op de wereld is ver
schrikkelijk. De boosheid is
opgestegen voor Gods aange
zicht! Maar de dienstweige
ring van de vrome is ver
schrikkelijker, de confessio
nele haat tegen de mensen op
aarde is erger.
God wordt alleen door de disci
pel gelasterd en naar de kroon
gestoken. Het timmerhout
kreunt, de zeilen wenen. Het
schip dreigde te breken. Als de
vrome niet schreien kan, dan
zal het scheepje dat doen!
Jona is het type van de zelfver
zekerde gelovige, die zich ont
trekt aan de opdracht te spré
ken in, tot, tegen de wereld!
,JZr ligt in het „kerkelijk" leven
en het „kerkelijk" bewustzijn
een boze toeleg, een hardig
heid, waarmee wij ons de
dingen van het lijf houden.
Het lijkt wel alsof „christe
lijk" betekent: ontrouw ge
maskerd in een optocht van
trouw-betuigingen.
Is er dan niemand, die zich ont
rukken kan aan deze
organisatie-van-uitvluchten
die „meelevend"„belangstel
lend" christendom heet? Och,
het kost God minder moeite
een miljoenenstad te bekeren
van het publieke onrecht dan
zo'n zelfgenoegzame schare
van haar vroomheid!" (Prof.
Miskotte).
Zoals op de kansel de afwezigen
het vaak moeten ontgelden, zo
had Jona zeker de mond vol
over het goddeloze Ninivé,
totdat hij gezonden werd juist
daarheen. Dan gaat hij name
lijk bij voorkeur de andere
kant uit.
Dan, in zijn weerstand, wordt
hij belachelijk roerend - of er
gerlijk - of daverend-
belachelijk! En God wordt
gróót, roerend - of ergerlijk -
of overvloedig gróót in liefde!
God verheerlijkt zichzelf aan
het tegendeel van zichzelf: de
ontrouwe, de laffe, de voort
vluchtige kerk! Gods trouw
glanst óp in de spiegel van het
contrast met de recalcitrante
Er wordt groot geschut ingezet.
Want de opdracht om Ninivé
een stukje wereld-in-nood te
redden, komt van iemand die
zich niet zo maar dadelijk
neerlegt bij onze onverschil
ligheid. Zij komt van de Heer
van land en zee, leven en dood
En die heeft er heel wat voor
over wanneer het er om gaat
de wereld, zijn wereld te red
den!
Dr^HANS JANSEN.
LEIDEN - Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Eekhof, 11.45 oec. stud, dienst, Mare-
kerk 10 ds. De Jong, 5 ds. Teygeler, Kat
wijk, Maranathakerk, 10 ds. v. Achterbe
rg, Bethlehemkerk, 10 ds. Bergsma, Lei
derdorp, Bevrijdingskerk, 9 ds. Sytsma,
gem. dienst, Vredeskerk 10 ds. Jansen,
Rhenen, Eglise Wallone, 10.30 pas de
service, Acad. Ziekenhuis, 10 ds. Bak
ker, Diaconessenhuis 10.30 ds. Hemmes,
Merenwijk 10 ds. van Leeuwen, Geref.
Kerk Ziyderkerk 10.30 dhr. Van Loo,
Amstelveen, Petrakerk, 9 dhr. v. Loo, 7
ds. Kersten Den Haag, Oude Vestkerk,
10 ds. v. Arkel, 5 ds. Sijtsma, Maranatha
kerk 10 ds. v. Achterberg, 5 dhr. v. Loo,
Bevrijdingskerk, 9 ds. Sijtsma, 5 dhr.
Verheul, Spijkenisse, Groenhoven 10.30
ds. Sijtsma, Gez. diensten, jeugdhaven
10 De Mirt dhr. Huigen. Mierennest 10
dhr. Kurpershoek, Diaconessenhuis
10.30 ds. Hemmes, Acad. Ziekenhuis, 10
ds. Bakker, Merenwijk, 10 ds. Van
Leeuwen, Dolerende Noodgem. Groot
Leiden (Pieterskerkstraat 1) 8.30 en 5 ds.
