OECUMENE IN
EEN IMPASSE
Spreiding goed en
wel, maar juli
blijft toch dé
vakantiemaand
In meer Belgische
ziekenhuizen
zijn wantoestanden
Enthousiasme bij betrokken
kerkleiders niet groot
VARIA
De oecumenische beweging in ons land schijnt in een impasse te zijn
geraakt. Het enthousiasme - althans bij degenen die het moeten verwezen
lijken - schijnt minder tastbaar aanwezig. De „basis" (om dit modewoord
nog maar eens te gebruiken) vertoont daarentegen tekenen van nauwelijks
getemperd ongeduld. Actiegroepen en kritische gemeenten gaan zich, om
dat zij zich in een isolement voelen gedrongen, van de Kerk en de bisschop
pen vervreemden.
igët .0- ggg
De dreiging van een frustrerende
polarisatie dient tijdig onderkend
te worden om verder onheil te
voorkomen.
De oecumenische beweging is, en
laat mij beperken tot die vanuit de
katholieke kerk in ons land, overi
gens nooit van een leien dakje ge
gaan. Dit leert ons de geschiedenis
van de Sint WiJlibrord Vereniging
(SWV), die deze moeilijke taak on
der de grote pionier, de huidige
aartsbisschop van Utrecht kardi
naal Willebrands, 30 jaar geleden op
zich nam. Om enig inzicht te
krijgen in de geschiedenis van de
oecumene binnen de katholieke
kerk in ons land verlaat ik mij
voornamelijk op de Nijmeegse his
toricus dr. Jan Roes ("Heel de
Kerk", Gooi en Sticht, 19,90).
Het streven naar oecumene vanuit
de katholieke kerk kon men vóór
de oorlog gevoeglijk vergeten. Op
de eerste wereldconferentie in
1927, waar nagenoeg alle christe
lijke kerken aanwezig waren, ontb
rak de RK kerk. In die vooroorlogse
periode zyn voor de ontwikkeling
van de oecumene binnen de katho
lieke kerk in Nederland twee activi
teiten van belang: de zg.
„kwartjes-uitgave" van het bijbel
tje van de in 1904 opgerichte Apos
tolische Vereniging Petrus Cani-
sius, en de „voordrachten over het
katholicisme voor niet-
katholieken", die de merkwaardige
Jezuïet prof. Jac. van Ginneken 50
jaar geleden startte.
Daarna werd, mede op instigatie
van Gerard Brom, op academisch
niveau een „kring van katholieke
en protestantse hoogleraren" opge
richt. Er kwamen zelfs van katho
lieke hand promoties over de grote
protestantse theoloog Karl Barth
en de AR-staatsman Abraham
Kuyper, respectievelijk van dr. J. C.
Groot en dr. P. A. van Leeuwen,
twee priesters, die in later jaren als
hoogleraar zo'n grote rol in de oe
cumene zouden gaan spelen. De
bisschoppen knepen een oogje
dicht, hetgeen ze niet deden voor de
gemengde verkeringen, waarvoor
werd gebeden „dat ze zouden wor
den voorkomen".
In de oorlog kwam men door de
dwang der omstandigheden dich
ter bij elkaar, hetgeen niet wil
zeggen: tót elkaar. Meteen na de
bevrijding beperkte zich de oecu
mene tot gesprekskringen, waar
uit in 1947 o.l.v. prof. Groot, prof.
Willebrands en dr. Fr. Thijssen de
grote stoot tot werkelijk oecu
mene werd gegeven.
Rond de oprichting van de tot Sint
Willibrord Vereniging omgedoopte
Apostolische Vereniging Petrus
Canisius verschenen twee belang
rijke dissertaties, die de oecumene
als thema hadden: „Rome en de
Una Sancta" van dr. H. van de
Linde en „Het christelijk dilemma
Katholieke Kerk-Reformatie" van
dr. W. H. v.d. Pol. Twee protes
tantse theologen, die later katho
liek werden. „Rome" verbood in
1948 als „ene, ware Moederkerk"
nadrukkelijk elke vorm van deel
name aan de in dat jaar opgerichte
Wereldraad van Kerken met als
motief dat uit een oogpunt van
„hereniging" alle kerken dienden
terug te keren tot de ene schaapstal.
In de 50-er jaren werden de ge
sprekskringen door dr. N. G. M. van
Doornik voortgezet. Na de „richt
lijnen van het Hoogwaardig Epi
scopaat inzake gemengde huwe
lijken" in 1955 kwam de discussie
over het gemengde huwelijk pas
goed op gang. De niet-katholieke
partij werd nl. „huwelijksvoor
waarden" opgelegd, die zelfs in
strijd waren met de geringste vorm
van oecumene. In die jaren begon
prof. Willebrands ook internatio
nale ervaring op te doen. In 1958
werd hij bisschoppelijk gedelege
erde van de oecumene.
