Verkiezing EG -parlementproblemen te over
BEVOLKING VAN NEGEN LANDEN NAAR DE STEMBUS
r Zj T y
W3sn&
■li?
'JA
Illifllllllïii
ZATERDAG 23 JULI 1977
PAGINA 15
Als alles goed en gaat en als met name Groot-
Brittannië de zaak niet vertraagt, vinden de
eerste rechtstreekse verkiezingen voor het
Europese Parlement in mei of juni van vol
gend jaar plaats.
Er moeten dan 410 leden worden gekozen. Dat
betekent een drastische uitbreiding van het
parlement, want momenteel hebben er nog
maar 198 zitting.
De verdeling per land wordt als volgt: de Bonds
republiek, Groot-Brittannië, Italië en Frank
rijk, de grote landen dus, allemaal 81 leden.
Nederland 25, België 24, Denemarken 16, Ier
land 15 en Luxemburg 6.
Op zich is het merkwaardig dat Frankrijk en
West-Duitsland hetzelfde aantal leden heeft,
als men de bevolkingsgrootte als maatstaf
neemt. In de Bondsrepubliek wonen 8 miljoen
mensen meer dan in Frankrijk, maar het zou
voor de Fransen onverteerbaar zijn geweest,
wanneer de Gallische grandeur beslissend aan
consequente Europese rekenkunde zou zijn
opgeofferd.
Nederland is als grootste van de "kleintjes" met
25 leden wat ondergewaardeerd. De vier mil
joen inwoners die ons land meer heeft dan de
Belgen telt maar voor één parlementslid meer.
Pikant is ook dat de Belgen in elk geval op een
getal wilden uitkomen dat deelbaar is door
drie en dat heeft dan weer te maken met de
heilige drievuldigheid van onze zuiderburen:
Vlaanderen, Wallonië en Brussel.
De minste moeilijkheden maakte Luxemburg;
het groot-hertogdom met zijn 350 duizend in
woners is dan ook meer dan genereus bedeeld
met zes parlementariërs. De Luxemburgse
premier zou destijds, toen de Europese rege
ringsleiders de aantallen vaststelden, dan ook
gezegd hebben: "ik vind het allemaal best. We
hebben vijf partijen in ons land. Iedereen
krijgt één zetel en de grootste krijgt er als
beloning nog eentje bij."
Moeilijkheden te over. Nog niet alle landen zijn
klaar om de afspraak die vorig jaar september
is gemaakt in eigen nationale uitvoeringsbe
palingen te vertalen.
Zo gaat de voorkeur uit naar een systeem van
evenredige vertegenwoordiging, (zoals in Ne
derland gebruikelijk) maar zo dat al geen
doodzonde tegen de Britse tradities zou zijn,
dan is het tenminste politiek dynamiet.
De Conservatieven hebben bij stemmen via dis
trictenstelsel zeer veel baat te verwachten.
Sommige berekeningen komen zelfs op 65 van
de 81 zetels, tegenover Labour maar 5 en de
rest zou dan naar de steeds sterker wordende
nationalistische partijen van Schotland en
Wales gaan.
De Liberalen, die in Groot-Brittannië toch altijd
al kind van de typische electorale rekening
zijn, staan op evenredige verkiezingen en zij
hebben wel een stevige stok achter de deur,
omdat zij de minderheidsregering van Labour
gedogenderwijs in het zadel houden.
Tel daarbij op dat veel Labour-afgevaardigden
(tot ministers toe) zondermeer tegen verkie
zingen zijn en men mag Europese verkiezingen
reeds in het volgend voorjaar tot de categorie
van optimistische agendering rekenen.
De verkiezingen zijn een prestige-gebeuren voor
de huidige Europese parlementariërs, die zich
ervoor hebben sterk gemaakt, maar zeker ook
voor de Luxemburgse bureaucratie. Lage op-
komstcijfers zullen het veel gepredikte belang
ervan niet schragen.
Anderzijds wordt, zoals in Nederland het geval
lijkt, het zicht er op verduisterd, wanneer de
Europese verkiezingen aan andere worden ge
koppeld; in Nederland waarschijnlijk aan de
provinciale verkiezingen van volgend voor
jaar.
zetels een nieuwe impuls zal zijn naar "drie
stromenland": behalve de grote drie PvdA,
CDA en VVD komt er nauwelijks een andere
politieke groepering aan te pas, of het zou een
zeteltje voor D'66 moeten zijn.