Spoelstra, Geref. Kerk Vrijg. (Heren
gracht 70) 10 en 5 ds. v. Rongen, Chr.
Geref. Kerk (Steenschuur 9) 10 en 5
dienst des woords, Geref. Gem. (N. Rijn)
10 en 4.30 ds. Boogaard, Geref. Gem. in
Ned. (Bethel, kerk Driftstraat) 11.30 en
5 30 dienst, Evang. Luth. Gem. (Hoogl.
Kerkgracht) 10.15 ds. Kuipers, Re-
monstr. Doopsgez. Gem. (Pieterskerk
straat 1) ds. Kuipers, Baptistengem.. (O.
Rijn 3) 10 dienst, Evang. Chr. Gemee
nschap (Middelstegracht 3) 10 dhr. Dik-
kes, Zendingswerk Middernachtsroep
(Zoeterw. singel 21) 5 nam. dienst,
Evang. centrum Zijlsingel 2. 10 J. Zijl
stra, dinsdag 26 jul. 8 dhr. Zijlstra, Pink-
stergem. (O, Rijn 3) 3 nam. dhr. Eiker
bout, Leger des Heils (Hooigracht) 10 en
7.30 samenkomst, Nieuw-Apost. Kerk
(H. Rijndijk 24) 9.30 en 4, woe. 8 nam.,
Christian Science (Steenschuur 6) 10.30
dienst. Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der
L. Dagen (Steenschuur 6) 10.15 dienst,
Oud Kath. Kerk (Zoeterw. singel) 10 mis,
Vrij Kath. Kerk (Vreewijkstraat) 10.30
mis, RK Kerken Merenwijk zat. 7, zo. 10,
Haagweg zat. 7, zo. 9, 10.45, 12 en 6.30,
Steenschuur zat. 10 en 7, zo. 8.30, 10.
11.30, 6 en 7, Lammenschansweg zat. 7.
zo. 9,10.30 en 6, Haarlemmerstraat zat. 7,
zo. 9.30, 10.45, 12.15 en 6, Rijndijk 281,
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30, Boshuizerlaan zat.
7, zo. 9.30 en 11, Herensingel zat. 7, zo.
8.30, 9.30 en 11.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem 10
ds. Oostenbrug, 7 dhr. Christ Leiden,
Geref. Kerk 9 ds. van Harmeien, 2.30 ds.
Verheul Alphen, Chr. Geref. Kerk 9.30
dienst des woords, 4 ds. Brandsma, Er-
melo, RK Kerk zat. 7, zo. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Hen'. Gem.
Adventsk. 9.30 ds. v.d. Linden, Koude
kerk, Kruiskerk 9.30 ds. Bogers, Opst.
kerk 9.30 ds. Hanemaaijer, 6.30 ds. Arke-
raats, Katwijk, Maranathak. 6.30 ds. Ha
nemaaijer, Salvatorik. zat. 7 av -gebed,
Oudshoorn Goede Herderk. 9.30 ds.
Verheul, De Bron 9.30 dhr. Tasselaar,
6.30 ds. Verheul, Oudshoornsek. 10 ds.
Moorman Bussum, Sionskerk 9.30 dhr.
Kruifhok, Monster, 6.30 ds. Mijers, Lei
den, Geref. Kerk Maranathakerk 10.15
ds. Van Harmeien, 6.30 ds. Hanemaaijer,
Salvatorikerk 10.30 ds. Bezemer, 6.30 ds.
van Harmeien, De Bron 9.30 dhr. Tasse
laar, 6.30 ds. Verheul, Geref. Kerk Vrijg.