Dialoog
Vóór die tijd vormden de grootse
viering van het eeuwfeest van het
herstel van de kerkelijke hiërarchie
in 1953, kardinaal De Jong: „blijft
een", en met name het bisschoppe
lijk mandement in 1954 leverde na
tuurlijk geen bouwstenen voor een
nader oecumenisch overleg.
Daarna klaarde de lucht weer wat
op. De verschillen werden „be
spreekbaar". Men begon meer te
letten op wat Christenen bindt dan
scheidt. Er kwam een dialoog tot
stand met begrip voor eikaars
standpunt en een aantal wetens
chappelijke studies.
In 1959 kondigde paus Johannes de
XHIe een oecumenisch concilie
aan, hetgeen aanvankelijk de oe
cumene in een stroomversnelling
deed geraken, totdat bekend werd,
dat het woord "oecumenisch"
slechts in kerkrechtelijke zin was
bedoeld. Wel kwam er in 1960 het
Secretariaat van de eenheid der
christenen onder de bezielende lei
ding van kardinaal Bea, en later tot
op de dag van vandaag van kardi
naal Willebrands. Vanwege de pro
testantse waarnemers die op het
Tweede Vaticaans Concilie werden
toegelaten, werd dit concilie hét
oecumenisch gebeuren van de 60'er
jaren.
In ons land kwam er een golf van
publicaties, van gemengde bijbel
clubs en oecumenische gesprek
ken. Una Sancta boekte in 1963
haar 50.000ste cursist. Vreedzame
coëxistentie wekte hoopvolle toe
komstverwachtingen. Toerisme en
televisie brachten de mensen dich
ter bij elkaar. De katholieke zuil
begon te wankelen. De bisschop
van Groningen, mgr. P. A. Nier
man, maakte van zijn bisdom een
"tuin van de oecumene" en zijn col
lega van Den Bosch, mgr. W. Bek
kers ging het "Gods volk onder
weg" voor in het behoorlijk met el
kaar omgaan.
De "oecumenische topman van Rome", kardinaal Willebrands
Door
Theo Kroon
"Irenisch"
Het ging allemaal goed tot de her
doop van prinses Irene in 1964.
Beide partijen kwamen met de voe
ten óp de grond en prof. dr. L. J.
Rogier greep in Nijmegen die gele
genheid aan om te waarschuwen
tegen "irenische" verdoezelingen
van de realiteit. Dit "oecumenisch
bedrijfsongeval" (mgr. Bekkers)
bracht wel een officieel contact tus
sen het Nederlandse Episcopaat en
het moderamen van de generale
synode van de Nederlandse Her
vormde Kerk tot stand.
Binnen enkele jaren kwam de we
derzijdse dooperkenning. Over de
tweede tere kwestie, de gemengde
huwelijken, werd naarstig gedeli
bereerd. In 1968 trad de Neder
landse RK Kerk toe tot de Raad van
Kerken. Het pastoraal concilie
(1966-1970) in Noordwijkerhout
werd echt oecumenisch. De kerken
werden nl. uitgenodigd voor geza
menlijk overleg. "Rome" maande
de bisschoppen tot voorzichtig
heid. Een groeiend onbehagen over
de trage gang van zaken deed vele
groepen buiten de kerk om expe
rimenteren met name op het gebied
van de intercommunie en de ge
meenschappelijke ambtsbedie
ning: Sjaloom en de studentenpa
rochies.
In de jaren daarna werden voor het
"gewone volk" tere kwesties als
gemengde huwelijken normaal. De
officiële instanties van de kerken
keerden terug tot de nuchtere wer
kelijkheid. Het werd stiller. In poli
tiek opzicht vonden de partijen el
kaar in het CDA. Op vakbondsni
veau echter gingen NKV en CNV
echter uit elkaar. Dat laatste geldt
ook voor de werkgevers. De laatste
twee bisschopsbenoemingen ver
scherpten de tegenstellingen. De
RK Kerk is daardoor dermate met
zichzelf bezig, dat ze nauwelijks tijd
heeff ons aan anderen te denken.