De bedoeling is dat de Negen hun verkiezingen
in een periode van vier dagen houden, die
loopt van donderdagmorgen tot en met de
daarop volgende zondag. België, Frankrijk en
West-Duitsland stemmen altijd op zondag, de
Britten op donderdag. Voor die dag in de week
zal waarschijnlijk ook Nederland kiezen.
Volstrekt onhaalbaar lijkt de hier en daar in
ambtelijke kringen van BZ vernomen luchtige
opmerking dat de stembussen dan maar tot
zondagavond of maandagmorgen achter slot
en grendel moeten blijven, omdat de afspraak
is dat pas met tellen kan worden begonnen als
het laatste stemlokaal in de Negen gesloten is.
Nog daargelaten de problemen om al die stem
bussen een paar dagen goed te bewaken, is er
het goed democratische en door de wet ge
waarborgde gebruik pm meteen - en in het
openbaar - te tellen.
En hebben de Europese heren, die er blijkbaar de
spanning een paar dagen in willen houden,
nooit gehoord van bliksem-enquêtes aan de
ingang van de stemlokalen op verkiezingsdag
die de uitslag op maat en op de zetel nauwkeu
rig aan het beeldscherm slijten, vier minuten
nadat de laatste burger van zijn democratisch
recht gebruik heeft gemaakt?
Maar niet alleen in Brussel, waar de
Europese Commissie gehuisvest
is. Ook in Luxemburg.
Sommige top-ambtenaren van het
Europese Parlement schetsen
een toekomstperspectief, waarin
sprake is van waarlijk supra
nationale verkiezingen, met kan
didaten over de landsgrenzen
heen. Met een parlement dat een
Europese regering naar huis kan
sturen en meer van dat soort za
ken.
Steenvlakte
Een toon met wat groter nuchter
heid wordt aangeslagen door dr.
Schelto Patijn, het Nederlandse
socialistische lid van het Euro
pese Parlement en al jaren groot
pleitbezorger van het houden van
directe verkiezingen voor dat
parlement.
Hij zegt: „Het is eigenlijk een
amateur-parlement. De ambte
lijke invloed is zeer groot". De
steenvlakte buiten Luxemburg
herbergt 1200 personeelsleden.
Daarvan zijn er 600 tolk.
Procedures in het parlement lijken
enigszins op die in de Franse Na
tionale Vergadering. Zaken ko
men allereerst aan de orde in
vaste commissies (er zijn er
twaalf van) en dan is er een rap
porteur uit die commissie die een
verslag moet maken.
Omdat het die rapporteur vaak aan
tijd en kennis ontbreekt is zijn
voornaamste bijdrage aan het
verslag vaak zijn handtekening;
de inhoud is heel dikwijls het
werk van de ambtenaren.
Patijn was rapporteur in de voorbe
reidingsprocedure van de voor
stellen voor directe Europese
verkiezingen. Daarin legde hij
een nuttig mengsel van vasthou
dendheid en nuchterheid aan de
dag.
Dat die verkiezingen er moesten
komen lag al twintig jaar vast.
Dat Frankrijk onder De Gaulle de
voortgang bijna openlijk sabo
teerde, was de rampspoed van de
jaren zestig, toen het economisch
in de geïndustrialiseerde wereld
nog zo voortreffelijk ging.
Een hoge ambtenaar „Toen het
Europa economisch voor de wind
ging, hadden we allerlei stappen
moeten doen, die we hebben na
gelaten. Sinds 1973 en de ener
giecrisis is iedereen weer bezig de
eigen nationale belangen veilig te
stellen".
Maar is het ooit anders geweest?
Onweersproken
Alleen in Nederland is het streven
naar Europese integratie in poli
tieke kringen goeddeels on
weersproken gebleven. Als klein
land, zonder grote binnenlandse
tegenstellingen en met een na
tionaal produkt dat voor rond de
helft voor export is bestemd,
heeft het met overdragen van
stukken eigen souvereiniteit aan
de EG minder moeite gehad dan
welk van de andere landen ook.