8.45 en 6.30 ds. Borgdorff, Geref. Kerk
Vrijg. Buiten v. soc. werkplaats Binnen
haven 9.30 dhr. Kleingeld, 4.30 dhr. Mar-
bus, Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst des
woords, 2.30 ds. Tanis, Sliedrecht, Oud
Geref. Gem. 9.30 en 4 dienst, Baptisten
gem. 10 ev. Blanken, 6.30 ds. Postma,
Volle Evang. Gem. (school Preludeweg)
10 dhr. De Jong, Rijswijk, Leger des
Heils 10 en 6.30, Com. de Vlamingstr.
dienst, Moluks Prot. kerk 9.30 ds. Molle
Den Bosch, Moluks Evang. kerk 11 ds.
Sitanala, RK Kerken Bonifaciuskerk
zat. 7, zo. 8.30,10 en 11.30, Piuskerk zat. 7,
zo. 9,10.30 en 11.45, De Bron zat. 6.30, zo.
8.30 en 11.
BENTHUIZEN - Herv. Gem. 9.30 en 6
ds. Den Dikken, Geref. Gem. 9.30 leesd.,
7 ds. Boogaard, Leiden.
BODEGRAVEN - Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Stehouwer, Alphen, 6.30 ds.
Droogers, Salvatorkerk 9.30 kand Wou
denberg, Maarssen, 6.30 ds. Koole Den
Haag, Bethlehemkerk 9.30 ds. Droogers,
6.30,kand. Woudenberg, Maarssen, Ge
ref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. 't Hart, Geref.
Kerk vrijgem. 9.30 leesdienst, 4 ds.
Borgdorff.
BOSKOOP-Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Heijmans, 6.30 dr. Masselink Rotter
dam, De Stek 9.30 ds. Kool, Katwijk aan
Zee, Geref. Kerk kerkgebouw Zijde, 9.30
dr. Masselink Rotterdam, 6.30 dr. Masse
link, gez. dienst in Herv. kerk, De Stek
9.30 ds. Stelwagen, Chr. Geref. Kerk 9.30
en 4.30 kand. Visser, Veenendaal, Geref.
Gem. 9.30 en 6, Opwekkingsgem. (Con
cordia) 9.30, Verg. v. Gelovigen (Nieuw-
straat) 9.30 en 5, RK Kerken kerk zat. 7,
zo.8.45, lOen 11.30, Ontmoeting zat. 5.30,
zo. 10.30.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem. 9.30 ds.
Bouman, Katwijk, 6.30 dhr. Goedhart,
Nieuwkoop, Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Bol
Werkendam, RK Kerk Het Anker zat. 7,
zo. 8.45 en 11.45, Bernardus zo. 10, Haz.-
dorpzat. 7, zo. 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gem. 10 ds. Doom,
Ermelo, 7 gez. dienst in Geref kerk ds.
Van der Leer, Geref. Kerk 10 10 ds. Van
der Leer Driehuis, 7 ds. Van der Leer,
gem. dienst in Herv. Kerk, Chr Geref.
Kerk 10 leesd., 7 ds. Rebel, Sassenheim,
RK Kerk Martinuskerk zat. 7, zo. 8.30,10,
11.30 en 12.45, Jozefkerk zat. 7, zo. 8.03,
10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gem. 10 dhr.
Stroo, RK Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG - Herv. Gem. 9.30 kand. De
Nie, RK Kerk zat. 7, zo. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN - He™.
Gem. Dorpskerk 9.30 kand. Dee, Oegs-
tgeest, 6 idem Ontmoetingskerk 10 ds.
Baas, 6.30 ds. Reyenga, Leiderdorp, Ge
ref. Kerk Openhof 9.30 dr. Schouten Den
Haag, 6.30 ds. Van der Horst, RK Kerk
zat. 7. zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem.
Nieuwe Kerk 10 ds. Pannekoek, Leiden,
6 ds. Vroegindewey Eemnes, Oude Kerk
8.30 en 10 ds. Catsburg, 6 ds. Boer, Icht-
huskerk 10 ds. Arkeraats, 5 ds. Hagen
Zwolle, Pniëlkerk 9.30 ds. Boer, 6 ds.