Magere jaren
Zoals in de gehele maatschappij
zijn de zg. "vette jaren" ook in de
kerk voorbij. We zullen er aan moe
ten wennen, dat de "magere jaren"
zijn aangebroken. De oecumene
moge dan niet zo spectaculair meer
bestaan, ze leeft toch wel. In veler
lei opzicht weten we niet beter
meer. Maar scheiding blijft. De bis
schoppen blijven zich tegen inter
communie uitspreken. Ondanks
dat Rome's oecumenisch topman,
kardinaal Willebrands in Utrecht
zetelt, is het klimaat niet verbeterd.
Eerder het tegendeel.
PAGINA 17
Opbrengst van
vastenactie
overschrijdt
dit jaar de
f 9 miljoen
Vier maanden vóór het slui
ten van het boekjaar 1976-1977
meldt de stichting bisschoppe
lijke vastenactie Nederland
een opbrengst van 8.715.000
gulden. Dat is in elk geval al
twee ton meer dan vorig jaar
bij het sluiten van de boeken.
Het staat wel vast, dat de ne
gen miljoen dit jaar over
schreden zal worden, aldus de
stichting.
Oorzaak van de stijging is vol
gens de vastenactie de toene
mende activiteit van de werk
groepen verspreid over Neder
land. Ook is er een stijging van
particuliere giften op het lan
delijke gironummer.
De meeste binnengekomen be
dragen zijn al overgemaakt
naar de project-aanvragers in
de ontwikkelingslanden. In
clusief de lopende verplich
tingen keerde de vastenactie
dit jaar al ruim zes miljoen
gulden uit.
Leidende vertegenwoordi
gers van verschillende gods
dienstige gemeenten zijn in
Minneapolis met een anti-
pornocampagne begonnen om
de Amerikaanse staat Minne
sota "aanvoerder" te maken in
"de strijd tegen een kanker in
onze natie". In een petitie, die
door meer dan 10.000 mensen is
ondertekend, eisen de actie
voerders de opheffing van een
aantal wetten, waardoor de
verkoop van pornografische
tijdschriften wordt beperkt,
openbare naaktloperij verbo
den, en de openingstijden van
sauna's en massagesalons ver
kort.
Beroepen te Lemmer, toe
zegging M. J. Kalvenhaar te
Nieuwleusen.
Aangenomen naar Terneuzen
als predikant voor bijzondere
werkzaamheden (ziekenhuis
predikant, vacature A. J. Mooij,
D. W. Koelman te Katwijk aan
Zee).
Aangenomen het beroep door
de generale synode der Neder
landse Hervormde Kerk tot
predikant voor buitengewone
werkzaamheden (Koninklijke
Marine). L. J. Lamens, kandi
daat te Utrecht.
DEN HAAG (SP) - „Mijd de vakantiepiek" was het
motto van het vrolijke tekenfilmpje dat de Stichting
Rekreatie, een door CRM gesubsidieerde instantie in
Den Haag, vorig jaar op de televisie vertoonde. In hoe
verre deze boodschap door de Nederlandse vakantie
gangers toen en dit jaar ter harte is genomen valt -
helaas, vindt de Stichting - niet na te gaan omdat het
budget een nader onderzoek naar het vaderlandse va
kantiegedrag niet toestond.
Maar een eerste indruk wijst er niet op, dat juli, onze
traditionele vakantiemaand, het tegen juni of augus
tus, om van september maar niet te spreken, heeft moe
ten afleggen.
Nou kon dat ook moeilijk, om de
eenvoudige reden dat driekwart
van de werknemers vast zit aan
collectieve vakantiedata. De
bouw, de metaal en de scholen,
daar zit het hem in. Op 2 juli is dit
omvangrijke legioen, tezamen
zo'n 5 miljoen, aan de verpozing
begonnen. (Dit weekeinde ko
men de meesten terug). Tezelf
dertijd viel aan onze oostgrens, in
de staat Noordrijn-Westfalen,
voor zeker 17 miljoen Duitsers
het startschot voor de vakantie.
En zeker een miljoen van die
Ruhrgebied-Duitsers had Neder
land op zijn lijstje staan.
Voorbereid
Een geweldige drukte is het
noodzakelijke gevolg van deze
vakantieconcentratie. Niet alleen
op de wegen: dat is bovendien
maar een tijdelijk probleem, een
zorg van de eerste en de laatste
dagen. Waarbij komt dat steeds
meer vakantiegangers goed
voorbereid zijn op de drukte op
de autobanen en, vaak in overleg
met hun werkgevers, al op vrij
dag of zelfs donderdag afreizen
om de opstoppingen van de za
terdag, die de vakantiestemming
zo lelijk kunnen bederven, te
vermijden.