Bovendien realiseerde het zich al
heel lang terdege zijn economi
sche afhankelijkheid („als Duits
land niest, is Nederland verkou
den").
Argwaan
Bij een vergelijkbaar lahd als Bel
gië lagen de politieke kaarten al
weer heel anders. De landelijke
identiteit geldt weliswaar niet
sterk geldt („er zijn geen Bel
gen"), maar door de verscheu
rende taaitegenstellingen zijn de
beide bevolkingsgroepen zeer
aan hun eigen waarden geklon
ken: éen voorbeeld van per
manent gevoede argwaan, waar
tegenover de profijtelijkheid van
Brussel als Europese hoofdstad
te hebben, onvoldoende com
pensatie bood en biedt.
De tegenwerking van het Verenigd
Koninkrijk, de gereserveerdheid
van Frankrijk, de niet langer be
geerde rijke-oomrol van de
Bondsrepubliek zijn genoeg
zaam bekend.
Patijn: „Er zijn binnen de EG de
komende jaren maar weinig pie
ken te verwachten. Het zal de
gemeenschap al genoeg kosten
om Italië, het Verenigd Konink
rijk en Ierland op de been te hou
Enige tijd geleden bedacht een tijdschrift
dat zich geheel toelegde op Europese za
ken een bescheiden stunt, Men ging op het
Haagse Centraal Station staan, gewapend
met krijt en een schoolbord. Treinreizige
rs, slaperig nog en de zeepresten in de oor
schelp, werd vervolgens gevraagd om op
dat schoolbord het Europa van de EG te
tekenen.
den; laat staan de entree van
Griekenland te realiseren".
Een gezicht
Wellicht kan er, aldus Patijn, van
die directe verkiezingen een
nieuwe impuls uitgaan. Er moet
straks in de campagnes toch iets
doordringen van wat Europa be
tekent, of men wil of niet.
"Daarom", zegt hij, "is het beter dat
ze plaatsvinden dan hóe ze plaats
vinden. Het hóe wordt aan de na
tionale staten overgelaten. Dat
blijft dus een gesloten geheel".
Mei 1978 wordt hoe dan ook de
eerste confrontatie van Europa
met de EG. Misschien krijgt het
eindelijk een gezicht. Dat Euro
pese Parlement zal dan wel een
spraakmakender gemeente wor
den dan het nu was. Het zal veel
meer te zeggen moeten krijgen
dan nu.
In de woorden van Patijn: „Een
herverkaveling van taken",
waarbij het parlement inderdaad
wezenlijk mee gaat doen in het
proces van wetten maken.
Asyl
Nu nog heeft Luxemburg iets van
een comfortabel asyl. Op een
groot bord in de hal van het secre
tariaatsgebouw staan alle leden
met hun pasfoto afgebeeld.
De initialen van de nationaliteiten
staan er achter. Men hanteert
daarbij de nationale verkeers-
kenteken van het automobiel.
Dat lijkt niet toevallig. Luxem
burg is per trein of per vliegtuig
moeizaam slechts te bereiken.
Haastige spoed is zelden goed.
De omweg via het vliegveld Frank
fort is populair. De Nederlandse
parlementariërs ter plaatse beho
ren, op Patijn en Berkhouwer na,
stellig niet tot het eerste échalon
op het Binnenhof.
Er loopt wel een druk gesticule
rende bebaarde socialist rond die
in de bar of aan tafel aan elkeen
die het weten wil laat weten,
welke goede raad hij „Joop"
steeds geeft wanneer hij weer
eens op het nationale politieke erf
tussen Plein en Hofvijver neers
trijkt, maar dat grote bord in de
hal is toch maar makkelijk om
even de familienaam bij aat be
baarde hoofd te zoeken.
En de melkdrinkende Berkhouwer
zegt wel dat hij Cornelis heet en
dat hij vice-voorzitter van het Eu
ropese Parlement is, maar hij
voegt er niet aan toe, dat er naast
hem nog eens elf van die vice-
voorzitter s zijn.
Grimmig
Maar wie zijn benen op de reling
van de publieke tribune legt,
krijgt een grimmig tikje op de
schouder van de mannen in uni
form. We willen Europa dus wel
netjes houden.