Catsburg, Gr. v. Prinst school, 8.30 ds.
Arkeraats, Hoeksteen 10 dovend., Over-
duin, 2 ds. Baas, Geref. Kerk Vredeskerk
9.30 ds. Vrolijk, 5 dr. Schouten Den
Haag,Triumfatorkerk 9.30 ds. v.d. Horst,
6.30 ds. Vrolijk, Hoeksteen, 10 dienst
voor doven, Geref. Kerk Vrijg. W. d.
Zwijgerlaan, 10.15 ds. Hoff, 3.30 leesd.,
Geref. Kerk Vrijg. Buiten V. 8.45 ds. v.d.
Lingen, Spakenburg, 7 idem, Chr. Geref.
Kerk 10 en 5 ds. Baars, Geref. Gem. 10 en
5 leesd., di. 26/7 7.30 ds. Karens Opheus-
den, Volle Evang. Gem. (Voorstraat 100)
9.45 dienst.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. 10 ds. Lefeber Alphen, 7 ds. A.
Baars Katwijk gez. dienst in Geref. Kerk,
Geref. Kerk 10 ds. Swierts, 7 ds. Van
Malsen, Leiderdorp, gez. dienst in Geref.
Kerk.
LEIDERDORP - Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpskerk 10 ds. De Jong Leiden,
Hoofdstraatkerk 10 en 6.30 ds. Van dei-
Stoel, Geldrop, Scheppingskerk 9 ds.
Knorth, Baptistengem. dr De Vries (H.
avondmaal). RK Kerk zat. 7, zo. 9 en
10.30.
LEIMUIDEN - Herv. Gem. 9.30 ds. De
Kruyf, Rijnsaterwoude, Geref. Kerk 9.30
en 7 ds. Averes Nordhom, campingd.,
10.30 ds. Boeyenga, Bloemendaal, RK
Kerk zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
riakerk zat. 7, zo. 8-30, 10 en 11.30, Enge-
lbew. zat. 7, zo. 7.30, 9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gem. 9.30 ds. v.d.
Broek Bodegraven, Geref. Kerk 9.30 en
6.30 ds. Verschoor Leiderdorp, Chr. Ge
ref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Tanis Slied
recht, RK Kerk zat. 7, zo 9 en 10.45
NIEUWVEEN - He™. Gem. 9.30 kand.
Van Harten Alphen, 6.30 ds. De Vree
Leimuiden, Geref. Kerk 9.30 en 7, RK
Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW VENNEP - He™. Gem. 9.30 ds.
Berkem Amsterdam, 7 ds. Goverts, gez.
dienst in Geref. Kerk, Chr. Geref. Kerk
9.30 en 3 ds. Otter, Papendrecht, RK
Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NOORDEN - He™. Gem. 9.30 kand. Bor
Alphen, 7 ds. Nicolai Zevenhoven, Ge
ref. Kerk (Woerdense Verlaat) 10 en 7
dhr. Koenes Amsterdam, RK Kerk zat.
7.30, zo. 9 en 10.30.
NOORDWIJK - He™. Gem. Voorstraat
10 dr. Jansen, 7 dr. Jansen zangd., Sole
Mio 9 dr. Jansen, 10 ds. Hagen Zwolle,
5.30 ds. Van Winterswijk, Bennebroek,
De Rank 10 ds. Van Kooten Delft, 3.30
ds. Van Kooten, Duitse dienst 8 nam.
Pfarrer A. Grosznick, Hamburg, Geref.
Kerk Hoofdstraat 10 ds. Bouma, 7 geen
dienst, Vinkenlaan 9.30 ds. Elgersma, 7
idem, Stichtingskerk 11 dhr. Van Duin,
camping De Wulp 8.45 dr. Jansen
(Kraaierslaan), Ned. Prot. Bond 10.30 ds.
Koevers, Wassenaar, RK Kerken Binnen
zat. 7, zo. 9,10 en 11.30, aula Boerenburg
11, Zee. zat. 7, zo. 9, 11 en 7.