Het werkelijke probleem van de
vakantiepiek ligt in de accom
modatie, de dienstverlening en
de prijzen. Hotels, campings en
bungalows zijn vol, de prijzen in
het hoogseizoen liggen hoger en
de obers op de volgepakte terras
sen worden er ook niet vrolijker
op dat ze de niet aflatende roep
om consumpties niet meer aan
kunnen.
Het vreemde feit doet zich echter
voor, dat zelfs de twee miljoen
Nederlanders die zich niet aan de
collectieve vakanties hoeven te
storen (hetzij dat hun kinderen
groot genoeg zijn om zelf op va
kantie te gaan, hetzij dat hun
werkkring of hun jonge kroost
geen collectieve overeenkomst
kent) toch de maand juli prefere
ren, althans een aanzienlijke
meerderheid doet dat.
Juli blijft nog de drukste maand, ook
Mr. H. Engel, secretaris van de
commissie vakantiespreiding
van de Stichting van de Arbeid,
verbaast zich daar ook wel over:
„Men neemt die ongemakken
van het hoogseizoen kennelijk op
de koop toe. Wij hebben de ind
ruk dat het klimaat in die keuze
van juli als dé vakantiemaand een
grote rol speelt".
„En daarnaast is er misschien
ook zoiets als een kudde-instinct;
veel mensen vinden drukte om
zich heen juist een voorwaarde,
moet je niet vergeten. Maar de
mensen snijden zichzelf wel in de
vingers, ja".
„Ik wil hier graag met nadruk aan
toevoegen, dat de chaos die door
dat gebrek aan vakantiespreiding
werd voorspeld is uitgebleven.
Een paar jaar geleden vielen de
Duitse en Nederlandse vakanties
exact samen, maar door een tij
dige campagne in de pers en de
media, waarin op de gevaren op
de weg werd gewezen, is er toen
van een catastrofale toestand be
slist geen sprake geweest. Er
treedt ook iets van gewenning op
onder de vakantiegangers, men
weet wat er allemaal kan gebeu
ren en men bereidt zich daar goed
op voor, zo is de indruk."
Uitgestippeld
Pogingen om de juli-toeloop wat
te ontlasten, bijvoorbeeld door
afspraken te maken met de Duit
sers, zijn op niets uitgelopen.
Mr. Engel: „In Duitsland bestaat
op dit punt een geweldige coör
dinatie, die al tot 1985 een zorg
vuldig uitgestippeld vakantie-
aan de kust.
schema inhoudt. Dat moet ook
wel, omdat Duitsland zo groot is
en bovendien is verdeeld in al die
verschillende Lander die alle
maal zo hun eigen voorkeuren
hebben. Want neem nou Beieren,
dat is zelf een ontvangend land,
daar kunnen de mensen pas aan
het eind van het seizoen weg."
Bij de Stichting Recreatie vinden
ze intussen dat, ook al gaat het in
de praktijk niet zo erg mis als
werd gevreesd, de vakantie-
spreiding toch een zaak is die
doorgezet moet worden.
De heer Overduin van de Stich
ting: „Wij vinden het niet meer
passen in deze tijd dat de werk
nemer zijn vakantieperiode van
hogerhand krijgt opgedrongen,
daar moet hij zelf over kunnen
beslissen. De tendens is overi
gens, dat die collectieve vakantie
eruit gaat. In de onderwijssector
zie je al een regionale spreiding,
die volgend jaar ook voor het
voortgezet onderwijs zal worden
ingevoerd."
Maar de heer H. Bos, medewer
ker van een Voorschotens ad
viesbureau voor het Horecawe-
zen en dus als „vakantiedeskun-
dige" te omschrijven, gelooft dat
de maand juli de topper zal
blijven, ook al laat je de mensen
helemaal vrij in hun keuze: „Er is
een enorm stuk gewenning opge
treden. Juli staat voor vakantie,
dat is een gegeven geworden. Ik
maak me sterk dat we, als we
onze individuele voorkeur zou
den moeten laten gelden, toch
weer met z'n allen in juli bij el
kaar zouden gaan zitten op een
overvol strand."
BRUSSEL (SP) - De op-,
name van gezonde kinderen
in een Antwerps ziekenhuis
om de ouders een onbe
zorgde vakantie te geven
beperkt zich niet tot dat ene
geval. Het misbruik zou zich
ook in andere steden heb
ben voorgedaan. De zieken
fondsen zouden aldus de af
gelopen tien jaar voor mil
joenen zijn opgelicht.
De Belgische minister van Volks
gezondheid, Dhoore, zou aanvan
kelijk afgelopen zondag de defini
tieve resultaten bekendgemaakt
hebben van een bliksemonderzoek
bij de beschuldigde Antwerpse
Elisabeth-kliniek. Het uitblijven
van zijn oordeel doet velen conclu
deren dat de beschuldigingen juist
zijn.