En als een aantal Nederlands-
taligen het morsige "Café des Ar
tistes" in de binnenstad betreedt
zet een oude dame met een hou
ten been onmiddelijk "Tulpen ui^
Amsterdam" op.
Want in de juke-box zijn de grenzen
reeds vervaagd.
Men moet ergens beginnen.
Schelto Patijn
amateur-parlement
Dat was lachen geblazen.
Een grote meerderheid van de
proefkonijnen bleek er behalve
een bizarre kijk op de geografi
sche aspecten van het continent,
ook nog een originele benadering
van de Negen op na te houden.
•Finland werd geregeld genoemd,
maar dat is tot daar aan toe, dat
deed de veelgeroemde
buitenland-redactie van De
Volkskrant één dezer weken ook
al eens.
Merkwaardiger was dat Groot-
Brittannië, toch niet het meest
bescheiden en zwijgzame van de
lidstaten, heel vaak bij de niet tot
de EG behorende landen werd
gerangschikt. Oostenrijk, Zwit
serland en zelfs Joego-Slavië
scoorden veelvuldig.
club van Negen, heerst rond die
op handen zijnde verkiezingen al
heel wat activiteit en - dat mag
men na een kort bezoek ter
plaatse straffeloos zeggen - een/
grote opwinding daarenboven.
Aan het winderige complex ge
bouwen van het Europees cen
trum, vijf minuten rijden buiten
de stad, zou men dat niet zo een-
twee-drie zeggen.
Aan de ene kant de 24 etages hoog
reikende plak ontbijtkoek, de
prestige-architectuur met de lif
ten, die alsmaar op zich laten
wachten en de verrassend goede
keuken in het restaurant op de
bovenste verdieping met een
grandioos uitzicht over de sap
pige valeien van het land van
groothertog Jan.
Reuzesteek
In het algemeen past de constate
ring dat men de EG belangrijk
groter inschatte, dan de werke
lijkheid is. Daarbij placht men
overigens Groenland bijna con
sequent te vergeten en dat was
een reuzesteek om te laten vallen,
want er mogen op dat ijzige ei
land dan maar dertigduizend
mensen wonen, qua oppervlakte,
gaat de rest van de huidige EG er
soepeitjes in.
De kennis van EG en toebehoren is
dus niet indrukwekkend. Dat
blad van de stunt is trouwens na
een zeer kortstondig bestaan ook
al weer enige tijd ter ziele.
De kater van een ideaal? Dat lijkt
wat al te grof geschut van woor
den. Dat ideaal van een verenigd
Europa is nimmer gemeengoed
geweest. Europa één, maar er zijn
grenzen. Dat is waarschijnlijk de
zegswijze die de werkelijkheid
het meest benadert in deze ma
gere jaren zeventig.
Bedompt
En juist nu - terwijl het decennium
van de soberheid, de teleurstel
ling, Van Agt en de restauratie
zich naar zijn einde sleept - juist
nu tekent zich een novum af te
gen de bedompte wolken van het
oude werelddeel: in 1978 zullen er
voor het eerst in de geschiedenis
van de EG directe verkiezingen
gehouden worden voor het Eu
ropese Parlement.
Met name in Luxemburg, hoofd
stad van het gelijknamige groot
hertogdom, kleinste partner in de
Bonzen
Dan de geplaveide vlakte beneden,
met veel te veel gereserveerde,
parkeerplaatsen voor de bonzen
en pas vijf minuten wandelen
verder het veel lagere, veel i
der pretentieuze,
praktischer gebouw
secretariaat-generaal v;
ropese parlement.
oneindig
het
Daartussenin wapperen aan lange
masten alle negen nationale
vlaggen, plus die van het parle
ment. En omdat er op dat mo
ment juist een parlementaire
conferentie is met de ontwikke
lingslanden uit Afrika en de Ca-
raïbische regio, de partners van
de overeenkomst van Lomé,
hangen er elders op de vlakte nog
eens een vijftig vlaggen extra,
veel kleuren, veel symboliek,
veel folklore.
Bij de ingang van het secretariaats
gebouw staan sombere veilig
heidsportiers in donkere unifor
men. Europa dient zich ter
plaatse terdege te legitimeren.
Er ligt in die dagen van de Lomé-
relaties een rode loper uit, maar
die is voor de kwieke volkstribu
nen uit Roeanda, Gabon of Le
sotho.