NOORDWIJKERHOUT - He™. Gem.
Witte Kerk 10 ds. Rothfusz, Hillegom (H.
avondmaal) 7.30 ds. Streefland Nijkerk,
RK Kerk Jozefkerk zat. 7, zo. 8, 10 en
11.30, Viktorkerk zat. 7, zo. 8, 9.30, 11 en
6, H. Hart (De Zilk) zat. 7, zo. 8.30, 10 en
11.30, Sancta Maria Kapel zat. 7.15, zo. 10,
St. Bavo 9.30.
OEGSTGEEST - He™. Gem. Groene of
Wilhbrordkerk, 9.30 ds. mej. Ten Cate De
Bilt, Pauluskerk 10 ds. Callenbach Nij
kerk, Gem. centrum 10.30 ds. Oosten
Cooten, V. Wijckerslooth 4.30 ds. Perdok
(HA), Geref. Kerk Mauritskerk 10 ds.
Vegter, 7 ds. Ink, Utrecht, Geref. Kerk
Vrijg. 8.45 en 4.30 ds. Simpelaar, Geref.
Kerk Vrijg. Buigen V. 8.45 dhr. Van Dijk,
3 ds. Van de Kwast, RK Kerk WiUibror-
duskerk zat.f7, zo. 9, 10.30 en 12, Bona-
venturakapel zat. 6.30, zo. 9 en 11, Volle
Evang. gem. (Gem. centrum) 4 nam. dhr.
v.d. Brugge.
OUD ADE - RK Kerk zat. 7, zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
He™. Gem. 9.30 ds. Oost, emer. pred. te
Leiderdorp, Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds.
Maneschijn Amstelveen, RK Kerk zat. 7,
zo. 8.15, 9.45 en 11.30, Remonstr. Gem.
geen dienst.
ROELOFARENDSVEEN - RK Kerken
St. Petrus Banden zat. 7, zo. 8,9.30,11 en
12.15, Kerk Maria Presentatie zat. 7, zo. 8,
9.30 en 11.
RIJNSATERWOUDE - He™. Gem 9.30
ds. De Vree Leimuiden, 7 ds De Kruijf,
Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst des woords,
2.15 ds. Bouw Scheveningen.
RIJNSBURG - He™. Gem. Grote of
Laurentiuskerk 9.30 ds. Van Niel, 5 ds.
Driebergen Wassenaar, Bethelkerk 9.30
ds. Driebergen Wassenaar, 7 ds. Van
Niel, Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds. De
Valk Dirksland, 5 drs. Elgersma,
Noordwijk, Maranathakerk 8.30 kand.
Ravensbergen, Grand Rapids, 5 ds. De
Valk Immanuelkerk 10 kand. Ravens
bergen, 4.30 ds. Wilschut Haarlem, cam
ping Koningshof, 10 dhr. Bergman, Ge
ref. Kerk Vrijg. 10 en 5.45 dienst, Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 5 dienst des woords,
Evang. Chr. Gem. (aula mavo) 10, RK
Gemeenschap (aula tuinb. school) zat. 7,
zo. 10.30.
RIJPWETERING - RK Kerk zat. 7, zo.
7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - He™. Gem. 9 ds. Roth
fusz, Hillegom, 10.30 dhr. Goedhart
Nieuwkoop, 6.30 ds. Van Doorn Leider
dorp, Geref. Kerk 9.30 dr. Kret, 7 ds.
Swierts Koudekerk, Chr. Geref. Kerk 10
en 5 ds. Rebel, Ned. Prot. Bond geen
dienst, RK Kerk zat. 7, zo. 8, 9.30 en 11.
TER AAR - He™ Gem. 9.30 en 6 30 ds.
Lindenburg, Geref. Kerk 9.30 ds. Huize
bosch Woubrugge, 6.30 ds. Bezemer, RK
Kerk Kerk Langeraar zat. 7, zo. 8,9.30,11
en 12.15, Ter Aar dorp 9 en 12.