Daar komt bij, dat de minister in
middels ook de inspecteurs in an
dere steden heeft verzocht om uit te
zien naar dergelijke praktijken.
Sommige kranten beweren dat het
op kosten van de belastingbetaler
stallen van de kinderen in het zie
kenhuis al een jaar of tien bestaat.
"De Antwerpse zaak zou wel eens
^en sneeuwbaleffect kunnen heb-
Intussen houdt dr. Kaillie van het
kinderziekenhuis vol dat er geen
onregelmatigheden hebben plaats
gehad. Zoals gemeld had de Gazet
van Antwerpen vorige week ont
huld dat hij gedurende de vakantie
van ouders die alleen weg willen
regelmatig gezonde kinderen in het
ziekenhuis opnam.
Intussen is de Antwerpse krant met
nieuwe beschuldigingen gekomen.
"De getuigenissen over de opname
van gezonde kinderen in de Ant
werpse kliniek Elisabeth blijven op
onze redactie toestromen", zo
meldde het blad.
Vervalsingen
Vlak voor de inspecteurs van de
Volksgezondheid in het gewraakte
kinderziekenhuis hun onderzoek
begonnen, zou op tot dan toe
blanco dossiers van twintig patiën
tjes alsnog een kwaal vermeld zijn.
"Kinderen die volgens getuigenis
sen van verpleegsters niets man
keerden kregen de aanduiding ziek
te zijn", aldus de krant. Hij voegt
daaraan toe dat de paperassen van
twintig Marokkaanse kinderen,
van wie de ouders in hun vaderland
verblijven, plotseling zijn verdwe-
"Wekenlang was dat ka'artsysteem
op dezelfde plaats te vinden ge
weest. Nu is het er opeens niet
meer", aldus een verpleegster. Ook
de Belgische nationale dienst voor
kinderwelzijn zou bij het plaatsen
van gezonde kinderen in een kli
niek een rol spelen. De ouders doen
niet altijd mee aan het bedrog. Een
gezond kind moest in het zieken
huis blijven tot "de vader dreigde er
de rijkswacht bij te halen".
Een verpleegster vertelde de pers
het volgende: "De familie Touzini
uit Borgerhout heeft jaren lang
dankbaar van de diensten van het
ziekenhuis gebruik gemaakt. Vier
van de kinderen, Said, Fatima,
Hassan en Kanar Sherif hebben al
len langere of kortere tijd in het zie
kenhuis gelegen, zonder dat ze ook
maar één ziektesymptoom ver
toonden. Kanar bleef er zelfs drie
jaar. Ik heb becijferd dat dit gezin
alleen het ziekenfonds tot nu toe
nagenoeg een miljoen Belgische
franc (bijna zeventigduizend gul
den) heeft gekost. De moeder
bracht haar kinderen steeds in de
instelling wanneer zij moest beval
len, of wanneer zij met vakantie
ging", aldus de Gazet van Antwer
pen.
Begrip
De laatste elementen van bovens
taand relaas zijn door sommige
waarnemers met extra aandacht
bekeken. Zij signaleren dat de ver
dachte gevallen veelal gastarbeid
ers betreffen, gezinnen met veel
problemen. Het dagblad Het Volk
vraagt zich af, "waar gastarbeiders,
die voor een korte periode naar hun
land met vakantie wensen te gaan
met hun kleine kinderen terecht
kunnen. Is het soms niet uit nood
zaak dat zij misbruik maken van de
mogelijkheden? Beschikken zij
over gespecialiseerde inrichtingen
waar hun kleinere kinderen, die
moeilijk de lange reis naar Ma
rokko of Tunesië kunnen maken,
opgenomen kunnen worden tegen
een schappelijke prijs".
In België verdwijnen zaken die te
gen de vrijwel onaantastbare medi
sche stand gericht zijn vaak in de
doofpot. De medici vormen hier
een hecht front, waar eigenlijk
niemand tegenin durft te gaan. Vo
rige week werd de Orde der Ge
neesheren nog fel aangevallen door
zestig juist afgestudeerde artsen uit
Gent.
Zij durfden uit vrees voor represail
les hun namen niet bekend te ma
ken en hebben die daarom bij een
notaris gedeponeerd.
De orde zou in de Belgische ge
neeskunde van vandaag een nega
tieve factor zijn. De ondertekenaars
van dit manifest vertegenwoordi
gen een derde van alle deze zomer
afgestudeerde medici van de Ge
ntse universiteit.