Garnaaltjes
Zoevende auto's weer. "Er is dezer
dagen geen taxi te krijgen in
Luxemburg", zegt een hoge amb
tenaar aan de lunch, terwijl hij
zorgvuldig de meer dan smake
lijke avocado met garnaaltjes uit
lepelt.
Europa moet bij de basis beginnen.
Daarin zou het niet moeten ver
schillen van een gewone natie.
Zo'n natie, als de democratie er
tenminste ruimte krijgt, dient
zich rechtstreeks een parlement,
eer^ volksvertegenwoordiging te
kiezen.
Dat is alle twintig jaar dat de EG
bestaat (en als de Kolen- en
Staalgemeenschap als eerste
vingeroefening wordt be
schouwd: de ruim kwart eeuw
van Europees bezig zijn) nog niet
gebeurd.
Er zijn nationale parlementen:
daaruit worden mensen naar rato
van de partijsterkte voor het Eu
ropese parlement aangewezen.
Die mensen zijn nooit door het
kiezersvolk op zo'n. Europees
mandaat uitverkoren, sterker
nog Europa heeft - misschien op
het Verenigd Koninkrijk en De
nemarken na - nooit een rol ge
speeld in het krachtenveld,
waarin verkiezingen te
te verliezen zijn.
heeft en niet beschikt over de be
voegdheden waarover westerse
volksvertegenwoordigingen op
landelijk niveau beschikken, is
de EG nog altijd verre van een
schoolvoorbeeld van democratie.
De Europese Commissie het dage
lijks bestuur van de EG, is de bu
reaucratie die de schotels bereid,
onder voorbehoud dat men zich
bedient van de ingrediënten door
de ministerraad (dat zijn de mi
nisters van de Negen) aangedra
gen.
De 250 miljoen mensen binnen de
EG resteert niet zo veel meer dan
de gerechten te nuttigen, want
het Europese Parlement kan
meestentijds niet verder gaan
dan de culinaire kunsten van de
koks of de keuze van de ingre
diënten te gispen.
Dat Europese Parlement maakt
dus nog geen wetten, werkt voor
alsnog consultatief. De minister
raad hoeft zich niet aan adviezen
te houden.
Wél kan dat parlement de Europese
Commissie via een motie
keuring naar huis sturen,
behalve dat de ministerraad die
commissie dan weer meteen kan
herbenoemen, kan men ook pro
beren de toch al niet royale be
voegdheden van dat parlement te
breidelen.
Versukkeling
Het is de vraag of de basis warm zal
lopen voor de verkiezingen. Eu
ropa is in de versukkeling, en niet
alleen in Groot-Brittannië. Daar
zeggen in de meest recente en
quête 40 procent over de EG dat
het een 'slechte zaak' is, tegen
over 35 procent die het juist
goed' vinden.
Overigens is daarmee niet g
dat die directe verkiezingen van
volgend jaar voor de Britten een
farce is. In die zelfde enquête
spreekt 67 procent zich ten gun
ste van directe verkiezingen uit
en 51 procent onderschrijft de
constatering dat die verkiezingen
„een belangrijk gebeuren zijn dat
onvermijdelijk de politieke een
wording van Europa zal bevorde-
De Britse minister van Buiten
landse Zaken, David Owen, gaf in
een onlangs in Le Monde ver
schenen interview geen blijk van
bevlogen idealisme, toen hij het
over de toekomst van Europa
had.
"Het is onmogelijk om de politieke
evolutie van Europa te voorspel
len, maar op vrijwel alle gebieden
worden stappen voorwaarts ge
maakt in de richting naar meer
eenwoording. Wanhoop en be
druktheid zetelen bij een klein
groepje mensen zonder werke
lijkheidszin, die er adspiraties op
nahouden, die niemand zich ver
oorloven kan. In feite benadelen
zij Europa. Er heerst een te grote
sfeer van onwerkelijkheid en on
gelukkigerwijze is een groot deel
daarvan geconcentreerd in Brus-
Koks
En omdat het Europese parlement
zoals hut nu nop is, op zieh
zeer betrekkelijke volmaehten
SM S»
De vlaggen van de EG-landen voor het sccretariaatsgebouw in Luxemburg