VALKENBURG - He™. Gem. 10 en 6.30
ds. Overgaauw, Geref. Kerk 10 en 7
dienst, Geref. Kerk Vrijg. 9.30 leesd., 5.15
ds. Hoff, Geref. Kerk zo. 8.30 ds. Dijkstra
(Boskoop), 18.30 ds. Gilhuys(Den Haag).
VOORHOUT - He™. Gem. 10 ds. Bro
kerhof, RK Kerk zat. 7, zo. 9, 10.30 en
11.45.
VOORSCHOTEN - He™. Gem. Dorp 10
ds. Meijering (HA), 7 geen opgave, aula
Noord-Hofland 9.30 leesd., kapel Rijn
dijk geen dienst, clubgebouw Molenlaan
geen dienst, Geref. Kerk 9.30 ds. Adonis,
Zuid-Afrika, 7 gez. dienst He™, kerk dr.
Bakker, Leiden, aula Noord-Hofland,
leesd., Geref. Kerk Vrijg. 8.30 en 3 ds.
Van Rongen Steenwijk, RK Kerken M.
Godskerk zat. 7, zo. 8, 10 en 11.30, Lau-
rentius zat. 7, zo. 8.30, 10.30 en 12, aula
Noor-Hofland 11.
WADDINXVEEN - He™. Gem. Brug-
kerk 9.30 ds. Verboom, 6.30 ds. Verwe-
lius, Hoeksteen 9.30 ds. Verwelius, 6.30
ds. v.d. Heuvel, Bethelkerk, 9.30 ds. v.d.
Heuvel, 5 ds. Verboom, Immanuelkerk
9.30 kand. Teeuwen, 7 ds. v. Ginkel, Ge
ref. Kerk Kruiskerk 9 ds. Modderaar, 5
ds. v.d. Heiden, Ontmoetingskerk 10.15
ds. Modderaar, 5 geen dienst. Oud Geref.
Gem. (Zuidkade) 10 en 6.30 leesd., Chr.
Afgesch. Gem. 9.30 en 5 ds. Verloop,
Volle Evang. Gem. (Lindengaarde 17a)
9.30 samenkomst, Remonstr. Gem. 10
kand. Kolkman, RK Kerk St. Victorkerk
10, Ontmoetingskerk 8.30 en 11.45.
WARMOND - He™. Gem. 10 ds. Streef
land em. pred. Nijkerk, RK Kerk zat. 7,
zo. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR - He™. Gem. Dorpskerk,
10 dr. Frederikse, 4.30 ds. Tukker, 7 ds.
Van Zanten, Kievietkerk, 10 ds. Wiers-
ma, Messiaskerk. 10 ds. v. Zanten,
Dorpscentrum 9.30 ds. Tukker, Geref.
Kerk 10 ds. Boonstra, 7 dr. Wentsel Den
Haag, Wassenaar Zuid 10 ds. v. Buuren
Amsterdam.
WOUBRUGGE - He™. Gem. 9.30 ds.
Blenk, 6.30 ds. Teygeler Katwijk, Geref
Kerk 9.30 ds. Bezemer, Ter Aar, 6.30 ds.
Huizebosch, RK Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN - He™. Gem. 9.30 ds.
Heijmans Boskoop Geref. Kerk 9.30 ds.
v.d. 'Ree Alphen aan den Rijn, 7 ds.
Beukenkamp Amsterdam, RK Kerk zat.
7, zo. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gem. 10 ds.
Honnef Leiderdorp, RK Kerken St.
Janskerk zat. 7.30, zo. 9.30, Chr. Diena-
arkerk, zat. 7, zo. 8.30 en 10, Rijndijk
(Meerburg) zat. 7, zo. 10, 12 en 6.
ZWAMMERDAM - He™. Gem. 9.30 ds.
Mostert 6.30 idem, Geref. Kerk 9.30 ds.
Weste™eld IJsselstein, 6.30 ds. v.d. Hei
den.
